CÁCH VIẾT KỊCH bản phần 1

CÁCH VIẾT LỊCH BẢN
Chương 1

Kịch bản là gì?
Kịch bản là một văn bản phác thảo những yếu tố về âm thanh, hành động,
hình ảnh, ngôn ngữ cần thiết để kể một câu chuyện. Tại sao lại là “phác thảo”? Bởi
vì một bộ phim là một sản phẩm mang tính hợp tác cao độ. Đạo diễn, diễn viên,
nhóm quay phim sẽ dựa trên những phác thảo của bạn để chuyển thể câu chuyện
theo cách của họ. Họ có thể sẽ xin ý kiến của bạn hoặc không làm thế. Họ có thể
bổ sung thêm một số cây viết cùng với bạn, hoặc yêu cầu bạn viết lại toàn bộ.
Điều đó cũng là bình thường.
Tuy nhiên, vì có quá nhiều người cùng tham gia quá trình làm một bộ phim,
kịch bản cần đạt một số chuẩn nhất định mà các bên đều hiểu được, vì thế sinh ra
một số khuôn mẫu, cách trình bày, ghi chú và nhiều quy ước khác. Văn bản này sẽ
bao quát các yếu tố cơ bản thường được dùng để viết kịch bản.
Điều quan trọng cần nhớ là phim là một tác phẩm về hình ảnh. Bạn không
KỂ cho khán giả nghe câu chuyện của bạn mà là bạn cho họ XEM. Bạn phải học
viết kịch bản MỘT CÁCH CÓ HÌNH ẢNH, viết những cái mà khán giả sẽ NHÌN
THẤY, NGHE THẤY. Bạn có thể yêu nhân vật của mình, biết họ nghĩ gì nhưng
điều quan trọng là làm thế nào đưa được những điều đó lên màn ảnh. Khi đó, bộ
phim có thể xong ở phần nhìn, thường được thay đổi ít nhiều trong hiện trường
làm phim. Vì thế, hãy chỉ viết những hình ảnh, âm thanh, lời nói và để phần còn
lại cho các nhà làm phim.

Điều gì tạo nên một câu chuyện hấp dẫn?
Những bộ phim mà bạn yêu thích, phần lớn có nhân vật làm bạn mê đắm.
Khán giả xem một tác phẩm điện ảnh không chỉ đơn giản muốn được thích hoặc
mến yêu những người họ thấy trên màn ảnh, họ muốn được ĐẮM CHÌM trong
những nhân vật đó, cho dù họ có thích hay không. Những người anh hùng vĩ đại
khiến ta hào hứng trong khi những kẻ gian trá độc ác lại làm cho ta tức điên.
Một bộ phim hay luôn chứa đựng trong nó một vấn đề nhất định. Đó không

chỉ là cái mà người ta muốn, nó là thứ cần phải đạt được, dù mối nguy hiểm có
như thế nào, giống như trong bộ phim Indinana Jones and the Raiders of the Lost
Ark. Hay nó là thứ mà rất nhiều nhân vật mong muốn, giống như bức tượng đen,
nhỏ trong The Maltese Falcon. Đôi khi, nó cũng có thể là thứ không nhìn thấy – ví
như tự do cho nhân dân trong Lawrence of Arabia hoặc Gandhi. Tất cả những thứ
đó làm thành nhiệm vụ của nhân vật - thậm chí mang đến cho nhân vật chính sức
mạnh siêu nhiên. Nó có thể là thứ mang tính cá nhân (tình yêu) hoặc vì lợi ích của
tất cả mọi người (cứu thế giới khỏi bàn tay của người ngoài hành tinh) nhưng nó
phải mạnh mẽ và phát triển lên tột bực khi câu chuyện được hé mở.
Phim luôn có những trở ngại, XUNG ĐỘT. Đây chính là trọng tâm của
một bộ phim. Ai đó muốn một thứ gì, nhưng người và vật cứ chắn ngang đường
của người này khi anh ta cố đạt mục tiêu đặt ra. Đôi lúc, trở ngại này xảy ra đối
với cả người hùng và nhân vật phản diện và mục đích cuối cùng đều quan trọng
với cả hai bên, như trong phim Jingle All the Way. Arnold Schwarzenegger và
Sinbad giành giật với nhau một món quà giáng sinh cho cậu con trai. Cả hai đều
không được phép thua cuộc. Trở ngại và xung đột có thể được thể hiện dưới dạng
vật chất hoặc tinh thần. Tuy nhiên, chúng phải hiện diện trong câu chuyện của bạn,
nếu không, bạn chẳng có chuyện nào cả. Hầu hết các câu chuyện hay, nhân vật
chính cũng mang trong mình một xung đột nội tâm, những thứ thuộc về tâm trí,
tinh thần của họ, chỉ có thể được giải quyết trước thời điểm cô/anh ấy đạt được kết
quả - tức là mục tiêu vật chất của câu chuyện. Một số người gọi con quỷ nội tâm
này là “ma” trong khi những người khác gọi đó là “vết thương”.
Bạn cũng cần có móc câu. Đây là một thuật ngữ trong khi viết bài hát, nó
mô tả thứ thu hút được sự chú ý của mọi người. Hollywood gọi đó là hướng tới
đông đảo khán giả. Nói đơn giản hơn là “giả sử”. Ví dụ trong phim Galaxy Quest,
một ý tưởng có thể đưa ra là: giả sử những diễn viên trong đoàn làm một bộ phim
khoa học giả tưởng đang tạm thời ngừng quay, tuy vậy họ vẫn nổi tiếng, bị cuốn
vào cuộc chiến không gian với người ngoài hành tinh, những người tin rằng phim
của họ là tư liệu về cuộc sống ngoài trái đất?”. Một giả định tốt sẽ khiến kịch bản
của bạn nổi bật hơn. Đó là lý do tại sao khán giả sẵn sàng hy sinh sự thoải mái ở

