Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại huyện vũ quang, tỉnh hà tĩnh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

TRƢƠNG THANH HÀ

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ,
TÁI ĐỊNH CƢ TẠI HUYỆN VŨ QUANG, TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Hà Nội – 2018


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

TRƢƠNG THANH HÀ

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ,
TÁI ĐỊNH CƢ TẠI HUYỆN VŨ QUANG, TỈNH HÀ TĨNH
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM THỊ HỒNG ĐIỆP

XÁC NHẬN CỦA

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội – 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai
công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
đƣợc cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc./.


LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập và nghiên cứu, đến nay tôi đã hoàn thành luận
văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế với đề tài: “Thực hiện chính sách
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh”
Trƣớc tiên, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới PGS. TS. Phạm Thị
Hồng Điệp, Trƣờng Đại học kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội là ngƣời trực
tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài và hoàn
thiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự đóng góp ý kiến chân thành của các Thầy
giáo, Cô giáo Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Tôi trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các đồng chí lãnh đạo
UBND huyện Vũ Quang, phòng Tài nguyên và Môi trƣờng, Ban chuyên trách
Bồi thƣờng, hỗ trợ và TĐC công trình thủy lợi Ngàn Trƣơi- Cẩm Trang, Ban
xây dựng cơ bản huyện và các UBND các xã, thị trấn đã tạo điều kiện giúp đỡ

tôi trong thời gian nghiên cứu thực hiện đề tài.
Trân trọng cảm ơn đối với tất cả tập thể, ngƣời thân trong gia đình, bạn
bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
Xin trân trọng cảm ơn!


MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................... ii
DANH MỤC HÌNH ...................................................................................... iii
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ KHOA HỌC
VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH
CƢ CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN ..................................................... 5
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................... 5
1.1.1. Những công trình khoa học đã nghiên cứu liên quan đến đề tài.... 5
1.1.2. Đánh giá chung và những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu. ........... 6
1.2. Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách bồi thƣờng hỗ trợ, tái định cƣ
của chính quyền cấp huyện ......................................................................... 8
1.2.1. Các khái niệm ............................................................................... 8
1.2.2. Nội dung thực hiện chính sách bồi thường hỗ trợ, tái định cư của
chính quyền cấp huyện ........................................................................... 9
1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực thi chính sách bồi thường hỗ
trợ, tái định cư của chính quyền cấp huyện. ......................................... 15
1.2.4. Tiêu chí đánh giá kết quả thực thi chính sách ............................ 18
1.3. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng về thực hiện chính sách bồi
thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ và bài học cho huyện Vũ Quang. .................... 18
1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước. ....................... 18
1.3.2. Bài học cho huyện Vũ Quang ...................................................... 25
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................... 27

2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin thứ cấp ............................................. 27


2.2. Phƣơng pháp phân tích tổng hợp ....................................................... 28
2.3. Phƣơng pháp thống kê mô tả ............................................................. 29
2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu........................................................ 29
2.5. Phƣơng pháp tổng kết thực tiễn ......................................................... 30
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG,
HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƢ Ở HUYỆN VŨ QUANG ..................................... 31
3.1. Khái quát về huyện Vũ Quang và các yếu tố ảnh hƣởng đến thực thi
chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ của huyện ............................ 31
3.1.1. Giới thiệu về huyện Vũ Quang và những yếu tố ảnh hưởng đến
thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của huyện. .......... 31
3.1.2. Tình hình giải phóng mặt bằng và các chính sách bồi thường, hỗ
trợ được triển khai tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh.......................... 41
3.2. Việc thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc
thu hồi đất của một số dự án tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. .............. 43
3.2.1. Tình hình lập kế hoạch thực hiện chính sách của huyện ............. 43
3.2.2. Tổ chức bộ máy thực hiện chính sách và chỉ đạo thực hiện......... 43
3.2.3. Đào tạo, tập huấn, thông tin về chính sách ................................. 46
3.2.4. Kiểm tra giám sát việc thực hiện chính sách ............................... 49
3.3. Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ ở
huyện Vũ Quang. ..................................................................................... 52
3.3.1. Những kết quả đạt được. ............................................................. 52
3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân .................................................. 54
Chƣơng 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VIỆC
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƢ
CỦA HUYỆN VŨ QUANG......................................................................... 63
4.1. Bối cảnh mới và phƣơng hƣớng hoàn thiện thực hiện chính sách bồi
thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ của huyện Vũ Quang. ..................................... 63

