Giáo án mới Sinh học 11 Bài 37: Sinh trưởng và phát triển ở động vật

Trường: THPT An Lương Đông
Lớp: 11A7
GVHD: Cô Đào Thị Thu My

Thứ 6, ngày
Tiết: 5
SVTT: Nguyễn Thị Quỳnh
GIÁO ÁN SỐ 5

Bài 37: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Nêu được khái niệm sinh trưởng và phát triển ở động vật. Lấy được ví dụ.
- Phân biệt được phát triển qua biến thái và không qua biến thái, biến thái hoàn
toàn và không hoàn toàn. Lấy được ví dụ.
2. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng phân tích – tổng hợp, so sánh vấn đề, năng lực quan sát và
phân tích tranh hình.
- Rèn luyện kỹ năng làm việc độc lập với sách giáo khoa và làm việc nhóm.
3. Thái độ
- Biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tế.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Các năng lực chung:
+ Năng lực tư duy, năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo.
+ Năng lực giao tiếp, hợp tác trong hoạt động nhóm.
+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ: diễn đạt trình bày ý kiến nhận định của bản thân.
- Năng lực chuyên biệt môn Sinh học:
+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ Sinh học.
+ Năng lực nhận thức kiến thức Sinh học.
+ Năng lực quan sát, phân tích tranh ảnh.
+ Năng lực vận dụng kiến thức Sinh học vào cuộc sống.

+ Năng lực tự học
II. Phương pháp, phương tiện dạy học.
1. Phương pháp dạy học
- Phương pháp hỏi đáp – tìm tòi bộ phận.
- Phương pháp quan sát tranh – tìm tòi bộ phận.
- Phương pháp làm việc nhóm – tìn tòi bộ phận.
2. Phương tiện dạy học.
- Tranh hình: 37.1, 37.2, 37.3, 37.4 SGK phóng to.
- Một số hình ảnh liên quan đến kiến thức bài học.
- Phiếu học tập (phụ lục)
III. Trọng tâm bài học
- Phân biệt được phát triển qua biến thái và không qua biến thái.
- Phân biệt được phát triển qua biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn.
IV. Bảng mô tả và hệ thống câu hỏi/bài tập đánh giá
Nội dung

Nhận biết
Phát biểu
được khái
niệm sinh
trưởng, phát
Khái niệm
triển và biến
sinh trưởng thái
và phát triển Trình bày
ở động vật được các kiểu
phát triển ở
động vật

Thông hiểu
So sánh được
sự giống và
khác nhau
giữa sinh
trưởng và
phát triển ở
động vật so
với thực vật,
giữa sinh
trưởng và
phát triển ở
động vật
Trình bày
Lấy được ví
Phát triển
được các giai
dụ và phân
không qua
đoạn của phát tích được ví
biến thái
triển không
dụ đó.
qua biến thái
Phát triển
Trình bày
qua biến thái được các kiểu

Vận dụng thấp Vận dụng cao

Phân biệt được
phát triển

Phân tích được
các giai đoạn


phát triển qua
biến thái.
Trình bày
được các giai
đoạn phát
triển qua biến
thái

không qua biến
thái và phát
triển qua biến
thái, phát triển
qua biến thái
hoàn toàn và
không hàn toàn

phát triển của
một số loài
động vật khác
như ếch, muỗi,
mối,..

V. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp : ổn định lớp và kiểm tra sỉ số lớp.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
Câu 1 : Phát triển của thực vật là gì ? Những nhân tố nào chi phối sự ra hoa của cây ?
Câu 2 : Quang chu kỳ là gì ? Dựa theo quang chu kỳ có thể chia thực vật thành những
loại nào ?
Gợi ý câu trả lời :
Câu 1 : Phát triển của thực vật là toàn bộ những biến đổi diễn ra theo chu trình sống,
bao gồm 3 quá trình liên quan với nhau : sinh trưởng, phân hóa và phát sinh hình thái
tạo nên các cơ quan của cơ thể.
Những nhân tố ảnh hưởng đến quá trình ra hoa của thực vật như :
- Tuổi của cây
- Các yếu tố ngoại cảnh : nhiệt độ thấp,..
- Quang chu kỳ
- Phitocrom
- Hoocmon ra hoa – florigen
Câu 2:
Quang chu kỳ là thời gian chiếu sang xen kẽ với bong tối (độ dài của ngày đêm), ảnh
hưởng tới sinh trưởng và phát triển của cây.
Dựa vào quang chu kỳ có thể chia thực vật làm 3 loại cây:
- Cây trung tính: ra hóa ở cả ngày dài và ngày ngắn.
- Cây ngày ngắn: ra hoa trong điều kiện chiếu sang ít hơn 12h.


