Giáo án Sinh học 11 bài 37: Sinh trưởng và phát triển ở động vật

Giáo án giảng dạy môn Sinh lớp 11
Tiết: 38

BÀI 37: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

-

I. Mục tiêu bài học:
- Phân biệt được điểm khác nhau về hiện tượng sinh trưởng và phát triển ở động vật
khác nhau ở những điểm nào
Liệt kê các giai đoạn phát triển ở động vật
Phân biệt sự phát triển không qua biến thái và phát triển qua biến thái
2. Kĩ năng: Ứng dụng tực tiễn sản xuất, chăn nuôi
3. Thái độ; Xây dựng ý thức ứng dụng thực tiễn sản xuất, chăn nuôi
II. Đồ dùng và phương pháp dạy học:
Tranh vẽ hình 37.1; 37.2 SGK phón to
Mẫu ngâm hoặc mô hình phát tiển ở ếch
(GV có thể sử dụng trang này bằng máy chiếu Overhead, VCD,..)
III. Tiến trình bài giảng:
-Phần mở bài:
Có thể sử dụng hình 37.2 về phát triển của ếch để giới thiệu bài. Cơ thể ếch được hình
thành là do KQ của quá trình ST và PT
Phần tổ chức dạy học các đơn vị kiến thức của bài
Hoạt động của giáo viên và học sinh
- HS phát biểu khái niệm đã học ở lớp
10

Nội dung
I. khái niệm về ST và PT

- GV nêu khái niệm sinh trưởng và phát

triển?
+ GV:
+ Cho VD về sự sinh trưởng?
+ Cho VD về sự phát triển?
+ ST và PT có quan hệ như thế nào?

-

1. Khái niệm về sinh trưởng
Là sự gia tăng kích thước, khối lượng cơ thể ĐV
2. Khái niệm về phát triển
- PT bao gổm 3 quá trình liên quan mật thiết với
nhau( sinh trưởng phân hóa hay biệt hóa TB,
phát sinh hình thái cơ quan và cơ thể)
VD : SGK
3 Mối quan hệ giữa ST và PT
- ST và PT liên quan mật thiết với nhau, đan xen
lẫn nhau và luôn liên quan đến môi trường
+ ST tạo tiền đề cho PT
+ PT làm thay đổi ST
VD: SGK
ST và PT
Hợ tử ----------------->Cơ thể ĐV
Quá trình ST và PT gồm nhiều giai đoạn kế tiếp
nhau
Dài hoặc ngắn tùy thộc ĐV
Đơn giản hay phức tạp, tùy ĐV sống
II. Phát triển không qua biến thái

Giáo án giảng dạy môn Sinh lớp 11

Hãy quan sát sự phát triển và sinh
trưởng của gà, bao gồm giai đoạn PT
• Phôi (HT→ gà con / trứng)
• Hậu phôi (gà con mới nở→ gà trưởng
thành)
Các em có nhận xét gì?

Liên hệ thực tế?

-

Quan sát H 37.1 và chỉ ra các giai đoạn
phát triển của bọ cánh cứng (A) và của
ếch (B) ?

ST: Sự tăng về kích thước hoặc khối
lượng
PT: Tạo thành các sai khác
- Phôi nang ≠ hợp tử
- Phôi vị ≠ phôi nang
- Gà con ≠ phôi vị
- Gà trưởng thành ≠ gà con

-

Cho VD về gà
Giai đoạn phát triển phôi
Trong cơ thể mẹ:

+ Hợp tử bắt đầu phát triển phôi→ phôi
nang → phôi vị - gà đẻ trứng
+ Gà mẹ ấp 21 ngày: phôi gà tiếp tục
sinh trưởng và phát triển→ hình thành
các mô , cơ quan khác nhau→ gà con
(trong trứng)
Giai đoạn phát triển hậu phôi:
Gà con→ gà trưởng thành sinh dục. -

1. Sự sinh trưởng
ST: Phát triển kích thước , khối lượng cơ thể ĐV
theo thời gian (mức TB , mô, CQ , cơ thể
VD: Hợp tử < gà con - Tốc độ ST của mô, cơ quan khác nhau /cơ
thể→ diễn ra không giống nhau. VD:
- Tốc độ ST diễn ra không đồng đều ở các giai
đoạn phát triển khác nhau
VD:
ST tối đa / cơ thể→ đạt ở tuổi trưởng thành- tùy
loài. VD:
Tốc độ ST/ ĐV→ chỉ tiêu quan trọng/chăn nuôi
2. Sự phát triển
Sự phát triển của ĐV là sự biến đổi theo:
Thời gian
+ Hình thái
+ Sinh lí TB
+ Mô, cơ quan
- Cơ thể : Hợp tử→ cơ thể trưởng thành
+ Giai đoạn cơ thể phát dục( khả năng sinh sản)
Người ta phân biệt 2 giai đoạn phát triển chính