nhà và ném tiền họ khó nhọc kiếm được để đi xem ngoài rạp.
Hollywood chú ý tới các thể loại phim. Một số nhà sản xuất thường có xu
hướng quan tâm đặc biệt tới một số loại phim nhất định, vì vậy, bạn hãy tiếp cận
họ bằng những thứ mà họ có thể cho là ý tưởng thú vị. Những kịch bản thành công
thường mang một dáng vẻ mới nhưng người ta vẫn xác định được thể loại của nó.
Bạn biết rõ điều gì khiến ý tưởng của mình trở thành độc nhất nhưng bạn có thể
nhanh chóng diễn tả nó cho người khác được không? Liệu đó có phải là một câu
chuyện hãi hùng, tiết tấu nhanh, tình cảm hài hước hay phiêu lưu hành động?
Bạn cần giới thiệu tác phẩm của mình như một người trong cuộc. Do số
lượng các kịch bản đem đi duyệt khá lớn, nên BẤT CỨ ĐIỀU GÌ khiến tác phẩm
của bạn khác lạ, nó sẽ lọt vào vòng sau. Nếu bạn không hiểu được trò chơi, sẽ
không có ai chơi cùng bạn. Biên kịch phải bám sát những quy ước, bao gồm
những thứ như số trang, font chữ dù đó mới chỉ là bước đầu. Bạn nên làm theo
những quy ước đó trừ khi bạn rất giàu và có ý định chi tiền để sản xuất và đạo diễn
bộ phim của mình. Tuy nhiên, kể cả như vậy, những người bạn sẽ làm việc cùng
cũng cần những thứ theo chuẩn mực có sẵn.
Chương 2

Các loại kịch bản
Dưới đây là danh sách một số kiểu kịch bản đang được dùng ngày nay. Tài
liệu này sẽ giới thiệu loại hình kịch bản cho Phim nhựa/Phim truyền hình.
Tài liệu nhắc tới:
* Kịch bản/ Phim nhựa
* Phim truyền hình
Không nói đến:
* Stage Plays and Musicals
* Phim hài tình huống (3 camera, 1 camera, băng và phim)
* Audio/Visual Scripts/Dual Column
* Multimedia Người viết kịch bản cho bất kỳ loại hình nào trên kia sẽ phải
giới thiệu thành quả của họ theo hai kiểu dưới đây, phụ thuộc vào việc họ đang

