Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở trường cao đẳng kinh tế kỹ thuật điện biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM THỊ CHÍNH NGHĨA

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT
ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN, NĂM 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM THỊ CHÍNH NGHĨA

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT
ĐIỆN BIÊN
Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS PHẠM VIẾT VƯỢNG

THÁI NGUYÊN, NĂM 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.
Tác giả

Phạm Thị Chính Nghĩa

i
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

LỜI CẢM ƠN
Với những tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
toàn thể các thầy giáo, cô giáo đã nhiệt tình giảng dạy, trang bị cho tôi hệ thống
tri thức rất quý báu về khoa học quản lý giáo dục và phương pháp luận nghiên
cứu khoa học.
Xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Sư phạm - Đại học
Thái nguyên, khoa Tâm lý giáo dục, khoa Sau đại học - Đại học Sư phạm - Đại
học Thái nguyên, UBND tỉnh Điện Biên, Sở giáo dục và đào tạo Điện Biên,
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên cùng bạn bè, đồng nghiệp đã
động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong thời gian học tập và
nghiên cứu để hoàn thành được luận văn.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS. TS Phạm Viết

Vượng đã trực tiếp tận tình dạy bảo, hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Mặc dù cũng có nhiều cố gắng, nhưng trong luận văn này cũng khó tránh
khỏi những thiếu sót, khiếm khuyết. Kính mong sự góp ý, chỉ bảo của các quý
thầy, cô cùng các bạn đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Điện Biên, tháng 4 năm 2014
Tác giả

Phạm Thị Chính Nghĩa

ii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..........................................................................................................
i LỜI CẢM ƠN ...............................................................................................................
ii MỤC LỤC ...................................................................................................................
iii

NHỮNG

KÝ

HIỆU

..............................................

VIẾT
iv

TẮT

DANH

TRONG
MỤC

LUẬN
CÁC

VĂN
BẢNG

........................................................................................... v DANH MỤC CÁC SƠ
ĐỒ,

BIỂU

ĐỒ

.......................................................................

vi

MỞ

ĐẦU

...................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................
3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3
6. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3
7. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3
8. Cấu trúc luận văn ......................................................................................................
4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
QUẢN LÝ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG ...................................................................... 5
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu................................................................................ 5
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài ....................................................... 7
1.2.1. Khái niệm quản lý ........................................................................................... 7
1.2.2. Quản lý giáo dục, quản lý trường học........................................................... 11
1.2.3. Đội ngũ cán bộ quản lý ................................................................................. 14
1.2.4. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý.................................................................. 15
1.3. Trường Cao đẳng trong hệ thống Giáo dục quốc dân.......................................... 16
1.3.1. Vị trí của trường cao đẳng trong hệ thống giáo dục quốc dân ...................... 16
3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

1.3.2. Nhiệm vụ của trường Cao đẳng .................................................................... 16

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

1.3.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của cán bộ quản lý trường cao đẳng .......................... 17
1.4. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường Cao đẳng ...................................................
20
1.4.1. Cơ sở phương pháp luận của công tác cán bộ............................................... 20
1.4.2. Những yêu cầu đối với người cán bộ quản lý trường cao đẳng .................... 22
1.4.3. Những yêu cầu, nội dung, yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý trường cao đẳng ............................................................................................
27
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT ĐIỆN BIÊN ...................................
32
2.1. Khái quát về tỉnh Điện Biên ................................................................................ 32
2.1.1. Điều kiện tự nhiên và dân cư ........................................................................ 32
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội .............................................................................. 33
2.2. Khái quát về trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên ............................. 34
2.2.1. Quá trình phát triển trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện
Biên..................... 34
2.2.2. Cơ cấu tổ chức trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên
........................... 35
2.2.3. Quy mô đào tạo của trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên
................... 36
2.3. Thực trạng đội ngũ giảng viên, nhân viên trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Điện Biên ....................................................................................................... 37
2.4. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật

Điện Biên .................................................................................................................... 38
2.4.1. Về số lượng, cơ cấu, độ tuổi..............................................................................
38
2.4.2. Về trình độ đào tạo, thâm niên cán bộ quản lý....................................................
40
2.4.3. Về phẩm chất, năng lực quản lý ........................................................................
42
2.4.4. Đánh giá chung về đội ngũ cán bộ quản lý trường CĐKTKTĐB ................ 44
2.5. Thực trạng biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường Cao đẳng
5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

kinh tế - kỹ thuật Điện Biên trong những năm qua .................................................... 46
2.5.1. Thực trạng biện pháp khảo sát, đánh giá chất lượng đội ngũ CBQL
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên ...................................................... 46
2.5.2. Thực trạng biện pháp xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL
.................. 47
2.5.3. Thực trạng biện pháp đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng phát triển đội

6

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ngũ CBQL .............................................................................................................. 48
2.5.4. Thực trạng biện pháp thanh tra, kiểm tra, đánh giá đội ngũ CBQL....................

52
Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT ĐIỆN BIÊN TRONG
GIAI ĐOẠN MỚI ..................................................................................................... 55
3.1. Định hướng và nguyên tắc đề xuất biện pháp ..................................................... 55
3.1.1. Định hướng phát triển giáo dục của tỉnh Điện Biên ..................................... 55
3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp................................................................. 56
3.2. Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Điện Biên trong giai đoạn mới .......................................................................... 57
3.2.1. Lập quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ......................................... 57
3.2.2. Xác định tiêu chuẩn cán bộ quản lý .............................................................. 59
3.2.3. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý ............................................................... 64
3.2.4. Thực hiện quy trình tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại và sắp xếp
đội ngũ cán bộ quản lý ............................................................................................ 69
3.2.5. Tạo động lực phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ........................................... 75
3.2.6. Thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá cán bộ quản lý......................
76
3.3. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ....................................................... 79
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 83
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 84
PHỤ LỤC

7

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

NHỮNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
TW

:

Trung ương

GD & ĐT

:

Giáo dục và đào tạo

THPT

:

Trung học phổ thông

CĐKTKTĐB

:

Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên

UBND

:

Ủy ban nhân dân

HSSV

:

Học sinh, sinh viên

CBQL

:

Cán bộ quản lý

ĐT-HN, TVVL

:

Đào tạo - Hướng nghiệp, tư vấn việc làm

QLGD

:

Quản lý giáo dục

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1:

Quy mô phát triển lớp, HSSV trường CĐKTKTĐB .............................. 36

Bảng 2.2:

Bảng xếp loại rèn luyện HSSV từ năm 2010 đến 2013 .......................... 36

Bảng 2.3:

Bảng xếp loại kết quả học tập HSSV từ năm 2010 đến 2013 ................. 37

Bảng 2.4:

Chất lượng đội ngũ giảng viên trường CĐKTKTĐB ............................. 37

Bảng 2.5:

Số lượng và cơ cấu đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB ...................... 39

Bảng 2.6:

Độ tuổi của đội ngũ cán bộ quản lý trường CĐKTKTĐB ...................... 39

Bảng 2.7:

Trình độ chuyên môn, lý luận chính trị CBQL trường CĐKTKTĐB .... 40

Bảng 2.8:
41

Trình độ ngoại ngữ, tin học của đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB ..........

Bảng 2.9:
41

Thâm niên quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý trường CĐKTKTĐB .........

