skkn tổ chức hoạt động nhóm nhằm nâng cao kết quả học tập cho học sinh lớp 2 theo mô hình trường học mới VNEN

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết, trong học tập thì không phải bất cứ một nhiệm vụ học
tập nào cũng có thể được hoàn thành do những hoạt động thuần tuý của cá nhân.
Có những câu hỏi, bài tập, những vấn đề đặt ra khó và phức tạp, đòi hỏi phải có sự
hợp tác giữa các cá nhân mới có thể hoàn thành nhiệm vụ. Vì vậy, bên cạnh hình
thức học tập cá nhân, cần tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm. Hình thức học
tập theo nhóm có nhiều thế mạnh như:
- Góp phần rèn luyện tinh thần tự lực của học sinh; giúp các em rèn luyện và
phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn
nhau, phát huy vai trò trách nhiệm, tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác.
Thông qua hoạt động nhóm, các em có thể cùng làm với nhau những công việc mà
một mình không thể tự làm được trong một thời gian nhất định.
- Tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm giúp các em học sinh nhút nhát,
khả năng diễn đạt kém...có điều kiện rèn luyện, tập dượt, từ đó tự khẳng định bản
thân. Tạo điều kiện để từng học sinh phát huy hết khả năng của mình, giúp cho việc
phân hoá trong hoạt động dạy học được thuận lợi.
Từ những thế mạnh trên, tôi thấy rằng việc “ Tổ chức hoạt động nhóm nhằm
nâng cao kết quả học tập cho học sinh lớp 2 theo mô hình trường học mới VNEN ”
là nhằm góp phần nâng cao chất lượng học tập cho học sinh, đáp ứng yêu cầu học
tập hiện nay trong thời kỳ hội nhập.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài này là xây dựng cơ sở khoa học về tổ chức hoạt động
dạy học theo nhóm để tổ chức dạy học theo nhóm trong nhà trường hiện nay. Từ đó
xây dựng định hướng cho giáo viên trong việc thực hiện tổ chức hoạt động dạy học
theo nhóm như thế nào là có tính khả thi, hiệu quả và phù hợp với đặc điểm nhà
trường, khắc phục một số hạn chế, khó khăn và lúng túng trong quá trình thực hiện.
Phương pháp dạy học theo nhóm giúp học sinh chủ động hơn, tích cực hơn trong
học tập và phát huy tốt khả năng sáng tạo của bản thân. Nhằm góp phần vào tiến
trình đổi mới phương pháp dạy học nói chung, phương pháp hoạt động theo nhóm
nói riêng, từng bước nâng dần chất lượng giáo dục của nhà trường trong thời kỳ

công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Tổ chức hoạt động nhóm nhằm nâng cao kết quả
học tập cho học sinh lớp 2 theo mô hình trường học mới VNEN.
- Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 2 đang học theo Mô hình trường học
mới VNEN ở trường Tiểu học Vạn Thọ 1 năm học 2016 - 2017
-1-


4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề tài được triển khai ,với những kinh nghiệm đã thực hiện và học hỏi
thêm của đồng nghiệp sẽ nâng cao hiệu quả học tập của học sinh theo mô hình
trường học mới VNEN.
- Tổ chức hoạt động nhóm nhằm nâng cao kết quả học tập cho học sinh lớp 2
theo mô hình trường học mới VNEN ở trường tiểu học sẽ tiến đến chất lượng nếu
được chia sẻ kinh nghiệm và cùng nhau áp dụng các giải pháp đã thực nghiệm qua
thực tiển.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
*Cơ sở lý luận về vấn đề:
Đối tượng học sinh nói chung và học sinh Tiểu học nói riêng , tính vui tươi,
hồn nhiên , hiếu động là không thể thiếu trong các em . Đặc biệt là mặt tâm sinh lí
của các em có nhiều thay đổi lớn. Vì vậy , theo cách dạy truyền thống máy móc,
đơn thuần, gây cho các em sự mệt mỏi, căng thẳng , nhàm chán, dẫn đến phản tác
dụng việc học tập thì cách học theo nhóm tạo nên sự hứng thú , ham thích , học
sinh tự tin , được thể hiện mình….Rất phù hợp với sự phát triển của đất nước ta
trong công cuộc hiện đại hóa đất nước.
*Thực trạng của vấn đề :
- Một số học sinh còn dựa dẫm nhóm trưởng.
- Giáo viên kiểm tra , nhận xét bài làm học sinh còn hạn chế .
- Học sinh hoàn thành nhiệm vụ chưa đồng đều.