4.1.1. Bối cảnh mới ảnh hưởng tới vấn đề thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư của huyện Vũ Quang .................................. 63
4.1.2. Phương hướng hoàn thiện thực hiện chính sách bồi thường, hỗ
trợ, tái định cư của huyện Vũ Quang. ................................................... 64
4.2. Giải pháp hoàn thiện việc thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và
tái định cƣ trên địa bàn huyện Vũ Quang.................................................. 65
4.2.1. Hoàn thiện công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và lập kế
hoạch thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư .................. 66
4.2.2. Hoàn thiện cơ chế thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái
định cư đảm bảo đúng pháp luật và phù hợp với tình hình thực tế........ 66
4.2.3. Cải cách hành chính trong việc thực hiện chính sách bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ......................................... 67
4.2.4. Tăng cường tuyên truyền và phổ biến, giáo dục về chính sách,
pháp luật đất đai, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng ................ 68
- Thực hiện đầy đủ quy chế dân chủ cơ sở trong các quy trình giải phóng
mặt bằng, đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng. ......................... 70
4.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát ..................................... 71
4.2.6. Đảm bảo đời sống cho người dân có đất bị thu hồi..................... 72
KẾT LUẬN.................................................................................................. 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 76


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Từ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

1

BTC

Bộ Tài chính

3

BTHT&TĐC

Bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ

2

BTNMT

Bộ Tài nguyên Môi trƣờng

4

CNH-HĐH

Công nghiệp hoá- hiện đại hoá

5

GPMB

Giải phóng mặt bằng

6

HĐND

Hội đồng nhân dân

7

NĐ-CP

Nghị định - Chính phủ

8

QĐ-UBND

Quyết định - Ủy ban nhân dân

9

QH13

Quốc hội khóa XIII

10

QSDĐ

Quyền sử dụng đất

11

STC

Sở Tài chính

12

SXD

Sở Xây dựng

13

TĐC

Tái định cƣ

14

TN&MT

Tài nguyên và Môi trƣờng

15

TT-BTC

Thông tƣ Bộ Tài Chính

16

TT-BTNMT

Thông tƣ Bộ Tài nguyên môi trƣờng

17

TW

Trung ƣơng

18

UBND

Ủy ban nhân dân

i


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

TT

Bảng

1

Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

Nội dung
Diện tích, dân số huyện Vũ Quang năm 2016
Kết quả bồi thƣờng GPMB các dự án kể từ
01/7/2004 đến 31/12/2016 tại huyện Vũ Quang

ii

Trang
37

43


DANH MỤC HÌNH

STT
1

Hình

Nội dung

Hình 3.1 Sơ đồ vị trí huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh

iii

Trang
33


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất là sản phẩm của tự nhiên, qua quá trình tác đô ̣ng của con ngƣời đấ t
đai là yế u tố tham gia trƣ̣c tiế p vào quá trin
̀ h sản xuấ t , là mặt bằng xây dựng
các công trình kế t cấ u ha ̣ tầ ng , xây dƣ̣ng các công trình sản xuấ t kinh doanh ,
xây dƣ̣ng đô thi ̣và các khu dân cƣ … Cùng với sƣ̣ phát triể n của xã hô, ̣iđấ t đai
ngày càng đƣợc sử dụng vào nhiều mục đích và nhu cầu sử dụng đất ngày một
tăng lên. Viê ̣c sƣ̉ du ̣ng đấ t có hiê ̣u quả cả về kinh tế – xã hội và tính bền vững
môi trƣờng ngày càng có ý nghiã .
Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH-HĐH) đất nƣớc,
việc chuyển một phần diện tích đất nông nghiệp sang quỹ đất phi nông nghiệp
để triển khai các dự án đầu tƣ xây dựng cơ sở hạ tầng, khu công nghiệp,
thƣơng mại dịch vụ và du lịch nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội
là tất yếu, diễn ra thƣờng xuyên ở các địa phƣơng trong cả nƣớc.
Thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ (BTHT&TĐC), giải phóng
mặt bằng là điều kiện tiên quyết để triển khai các dự án; giải phóng mặt bằng
nhanh là khâu quyết định sự thành công của dự án. Tuy nhiên, BTHT&TĐC khi
Nhà nƣớc thu hồi đất là vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp, nó tác động tới
các vấn đề an sinh, trật tự an ninh, an toàn xã hội và sự phát triển ổn định, bền
vững của quốc gia, ảnh hƣởng trực tiếp đến Nhà nƣớc, chủ đầu tƣ, đặc biệt là đối
với ngƣời dân có đất bị thu hồi.
Tồ n ta ̣i lớn nhấ t trong quá trình thƣ̣c hiê ̣n công tác BTHT
&TĐC ở hầ u hế t

các địa phƣơng là việc thực hiện chính sách bồi thƣờng , hỗ trơ ̣ và tái đinh
̣ cƣ
không tuân thủ các quy đinh
̣ của pháp luâ ̣t , giá bồi thƣờng thấp , không công
khai, thiế u dân chủ, tiêu cƣ̣c, tham nhũng. Nhũng tồn tại có thể gọi là “ bệnh cố