1. Giai đoạn phôi
2. Giai đoạn hậu phôi
A. Giai đoạn phôi:
Hợp tử ( 1tế bào) → giai đoạn phân cách
trứng→ phôi (nhiều tế bào giống nhau) giai đoạn
phôi nang ( gồm 2 lá phôi có tế bào khác nhau)
→ giai đoạn phôi vị →phôi( 3 lá phôi có tế bào
khác nhau) → giai đoạn mầm cơ quan( trong đó
có ống thần kinh)
- Tức là 3 lá phôi vị( ngoại bì ,trung bì, nội bì) →
mô → cơ quan→ cơ thể theo sơ đồ sau:
Ngoại bì→ biểu bì da, hệ thần kinh
Trung bì→ xương, cơ
Nội bì→ ống ruột, gan ,tụy
B. Giai đoạn hậu phôi
Gồm nhiều giai đoạn kế tiếp nhau phát triển
không qua biến thái
Con non giống con trưởng thành
VD: gà, động vật có vú
Phát triển qua biến thái
Con non : ấu trùng – chưa giống con trưởng
thành
Qua nhiều biến đổi về hình thái và sinh lí →cơ


Giáo án giảng dạy môn Sinh lớp 11
Nhận xét?

thể trưởng thành
VD: ĐV chân khớp, ếch nhái

III. Phát triển qua biến thái
1. Sự phát triển qua biến thái ở ếch nhái
Trứng→ nòng nọc (sống trong nước, mang ngoài
đuôi bơi ) ếch (cạn, hô hấp (da, phổi), chân
- Hãy cho biết sự phát triển của ếch
nhảy)
nhái trải qua những giai đoạn phát triển Đây là quá trình biến đổi ở mức phân tử,tế
nào và con nòng nọc (giai đoạn ấu
bào ,mô, cơ quan đòi hỏi nhân tố tác động quan
trùng) có những đặc điểm gì về hình
trọng là hoocmôn tuyến giáp
dạng và sinh lí khác với ếch trưởng
3.2.Sự phát triển qua biến thái ở chân khớp
thành?
a. Sự biến thái hoàn toàn
con non hoàn toàn khác con trưởng thành
VD: Bọ cánh cứng, bướm ruồi ,muỗi
Bọ cánh cứng: sâu → nhộng→ ruồi: dòi
→nhộng→ ruồi
→Muỗi: cung quăng→
GV hỏi tác nhân tuyến giáp đối với
b. Sự biến thái không hoàn toàn
ếch?
giai đoạn ấu trùng giống con trưởng thành như
để trưởng thành cơ thể trưởng thành thì chúng
phải qua nhiều lần lột xác
VD: Châu chấu, tôm, cua, ve sầu…
* Sự phát triển qua biến thái ở chân khớp được
Hãy quan sát phát triển của bọ cánh

điều chỉnh bởi:
cứng chỉ ra con non biến đổi qua những
• Hoómôn biến thái (ecđixơn)
giai đoạn nào và chúng khác với con bọ• Hoócmôn lột xác (juvenin)
trưởng thành ở những đđ gì về hình
* Sự phát triển qua biến thái mang tính thích nghi
thái ,sinh lí?
để duy trì sự tồn tại của loài với môi trường sống
khác nhau- thức ăn – nhiệt độ - ánh sáng
VD:
- Sâu có bộ hàm thích nghi ăn trái cây
- Bướm có bộ vòi thích nghi hút nhựa, mật hoa
+ Sâu giai đoạn dinh dưỡng tích lũy chất cần cho
biến thái
Khi đề cập đến tốc độ sinh trưởng cần
+ Bướm: Giai đoạn trưởng thành sinh dục→ đẻ
nhấn mạnh đến việc áp dụng vào chăn
trứng- duy trì thế hệ của loài.
nuôi
Cho HS tìm VD cụ thể?

IV.CỦNG CỐ
V. KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ
Câu 1.


Giáo án giảng dạy môn Sinh lớp 11
-

Sự sinh trưởng khác phát triển ở chỗ:

ST là lớn lên về kích thước , khối lượng của cùng 1 tế bào, mô ,cơ quan
Phát triển là hình thành tế bào,mô ,cơ quan mới có cấu tạo và chức năng khác hẳn cũ
ST và PT có liên quan mật thiết không tách rời nhưng không đồng nhất
Câu 2: SGK
Câu 3 SGK
Câu 4: Nuôi cá rô phi chỉ nên thu hoạch sau 1 năm khi đạt 1- 1,8 kg vì nó kinh tế nhất,
ở chỗ thời gian đó cá sinh trưởng mạnh hơn so với giai đoạn sau 1 năm trở đi ( trên
đơn vị thời gian và đơ vị tiêu tốn thứ ăn , công chăm sóc)
- Sử dụng hình và mẫu vật về phát triển để kiểm tra