Thành phần, tính chất của Protein

HÓA HỌC PROTEIN


NỘI DUNG
•

Acid amin

•

Peptid

•

Protein

•

Protein liên hợp

 Cấu tạo
 Phân loại
 Tính chất/ứng dụng
 Các chất có hoạt tính sinh học hoặc có ý nghĩa chẩn đoán


ACID AMIN

Nhóm Carboxylic

COO

Nhóm Amino

+

H 3N

α

-

H

R
Cα là C bất đối

L- α- amino acid


PHÂN LOẠI
1. Mạch thẳng
Ký hiệu

Số C

Gly (glysin) G

Nhóm chức ĐB

CTCT

2

H CH COO

-

+

NH3
Ala (alanin) A

3

H3C

CH COO

-

+

NH3
Val (valin) V

5

H3C

HC CH COO

H3C

Leu (leucin) L

6

H3C
H3C

Ile (isoleucin)

I

6

NH3

HC CH2

+

CH COO
NH3

H3C H2C
H3C

-

+

HC CH COO
NH3

+

-

-


PHÂN LOẠI
2. Chứa OH
Ký hiệu

Số C

Ser (serin) S

3

Nhóm chức ĐB

CTCT

H2C CH COO
OH

Thr (threonin)
T

4

H3C

NH3

-

+

HC CH COO
+

OH NH3

-


PHÂN LOẠI
3. Chứa S
Ký hiệu

Số C

Cys (cystein) C

3

Nhóm chức

ĐB

CTCT

H2C

+

SH
Met
(methionin) M

5

CH2
S

CH COO

-

NH3
CH2

CH3

CH COO
+

NH3

-


PHÂN LOẠI
4. a.a Acid
Ký hiệu

Asp (Aspartat) D

Số C

4

Nhóm chức
ĐB
2 COOH

CTCT

-

OOC CH2

CH COO
NH3

Asn (Asparagin) N

4

Amid

H2N C CH2

5

2 COOH

-

OOC CH2

+

CH COO
NH3

CH2

CH COO
NH3

Gln (Glutamin) Q

5

Amid

H2N C

O

CH2

-

+

O

Glu (Glutamat) E

-

CH2

-

+

CH COO
NH3

+

-


PHÂN LOẠI
5. a.a Kiềm

Ký hiệu

Arg (arginin) R

Số C

6

Nhóm chức
ĐB
Guanidin

CTCT

H N CH2

CH2

CH2

CH COO

-

+

C NH2

NH3

+

NH2

Lys (lysin) K

6

2 NH2

CH2

CH2

CH2

CH2

+

NH3

His (histidin) H

6

Imidazol

CH COO
NH3

CH2 CH COO
HN

+

NH

NH3

+

+

-

-


PHÂN LOẠI
6. a.a Thơm
Ký hiệu
Phe (phenylalamin)
F

Số C
9

Nhóm chức
ĐB

CTCT

Phenyl
CH2 CH COO

-

+

NH3

Tyr (tyrosin) Y

9

Phenol

HO

CH2 CH COO
+

NH3

Trp (tryptophan) W

11

Indol

CH2 CH COO
+

N
H

NH3

-

-


PHÂN LOẠI
7. a.a Imin

Ký hiệu

Pro (prolin) P

Số C

5

Nhóm chức
ĐB

CTCT

Imin
+

N
H2

COO

-


ACID AMIN thiết yếu (không thay thế)
và không thiết yếu (thay thế)

8 aa không thay thế (ở trẻ em: 10 aa)
Met Val Trp Ile Phe Thr Leu Lys

Arg His


TÍNH CHẤT
Tính chất lưỡng tính
♣ . TÝnh chÊt acid- base (TÝnh chÊt l
ìng tÝnh)
pK2
H

H

R

CH
NH3

COOH

R

pK
1
pK1

H

CH

COO

NH3

+

R

pK2 H

±

 PT Henderson--

(pt
Henderson
Hasselbach
Hasselbach)