1


hƣ̃u” nay đang là nguyên nhân của tình tra ̣ng khiế u na, ̣i tố cáo, khiế u kiê ̣n đông
ngƣời về đấ t đai hiê ̣n nay.
Vũ Quang là một huyện miền núi của tỉnh Hà Tĩnh mới đƣợc thành lập
từ năm 2000 trên cơ sở sát nhập từ các xã khó khăn của 3 huyện Hƣơng Khê,
Đức Thọ và Hƣơng Sơn, có nhiều dự án đƣợc triển khai để lấy mặt bằng xây
dựng cơ sở hạ tầng; nhất là năm 2006 dự án Công trình thuỷ lợi Ngàn Trƣơi Cẩm Trang đƣợc thực hiện (một trong những dự án trọng điểm của tỉnh Hà
Tĩnh) làm cho công tác bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ càng diễn ra sôi đô ̣ng
đòi hỏi các cấ p chiń h quyề n phải tâ ̣p trung chỉ đa ̣o thƣ̣c hiê ̣n quyế t liê ̣t hơn .
Việc thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu
hồi đất, vấn đề đời sống, lao động và việc làm của ngƣời dân có đất bị thu hồi
vẫn đang là những bức xúc trong xã hội.
Nhằm kịp thời có những giải pháp tích cực thực hiện tốt chính sách bồi
thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất góp phần giải quyết
những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội tại huyện Vũ Quang, tôi tiến
hành nghiên cứu đề tài “Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định
cư tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh”.
Câu hỏi nghiên cứu
- Thực trạng thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ trên
địa bàn huyện Vũ Quang trong giai đoạn 2011 – 2016 nhƣ thế nào?
- Chính quyền huyện Vũ Quang cần làm gì để thực hiện tốt hơn chính sách
bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ trên địa bàn huyện Vũ Quang trong thời gian tới?

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu hƣớng tới đề xuất các giải pháp phù hợp để hoàn thiện việc
thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ tại huyện Vũ Quang, tỉnh
Hà Tĩnh.
2


* Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Hệ thống hoá và làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về thực hiện
chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ của chính quyền cấp huyện.
- Phân tích thực trạng và đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thƣờng,
hỗ trợ, tái định cƣ cho ngƣời dân có đất bị thu hồi ở một số dự án tại huyện
Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm thực hiện tốt hơn chính sách bồi
thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ, góp phần nâng cao đời sống, ổn định việc làm của
ngƣời dân có đất bị thu hồi trong thời gian tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tƣợng nghiên cứu
Công tác thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà
nƣớc thu hồi đất trên địa bàn cấp huyện.
* Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: nghiên cứu trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà
Tĩnh việc thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ đối với ba dự án
tại huyện Vũ Quang:
- Dự án 1: Xây dựng, mở rộng nâng cấp Chợ Bộng tại xã Đức Bồng,
huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh.
- Dự án 2: Xây dựng nhà máy gỗ ván ép MDF, HDF tại xã Sơn Thọ
huyện Vũ Quang.
- Dự án 3: Xây dựng khu tái định cƣ Đồng Nậy và khu vực Đập Đầu

Mối thuộc dự án Công trình thuỷ lợi Ngàn Trƣơi - Cẩm Trang tại thị trấn Vũ
Quang, huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh.
- Về thời gian: nghiên cứu trong gian đoạn từ năm 2011 đến năm 2016.
4. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn có kết cấu 4 chƣơng nhƣ sau:
3


Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở khoa học về thực
hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ trên địa bàn cấp huyện.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3:Thực trạng thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định
cƣ ở huyện Vũ Quang.
Chƣơng 4: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện việc thực hiện chính
sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ của huyện Vũ Quang.

4


Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH
CƢ CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Những công trình khoa học đã nghiên cứu liên quan đến đề tài
- Năm 2005, Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng đã tiến hành khảo sát về
tình hình sử dụng đất nông nghiệp xây dựng các khu công nghiệp và đời sống
việc làm của ngƣời có đất bị thu hồi. Đây mới chỉ là khảo sát sơ bộ, tập trung
vào việc thu hồi đất để phát triển các khu công nghiệp. Đề án đƣợc triển khai

trên địa bàn 15 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng.
- Trƣờng Đại học kinh tế quốc dân phối hợp với một số Bộ, ngành có
liên quan thực hiện đề tài cấp Nhà nƣớc “Thực trạng thu nhập, đời sống, việc
làm của ngƣời có đất bị thu hồi để xây dựng các khu công nghiệp, khu đô thị,
xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội, nhu cầu công cộng và lợi ích quốc
gia”, năm 2009 . Đề tài đã phản ánh đƣợc thực trạng về thu nhập, đời sống,
việc làm của ngƣời có đất trƣớc và sau khi bị thu hồi để xây dựng các cơ sở
kinh tế, hạ tầng xã hội tại các nơi có dự án triển khai. Từ đó đƣa ra các giải
pháp về nâng cao hiệu quả các quy định về giải quyết “công ăn việc làm” cho
ngƣời dân sau khi bị mất đất sản xuất. Tuy nhiên đề tài còn mang tính chất
chung tại các dự án đầu tƣ xây dựng trên phạm vi cả nƣớc mà chƣa áp dụng
cụ thể tại một địa phƣơng, đơn vị nào.
- Lê Quang Việt (2014), Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại một số dự án xây
dựng hạ tầng kỹ thuật trên địa bàn huyện Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. Luận
văn thạc sỹ, Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Luận văn đã xây dựng đƣợc
5