Bảng 2.10: Đánh giá phẩm chất của đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB............... 42
Bảng 2.11: Đánh giá năng lực quản lý của đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB .... 43
Bảng 2.12: Đánh giá về mức độ sử dụng và mức độ hiệu quả của biện pháp
khảo sát, đánh giá chất lượng đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB ...... 46
Bảng 2.13: Đánh giá về mức độ sử dụng và mức độ hiệu quả biện pháp xây
dựng quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB ........... 47
Bảng 2.14: Tổng hợp số lượng CBQL, cán bộ dự nguồn được cử đi đào tạo, bồi dưỡng
từ năm 2010 - 2013 ...................................................................... 48
Bảng 2.15: Đánh giá về mức độ sử dụng và mức độ hiệu quả của biện pháp đẩy mạnh
đào tạo, bồi dưỡng phát triển đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB................
50
Bảng 2.16: Đánh giá về mức độ sử dụng và mức độ hiệu quả của biện pháp
thanh tra, kiểm tra, đánh giá phát triển đội ngũ CBQL trường
CĐKTKTĐB ...........................................................................................
53
Bảng 3.1:

Khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp phát triển đội ngũ
CBQL trường CĐKTKTĐB.................................................................... 79

Bảng 3.2:

Khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp phát triển đội ngũ
5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

CBQL trường CĐKTKTĐB.................................................................... 80
Bảng 3.3:

Mức độ tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp phát triển đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB ............................. 81

6

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1:

Sơ đồ về quản lý ..................................................................................... 8

Sơ đồ 1.2:

Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý ............................................. 11

Biểu đồ 3.1: Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
phát triển đội ngũ CBQL trường CĐKTKTĐB ................................... 82

7

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nhân loại đang bước vào thế kỷ XXI với nền kinh tế hội nhập và cuộc cách
mạng khoa học - công nghệ phát triển như vũ bão, chìa khóa để vượt qua những thách
thức đó chính là phát triển giáo dục, một con đường chủ yếu để phát triển kinh tế xã
hội, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của giáo dục và đào tạo đối với sự phát triển kinh
tế, văn hóa của đất nước, Đảng ta đã "coi phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và
công nghệ là nền tảng và động lực của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước". Đào tạo "Nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tố quyết
định sự phát triển nhanh, bền vững đất nước".
Chỉ thị số 40/CT-TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban Bí thư Trung ương
Đảng đã chỉ rõ: "Mục tiêu của chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo là xây
dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục được chuẩn hoá , đảm bảo chất
lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh
chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo, thông qua việc
quản lí, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục và nâng
cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước".
Trong chiến lược giáo dục 2011 - 2020 đã xác định: “Củng cố, hoàn thiện hệ
thống đào tạo giáo viên, đổi mới căn bản và toàn diện nội dung và phương pháp đào
tạo, bồi dưỡng nhằm hình thành đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ sức
thực hiện đổi mới chương trình giáo dục… Chuẩn hóa trong đào tạo, tuyển chọn, sử

dụng và đánh giá nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”.
Cùng với sự phát triển chung của hệ thống các trường cao đẳng, đại học,
Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên đang thực hiện nhiệm vụ đào tạo
nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Điện Biên và một
số tỉnh miền núi Tây Bắc. Trong những năm qua, nhà trường đã có những bước phát
triển mới cả về quy mô và chất lượng đào tạo và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

giáo dục. Tuy nhiên, trước xu thế hội nhập, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển
công nghệ thông tin, kinh tế tri thức thì quy mô, chất lượng giáo dục vẫn còn nhiều
bất cập, hạn chế.
Có nhiều nguyên nhân gây nên những hạn chế, bất cập nêu trên, một trong
những nguyên nhân là công tác quản lý giáo dục của nhà trường còn bộc lộ nhiều yếu
kém, đội ngũ cán bộ quản lý chưa đồng bộ, còn hạn chế trong việc tiếp cận với khoa
học công nghệ hiện đại như ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý trường học.
Công tác quy hoạch cán bộ quản lý giáo dục còn thụ động, chưa có tính kế thừa và
phát triển, chưa có hiệu quả thiết thực, chất lượng thấp, chưa xác định rõ mục tiêu,
yêu cầu xây dựng quy hoạch cán bộ quản lý.
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, cần thiết phải có những giải
pháp mang tính chiến lược và biện pháp cụ thể để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên nhằm tạo ra đội ngũ cán bộ quản lý
của trường phát triển đồng bộ, có chất lượng góp phần nâng cao hiệu quả công tác
quản lý giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
Xuất phát từ những lý do đó, chúng tôi chọn đề tài “Phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên” làm luận văn tốt nghiệp
cao học.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên đề tài có mục đích đề xuất các biện
pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện
Biên trong giai đoạn mới.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở trường Cao đẳng Kinh
2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