* Giải pháp khắc phục:
- Giáo viên yêu cầu học sinh thay nhau làm nhóm trưởng , nghĩa là trong
nhóm ai cũng phải làm nhóm trưởng để rèn tính tự tin và trách nhiệm cho mỗi học
sinh.
- Giáo viên có thể kiểm tra bất kì em nào trong nhóm, chốt kết quả đúng rồi
giao lại cho học sinh tự kiểm tra kết quả lẫn nhau, làm như vậy số lượng bài được
kiểm tra, nhận xét sẽ nhiều hơn và hiệu quả hơn.
- Tôi sẽ đưa ra bài tập bổ sung cho những học sinh hoàn thành tốt nhiệm vụ
và giúp đỡ những học sinh chưa hoàn thành để có thể đạt được mục tiêu bài học
đưa ra.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài là hình thức tổ chức dạy học (tổ chức hoạt
động nhóm ở khối Hai, theo mô hình trường học mới VNEN ) Trường Tiểu học
Vạn Thọ 1.
-2-


- Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 2 trường Tiểu học Vạn Thọ 1.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu sản phẩm hoạt động do giáo viên,
học sinh tạo ra như các câu hỏi, bài tập thực hành của học sinh.
- Phương pháp quan sát: Quan sát cách điều khiển các bạn làm việc của
nhóm trưởng. Quan sát các hoạt động của mỗi thành viên trong nhóm diễn ra hàng
ngày để hướng các em làm việc một cách có hiệu quả.
- Phương pháp điều tra phỏng vấn: Giáo viên nêu câu hỏi gợi mở để dẫn dắt
các em tự tìm ra câu trả lời cho chính mình, từ đó các em sẽ lĩnh hội được kiến thức
đã học.
- Phương pháp thống kê toán học: Thống kê các bài kiểm tra học sinh thực
hiện trong năm học.
- Phương pháp thực hành giao tiếp: Giáo viên hướng các em dùng lời hay ý

đẹp khi giao tiếp với bạn, với thầy cô,…
- Phương pháp tổng hợp : Tổng hợp lại những bài học kinh nghiệm trong
giảng dạy và học tập cho bản thân .
B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương I: Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu
Dạy học theo nhóm đây là mô hình nhà trường tiên tiến, hiện đại, phù hợp
với mục tiêu phát triển và đặc điểm của giáo dục nước ta. Các phòng học dạy theo
mô hình trường học mới VNEN được bố trí giống như phòng học bộ môn, thư viện
linh động với đồ dùng dạy và học sẵn có để học sinh tham khảo; góc đồ dùng học
tập, góc cộng đồng, góc trưng bày sản phẩm... Mô hình trường học mới VNEN
thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo nguyên tắc lấy học sinh làm trung
tâm, học tập mang tính tương tác và phù hợp với từng cá nhân học sinh. Chuyển
việc truyền thụ của giáo viên thành việc hướng dẫn học sinh tự học. Lớp học do
học sinh tự quản và được tổ chức theo các hình thức, như: Làm việc theo cặp, làm
việc cá nhân và làm việc theo nhóm, trong đó hình thức học theo nhóm là chủ yếu.
Học sinh được học trong môi trường học tập thân thiện, thoải mái, không bị gò bó,
luôn được gần gũi với bạn bè, với thầy cô, được sự giúp đỡ của bạn học trong lớp,
trong nhóm và thầy cô, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi các em. học sinh khá giỏi
được phát huy, học sinh còn hạn chế, yếu kém được học sinh của nhóm và giáo
viên giúp đỡ kịp thời ngay tại lớp. Ở đây được coi là một phương pháp dạy học.
Những người tham gia trong nhóm phải có mối quan hệ tương hỗ, giúp đỡ và phối
hợp lẫn nhau. Nói cách khác là tồn tại tương tác "mặt đối mặt" trong nhóm học
sinh. học sinh trong nhóm cùng thực hiện nhiệm vụ chung. Điều này đòi hỏi trước
tiên là phải có sự phụ thuộc tích cực giữa các thành viên trong nhóm. Mỗi thành
-3-


viên trong nhóm cần hiểu rằng họ không thể trốn tránh trách nhiệm, hay dựa vào
công việc của những người khác. Trách nhiệm cá nhân là then chốt đảm bảo cho tất
cả các thành viên trong nhóm thực sự mạnh lên trong học tập theo nhóm. Học sinh

thường được phát huy hơn, cơ hội cho học sinh tự thể hiện, tự khẳng định khả năng
của mình nhiều hơn. Nhóm làm việc sẽ khuyến khích học sinh giao tiếp với nhau
và như vậy sẽ giúp cho những trẻ em nhút nhát, thiếu tự tin, cô độc có nhiều cơ hội
hòa nhập với lớp học. Thêm vào đó, học theo nhóm còn tạo ra môi trường hoạt
động mang bầu không khí thân mật, cởi mở, sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ trên cơ sở cố
gắng hết sức và trách nhiệm cao của mỗi cá nhân. Học sinh có cơ hội được tham
gia tích cực vào hoạt động nhóm. Mọi ý kiến của các em đều được tôn trọng và có
giá trị như nhau, được xem xét, cân nhắc cẩn thận. Do đó sẽ khắc phục tình trạng
áp đặt, uy quyền, làm thay, thiếu tôn trọng...giữa những người tham gia hoạt động,
đặc biệt giữa giáo viên và học sinh.
Chương II: Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
1. Thuận lợi, khó khăn
a. Thuận lợi
Được sự quan tâm của Ban giám hiệu, của các ban ngành đoàn thể trong và
ngoài nhà trường đã tạo điều kiện cho học sinh được học 2 buổi/ngày nên các em
được tham gia học tập, rèn luyện nhiều ở trường.
Trường học trang bị đầy đủ bàn ghế và bảng đen, có thiết bị đồ dùng dạy
học. Giáo viên nhiệt tình, có ý thức trách nhiệm với học sinh.
Phụ huynh học sinh đa phần đã có sự quan tâm chăm lo hơn về việc học
hành của con em mình, mua sắm tương đối đầy đủ vở và đồ dùng học tập, tạo điều
kiện thuận lợi cho các em tới trường, thường xuyên giữ được mối liên hệ với giáo
viên chủ nhiệm lớp và nhà trường.
b. Khó khăn
Tuy nhiên, bên cạnh đó tôi cũng gặp một số khó khăn
Giáo viên:
- Tài liệu nghiên cứu về mô hình này cũng chưa nhiều.
- Còn hạn chế về chuyên môn, nghiệp vụ cũng như kinh nghiệm công tác.
Học sinh:
- Mô hình trường học mới VNEN còn rất mới mẻ, học sinh lần đầu tiên tiếp
xúc với mô hình.