khung lý thuyết về thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi
nhà nƣớc thu hồi đất tại một số dự án trên địa bàn huyện Từ Liêm. Luận văn
phân tích thực trạng theo các nội dung về trình tự thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ
trợ tái định cƣ. Từ thực trạng nêu lên các giải pháp hoàn thiện chính sách bối
thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ trên địa bàn huyện Từ Liêm. Tuy nhiên, trong đề
tài này tác giả chủ yếu đi sâu vào đánh giá thực trạng chính sách bồi thƣờng,
hỗ trợ, tái định cƣ cấp huyện tại huyện Từ Liêm mà chƣa đƣa ra đƣợc giải
pháp tối ƣu về hoàn thiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ, các giải
pháp hoàn thiện chính sách còn mang tính chất chung chung.
- Lê Nhật Linh (2014), “Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư tại một số dự án trên địa bàn thành phố Hà Tĩnh,

tỉnh Hà Tĩnh”, luận văn thạc sĩ, Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Tác giả tập
trung nghiên cứu các giải pháp mà Thành phố Hà Tĩnh đã thực hiện trong
thực hiện chính sách, từ đó chỉ rõ đƣợc những hạn chế và nguyên nhân của
những hạn chế và đặt ra các vấn đề cần giải quyết trong thời gian tới. Trên cơ
sở đó tác giả đã đề xuất đƣợc những giải pháp có tính thống nhất và có thể
thực hiện đƣợc trong thực hiện chính sách.
- Trần Cao Hải Yến (2014), “Thực thi pháp luật về chính sách bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện
nay”.Luận văn thạc sỹ Luật học, Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã phân
tích, đánh giá các quy định của pháp luật Việt Nam về bồi thƣờng, hỗ trợ và
tái định cƣ khi nhà nƣớc thu hồi đất. Điều này có tác dụng rất lớn đối với việc
bổ sung, hoàn thiện những quy định mới về vấn đề này trong Luật đất đai
2013 để có thể đạt hiệu quả cao trong khi áp dụng vào thực tế.
1.1.2. Đánh giá chung và những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu.
Các công trình nghiên cứu của các tác giả đi trƣớc là nguồn tài liệu quý
giá để luận văn kế thừa và tiếp tục mở rộng nghiên cứu về vấn đề “ bồi thƣờng,
6


hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất” trên các bình diện: cơ sở lý luận,
các quy định của pháp luật và trong thực tiễn thi hành. Có thể nói, các công trình
nghiên cứu kể trên đã tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau để phân tích, đánh giá
thực trạng chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất
để xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật, kinh tế…Từ đó đƣa ra các giải pháp
để thực hiện chính sách trên địa bàn nghiên cứu trong thời gian tới.
Tiếp tục kế thừa những thành quả nghiên cứu của các công trình đi trƣớc ,
luận văn đi sâu tìm hiểu một cách có hệ thống, toàn diện và tập trung về thực
hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất tại các
dự án kinh tế, hạ tầng kỹ thuật của huyện Vũ Quang trong thời gian qua.
Nghiên cứu đề tài này, luận văn cũng có những đóng góp mới về mặt

khoa học trên những khía cạnh chủ yếu sau:
- Hệ thống hóa những quy định mới nhất liên quan đến bồi thƣờng, hỗ
trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất. Qua việc tổng hợp những quy
định mới, luận văn đƣa ra những định hƣớng hoàn thiện cơ sở lý luận và thực
tiễn của việc thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà
nƣớc thu hồi đất. Làm rõ sự khác biệt giữa việc Nhà nƣớc thu hồi đất so với
việc trƣng thu, trƣng dụng hay hiến đất; nêu đặc điểm, bản chất của việc bồi
thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ của việc Nhà nƣớc thu hồi đất khác với bồi thƣờng,
hỗ trợ trong các trách nhiệm khác.
- Luận văn đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách về
bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn huyện
Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Luận văn cũng chỉ ra đƣợc những điểm riêng về các
dự án đã triển khai trên địa bàn huyện có những đặc thù về cơ chế chính sách
so với các địa phƣơng khác trong việc thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ khi Nhà
nƣớc thu hồi đất. Trên cơ sở đó chỉ ra những tồn tại bất hợp lý trong quá trình
thực hiện chính sách trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh.
7


- Đề xuất những định hƣớng và giải pháp cụ thể góp phần tiếp tục hoàn
thiện thực hiện chính sách về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu
hồi đất nói chung và trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh nói riêng.
1.2. Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách bồi thƣờng hỗ trợ, tái định cƣ
của chính quyền cấp huyện
1.2.1. Các khái niệm
* Bồi thƣờng thiệt hại khi Nhà nƣớc thu hồi đất
“Bồi thƣờng” hay “đền bù” có nghĩa là trả lại tƣơng xứng giá trị công
lao cho một chủ thể nào đó bị thiệt hại vì một hành vi của chủ thể khác. Việc
bồi thƣờng có thể vô hình hay hữu hình, có thể do các quy định của pháp luật
điều tiết hoặc do sự thỏa thuận giữa các chủ thể.

Bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất là việc Nhà nƣớc trả lại giá trị quyền sử
dụng đất đối với diện tích đất bị thu hồi cho ngƣời bị thu hồi đất. Trong đó,
giá trị quyền sử dụng đất là giá trị bằng tiền của quyền sử dụng đất đối với
một diện tích đất xác định trong thời hạn sử dụng đất xác định.
Theo quy định của pháp luật đất đai hiện nay, ngƣời sử dụng đất khi bị thu hồi
đất sẽ đƣợc bồi thƣờng về đất, tài sản trên đất và các chi phí đầu tƣ vào đất.
* Hỗ trợ
Hỗ trợ là giúp đỡ nhau, giúp thêm vào. Hỗ trợ khi Nhà nƣớc thu hồi đất
là việc Nhà nƣớc giúp đỡ ngƣời bị thu hồi đất thông qua đào tạo nghề mới, bố
trí việc làm mới, cấp kinh phí để di dời đến địa điểm mới.
Các khoản hỗ trợ khi Nhà nƣớc thu hồi đất bao gồm: (1) hỗ trợ di
chuyển, hỗ trợ TĐC đối với trƣờng hợp thu hồi đất ở; (2) hỗ trợ ổn định đời
sống và sản xuất, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tạo việc làm đối với
trƣờng hợp thu hồi đất nông nghiệp; (3) hỗ trợ khi thu hồi đất nông nghiệp
trong khu dân cƣ; đất vƣờn, ao không đƣợc công nhận là đất ở; (4) hỗ trợ
khác. Việc hỗ trợ khi Nhà nƣớc thu hồi đất đƣợc quy định cụ thể tại các điều
19, 20,21 của Nghị định 47/2014/NĐ-CP.
8


* Tái định cƣ
Tái định cƣ (TĐC) là việc di chuyển đến một nơi khác với nơi ở trƣớc
đây để sinh sống và làm ăn. TĐC đƣợc hiểu là một quá trình từ bồi thƣờng về
đất, tài sản; di chuyển đến nơi ở mới và các hoạt động hỗ trợ để xây dựng lại
cuộc sống, thu nhập, cơ sở vật chất tinh thần tại đó.
Nhƣ vậy, tái định cƣ là hoạt động nhằm giảm nhẹ các tác động xấu về
KT - XH đối với một bộ phận dân cƣ đã gánh chịu vì sự phát triển chung.
Hiện nay, ở nƣớc ta, khi Nhà nƣớc thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ở thì
ngƣời sử dụng đất đƣợc bố trí tái định cƣ bằng một trong các hình thức sau:
(1) bồi thƣờng bằng nhà ở; (2) bồi thƣờng bằng giao đất ở mới; (3) bồi thƣờng

bằng tiền để ngƣời dân tự lo chỗ ở.
Tái định cƣ là một bộ phận không thể tách rời và giữ vị trí rất quan
trọng trong chính sách GPMB.
1.2.2. Nội dung thực hiện chính sách bồi thường hỗ trợ, tái định cư của
chính quyền cấp huyện
Trên cơ sở các dự án thuộc các trƣờng hợp thu hồi đất, kế hoạch sử
dụng đất hàng năm của cấp huyện và tiến độ sử dụng đất của dự án, cơ quan
có thẩm quyền chuẩn bị các thủ tục để thu hồi đất. Theo Luật đất đai 2013 và
Nghị định số 43/2014 của Chính phủ quy đinh chi tiết thi hành một số điều
của Luật đất đai, Nghị định số 47/2014/NĐ-CP của Chính Phủ trình tự thủ tục
thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất để phát
triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, gồm các nội dung sau:
1.2.2.1. Lập kế hoạch thực hiện chính sách
Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách: Bƣớc xây dựng kế
hoạch triển khai thực hiện chính sách gồm: xây dựng kế hoạch tổ chức, điều
hành; kế hoạch cung cấp các nguồn vật lực; kế hoạch thời gian triển khai thực
hiện; kế hoạch kiểm tra, đôn đốc thực hiện chính sách và dự kiến những
9


nội qui qui chế về các biện pháp khen thƣởng, kỷ luật. Chính sách ở cấp
nào do lãnh đạo cấp đó xem xét thông qua và điều chỉnh.
1.2.2.2. Tổ chức bộ máy thực hiện chính sách và công tác chỉ đạo thực hiện
Trong thực tế thƣờng hay phân công cơ quan chủ trì và các cơ quan
phối hợp thực hiện một chính sách cụ thể nào đó. Chính sách có thể tác
động đến lợi ích của một bộ phận dân cƣ nhƣng kết quả tác động lại liên
quan đến nhiều yếu tố, quá trình, thuộc các bộ phận khác nhau nên cần phải
phối hợp chúng lại để đạt yêu cầu quản lý. Số lƣợng cá nhân và tổ chức tham
gia thực hiện chính sách là rất lớn, chính sách đƣợc thực hiện trên phạm vi
rộng. Vì vậy cần phân công, phối hợp trách nhiệm và vai trò của các ban,

