Bài 12 NHẬT BẢN GIỮA THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX VNEN

Tuần:
Tiết:

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Bài 12
NHẬT BẢN GIỮA THẾ KỶ XIX - ĐẦU THẾ KỶ XX

I. Mục tiêu :
1. Kiến thức: HS nhận biết được:
- Cuộc Duy Tân Minh Trị và quá trình Nhật Bản trở thành một nước đế quốc.
- Chính sách xâm lược của giới thống trị Nhật Bản và cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản
Nhật cuối TK XIX - đầu XX.
2. Tư tưởng: Nhận thức rõ vai trò ý nghĩa tiến bộ của những cải cách đối với sự phát triển
của XH.
3. Kĩ năng: HS có kĩ năng sử dụng lược đồ, giải thích khái niệm.
II. Những năng lực có thể phát triển ở học sinh
- Năng lực chung: năng lực giao tiếp, hợp tác, tự học.
- Năng lực riêng: sử dụng lược đồ, khai thác hình ảnh. So sánh tình hình Nhật Bản
trước và sau cải cách.
III. Phương pháp và kĩ thuật dạy học:
- Thuyết trình, nhận xét
- Làm việc nhóm
IV. Phương tiện dạy học
- Lược đồ nước Nhật cuối TK XIX đầu XX, tranh ảnh tư liệu.
- Sách giáo khoa.
V . Tổ chức các hoạt động của học sinh
1. Hoạt động khởi động: 3 phút
a. Mục tiêu:
GV cho HS quan sát lược đồ Châu Á cuối thế kỉ XIX. Xác định một số nước ở Châu
Á.

b. Phương thức tổ chức hoạt động:
GV giao nhiệm vụ cho HS: Hãy quan sát lược đồ và cho biết tên các nước là thuộc
địa của Anh, Pháp, Hà Lan, … Đứng trước sự xâm lược của CNTB phương Tây, Nhật
Bản phải làm gì để thoát khỏi nguy cơ bị các nước phương Tây xâm lược.
c. Kết quả mong đợi:
HS xác định được con đường mà Nhật Bản chọn là cải cách để thoát khỏi sự xâm
lược của các nước phương Tây.
2. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
TG
23
phút

Hoạt động của giáo viên và học sinh
* Hoạt động 1: Cuộc Duy tân Minh Trị.
* Mục tiêu:
- Nắm được nội dung, kết quả của cuộc Duy tân
Minh Trị.
* Phương thức tổ chức:
- GV: treo lược đồ Nhật Bản cuối thế kỷ XIX,

Nộ dung cần đạt
1. Cuộc Duy tân Minh Trị.
- Đến giữa thế kỉ XIX, chế độ
PK Nhật Bản lâm vào tình
trạng khủng hoảng nghiêm
trọng, trong khi đó các nước
tư bản phương Tây, đi đầu là


đầu TK XX, giới thiệu sơ lược về nước Nhật: là 1

quốc gia đảo nằm vùng Đông Bắc Châu Á, trải
dài theo hình cánh cung gồm 4 đảo chính: HunShu ,Hôc-cai-đô, Kiu-Si-u, Shi-cô -cư.
S: chừng 371.000 km2, tài nguyên nghèo nàn .
- GV cung cấp thông tin về bối cảnh lịch sử của
Nhật cuối thế kỉ XIX-đầu thế kỉ XX.
- GV nhấn mạnh: trên quần đảo Phù Tang, Mĩ là
kẻ đầu tiên dùng vũ lực buộc Sô-gun phải mở
cửa, Mĩ không chỉ coi Nhật Bản là một thị trường
mà còn có âm mưu dùng Nhật làm bàn đạp tấn
công Triều Tiên và Trung Quốc.
- GV nêu vấn đề: trước tình hình đó nước Nhật
hoặc tiếp tục duy trì chế độ PK mục nát (miếng
mồi cho CN thực dân) ,hoặc tiến hành cải cách để
canh tân đất nước. Vậy Nhật Bản đã chọn con
đường nào?
- GV cho HS quan sát h47 và kể cho HS nghe về
Minh Trị:
Thiên Hoàng Minh Trị là ai? Ông có vai trò như
thế nào đối với cuộc cải cách Duy Tân M. Trị?
(Vua Mut-su-hi-tô lên kế vị cha 11.1867 khi mới
15 tuổi. Ông là người rất thông minh dũng cảm
biết chăm lo việc nước, biết theo thời thế và biết
dùng người. (1.1868) Ông ra lệnh truất quyền Sôgun và thành lập chính phủ mới, lấy hiệu là Mâygi đã tiến hành những cải cách tiến bộ theo
Phương Tây để canh tân đất nước.)
- Gọi HS đọc phần kênh chữ và trình bày tóm tắt
nội dung cơ bản của cuộc Duy tân Mnh Trị.
- HS trả lời. GV nhận xét và kết luận.
- GV minh họa h48, giới thiệu vài nét về sự phát
triển ngành đường sắt ở Nhật Bản.
- GV cho HS thảo luận nhóm (3p): Vì sao nói