[chÊt nhËn
pH = pK + log H+]
[chÊt cho
a
H+]

CH
NH2

−

COO


TÍNH CHẤT

pH

±

D¹ng
max

=

Σ (+) = Σ (-)



 aa kh«ng
dÞch
chuyÓn / E

§iÓm ®¼ng ®iÖn
(pI, pHi)

 øng dông : - T¸ch aa ( SK trao ®æi ion, HPLC,
…)
- §T, §L aa


TNH CHT
Một số tính chất khác
2 phản ứng hoá học đặc trng -aa
- P Ninhydrin:
+ SP màu xanh tím (trừ prolin cho màu vàng )
+ Độ nhạy: < 1àg
- Fluorescamin:
+ SP huỳnh quang
+ Độ nhạy: ng
ứng dụng:

ĐT -aa

TNH CHT
Các nhóm tích điện/ aa Acid và aa Base



tạo lk muối ổn định cấu trúc Pr đặc hiệu

Các tính chất của một số aa đặc
biệt
H CH COOH = aa nhỏ nhất thâm nhập cấu trúc 3
chiều của Pr
NH
2

CH CH COOH
2
SH NH2
CH
2
HN

HN

dimer hoá Cystin (lk: S-S) ổn
định cấu trúc Pr
CH COOH
NH
2

TÍNH CHẤT
HO

CH 2

CH
NH

COOH
2

Trp
CH
N

2

CH
NH

H

Tyr

HÊp thô UV
(λmax = 280 nm)

C OO H
2

PEPTID

NH2

1

COOH

2

NH2

COOH

-H2O
O
NH2

1

C N
H

2

COOH


PEPTID

LK
peptid

NH2-

aa

aa

aa

aa

1

2

3

4

M<
10.000

aan -

COOH

n<
1000

Chiều từ đầu N tận  đầu C tận


Phân loại

 Ph©n lo¹i
Theo sè lîng aa/ph©n tö
(n)
n < 10:
dipeptid
(n=2),
tripeptid
(n=3),
tetrapeptid(n

10 oligopeptid

20 1000:
polypeptid


Danh pháp

 Danh ph¸p:
Nguyªn t¾c: Tªn
peptid =

n∑
1

tªn cña gèc + tªn
aai
aan
i=
1

γ Glu - Cys - Gly
 gama Glutamyl - Cysteyl Glycin


Tớnh cht
Tính chất:
Phản ứng thuỷ phân: HCl 6N,
Protease
Phản ứng đặc trphản
ng: ứng Biuret
Pi & Đờng cong chuẩn đặc trng
ng dng: Phân lập và tinh
chế:
Thẩm tích, lọc Gel, sắc ký, điện
di


Một số peptid có hoạt tính sinh học (3-100
aa)
Số
aa

HTSH

Glutathion

3

Tham gia hoạt động của nhiều enzyme

Encephalin

5

Hormon của não, ức chế cảm giác đau

Ocytocin

9

Hormon hậu yên, kích thích co TC

Vasopressin

9

Hormon hậu yên, kích thích CHMN

Bradikinin

9

Hormon ức chế viêm

Gramicidin

10

KS chống viêm

Glucagon

29

Hormon Tụy, tăng đờng huyết

Insulin

51

Hormon Tụy, hạ đờng huyết

-Lipotropin

91

Hormon trung yên, kích thích giải
phóng AB ở mô mỡ.


PROTEIN

 §¹i c¬ng:
Protein lµ g×
?

Protein =
polypeptid
(M>10.000)
♣ %N =
16%

( ph¬ng ph¸p §L
protein)


PROTEIN
Đại cơng
Pro = sp dịch mã của đặc trng loài, cá thể!
gen
Pro thực hiện nhiều chức năng sinh học
quan trọng
Pro có lk peptid ĐT đợc bằng p.. Biuret


Phân loại
♣ Theo h×nh d¹ng

• Dạng cầu
(Albumin, Hemoglobin,
Enzyme...)

• Dạng sợi
( Keratin, Myosin,
Collagen,