ngành, đoàn thể liên quan.
Chủ đầu tƣ có trách nhiê ̣m gƣ̉i hồ sơ đề nghi ̣UBND huyê ̣n thành lâ ̣p
Hô ̣i đồ ng bồ i thƣờng , hỗ trơ ̣ và tái đinh
̣ cƣ (gọi tắt là Hội đồng ) và Tổ công
tác GPMB (gọi tắt là Tổ công tác).
* Thành phần Hội đồng gồm:
1. Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch UBND huyện – Chủ tịch Hội đồng;
2. Trƣởng ban BT GPMB – Phó Chủ tịch thƣờng trực của Hội đồng;
3. Trƣởng phòng Tài nguyên và Môi trƣờng – Ủy viên;
4. Trƣởng phòng Tài chiń h kế hoa ̣ch – Ủy viên;
5. Trƣởng phòng Kinh tế - Hạ tầng – Ủy viên;
6. Trƣởng phòng NN&PTNT – Ủy viên;
7. Chủ tịch UBND xã, thị trấn nơi có đất thuộc phạm vi dự án– Ủy viên;
8. Chủ đầu tƣ – Ủy viên;
9. Đa ̣i diê ̣n cho lơ ̣i ić h hơ ̣p pháp của nhƣ̃ng ngƣời bi ̣thu hồ i đấ t thuô ̣c
phạm vi dự án đƣợc mời dự họp cùng Hội đồng thẩm định phƣơng án

, bồ i

thƣờng, hỗ trơ ̣ và tái đinh
̣ cƣ (tùy theo khu vực đất thu hồi UBND, MTTQ xa,̃
thị trấn có văn bản giới thiệu 1 hoă ̣c 2 ngƣời có liên quan).
10


* Thành phần Tổ công tác gồm:
1. Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch UBND xã, thị trấn – Tổ trƣởng;
2. Đa ̣i diê ̣n Ban bồ i thƣờng – Tổ phó;
3. Cán bộ địa chính xã, thị trấn – Tổ viên;
4. Cán bộ phụ trách công thƣơng xã, thị trấn – Tổ viên;

5. Trƣởng thôn, trƣởng khu dân cƣ nơi có đấ t thuô ̣c pham vi dƣ̣–aTổ
́ n viên;
6. Đa ̣i diê ̣n MTTQ xa, ̃ thị trấn nơi có đất thuộc pham vi dự án
– Tổ viên;
7. Đa ̣i diê ̣n chủ đầ u tƣ – Tổ viên.
Trách nhiệm của các cấp , các ngành trong công tác bồ i thƣờng , hỗ trơ ̣
giải phóng mặt bằng.
- Vai trò của Đảng và các tổ chƣ́c đoàn thể:
+ Các cấp ủy Đảng tổ chức triển khai , quán triệt các Luật và văn bản
dƣới luâ ̣t của Trung ƣơng và điạ phƣơng về đấ t đai.
+ Các tổ chức đoàn thể : Mă ̣t trâ ̣n tổ quố c , Hô ̣i nông dân, Hô ̣i phu ̣ nƣ̃ ,
hô ̣i cƣ̣u chiế n binh , Đoàn thanh niên phát huy vai trò trong viê ̣c tham gia
tuyên truyề n, vâ ̣n đô ̣ng, giáo dục các hội viên, đoàn viên và tổ chƣ́c vâ ̣n đô ̣ng
thƣ̣c hiê ̣n tố t chính sách , pháp luật về đất đai, GPMB.
- Ủy ban nhân dân huyện;
+ Điề u hành toàn diê ̣n công tác bồ i thƣờng , hỗ trơ ̣ và tái đinh
̣ cƣ trên
điạ bàn.
+ Ban hành thông báo thu hồ i đấ t , ban hành các quyế t đinh
̣ thành lâ ̣ p
Hô ̣i đồ ng và Tổ công tác , các quyết định thu hồi đất , phê duyê ̣t phƣơng án
BTHT&TĐC theo quy đinh….
Chỉ đạo Hội đồng BTHT&TĐC thẩ m đinh
̣
̣ và
thƣ̣c hiê ̣n phƣơng án bồ i thƣờng GPMB.
- Hô ̣i đồ ng bồ i thƣờng, GPMB có trách nhiê ̣m:
+ Nghiên cƣ́u đề xuấ t với UBND huyê ̣n để báo cáo UBND
quyế t nhƣ̃ng vƣớng mắ c trong áp du ̣ng chin
́ h sách BTHT

