Giáo án Sinh học 9 bài 43: Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật

GIÁO ÁN SINH HỌC 9
Bài 43: ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ - ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI
SỐNG SINH VẬT
I/ Mục tiêu: (chuẩn kiến thức)
1/Kiến thức
- Nêu được ảnh hưởng của nhân tố sinh thái nhiệt độ và độ ẩm của môi trường đến các đặc
điểm và hình thái, sinh lí (một cách sơ lược) và tập tính của sinh vật
- Giải thích được sự thích nghi của sinh vật với môi trường
2/Kĩ năng
- Kĩ năng khái quát hoá, tư duy lôgic
- Hoạt động nhóm
Kĩ năng sống
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, quan sát tranh vẽ để tìm hiểu ảnh hưởng của ánh sáng
lên đời sống sinh vật.
- Kĩ năng hợp tác lắng nghe tích cực
- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước tổ, nhóm, lớp
3/ Thái độ.
- Giáo dục ý thức bảo vệ thực vật
II/ Phương pháp
- Vấn đáp - tìm tòi
- Hỏi chuyên gia
- Giải quyết vấn đề
- Trực quan
III/ Chuẩn bị.
- GV: Tranh phóng to hình 43.1 → 42.3 SGK
- HS: Xem trước bài nội dung bài, kẽ bảng 43.1, 43.2 vào vở bài tập.
IV/ Tiến trình lên lớp.

TaiLieu.VN

Page 1

1/ Ổn định (1’)
2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
(?) Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào lên đời sống thực vật? Người ta phân biệt cây ưa sáng và
cây ưa bóng dựa vào những tiêu chuẩn nào?
(?) Dựa vào điều kiện thích nghi của môi trường người ta chia động vật thành mấy nhóm ? Cho
thí dụ? Trong chăn nuôi người ta có biện pháp kĩ thuật như thế nào để tăng năng suất?
3/ Bài mới.
a/ Khám phá.
GV: Nhiều loài sinh vật chỉ có thể sống nơi âm áp (vùng nhiệt đới), nhưng ngược lại có loài chỉ
sống nơi giá lạnh (vùng đới lạnh). Khi chuyển những sinh vật đó từ nơi ấm áp sang nơi lạnh
(hoặc ngược lại) thì khả năng sống của chúng bị giảm, nhiều khi không thể sống được. vậy nhiệt
độ và độ ẩm ảnh hưởng như thế nào lên đời sống sinh vật...?
b/ Kết nối
Thời
gian

Hoạt động của giáo viên

15’

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: Tìm hiểu nhân tố sinh thái nhiệt độ ảnh hưởng lên đời sống sinh vật
I/ Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời
sống sinh vật.
- Gv: Y/c hs đọc thông tin, quan sát hình
43.1, 43.2 và thảo luận các câu hỏi sau:
- HS: Tự thu thập thông tin

(?) Đa số các sinh vật tồn tại được ở nhiệt
độ khoảng bao nhiêu?
- HS: Phạm vi nhiệt độ mà sinh vật sống
được là từ 0 – 500C
(?) Quá trình quang hợp và quá trình hô
hấp của cây diễn ra bình thường ở nhiệt độ
môi trường như thế nào?

- HS: Cây quang hợp và hô hấp diễn ra
bình thường ở nhiệt độ trung bình là từ
(?) Nhiệt độ ảnh hưởng đến các đặc điểm 20 – 300C
nào của đời sống sinh vật?

TaiLieu.VN

Page 2


- Gv: Phân tích:
+ Thí dụ: cây sống ở vùng nhiệt đới có - HS: Nêu được:
các đặc điểm (bề mặt lá có tầng cutin dày + Đặc điểm hình thái
có tác dụng hạn chế sự toát hơi nước) khác
so với cây sống ở vùng ôn đới (khác về + Hoạt động sinh lí
đặc điểm hình thái và hoạt động sinh lí)
+ Tập tính
+ Thí dụ: Động vật sống ở vùng lạnh và
vùng nóng có nhiều đặc diểm khác nhau
+ Hoặc nhiều loài động vật có tập tính
lẫn tránh nóng quá hoặc lạnh quá bằng
cách: chui vào hang, ngủ đông hoặc ngủ

hè...
(?) Căn cứ vào sự thích nghi người ta chia
sinh vật thành mấy nhóm?
(?) Thế nào là sinh vật hằng nhiệt và sinh
vật biến nhiệt? Cho thí dụ?
- Gv: Cần phân tích thêm: Sinh vật biến
nhiệt có nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào
nhiệt độ của môi trường. thuộc nhóm này
có các sinh vật: nấm, thực vật, động vật
không xương sống như: Cá, ếch nhái, bò
sát. Sinh vật hằng nhiệt có nhiệt độ cơ thể
không phụ thuộc voà nhiệt độ của môi
trường. thuộc nhóm này bao gồm các động
vật có tổ chức cơ thể cao như chim, thú và
con người.