cuộc Duy tân Minh Trị thực chất là một cuộc
cách mạng tư sản?
- Đại diện các nhóm báo cáo kết quả, các nhóm
còn lại nhận xét.
- GV nhận xét, chốt ý: Là 1 cuộc CM TS vì:
chấm dứt chế độ phong kiến. Thiết lập các quyền
của quý tộc TS hóa. Đứng đầu là Mây-gi. Cải
cách toàn diện mang tính chất tư sản rõ rệt, góp
phần xóa bỏ sự chia cắt, thống nhất thị trường
dân tộc, 1871 xóa bỏ sử hữu ruộng đất PK, thành

Mĩ ra sức tìm cách xâm nhập
vào nước này.
- Đầu năm 1868, Thiên hoàng
Minh Trị đã tiến hành một
loạt cải cách tiến bộ:
+ Về chính trị: xác lập quyền
thống trị của tầng lớp quý tộc
tư sản; ban hành Hiến pháp
1889, thiết lập chế độ quân
chủ lập hiến.
+ Về kinh tế: thống nhất thị
trường, tiền tệ, phát triển kinh
tế tư bản chủ nghĩa ở nông
thôn, xây dựng cơ sở hạ tầng,
đường sá, cầu cống...
+ Về quân sự: tổ chức và
huấn luyện quân đội theo
kiểu phương Tây, thực hiện
chế độ nghĩa vụ quân sự, phát

triển kinh tế quốc phòng.
+ Về giáo dục: thi hành chính
sách giáo dục bắt buộc, chú
trọng nội dung khoa học - kĩ
thuật, cử học sinh ưu tú du
học phương Tây.
- Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ
XX, Nhật Bản đã trở thành
một nước tư bản công
nghiệp.


lập quân đội thường trực theo nghĩa vụ quân sự.)
- Liên hệ ở Việt Nam Duy Tân theo Nhật Bản đã
diễn ra đầu TK XX do các sỹ phu khởi xướng
tiêu biểu Phan Bội Châu.
* Sản phẩm mong đợi:
- Về kinh tế: thống nhất thị trường, tiền tệ, phát
triển kinh tế tư bản chủ nghĩa
- Về chính trị: xác lập quyền thống trị của tầng
lớp quý tộc tư sản
- Về quân sự: tổ chức và huấn luyện quân đội
theo kiểu phương Tây.
- Về giáo dục: thi hành chính sách giáo dục bắt
buộc
12
phút

*Hoạt động 2:
2. Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc

chủ nghĩa.
* Mục tiêu:
- Quá trình hình thành các công ty độc quyền.
- Nhật Bản tiến hành xâm lược các nước.
* Phương thức tổ chức hoạt động:
- GV cho HS quan sát biểu đồ so sánh tốc độ phát
triển công nghiệp giữa các nước đế quốc và bảng
thống kê các công ti độc quyền của Nhật Bản. Em
hãy nhận xét về tình hình kinh tế Nhật Bản? Vì
sao kinh tế Nhật Bản phát triển?
GV mở rộng nói về công ti Mít-xưi: lúc đầu là một
hãng buôn ra đời vào đầu thế kỉ XVII, ngày càng
phát triển và cho vay lãi, vì tích cực ủng hộ cho
Nhật Hoàng nên được nhiều độc quyền. Đầu thế kỉ
XX đã nắm nhiều ngành kinh tế quan trọng như
khai mỏ, điện, dệt...nó chi phối đời sống xh Nhật
đến mức như một nhà báo kể lại: "anh có thể đi
đến Nhật trên chiếc tàu thủy của hãng Mít-xưi, tàu
chạy bằng than đá của Mít-xưi, cập bến của Mítxưi, sau đó đi tàu điện của Mít-xưi đóng, đọc sách
do Mít-xưi xuất bản, dưới ánh sáng điện do Mítxưi chế tạo..."
- GV: Trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, tình
hình chính trị Nhật có gì nổi bật?
- GV treo lược đồ trình bày sự bành trướng mở
rộng thuộc địa của Nhật Bản.
- HS lên bảng chỉ trên lược đồ sự mở rộng thuộc