phù hợp thực tế và đúng pháp luật;
11

tỉnh giải

&TĐC trên cơ sở


+ Tổ chƣ́c ho ̣p với ngƣời bi ̣thu hồ i đấ t , phổ biế n, tuyên truyề n về công
trình, dƣ̣ án , phạm vi ảnh hƣởng , các chính sách bồi thƣờng , thiê ̣t ha ̣i, thời
gian thƣ̣c hiê ̣n , chỉ đạo, yêu cầ u các cơ quan liên quan có văn bản xác nhâ ̣n
theo quy đinh;
̣
+ Thẩ m đinh
̣ và triǹ h UBND huyê ̣n phê duyê ̣t v à tổ chức thực hiện
phƣơng án bồ i thƣờng , hỗ trơ ̣ và tái đinh
̣ cƣ ; có trách nhiệm áp dụng đầy đủ
theo đúng chiń h sách về BTHT&TĐC của quy đinh;
̣
+ Hô ̣i đồ ng và Tổ công tác tƣ̣ giải thể sau khi hoàn thành viê ̣c bồ i
thƣờng thiê ̣t ha ̣i, tái định cƣ GPMB và bàn giao đất cho chủ đầu tƣ.
- Ban bồ i thƣờng GPMB:
+ Ban bồ i thƣờng GPMB huyê ̣n là đầ u mố i chuyên môn giúp UBND
huyê ̣n về công tác BTHT&TĐC.
+ Ban bồ i thƣờng GPMB huyê ̣n có trách nhiê ̣m hƣớng dẫn chủ đầ u tƣ
thƣ̣c hiê ̣n công tác GPMB theo quy đinh.
̣
+ Kiể m tra tiń h pháp lý của hồ sơ GPMB , chỉ đạo Tổ công tác trong
công tác GPMB, đôn đố c viê ̣c thƣ̣c hiê ̣n các nô ̣i dung xác nhâ ̣n của UBND xã
và các cơ quan có liên quan.

+ Tiế p dân và giải quyết các kiếu nại trong công tác GPMB….
- Ủy ban nhân dân xã, thị trấn
+ Chủ trì, phố i hơ ̣p với các cơ quan có liên quan tổ chƣ́c thƣ̣c hiê ̣n công
tác bồi thƣờng, hỗ trơ ̣ và tái đinh
̣ cƣ theo quy đinh.
̣
+ Xác nhận bằng văn bản các nô ̣i dung về nguồ n gố c sƣ̉ du ̣ng đấ t , loại
đấ t, thời điể m sƣ̉ du ̣ng đấ t, hạn mức giao đất nông nghiệp… theo quy định.
- Phòng Tài nguyên và Môi trƣờng:
+ Phố i hơ ̣p với UBND xã, thị trấn xác định nguồn gốc sử dụng đất, loại
đấ t, thời điể m sƣ̉ du ̣ng đấ t , tham mƣu cho UBND huyê ̣n bàn hành quyế t đinh
̣
thu hồ i đấ t theo quy đinh.
̣
12


- Đối với các phòng , ban khác có liên quan căn cƣ́ vào chƣ́c năng và
nhiê ̣m vu ̣ quyề n ha ̣n thƣ̣c hiê ̣n công tác BTHT&TĐC theo quy đinh.
̣
1.2.2.3. Đào tạo, tập huấn và thông tin tuyên truyền chính sách.
Việc đào tạo, tập huấn cho cán bộ trực tiếp làm công tác chuyên môn
về GPMB luôn đƣợc Ban Chỉ đạo GPMB huyện quan tâm. Song song với
việc ban hành các văn bản chỉ đạo, công tác tập huấn, tuyên truyền, phổ biến,
giáo dục pháp luật về đất đaicũng đƣợc tiến hành bằng nhiều hình thức khác
nhau nhƣ tuyên truyền, phổ biến rộng rãi trên hệ thống loa truyền thanh, trên
trang thông tin điện tử của huyện hay tại các hội nghị, cuộc họp giao ban cán
bộ chủ chốt, giao ban chuyên môn.
Các cơ quan thực hiện công tác GPMB tập hợp các tài liệu về quản lý
đất đai, bồi thƣờng giải phóng mặt bằng, quy hoạch và quy chế đô thị, biên

tập thành tài liệu để phục vụ cho công tác tuyên truyền, hƣớng dẫn, tra cứu.
Tăng cƣờng chỉ đạo các cấp ủy đảng, các ban xây dựng đảng, UBND
các cấp, các cơ quan chuyên môn, MTTQ và các đoàn thể xây dựng kế hoạch
tuyên truyền phù hợp với chức năng nhiệm vụ và yêu cầu công việc.
Tuyên truyền, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của ngƣời dân
hiểu rõ mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của dự án đối với sự nghiệp phát
triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. Nắm rõ chủ trƣơng, cơ chế, chính sách
bồi thƣờng, GPMB, di dân, tái định cƣ, tạo sự đồng thuận, thống nhất cao
trong việc thực hiện dự án.
Công tác tuyên truyền phải đƣợc thực hiện thƣờng xuyên, đảm bảo yêu
cầu về nội dung và phƣơng pháp nhằm truyền tải đầy đủ nội dung về quản lý
đất đai, bồi thƣờng giải phóng mặt bằng, quy hoạch và quy chế đô thị đến
toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân. Phát hiện những nhân tố tích cực,
những gƣơng điển hình tiên tiến trong quá trình thực hiện công tác bồi thƣờng
giải phóng mặt bằng, kịp thời khen thƣởng động viên, nêu gƣơng điển hình,
13