- Khả năng đọc còn hạn chế.
- Khả năng tư duy, suy luận chưa cao.
- Ý thức trách nhiệm chưa cao.
-4-


- Chưa quen với các công việc, phương pháp làm việc theo nhóm, như:
Không tập trung nghe bạn giao nhiệm vụ, chưa biết cách giao nhiệm vụ cho bạn,
chưa biết cách giao tiếp, diễn đạt trong nhóm….
2. Thành công, hạn chế
a. Thành công
- Tạo được không khí vui tươi, sinh động cho giờ dạy.
- Có thể phát triển năng lực toàn diện cho học sinh từ tâm lí, tính cách cho
đến kỹ năng và hành vi giao tiếp…
- Học sinh hợp tác làm việc tập thể nên có thể bổ sung cho nhau những thiếu
sót.
- Qua quan sát hoạt động của các nhóm, giáo viên có thể đánh giá chính xác
năng lực của từng học sinh từ đó kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy học cho phù
hợp, đồng thời cũng kịp thời chấn chỉnh thái độ học tập không tốt của học sinh.
b. Hạn chế
- Giáo viên thường bị động về thời gian.
- Trong nhóm thường chỉ tập trung ở một số đối tượng tích cực, có năng lực
nên chưa mang lại hiệu quả như mong muốn.
Do sự hạn chế về thời gian, kinh nghiệm của bản thân, nên phạm vi, giới hạn
nghiên cứu của đề tài chỉ tập trung vào giải quyết một số vấn đề về tổ chức hoạt
động nhóm cho học sinh khối lớp 2 theo mô hình trường học mới VNEN
3. Mặt mạnh, mặt yếu
a. Mặt mạnh
Sau thời gian thực hiện hình thức hợp tác nhóm trong giảng dạy, tôi đã thu
nhận được những kết quả khả quan.

Về phía giáo viên:
- Hiệu quả tiết dạy được nâng cao.
- Tiết dạy sinh động, giáo viên rèn được kĩ năng giao tiếp và kĩ năng xã hội
cho học sinh.
- Được bồi dưỡng về phương pháp dạy học theo nhóm.
Về phía học sinh:
- Được hấp dẫn, lôi cuốn vào các hoạt động học, thu lượm kiến thức bằng
chính khả năng của mình. Phát huy cao vai trò của từng thành viên trong nhóm, đề
cao năng lực cá nhân bởi vì các em đã được đảm trách nhiều vai trò khác nhau
trong nhóm của mình.
-5-


- Tăng cường sự hợp tác.
- Rèn được sự tự tin, mạnh dạn trước đám đông, khả năng diễn đạt lưu loát
hơn.
Sau khi áp dụng hình thức này trong công tác giảng dạy qua năm học 20162017, với tính hiệu quả của biện pháp nêu trên, cộng với sự quan tâm và nỗ lực của
bản thân, sự tự giác hợp tác học tập của học sinh, các em đã có những tiến bộ rõ rệt.
Động cơ học tập và chất lượng học tập của các em yếu cũng được nâng lên, các em
đã tự tin, hòa đồng, bớt mặc cảm, tự ti trong học tập.
b. Mặt yếu
- Đòi hỏi GV phải chuẩn bị kĩ lưỡng kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội
dung thực sự phù hợp với hoạt động nhóm và thiết kế được các hoạt động phù hợp
với học sinh.
- Đòi hỏi GV phải chuẩn bị kĩ lưỡng kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội
dung thực sự phù hợp với hoạt động nhóm và thiết kế được các hoạt động phù hợp
với học sinh.
- Chưa mang lại hiệu quả rõ rệt đối với học sinh, nhất là đối tượng học sinh
chưa hoàn thành.
4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động

Có được những thành công trên là nhờ học sinh tích cực học tập, chủ động
giao tiếp, sẻ chia với bạn và chủ động tiếp cận các giải pháp theo hướng tự chủ của
bản thân. Từ đó thực hiện theo các giải pháp nên mang lại hiệu quả cao. Bên cạnh
đó còn phải kể đến Hệ thống các tài liệu hướng dẫn mà dự án trường học mới
VNEN đã cung cấp để mỗi giáo viên chủ động nắm bắt nội dung và thực hiện.
Được sự chỉ đạo rất kịp thời của các cấp lãnh đạo, của Sở Giáo dục và Đào
tạo, được Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Vạn Ninh tổ chức tập huấn cho những
giáo viên dạy mô hình trường học mới VNEN, giáo viên được dự các chuyên đề tổ
chức ở Phòng Giáo dục và Đào tạo, ở trường để mỗi giáo viên học hỏi, rút kinh
nghiệm và nắm được tinh thần của Mô hình trường học mới VNEN mà thực hiện
theo.
Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn những tồn tại:
- Thời gian để thực hiện đồng loạt các giải pháp là không liền mạch, có sự
gián đoạn về thời gian của tiết học và được tiếp tục vào các tiết ôn do đó các em
nắm bắt giải pháp cũng chưa có tính hệ thống.
- Học sinh lần đầu làm quen với hoạt động nhóm nên hiệu quả của hoạt động
chưa cao.
- Trang thiết bị chưa đáp ứng hết yêu cầu của hoạt động.
-6-