muốn bán nó hay kịch bản đã được đem đi dựng thành phim.
Submission Scripts
Còn gọi là Spec Script. Đây là kịch bản được viết mà không được đặt trước
hay mua, với hy vọng rằng nó sẽ được bán. Phần giới thiệu này sẽ thiên về những
triết lý của kịch bản spec, trong đó, để nói rằng “hãy tránh xa quá trình cộng tác.
Những thứ nên hoặc không nên làm bạn sẽ thấy ở đây, sẽ phản ánh triết lý này.
Shooting Scripts: Kịch bản quay
Một khi kịch bản của bạn đã được chấp thuận, nó thường sẽ được viết lại
nhiều lần trước khi đem đi dựng thành phim. Khi đã hoàn tất, nó sẽ trở thành kịch
bản sản xuất. Tất cả các cảnh, góc quay trong kịch bản này đều được đánh số. Mỗi
cảnh và các góc quay đều bị cắt thành những phần nhỏ. Giám đốc sản xuất phim
có thể thay đổi thứ tự các cảnh quay để tận dụng hiệu quả sân khấu, diễn viên và
địa điểm.
Chúng ta sẽ bắt đầu tìm hiểu kịch bản phim nhựa vì nó là loại phổ biến nhất
hiện nay. Sau đó, ta sẽ nói về các loại hình khác, dựa trên những gì đã biết.
Nhận định chung: Mặc dù một mô hình ngày càng được tiêu chuẩn hoá
nhưng không hề có MỘT CÁCH, MỘT KIỂU căn lề, MỘT phong cách nhất định.
Luôn luôn có MỘT PHẠM VI ĐÚNG. Những điều chỉnh của phần mềm viết kịch
bản nằm trong phạm vi này.

Chương 3 - Dàn trang trong kịch bản ban đầu

Quy tắc:
Kịch bản thường được viết trên giấy trắng khổ 8 ½ inch x 11 inch (1 inch =
2.54 cm), đục ba lỗ. Số trang được đánh ở góc trên bên phải (ở phần header).
Trang đầu tiên không phải đánh số. Font chữ chọn dùng là font Courier 12. Lề trên
và lề dưới từ 0,5’’ tới 1’’. Lề trái khoảng 1,2’’-1,6’’. Lề phải từ 0,5’’ tới 1’’.
Font chữ Courier 12 được sử dụng dành cho mục đích về thời gian. Một
trang kịch bản font chữ Courier 12 sẽ tương đương với 1 phút trên màn ảnh.
Những người đọc có kinh nghiệm có thể phát hiện ra những kịch bản dài bằng việc

đo đếm tập giấy trên tay của họ. Mẹo viết:
Phần mềm viết kịch bản được soạn trước với tất cả những quy luật trên.
Độ dài kịch bản
Kịch bản trung bình một bộ phim nhựa, theo truyền thống, sẽ vào khoảng
95 tới 125 trang. Hiện nay ở Hollywood, kịch bản thường vào khoảng 114 trang.
Các bộ phim hài thường ngắn hơn, drama (chính kịch) dài hơn. Trong trường hợp
phim hành động, các dòng mô tả cua bạn chỉ mất 10 giây để đọc nhưng phải mất
tới 45 giây trên màn ảnh.
Đại uý Owens bỏ túi xách và nhặt chiếc súng máy. Anh chạy từ cửa này
qua cửa khác, né đạn của kẻ thù trong khi bắn trả lại cho đến khi anh tiến tới tháp
chuông nhà thờ.
Mẹo viết:
Nếu kịch bản của bạn có nhiều cảnh như trên, số trang có thể ít nhưng điều
đó không có nghĩa rằng bộ phim nếu được dựng sẽ ngắn. Cũng với những dữ kiện
tương tự, một biên kịch khác cũng có thể rút ngắn gọn hơn nhiều. Điều đó phụ
thuộc vào phong cách của từng cá nhân người viết.
125 trang được coi là một kịch bản dài. Độ dài là một yếu tố rất quan trọng.
Khi bạn đưa kịch bản cho nhà sản xuất, điều đầu tiên họ làm là xem qua các trang
để ước chừng nó dài thế nào. Cho dù kịch bản của bạn rất hay, nếu nó quá dài, họ
có thể từ chối đọc nó.
Ác cảm với những kịch bản dài là do vấn đề kinh tế. Thời lượng một bộ
phim dưới hai giờ có nghĩa là sẽ được chiếu nhiều hơn trong các rạp chiếu phim,
nghĩa là doanh thu nhiều hơn cho nhà phân phối, nhà sản xuất, thậm chí cả bạn,
người viết kịch bản.
Khi thấy rằng kịch bản của mình quá dài, bạn phải bắt đầu cắt ngắn tác
phẩm của mình. Luôn nhớ rằng nếu một cảnh có thể được bỏ và câu chuyện không
ảnh hưởng gì, cảnh đó không cần thiết. TẤT CẢ CÁC CẢNH không chỉ là đưa
câu chuyện tới phần kết, mà nó nên là một phần không thể thiếu dẫn tới đỉnh điểm.
Chương 4 - Các yếu tố của kịch bản