phát động phong trào thi đua. Đồng thời thông tin những trƣờng hợp vi phạm
bị xử lý theo quy định pháp luật.
Phải thƣờng xuyên tuyên truyền, vận động các đối tƣợng chính sách và
toàn xã hội tích cực tham gia thực hiện. Tạo lập môi trƣờng thuận lợi cho việc
thực hiện chính sách. Các cơ quan Nhà nƣớc có thể kết hợp sử dụng các biện
pháp hành chính để duy trì chính sách, đồng thời thực hiện dân chủ để ngƣời
dân mạnh dạn tham gia quản lý xã hội, trong đó tự giác chấp hành chính sách
và tham gia tìm kiếm, đề xuất các biện pháp thực hiện mục tiêu.
1.2.2.4. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách
Để góp phần tháo gỡ khó khăn trong công tác GPMB, các cấp ủy Đảng
trên địa bàn cấp tỉnh, huyện lựa chọn việc chủ động kiểm tra, giám sát công
tác này là giải pháp quan trọng. Nhờ sát cơ sở, công tác kiểm tra, giám sát

đƣợc các cấp ủy Đảng và chính quyền vận dụng linh hoạt những chính sách,
quy định của nhà nƣớc trong công tác đền bù, GPMB, tạo đƣợc sự đồng thuận
trong nhân dân. Tăng cƣờng công tác kiểm tra, giám sát để kịp thời lãnh đạo,
chỉ đạo, giải quyết những vấn đề phát sinh, vƣớng mắc, không để xảy ra các
trƣờng hợp khiếu kiện, tố cáo, tập trung nhiều ngƣời làm phức tạp tình hình
an ninh trật tự ở địa phƣơng. Nâng cao năng lực giám sát của HĐND các cấp,
giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đoàn thể chính
trị - xã hội các cấp; khuyến khích ngƣời dân tham gia vào công tác kiểm tra,
giám sát bằng hình thức trực tiếp hoặc thông qua các tổ chức đại diện cho
mình (tổ dân phố, các tổ chức hội...) đối với việc thực thi chính sách, pháp
luật về bồi thƣờng, giải phóng mặt bằng. Phát huy hơn nữa trách nhiệm của
các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện và hiệu lực, hiệu quả quản lý
của từng ngành trong quá trình tham gia xây dựng cơ chế, chính sách cũng
nhƣ triển khai thực hiện nhiệm vụ bồi thƣờng, giải phóng mặt bằng và tái định

14


cƣ. Đẩy mạnh việc phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp huyện gắn với tăng
cƣờng đôn đốc, kiểm tra, giám sát trong quá trình thực thi nhiệm vụ.
Nâng cao vai trò của chủ đầu tƣ, trách nhiệm của ngƣời đứng đầu cấp
ủy và chính quyền cấp huyện, xã trong công tác bồi thƣờng, giải phóng mặt
bằng, tái định cƣ, nhất là quản lý hiện trạng và chủ động giải quyết các vấn đề
phát sinh thuộc thẩm quyền. Tăng cƣờng sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa
chủ đầu tƣ với Trung tâm Phát triển quỹ đất, các tổ chức đƣợc giao thực hiện
công tác bồi thƣờng, giải phóng mặt bằng và chính quyền địa phƣơng, các tổ
chức, đơn vị liên quan.
-Theo dõi kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách: Thƣờng
xuyên theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách. Căn cứ kế
hoạch để kiểm tra, phát hiện, đánh giá khách quan về những điểm mạnh,

điểm yếu của công tác thực hiện, giúp phát hiện những thiếu sót trong công
tác lập kế hoạch thực hiện để điều chỉnh; tạo đều kiện phối hợp nhịp nhàng
các hoạt động độc lập của các cơ quan và đối tƣợng thực hiện chính sách;
tạo ra sự tập trung thống nhất trong việc thực hiện mục tiêu chính sách; kịp
thời khuyến khích những nhân tố tích cực trong thực hiện chính sách.
1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực thi chính sách bồi thường hỗ trợ,
tái định cư của chính quyền cấp huyện.
1.2.3.1. Các yếu tố khách quan.
- Điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội:
Mỗi dự án đƣợc tiến hành trên mỗi vùng đất khác nhau với điều kiện tự
nhiên, kinh tế- xã hội và trình độ dân trí nhất định. Đối với khu vực nội thành,
ven đô, khu vực ngoại thành, nông thôn…trình độ dân trí khác nhau, ngành nghề
đa dạng và đều hoạt động sản xuất theo một đặt trƣng riêng của vùng đó. Do đó
việc thực thi chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ cũng đƣợc tiến hành với
những điểm riêng biệt. Đất đai là tài sản có giá trị đặt biệt, có vai trò quan trọng
15