5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra
Với lứa tuổi của các em học sinh lớp Hai rất hiếu động, sự tập trung cho học
tập chú ý chưa cao. Tư duy của các em còn nặng về trực quan cụ thể, tư duy trừu
tượng chưa phát triển.
Học theo mô hình trường học mới VNEN, học sinh được học tập tích cực,
chủ động, hứng thú do có cơ hội chia sẻ những trải nghiệm cá nhân, có cơ hội thực
hành và vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào đời sông hằng ngày. Học sinh có
nhiều cơ hội để độc lập suy nghĩ khi làm việc cá nhân và có nhiều cơ hội để phát
huy năng lực hợp tác khi học theo nhóm. Học sinh chủ yếu làm việc theo nhóm nhỏ

và sau mỗi nội dung học tập, các em được tranh luận, được đánh giá lẫn nhau. Việc
tự học của học sinh được thực hiện trong bối cảnh có hướng dẫn của giáo viên. Các
em được giáo viên giao nhiệm vụ, được giáo viên trực tiếp hỗ trợ khi cần. Các em
cũng được nghe ý kiến của giáo viên như là những quyết định của trọng tài trong
các cuộc thảo luận, trao đổi ý kiến.
Bên cạnh những thuận lợi đã nêu trên, học theo mô hình trường học mới
VNEN, học sinh cần có nhiều thay đổi về cách học. Học sinh cần học một cách chủ
động, tự đọc sách, tự thực hiện các hoạt động theo chỉ dẫn của sách. Khi có khó
khăn, các em cần tự tìm kiếm sự hỗ trợ từ bạn trong cùng cặp, cùng nhóm, tìm
kiếm sự hỗ trợ cuả giáo viên. Mô hình trường học mới VNEN chú trọng vào các
hoạt động học tập tương tác. Học sinh được rèn kĩ năng hợp tác với bạn cùng cặp,
nhóm, cùng lớp. Học sinh không chỉ học theo cách làm nêu trong sách mà còn được
khuyến khích phát biểu các ý kiến cá nhân, đề xuất cách thực hiện nhiệm vụ học
tập cùng bạn. Tuy nhiên, những thay đổi về cách học đối với học sinh lớp 2 không
phải là thách thức lớn đối với học sinh vì đây là năm thứ hai học sinh học ở Tiểu
học, việc học tập chưa tích cực không hoàn toàn là thói quen không tốt của các em.
Nó không phải là rào cản lớn lắm trong thực hiện học tập tích cực của các em.
Vì thế, muốn hoạt động thảo luận nhóm thành công, giáo viên phải nắm
vững phương pháp, biết cách tổ chức, biết kết hợp nhiều phương tiện, kỹ thuật hỗ
trợ. Song yếu tố quyết định vẫn là ở học sinh. Vì thế, ngoài việc phải năng động,
tích cực, các em cần được hướng dẫn cụ thể trước khi tiến hành thảo luận.
Chương III: Giải pháp đối với vấn đề nghiên cứu
1. Mục tiêu của giải pháp .
- Học sinh mạnh dạn trong giao tiếp, nói đúng nội dung cần trao đổi, biết
lắng nghe và chia sẻ với bạn.
- Nâng cao hiệu quả giờ học cho học sinh, nhất là trong các giờ có tổ chức
hoạt động nhóm.
- Phát huy được tính chủ động tích cực của học sinh, đáp ứng mục tiêu xây
dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
-7-

- Mỗi giờ dạy đều đem lại cho học sinh những giây phút thật sự hứng khởi
đúng nghĩa.
- Rèn luyện cho các em kỹ năng hợp tác, làm việc theo nhóm – một yếu tố
rất quan trọng trong cuộc sống hiện đại cho các em sau này.
2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp .
Học theo mô hình trường học mới VNEN học sinh và giáo viên có đặc điểm
chủ yếu:
- Học sinh: Tự giác, tự quản; Tự học, tự đánh giá; Tự tin, tự trọng.
- Giáo viên: Tự chủ; Tự bồi dưỡng.
Với các đặc điểm đó, ta thấy lớp học theo mô hình trường học mới VNEN đã
có sự thay đổi căn bản về phương pháp và hình thức tổ chức lớp học so với kiểu
truyền thống. Giáo viên tổ chức, hướng dẫn các hoạt động để học sinh tìm đến kiến
thức bài học. Học sinh tự học, nghiên cứu tìm ra kiến thức bài học theo nhóm;
nhóm luôn hỗ trợ lẫn nhau, với phương pháp chủ đạo là phương pháp dạy học hợp
tác nhóm.
a. Khái quát chung về Dạy học theo nhóm
a.1. Khái niệm về Dạy học theo nhóm
Dạy học theo nhóm là một phương pháp dạy học trong đó giáo viên tổ chức
cho học sinh hình thành các nhóm học tập nhỏ. Mỗi thành viên trong nhóm học tập
này vừa có trách nhiệm tự học tập, vừa có trách nhiệm giúp đỡ các thành viên trong
nhóm để cùng hoàn thành mục đích học tập chung của cả nhóm.