- Cây ngày dài: ra hoa trong điều kiện chiếu sáng hơn 12h.

3. Tiến trình dạy học
Đặt vấn đề: Đặc điểm chung của sinh vật là đều trải qua quá trình sinh trưởng và phát
triển trong chu trình sống của mình. Ở bài trước chúng ta đã nghiên cứu về sự sinh
trưởng và phát triển ở thực vật. Vậy liệu ở động vật quá trình sinh trưởng và phát triển

có giống như ở thực vật hay không ? Và phải chăng tất cả các loài động vật đều có quá
trình sinh trưởng và phát triển đều như nhau ? Để tìm hiểu vấn đề này chúng ta cùng
nhau nghiên cứu: Bài 37: Sinh trưởng và phát triển ở động vật.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học
sinh

Nội dung bài học

Năng lực
hướng tới

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm sinh trưởng và phát triển ở động vật (12 phút)
GV đưa ra hình ảnh về sự

I. Khái niệm sinh

sinh trưởng của gà.

trưởng và phát
triển ở động vật

- Qua đây em có nhận xét
gì về kích thước và khối
lượng của gà mới nở so với
gà trưởng thành?
GV: Như vậy gà từ giai

- Kích thước và khối

Năng lực tư duy

lượng cơ thể từ giai

logic

đoạn phôi đến gà con

đoạn phôi đến gà con và gà

và gà trưởng thành

Năng lực khái

trưởng thành phải trải qua

dần dần tăng lên.

quát hóa

một quá trình lớn lên, tăng
dần về kích thước và khối
lượng.
- Quá trình đó người ta gọi

- Sinh trưởng là sự
tăng kích thước cũng

là quá trình sinh trưởng,

như khối lượng của

vậy em nào có thể cho cô

cơ thể động vật theo

biết sinh trưởng là gì ?
GV nhận xét và chính xác

thời gian.


hóa nội dung.
Chiếu hình ảnh các giai
đoạn phát triển ở gà từ hợp

Năng lực tư duy

thể động vật là quá

logic

trình tăng kích

tử cho đến giai đoạn trưởng

thước của cơ thể do

thành. (hoặc đoạn phim quá

tăng số lượng và

trình phát triển của thai nhi.
- Em có nhận xét gì về sự

Sinh trưởng của cơ

kích thước tế bào.
Từ hợp tử cho đến

Năng lực tổng
hợp, khái quát
hóa

biến đổi của gà từ giai đoạn giai đoạn phôi vị thì
hợp tử đến giai đoạn sinh

chưa có một cơ quan,

ra gà con ?

bộ phận nào cả,
nhưng đến giai đoạn
thai thì các cơ quan

- Qua đây em nào có thể
cho cô biết phát triển là gì ?

Năng lực quan

của cơ thể bắt đầu

sát + tư duy

xuất hiện và gà con

logic

GV nhận xét, chính xác hóa khi sinh ra thì đã có
kiến thức.

đầy đủ các cơ quan bộ
Năng lực khái

phận giống như gà
GV: Quá trình sinh trưởng
và phát triển của động vật
có thể trải qua biến thái
hoặc không qua biến thái.
Vậy biến thái là gì? Để làm
rõ ta cùng quan sát hình
quá trình phát triển biến
thái hoàn toàn ở bướm. Các

quát hóa

trưởng thành.
Phát triển của cơ thể
động vật là quá trình

biến đổi bao gồm sinh
trưởng, phân hóa
( biệt hóa) tế bào và

- Phát triển của cơ

phát sinh hình thái

thể động vật là quá

các cơ quan, cơ thể.

trình biến đổi bao

em có nhận xét gì về sự

gồm sinh trưởng,

biến đổi qua các giai đoạn

phân hóa ( biệt

của bướm ( hình thái, cấu

hóa) tế bào và phát

tạo, sinh lý)?

sinh hình thái các

cơ quan và cơ thể.
GV: sự thay đổi đó chính là HS trả lời: qua mỗi
sự biến thái. Vậy biến thái

giai đoạn thì có hình

là gì? và dựa vào biến thái

thái, cấu tạo hoàn

người ta chia phát triển của

toàn khác nhau.