Có những yếu tố độc nhất về cách căn lề, để cỡ chữ và vị trí của các dòng
tạo nên một mô hình chung và tính thống nhất của kịch bản. Một khi bạn đã quen
với những điều này, bạn có thể kể câu chuyện của mình theo cách mà những người
trong cuộc thường làm. Các yếu tố của kịch bản gồm có:
Scene Heading : Mở cảnh
Action :Hành động
Character Name : Tên nhân vật
Dialogue: Lời thoại
Parenthetical Nội dung trong ngoặc đơn
Extensions Mở rộng
Transition Từ nối
Shot Cảnh quay
Mở cảnh
Mẹo viết:
Phần Mở cảnh thường đặt cách lề trái 1,5’’ và ít khi dài đến gần lề phải.
Phần này được viết HOA. Sau những từ NỘI. hoặc NGOẠI. ta dùng một dấu
chấm và dùng dấu gạch ngang để phân biệt các yếu tố khác.
Mở cảnh cho người đọc thấy cảnh đó diễn ra ở đâu. Chúng ta đang ở bên
trong (NỘI.) hay bên ngoài (NGOẠI.). Sau đó là nêu tên địa điểm: PHÒNG NGỦ,
PHÒNG KHÁCH, tại SÂN BÓNG, bên trong XE. Và cuối cùng, nó có thể bao
gồm cả thời điểm trong ngày – ĐÊM, NGÀY, HOÀNG HÔN, BÌNH MINH... để
“đặt bối cảnh” trong tâm trí người đọc.
Phần mở cảnh cũng có thể bao gồm thông tin về quá trình sản xuất ví như
TIẾP TỤC, hoặc CẢNH CHÍNH hay CẢNH CÓ SẴN. Dưới đây là một vài ví dụ
về phần mở cảnh.
NỘI. PHÒNG NGỦ - SÁNGNGOẠI. CÂU LẠC BỘ KHOẢ THÂN LAS
VEGAS – HOÀNG HÔNNỘI. VĂN PHÒNG – ĐÊM – TIẾP TỤCNGOẠI –
BẾN TÀU PHÍA TÂY – BÌNH MINH - CẢNH CHÍNHNGOẠI – PASADENA -
DIỄU HÀNH HOA HỒNG – CẢNH CÓ SẴN
Mẹo:

Phần mềm viết kịch bản sẽ tự động lưu lại mỗi câu mở cảnh bạn dùng,
khiến bạn không phải viết lại đoạn đó một lần nữa và nó cũng giúp kịch bản thống
nhất. Không có gì phiền hơn là khi người đọc nhìn thấy một đoạn mở cảnh thế
này:
NGOẠI. - RỪNG NHIỆT ĐỚI NGOÀI KHÔNG GIAN – ĐÊM Và hai
trang sau:
NGOẠI. - RỪNG NGOÀI KHÔNG GIAN – ĐÊM Việc giữ cho phần mở
cảnh thống nhất cho phép người đọc hình dung ra địa điểm cụ thể và không phải
xác định xem đây có phải là một cảnh mới hay không. Rõ ràng, bạn không muốn
người đọc không tập trung vào câu chuyện của bạn.
Dưới đây là một ví dụ về phần mở cảnh chuẩn trong kịch bản:
MỜ DẦN: NGOẠI. BẾN TÀU PHÍA TÂY – BÌNH MINH - CẢNH
CHÍNH Chúng ta đã “xác định” rằng chúng ta đang ở bến tàu vào lúc bình minh.
__________________

Chương 5 - Hành động

Quy tắc:
Phần mô tả hành động được viết từ trái sang phải, dùng cả chữ hoa lẫn chữ
thường. Khi giới thiệu một nhân vật lần đầu tiên, tên nhân vật đó phải viết hoa.

Mẹo:
Phần mềm viết kịch bản đã được lập trình sẵn để trình bày phần này theo
đúng quy tắc. Tất cả những gì bạn cần quan tâm là sáng tác truyện.
HÀNH ĐỘNG hay còn gọi là phần mô tả bối cảnh vẽ ra hiện trường của
cảnh quay và cho phép bạn giới thiệu các nhân vật. Phần này được viết ở THÌ
HIỆN TẠI.