-8-


Dạy học theo nhóm là một trong những phương pháp dạy học được áp dụng
trong đổi mới phương pháp dạy học: phát huy tính tích cực của người học, dạy học
hướng về người học.

Giảng dạy dựa trên phương pháp làm việc theo nhóm là một phương pháp sư
phạm mà theo đó, lớp được chia thành nhiều nhóm, mỗi nhóm được phân công giải
quyết một công việc cụ thể; kết quả của từng nhóm sẽ được trình bày để thảo luận
chung trước khi giáo viên đi đến kết luận cuối cùng.
a.2. Phương pháp làm việc theo nhóm có những ưu điểm:
Làm việc theo nhóm là một cách học cho phép tất cả các thành viên trong
nhóm giải quyết một cam kết làm việc được mô tả rõ ràng, không được giáo viên
dẫn dắt trực tiếp mà chỉ nhờ vào sự hợp tác chặt chẽ và phân công công việc trong
nhóm nhỏ. Phương pháp này thích hợp cho việc trao đổi trong nhóm, đưa ra những
cách thức giải quyết đầy tính sáng tạo; kích thích sự hợp tác của tất cả các thành
viên trong nhóm cùng tham gia vào việc giải quyết một vấn đề.
Làm việc theo nhóm thỏa mãn nhu cầu học tập cá nhân, phù hợp với việc học
hướng tới người học; khuyến khích sự độc lập tự chủ, người học có thể đưa ra
những giải pháp, cách biểu đạt riêng cho vấn đề nào đó.
Giáo viên đóng vai trò là người chuyển giao kiến thức và hiểu biết, chuẩn bị,
tổ chức, theo dõi việc thực hiện và đánh giá tổng kết kết quả làm việc của các
nhóm.
a.3. Những mục tiêu cần đạt trong làm việc theo nhóm:
Làm việc theo nhóm cần động viên tất cả các thành viên tham dự và kích
thích sự suy nghĩ của mỗi cá nhân.
Các thành viên tham dự trong nhóm cần bám vào một chủ đề và tìm ra giải
pháp giải quyết vấn đề đó.
a.4. Có 2 dạng nhóm làm việc:
Nhóm đồng việc: Tất cả các nhóm đều cùng một chủ đề (chung một công
việc) mà vấn đề hay nhiệm vụ đó có thể được giải quyết theo nhiều cách thức khác
nhau tùy theo cách tiếp cận vấn đề khác nhau.
Làm việc nhóm theo vị trí công việc: được áp dụng khi một nhiệm vụ chung
cần thực hiện có thể phân ra thành nhiều nhiệm vụ nhỏ mà các giải pháp của chúng
được tập hợp chung lại sau khi kết thúc làm việc theo nhóm. Hình thức này đòi hỏi
giáo viên phải chuẩn bị nhiều hơn để đáp ứng cho các nhóm có những phần việc

riêng cụ thể khác nhau.
a.5. Các bước tiến hành phương pháp làm việc theo nhóm:
Bước 1: Lựa chọn đề tài, giao nhiệm vụ cho nhóm
-9-


- Việc lựa chọn đề tài rất quan trọng. Đề tài quá khó hoặc quá dễ đối với học
sinh đều ảnh hưởng đến hoạt động thảo luận của học sinh. Lựa chọn vấn đề thảo
luận phải phù hợp, có tính chất kích thích tính tích cực chủ động làm việc của học
sinh. Đề tài thảo luận phải là vấn đề chính của bài học, vấn đề có thể có nhiều
hướng khai thác khác nhau, nhiều cấp độ nhận thức khác nhau. Thường là loại cấp
độ phát hiện và suy luận.
- Nêu và giải thích mục tiêu làm việc, giao nhiệm vụ cho từng nhóm làm việc
để mỗi thành viên trong nhóm hiểu được công việc cần phải làm và mô tả một cách
cụ thể cách thực hiện các nhiệm vụ đó. Cần lưu ý là nếu không đề ra nhiệm vụ rõ
ràng thì không có được kết quả thuyết phục. Những mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung
làm việc theo nhóm có thể được viết ra giấy và phát cho mỗi nhóm..
Bước 2: Chia nhóm
- Xác định số lượng người của mỗi nhóm phù hợp với yêu cầu làm việc.
Thực hiện việc chia nhóm theo những cách: ngẫu nhiên (phát bìa, thẻ, điểm số...),
theo sự chỉ định của giáo viên hoặc theo sở thích của người học.
Bước 3: Làm việc trong nhóm
Rất nhiều trường hợp tổ chức thảo luận nhóm không thành công, trong đó
nguyên nhân chính thường do giao nhiệm vụ cho các thành viên không rõ ràng,
phân công không hợp lí. Nhiệm vụ được giao thì quá nhiều trong khi thời gian để
làm thì quá ít. Trong những lần như thế, thảo luận nhóm đa phần chỉ mang hình
thức đối phó, không có giá trị thiết thực.
Vì thế, khi tổ chức chia nhóm, cần chú ý giao nhiệm vụ cụ thể cho các thành
viên trong nhóm. Mỗi nhóm phải có thư kí để tổng hợp ý kiến của các thành viên
trong nhóm. Học sinh được giao nhiệm vụ này phải là những Học sinh xuất sắc,