động thành mấy kiểu?

GV nhận xét, chính xác hóa HS trả lời: Biến thái
là sự thay đổi đột ngột
kiến thức.
về hình thái, cấu tạo
và sinh lý của động

- Biến thái là sự

vật sau khi sinh ra

thay đổi đột ngột

hoặc nở từ trứng ra.

về hình thái, cấu

Có 2 kiểu là phát triển
không qua biến thái
và phát triển qua biến
thái.

tạo và sinh lý của
động vật sau khi
sinh ra hoặc nở từ
trứng ra.
+ Phân loại
Dựa vào biến thái
người ta chia phát
triển của động vật
thành các kiểu:
- Phát triển không
qua biến thái.
- Phát triển qua
biến thái
Phát triển qua biến


thái hoàn toàn.
Phát triển qua biến
thái không hoàn
toàn.
Chuyển ý: Như vậy thì kiểu phát triển không qua biến thái và phát triển qua biến thái có đặc
điểm gì và đại diện của chúng là những loài nào chúng ta cùng tìm hiểu các phần tiếp theo.

Hoạt động 2: Tìm hiểu Phát triển không qua biến thái (10 phút)
GV: Để làm rõ phần này

II. Phát triển

Năng lực làm

chúng ta sẽ hoạt động

không qua biến

việc nhóm

nhóm và hoàn thành phiếu

thái

học tập.
Quan sát hình (quá trình
phát triển ở người, bướm
và châu chấu) kết hợp
nghiên cứu nội dung mục II HS trình bày.
Năng lực tổng

và III (T147- 150/ SGK
sinh học 11 CB) để so sánh

- Là quá trình phát

hợp, khái quát

sự phát triển qua biến thái

triển trong đó con non

hóa

và phát triển không qua

đã có cấu tạo giống

biến thái?

con trưởng thành

Phát triển không
qua biến thái là
kiểu phát triển mà

GV gọi đại diện các nhóm
trình bày nội dung kiểu
phát triển không qua biến
thái.
Vậy thế nào là phát triển
không qua biến thái

con non có đặc
điểm hình thái, cấu
tạo và sinh lí tương
tự với con trưởng

thành.
- Đa số ĐVCXS
(người, chó, gà,

GV nhận xét và chính xác
hóa nội dung.

lợn, mèo,…) và


một số ĐVKXS.

Chuyển ý: Chúng ta đã tìm hiểu xong kiểu phát triển không qua biến thái. Vậy phát triển qua
biến thái là gì? Nó có gì khác so với phát triển không qua biến thái? Có bao nhiêu kiểu phát
triển qua biến thái? Chúng ta sẽ tìm hiểu trong phần III. Phát triển qua biến thái.
Hoạt động 3: Tìm hiểu Phát triển qua biến thái (10 phút)
Gọi HS hoàn thành nội

HS trả lời

dung mục Phát triển qua

biến thái

biến thái hoàn toàn trong
PHT.
GV nhận xét, chiếu đáp án.
Qua đó, em hãy cho biết
thế nào là phát triển qua
biến thái hoàn toàn.