- HS: Chú ý lắng nghe

- HS: Người ta chia sinh vật thành hai
nhóm: sinh vật biến nhiệt và sinh vật
hằng nhiệt.
- HS: Dựa theo thông tin để trả lời

- Gv: Y/c hs hoàn thành bảng 43.1
- Gv: Mở rộng thêm: Nhiệt độ môi trường
thay đổi → Sinh vật phát sinh biến dị để
thích nghi và hình thành tập tính.
- Gv: Y/c hs tự rút ra kết luận →

TaiLieu.VN

Page 3


- HS: Chú ý lắng nghe

- HS: Tự hoàn thành bảng theo sự hướng
dẫn của gv.
- HS: ( Kết luận phần ghi nhớ)
18’

Hoạt động 2: Tìm hiểu nhân tố độ ẩm ảnh hưởng lên đời sống sinh vật
II/Ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống
- Gv: Y/c hs quan sát hình 43.3, đọc thông sinh vật
tin và thảo luận để hoàn thành bảng 43.2
- HS: Tự thu thập thông tin và trao đổi
(?) Hãy lấy thí dụ minh hoạ các sinh vật nhóm để hoàn thành bảng
thích nghi với môi trường có độ ẩm khác
Bảng 43.2
nhau theo mẫu ở bảng 43.2.
Các nhóm sinh vật

Tên sinh vật

Thực vật ưa ẩm

- Cây lúa nước

- Ruộng lúa nước

- Cây thài lài

- Dưới tán rừng

- Cây rêu

- Chân tường cũ

- Cây xương rồng

- Bãi cát

- Cây phi lao

- Vùng đất cao

- Cây thông

- Trên đồi

- Ếch

- Hồ, ao

- Ốc sên

- Trên thân cây trong vườn

- Giun đất

- Trong đất

Thực vật chịu hạn

Động vật ưa ẩm

TaiLieu.VN

Nơi sống

Page 4


Động vật ưa khô

- Thằn lằn

- Vùng cát khô, đồi...

- Lạc đà

- Sa mạc

- Gv: Cần nhấn mạnh thêm: Độ ẩm không
khí và đất ảnh hưởng nhiều đến sinh
trưởng và phát triển của sinh vật .Có sinh
vật thường xuyên sống trong nước hoặc
trong môi trường ẩm ướt, ngược lại cũng
có những sinh vật sống nơi có khí hậu khô
nhu hoang mạc, vùng núi đá...

- Thí dụ: cây sống nơi ẩm ướt thiếu sáng,
thường có phiến lá mỏng, bản lá rộng; cây
sống nơi ẩm ướt nhưng có nhiều ánh sáng
như ven bờ ruộng, ao hồ có phiến lá hẹp

- Thực vật và động vật đều mang đặc
- Cây sống nơi khô hạn, có cơ thể mọng điểm sinh thái thích nghi với môi trường
nước, lá biến thành gai
có độ ẩm khác nhau
- Ếch nhái là động sống nơi ẩm ướt. Khi - Thực vật được chia thành hai nhóm:
gặp điều kiện khô hạn, do da của ếch nhái Thực vật ưa ẩm và thực vật chịu hạn
là da trần nên cơ tể chúng mất nước nhanh
chóng. ngược lại bò sát có da được phủ - Động vật cũng có hai nhóm: Động vật
vảy sừng nên khả năng chống mất nước có ưa ẩm và động vật ưa khô.
hiệu quả hơn.
5’

Hoạt động 3: Củng cố và tóm tắt bài
- Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào lên đời sống sinh vật ?
- Người ta chia sinh vật thành mấy nhóm ?
- Thế nào là sinh vật hằng nhiệt và sinh vật biến nhiệt ?
- Trong 2 nhóm sinh vật hằng nhiệt và biến nhiệt, sinh vật thuộc nhóm nào có khả năng
chịu đựng cao của nhiệt độ môi trường ? Tại sao ?

1’

Hoạt động 4: Hướng dẫn học nhà
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 trang 129
- Xem tước nội dung bài 44.

TaiLieu.VN

Page 5