tích cực, năng động, có khả năng tổng hợp và trình bày vấn đề trước tập thể. Đây là
kỹ năng quan trọng cần được rèn luyện thường xuyên. Kỹ năng này rất có ích cho
các em sau này khi bước vào đời. Vì thế, giáo viên cũng nên tạo cơ hội cho tất cả
được thử sức, không nên quá tập trung vào một em duy nhất.
Bước 4: Giám sát hoạt động của từng nhóm
Do đa phần học sinh của chúng ta có ý thức học tập không cao, năng lực học
tập không đều. Thường với một nhóm đông thành viên, rất dễ dẫn đến nhiều em
không tập trung, làm việc riêng. Hoặc trong quá trình thảo luận, có khi do lúng túng
không hiểu rõ yêu cầu của vấn đề cần thảo luận dẫn đến làm lệch hướng, không đáp
ứng yêu cầu đặt ra. Vì thế, giáo viên phải giám sát thường xuyên, kịp thời uốn nắn.
Bước 5: Trình bày kết quả thảo luận
Khi kết thúc quá trình thảo luận, mỗi nhóm cử đại diện trình bày kết quả thảo
luận của nhóm. Thường, công việc này do thư kí nhóm trình bày. Tùy vào điều
- 10 -


kiện, giáo viên có thể cho các nhóm tham gia phản biện. Khi ấy, giáo viên chính là
trọng tài có nhiệm vụ dẫn dắt, định hướng vào đề tài, tránh lệch hướng.
Bước 6: Tổng kết đánh giá
Tổng kết đánh giá là khâu cuối cùng của hoạt động thảo luận. Vấn đề cốt lõi
của khâu này là phải tìm ra được vấn đề - có thể xem như chân lý mà mỗi nhóm đã
đạt được hoặc chưa đạt được. Ngoài ra cũng cần đánh giá khả làm việc của nhóm:
Các nhóm làm việc có khoa học hay không? Những ai tích cực, những ai lười
biếng, hay làm chuyện riêng, cần rút kinh nghiệm gì?… Giáo viên nên nhận xét cụ
thể, khách quan và tốt nhất nên cho điểm để khích lệ tinh thần học tập của các em.
b. Giải pháp tổ chức hoạt động nhóm cho học sinh
b.1. Vai trò và trách nhiệm của các thành viên trong nhóm.
Nguyên tắc làm việc trong nhóm: Tôn trọng sự tổ chức của nhóm trưởng, ghi
chép trung thực ý kiến chung, báo cáo đầy đủ toàn bộ nội dung đã ghi chép, người
nói phải có người nghe, tôn trọng ý kiến cá nhân, thiểu số phải tuân thủ theo đa số.

Có nhận xét rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt động…
Một nhóm muốn hoạt động hiệu quả cần phải có cơ cấu tổ chức chặt chẽ. Cơ
cấu của nhóm gồm:
- Một nhóm trưởng có trách nhiệm tổ chức, điều hành mọi hoạt động của
nhóm, nhóm trưởng có thể do các thành viên trong nhóm bầu lên hoặc do giáo viên
chỉ định.
- Một nhóm phó (nếu quy mô nhóm lớn) để thay thế, hỗ trợ nhóm trưởng khi
nhóm trưởng vắng mặt.
- Một thư ký để ghi chép nội dung, diễn biến các cuộc họp, thảo luận của
nhóm, thư ký có thể được thay đổi theo từng cuộc họp nhóm hoặc cố định từ đầu
đến cuối.
Nhóm phải quy định rõ trách nhiệm cụ thể của từng vị trí trong nhóm, xây
dựng mối quan hệ gắn kết giữa các thành viên trong nhóm.

- 11 -


* Lưu ý nhóm trưởng và các thành viên trong nhóm cần thay đổi thường
xuyên tạo nên sự tự tin trong khi làm việc nhóm.
b.2. Tổ chức sắp xếp bàn ghế
Vấn đề sắp sếp lại chỗ ngồi để thuận tiện cho việc dạy học theo nhóm và tận
dụng được không gian phòng học để tổ chức trò chơi trong tiết học, quả là một vấn
đề được nhiều giáo viên quan tâm và cũng là chủ đề gây nên nhiều tranh luận nhất
trong nhiều trường học hiện nay.
Mô hình 1: Theo cách sắp xếp truyền thống.
Mô hình 2: Thuận tiện cho việc hoạt động nhóm cho học sinh và tận dụng
được không gian phòng học để có chỗ tổ chức các trò chơi đồng thời làm cho lớp
học thoáng hơn, thích hợp với lớp được trang bị bàn 2 chỗ.
Việc tổ chức hoạt động nhóm thường xuyên thay đổi vị trí ngồi học, lúc thì
ngồi học chỗ này, tiết học sau lại ngồi chỗ khác. Hay nói cách khác áp dụng hình