III. Phát triển qua Năng lực làm

1. Phát triển qua
- Phát triển qua biến

biến thái hoàn

thái hoàn toàn là kiểu

toàn

việc nhóm
Năng lực khái
quát hóa

phát triển mà con non
(ấu trùng) có đặc
điểm hình thái, cấu

Năng lực lực

tạo và sinh lý rất khác

vận dụng kiến

với con trưởng thành.

thức đã học vào

GV nhận xét, chính xác hóa

thực tiễn.

kiến thức.
- Phát triển qua
biến thái hoàn toàn

- Liên hệ thực tế:
+ Trong đời sống hay sản

Hs trả lời:

xuất nông nghiệp, để diệt

+ Các loài khác nhau

mà con non (ấu

trừ sâu hại thì ta nên tiêu

thì tiêu diệt vào các

trùng) có đặc điểm

diệt vào giai đoạn nào ?
+ Tại sao sâu bướm phá

giai đoạn khác nhau

hình thái, cấu tạo

hoại mùa màng ghê gớm,
trong khi đó bướm trưởng
thành không gây hại cho
cây trồng ?

là kiểu phát triển

như giai đoạn sâu non và sinh lý rất khác
hay sâu trưởng thành. với con trưởng
+ Sâu bướm ăn lá cây
nhưng không có
enzim tiêu hóa

thành.

Năng lực khái
quát hóa


xenlulôzơ nên tiêu
hóa và hiệu quả hấp

Gọi HS trình bày nội dung
mục Phát triển qua biến
thái không hoàn toàn của
PHT.
GV nhận xét, chiếu đáp án
PHT.

Vậy em hãy cho biết thế
nào là phát triển qua biến

thụ thấp, dẫn đến sâu

Năng lực tổng

phải ăn nhiều lá cây

hợp, khái quát

mới đáp ứng nhu cầu

hóa.

chất dinh dưỡng cho

Năng lực liên hệ

cơ thể.

thực tế

Bướm trưởng thành

Năng lực giải

chỉ ăn mật hoa nên

quyết tình huống

không phá hoại cây

có vấn đề.

trồng mà còn giúp cây
thái không hoàn toàn?
GV nhận xét, chính xác hóa thụ phấn.
kiến thức.
2. Phát triển qua
Qua tìm hiểu 2 loại phát

HS trả lời.
- Là kiểu phát triển

triển qua biến thái, em hãy

mà con non phát triển

rút ra khái niệm phát triển

chưa hoàn thiện, phải

biến thái không
hoàn toàn

trải qua nhiều lần lột
biến thái.
GV nhận xét, chính xác hóa xác mới biến đổi
kiến thức.

thành con trưởng
Hình thức phát triển qua

thành.

- Phát triển qua

biến thái có ý nghĩa gì

biến thái không

trong đời sống động vật ?
Chiếu video hiện tượng lột

hoàn toàn là kiểu

xác ở rắn. Hỏi HS:Quan sát HS trả lời.
hiện tượng lột xác ở rắn,

non phát triển chưa

bạn Nam cho rằng rắn
thuộc loài động vật có kiểu
phát triển qua biến thái. Em
có đồng ý với ý kiến của

phát triển mà con
hoàn thiện, phải
trải qua nhiều lần

Ý nghĩa: mang tính

lột xác mới biến

thích nghi để duy trì

đổi thành con

sự tồn tại của loài đối


bạn Nam không? Vì sao?
GV nhận xét, bổ sung: đó
không phải là phát triển
qua biến thái, mà đó là do

với điều kiện khác

trưởng thành.

nhau của môi trường
sống.
HS trả lời.

lớp da của rắn là lớp vảy
sừng nên không thể giãn ra
khi chúng lớn lên, vì vậy
mà chúng phải lột bỏ.
Như các em đã thấy sự sinh
trưởng ở mỗi loài rất đa

dạng và phong phú, cũng
như thực vật chính những

=> Phát triển qua
biến thái là kiểu
phát triển mà con
non có các đặc
điểm hình thái, cấu
tạo và sinh lí khác
nhau giữa các giai
đoạn và khác với
con trưởng thành.

sự khác nhau đó mà tạo nên
hệ động vật đặc sắc như
ngày hôm nay.