2. Nhật Bản chuyển sang
giai đoạn đế quốc chủ
nghĩa.
- Sự phát triển nhanh chóng

của nền kinh tế Nhật Bản dẫn
tới sự ra đời các công ti độc
quyền như Mít-xưi, Mít-subi-si... lũng đoạn và chi phối
toàn bộ nền kinh tế, chính trị
Nhật Bản.
- Sự phát triển kinh tế đã tạo
ra sức mạnh về quân sự,
chính trị ở Nhật Bản. Giới
cầm quyền đã thi hành chính
sách xâm lược hiếu chiến
bằng việc phát động hàng
loạt cuộc chiến tranh: Đài
Loan, Trung Quốc, Nga,
Triều Tiên... Nhật Bản trở
thành nước “đế quốc phong
kiến quân phiệt”.


địa của Nhật
- GV nêu câu hỏi: Vì sao ĐQ Nhật được mệnh
danh là CNĐQ quân phiệt hiếu chiến?
( Quân phiệt: nói về phe quân nhân lâu ngày tổ
chức thành phái ,thành đảng có thế lực mạnh hơn
hết trong nước.
Quân phiệt hiếu chiến Nhật: do liên minh quí tộc
hóa nắm quyền;thi hành chính sách đối ngoại XL
hiếu chiến).
* Sản phẩm mong đợi:
- Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế Nhật
Bản dẫn tới sự ra đời các công ti độc quyền.

- Giới cầm quyền đã thi hành chính sách xâm
lược hiếu chiến bằng việc phát động hàng loạt
cuộc chiến tranh xâm lược.
3. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP: 5 phút
a. Mục tiêu: Nhằm củng cố lại nội dung cuộc cải cách Duy tân Minh Trị và quá trình

Nhật Bản chuyển sang giai đoạn CNĐQ.
b. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho HS trả lời các câu hỏi trắc nghiệm và tự luận.
1. Cuộc Duy tân Minh Trị được tiến hành trên những lĩnh vực nào?
2. Cuộc Duy tân Minh Trị diễn ra vào thời gian?
A. 1 – 1867
B. 1 – 1868
C. 1 – 1869
D. 1 – 1870
3. Sau cuộc Duy tân Minh Trị Nhật Bản theo chế độ?
A. Phong kiến
B. Cộng hòa
C. Quân chủ lập hiến
D. Cộng hòa liên bang
4. Dựa vào dấu hiệu nào để biết Nhật Bản chuyển sang giai đoạn CNĐQ?
A. Thương nghiệp phát triển
B. Xã hội ổn định
C. Bãi bỏ chế độ nông nô.
D. Xuất hiện công ty độc quyền
c. Gợi ý sản phẩm:
1. Cuộc Duy tân Minh Trị được tiến hành trên những lĩnh vực: chính trị, kinh tế, quân
sự, giáo dục.
2.C; 3.C; 4.D
4. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG VÀ MỞ RỘNG: 2 phút
a. Mục tiêu:

- Nhằm vận dụng kiến thức mới mà HS đã lĩnh hội để giải quyết những vấn đề mới trong
học tập và thực tiễn:


+ Qua cuộc cải cách giúp Nhật Bản vượt qua khó khăn và tránh khỏi sự xâm lược của tư bản
phương Tây.
+ Ảnh hưởng của cuộc Duy tân Minh Trị đến các nước Châu Á trong đó có Việt Nam.
- HS sưu tầm một số hình ảnh về mối quan hệ Việt Nam – Nhật Bản.
b. Phương thức:
GV giao bài tập về nhà cho HS
1. Qua cuộc Duy tân Minh Trị ở Nhật Bản em hãy rút ra bài học kinh nghiệm
trong công cuộc xây dựng đất nước ta hiện nay?
2. Bản thân em cần làm gì góp phần vào công cuộc xây dựng đất nước?
c. Sản phẩm mong đợi:
1. Ổn định về chính trị, tập trung phát triển kinh tế ở nông thôn, đổi mới giáo
dục, xây dựng nền quốc phòng toàn dân.
2. Học tập tốt, rèn luyện đạo đức, tham gia các hoạt động phong trào ở nhà trường và xã hội.