thức dạy học theo nhóm thì chỗ ngồi của học sinh là chỗ ngồi không ổn định. Bên
cạnh đó giáo viên còn có thể kiểm tra, hỗ trợ được học sinh dù học sinh đó ngồi ở
vị trí nào.
b.3. Một số chú ý khi tổ chức hoạt động nhóm
b.3.1. Thành phần nhóm
- Tùy thuộc vào mục đích sư phạm và yêu cầu của vấn đề học tập mà ta có
nhiều cách chia nhóm. Khi thành lập nhóm cần lưu ý khả năng làm việc của các
thành viên, trình độ học lực của các cá nhân trong nhóm và mối quan hệ giữa các
thành viên.
- Tùy vào tình hình mà giáo viên có thể hoặc không cần chọn nhóm trưởng.
Nhóm trưởng phải là người có kết quả học tập tốt, có ý thức giúp đỡ các thành viên
trong nhóm.
- Cần rèn luyện cho học sinh kỹ năng hợp tác nhóm bao gồm : kỹ năng hiểu
được nhu cầu của người khác, kỹ năng biểu đạt một quan điểm, kỹ năng lắng nghe,
kỹ năng thảo luận, kỹ năng bảo vệ quan điểm, kỹ năng giải quyết mâu thuẫn …
b.3.2. Ra quy tắc cho nhóm
Để việc thảo luận và học tập lẫn nhau thuận lợi giáo viên cần đưa ra một số
quy tắc làm việc:
- Các thành viên trong nhóm đều phải có trách nhiệm hoàn thành các nhiệm
vụ được giao.
- Các thành viên trong nhóm đều có lượt nói, cần tạo điều kiện để học sinh
nói hết các ý kiến, ưu tiên học sinh yếu kém phát biểu trước.
- Hãy ủng hộ và giúp nhau bổ sung chi tiết.
- 12 -


- Không cười nhạo những câu nói của người khác.
- Hãy suy nghĩ trước khi đặt câu hỏi.
b.3.3. Giao việc cho nhóm
- Công việc được giao có thể là câu hỏi bằng lời, bằng phiếu học tập, …

- Nội dung công việc cần phải vừa sức với học sinh. Cần phải phù hợp trình
độ, phù hợp giữa số lượng thành viên trong nhóm với khối lượng công việc.
- Công việc được giao phải đa dạng để phát huy tính tích cực của các thành
viên trong nhóm, tránh nội dung quá đơn giản không kích thích tư duy của học
sinh.
- Cần có đủ công việc để phân cho tất cả các thành viên trong nhóm, tránh
chỉ có một vài thành viên làm việc còn các thành viên khác thì không.
b.3.4. Tổ chức thảo luận nhóm
- Bố trí chỗ ngồi cho học sinh sao cho mọi học sinh tham gia thảo luận đều
có thể nhìn thấy nhau.
- Không được can thiệp sâu vào cuộc thảo luận mà phải phát huy tính tự lực
của mỗi học sinh trong suốt quá trình thảo luận, chỉ can thiệp khi cuộc thảo luận đi
lệch hướng.
Giáo viên với tư cách là một chuyên gia: giúp gợi mở, dẫn dắt học sinh đến
những cấp độ hiểu biết cao hơn. Giáo viên có thể bổ sung những gợi ý và các câu
hỏi để giúp học sinh phát hiện vấn đề và tăng hứng thú thảo luận.
b.3.5 Đánh giá hoạt động nhóm
Việc đánh giá quá trình và kết quả hoạt động nhóm là một nhiệm vụ quan
trọng giúp mang lại hiệu quả cho hoạt động dạy học theo nhóm. Giáo viên cần
phải:
- Quan sát thái độ học tập và làm việc trong các nhóm.
- Đánh giá sự tiến bộ của nhóm trên cơ sở thu thập những thông tin về sự tiến
bộ của mỗi thành viên trong nhóm (đặc biệt là chỉ số tiến bộ hay chỉ số cố gắng của
nhóm).
- Có điểm thưởng hợp lí cho sự tiến bộ của các thành viên trong nhóm.
- Khen ngợi những thành viên đã đóng góp giúp cho nhóm tiến bộ.
3. Điều kiện để thực hiện giải pháp.
- Các thành viên phải nắm vững nhiệm vụ trong làm việc theo nhóm và tiến
trình, lịch làm việc.Việc giao nhiệm vụ của giáo viên phải rõ ràng, cụ thể, chặt chẽ
và cần có sự chuẩn bị chu đáo về đề tài làm việc.