4. Củng cố (5 phút)
Phần 1: Trò chơi cuộc đua kỳ thú
Luật chơi: chia lớp thành 2 đội: đội thỏ và đội rùa, từng đội chọn số và trả lời câu hỏi.
Trả lời đúng được leo lên 1 bậc thang, trả lời sai nhường quyền cho đội kia trả lời. Đội
nào đến đích trước sẽ chiến thắng.
Câu hỏi:
Câu 1: Sinh trưởng của động vật là hiện tượng:
A. tăng kích thước và khối lượng cơ thể
B. đẻ con
C. phát sinh hình thái các cơ quan và cơ thể
D. phân hoá tế bào

Câu 2: Phát triển của động vật là quá trình biến đổi gồm:

A. sinh trưởng
B. phát sinh hình thái các cơ quan và cơ thể
C. Phân hoá tế bào
D. tất cả đều đúng
Câu 3: Sự phát triển của ong, muỗi là kiểu phát triển:
A. không qua biến thái
B. biến thái không hoàn toàn
C. biến thái hoàn toàn
D. tất cả đều đúng
Câu 4: Sự phát triển của ếch, nhái là kiểu phát triển:
A. không qua biến thái
B. biến thái không hoàn toàn
C. biến thái hoàn toàn
D. tất cả đều đúng
Câu 5: Sơ đồ phát triển qua biến thái hoàn toàn ở bướm theo thứ tự nào sau
đây:
A. Bướm  trứng  sâu  nhộng  bướm
B. Bướm  sâu  trứng  nhộng  bướm
C. Bướm  nhộng  sâu  trứng  bướm
D. Bướm  nhộng  trứng  sâu  bướm


Câu 7: Vòng đời của châu chấu thuộc kiểu biến thái nào? (không hoàn toàn)

Câu 8: Sự phát triển của trâu, bò là kiểu phát triển:
A. không qua biến thái
B. biến thái không hoàn toàn
C. biến thái hoàn toàn

D. tất cả đều đúng
Phần 2: Quan sát vòng đời của muỗi, cho biết kiểu phát triển trong vòng đời của muỗi
là gì ? Liên hệ với thực tiễn chúng ta phải tiêu diệt muỗi ở giai đoạn nào để phòng trừ
dịch sốt xuất huyết ?
Trả lời: Kiểu phát triển trong vòng đời của muỗi là biến thái hoàn toàn. Chúng ta
nên tiêu diệt muỗi ở giai đoạn ấu trùng sống trong nước để phòng trừ dịch sốt xuất
huyết.
5. Dặn dò (2 phút)
- Học bài và làm bài tập sách giáo khoa.
- Đọc và tìm hiểu bài mới


PHỤ LỤC
Trường……..

Ngày tháng

Lớp 11

Tiết

năm

Nhóm ……..
Phiếu học tập
Bài 37: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
Tìm hiếu SGK, quan sát hình 37.1, 37.2, 37.3, 37.4 để hoàn thành phi ếu h ọc tập
sau:
Bảng 1: Phân biệt phát triển không qua biến thái và qua biến thái
Các kiểu phát

Đặc
triển
Điểm
Hình dạng cấu
tạo, sin lí của con
non so với con

Phát triển không
qua biến thái

Phát triển qua biến thái
Biến thái hoàn
Biến thái không
toàn
hoàn toàn


trưởng thành.
Các giai đoạn phát
triển
Trải qua lột xác
Xảy ra ở nhóm
động vật
TỜ NGUỒN PHIẾU HỌC TẬP
Bảng 1: Phân biệt phát triển không qua biến thái và qua biến thái
Các kiểu phát
Đặc
triển
Điểm
Hình dạng cấu

tạo, sin lí của con
non so với con
trưởng thành.
Các giai đoạn phát
triển

Trải qua lột xác
Xảy ra ở nhóm
động vật

Phát triển không
qua biến thái
Tương tự

Hợp tử -> phôi ->
con non -> con
trưởng thành.
Không
Một số động vật
không xương sống
và đa số các loài
động vật có xương

Phát triển qua biến thái
Biến thái hoàn toàn
Biến thái không
hoàn toàn
Rất khác
Con non (ấu trùng)
chưa hoàn thiện

Vd ở bướm:

Trứng-> ấu trùng->
con trưởng thành

Trứng-> sâu-> nhộng->
bướm
Có hoặc không
Có
Bọ cánh cứng, bướm,
Các loài chân khớp
ruồi, muỗi, ếch…
(châu chấu, tôm,
cua…)