- 13 -


- Các thành viên tham gia làm việc theo nhóm cần có thái độ làm việc
nghiêm túc, tích cực.Thái độ làm việc thiếu tích cực của một vài thành viên, coi
thời gian làm việc theo nhóm như là một khoảng thời gian xả hơi, làm việc khác mà
không tập trung vào đề tài sẽ làm ảnh hưởng xấu đến kết quả làm việc. Trong
trường hợp này giáo viên cần uốn nắn và đưa ra những yêu cầu, nhiệm vụ cụ thể
hơn.
- Độ lớn của nhóm: 4 - 6 người cho một nhóm là số lượng tương đối phù hợp
cho buổi làm việc theo nhóm, nếu quá ít hay quá nhiều đều khó phát huy được sự
hợp tác của các thành viên trong giải quyết nhiệm vụ.
- Nhiệm vụ cần giao cho học sinh phải rõ ràng, xác định rõ thời gian thảo
luận cho học sinh biết.
- Trong khi học sinh làm việc, giáo viên phải theo dõi, điều chỉnh kịp thời khi
nhóm chưa hiểu rõ vấn đề.
- Chuẩn bị kĩ lưỡng kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội dung thực sự phù
hợp với hoạt động nhóm.
- Tạo thói quen hoạt động nhóm cho từng học sinh và học sinh phải biết
được vai trò của mình đối với nhóm.
4. Mối quan hệ giữa các giải pháp.
- Lựa chọn nội dung khi đưa ra hoạt động nhóm.
- Tổ chức hoạt động khi trang thiết bị tối thiểu được đảm bảo.
- Chỉ áp dụng hoạt động nhóm phù hợp với logo bài dạy, không tùy tiện điều
chỉnh, thay đổi logo của hoạt động.
- Bổ sung thêm hoạt động khác vào trước hoặc sau hoạt động nhóm để hoàn
thành tốt nhất yêu cầu của công việc.
5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
a.Kết quả:
Bảng khảo sát trước khi áp dụng đề tài đối với học sinh lớp 2A trường Tiểu

học Vạn Thọ 1:
XẾP LOẠI

Đầu năm

Lớp

Tổng

Hoàn thành
tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn
thành

Số HS
SL

%

SL
- 14 -

%

SL

%

2016-2017

2A

17

4

23,5

10

58,8

3

17,7

Kết quả khảo sát sau khi áp dụng đề tài này đối với học sinh lớp 2A trường
Tiểu học Vạn Thọ 1:
XẾP LOẠI

Học kì 1

Lớp

Tổng

Hoàn thành
tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn
thành

Số HS

2016-2017

2A

17

SL

%

SL

%

SL

%

7

41,2

10

58,8

0

0

b.Giá trị khoa học:
Với các điều kiện áp dụng đã phát huy tư duy sáng tạo và năng lực, kĩ năng
cơ bản cần thiết của học sinh cho môn học của mình. Học sinh có kết quả tốt,
nhanh, nhạy bén trong công việc. Học sinh làm chủ kiến thức, biết khám phá và
đem lại kết quả cao trong học tập.
Giáo viên đã nhận thức được những ích lợi của dạy học nhóm, thấy rõ tác
dụng của dạy học theo nhóm trong việc phát huy tính tích cực, chủ động, tăng
cường sự tham gia của học sinh.
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
Tổ chức dạy học nhóm là một hình thức dạy học với nhiều tính ưu việt. Đó là
một trong những hình thức thực hiện tốt việc dạy học phát huy tính tích cực và
tương tác của học sinh. Với hình thức này, học sinh được hấp dẫn, lôi cuốn vào các
hoạt động học, thu lượm kiến thức bằng chính khả năng của mình với sự giúp đỡ,
hướng dẫn của giáo viên. Dạy học theo nhóm đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị kĩ
lưỡng kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội dung thực sự phù hợp với hoạt động
nhóm và thiết kế được các hoạt động giúp các em lĩnh hội, khám phá kiến thức mới
một cách tốt nhất, phát huy tác dụng tích cực trong việc giúp học sinh chiếm lĩnh tri
thức và rèn luyện được các kĩ năng giao tiếp cho học sinh.

- 15 -


Như vậy, việc tổ chức hoạt động nhóm thành công hay không là phụ thuộc
vào nhiều yếu tố trong đó một phần lớn quyết định là vấn đề nhận thức, năng lực và
nghệ thuật sư phạm của người giáo viên. Tôi thiết nghĩ người giáo viên "Đổi mới
phương pháp dạy học" thành công là biết tự điều chỉnh cách thức sử dụng phương
pháp, hình thức dạy học của mình sao cho thật phù hợp phát huy hết khả năng tư
duy sáng tạo của học sinh.
2. Khuyến nghị
Dựa trên tình hình thực tế ở địa phương , trình độ học sinh , qua trải nghiệm
dạy – học ở trường , tôi có một số khuyến nghị với quí cấp nhằm nâng cao chất
lượng dạy – học theo nhóm .
- Nhà trường cần trang bị thêm tranh ảnh cho từng bài tập nhỏ trong các bài
học để tiết dạy đạt hiệu quả cao hơn.
- Cụm trường và chuyên môn thường xuyên tổ chức các chuyên đề theo từng
môn và các hoạt động giáo dục cho giáo viên học hỏi, trao đổi kinh nghiệm lẫn
nhau.
Trong thời gian tìm tòi và nghiên cứu, khi áp dụng những giải pháp thực
nghiệm đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Nhưng thời gian và trình độ còn hạn chế
, vì vậy không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến
của Hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến kinh nghiệm áp dụng rộng rãi hơn
trong quá trình giảng dạy nói riêng và giáo dục nói chung.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Vạn Thọ, ngày 12 tháng 03 năm 2017
HIỆU TRƯỞNG

Người thực hiện

Nguyễn Thị Hồ Huyền

- 16 -


- 17 -