tế - Kỹ thuật Điện Biên.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý của trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Điện Biên còn nhiều bất cập về cơ cấu, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và năng
lực quản lý. Nếu đề xuất được các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trong
giai đoạn mới một cách đồng bộ thì sẽ nâng cao được chất lượng đội ngũ cán bộ quản
lý của nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở
trường cao đẳng.
5.2. Khảo sát thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý ở trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Điện Biên.
5.3. Đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên trong giai đoạn mới.

6. Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, chúng tôi sử dụng các nhóm
phương pháp nghiên cứu sau:
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích và tổng hợp tài liệu, phân loại và hệ thống hoá lý thuyết xây dựng cơ
sở lý luận của đề tài.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: hoạt động của cán bộ quản lý trong trường.
- Phương pháp phỏng vấn trực tiếp các cán bộ quản lý giáo dục.
- Phương pháp điều tra: dùng phiếu hỏi để trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lý
giáo dục và giảng viên, viên chức trong trường nhằm thu thập thông tin.
- Phương pháp chuyên gia: xin ý kiến các chuyên gia về tính cần thiết và khả
thi của các biện pháp đề xuất trong đề tài.
6.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
Sử dụng toán thống kê và phần mềm tin học để xử lý số liệu đã thu được.
7. Phạm vi nghiên cứu
3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Đề tài giới hạn nghiên cứu

đội ngũ cán bộ quản lý ở trường Cao

đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên trong 3 năm gần đây.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, nội dung của luận văn được
trình bày trong 3 chương

Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở trường cao đẳng
Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường Cao đẳng Kinh
tế - Kỹ thuật Điện Biên
Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường Cao đẳng Kinh
tế - Kỹ thuật Điện Biên trong giai đoạn mới.

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
Hơn 60 năm xây dựng và trưởng thành, nước ta đã có một hệ thống giáo
dục hoàn chỉnh từ mầm non đến sau đại học và cùng với những thành tựu đó,
chúng ta đã có một đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục hùng hậu với hàng
triệu người.
Để có một nền giáo dục lớn mạnh như ngày nay, việc đào tạo, bồi dưỡng, phát
triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục luôn được Đảng và Nhà nước hết
sức quan tâm. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy “Nhiệm vụ của giáo dục rất quan trọng
và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục… Không có giáo dục,
không có cán bộ thì cũng không nói gì đến kinh tế văn hóa. Trong việc đào tạo cán
bộ, giáo dục là bước đầu”.
Bước vào thế kỷ XXI, tri thức đã trở thành nhân tố quyết định cho sự phát
triển kinh tế, văn hóa, xã hội, Đảng và Nhà nước ta đã nhận thức rõ vai trò to lớn của
giáo dục, các kỳ Đại hội Đảng, các hội nghị TW đã khẳng định:

- Giáo dục và đào tạo (GD & ĐT) là quốc sách hàng đầu, phát triển GD & ĐT
gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, khoa học công nghệ và củng cố quốc
phòng, an ninh.
- Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt nhân lực khoa học
công nghệ có trình độ cao, cán bộ quản lý, kinh doanh giỏi, trực tiếp góp phần nâng
cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.
- Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục cần được chuẩn hoá,
đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao
bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề.
- Đổi mới công tác quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng, sử dụng giảng viên và cán
bộ quản lý giáo dục. Đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình và phương pháp đào
tạo, bồi dưỡng giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục.
5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Trong thời kỳ đổi mới, vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo được
Đảng và Nhà nước ta rất coi trọng. Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 của
Chính phủ đã đề xuất tám nhóm giải pháp, trong đó phát triển đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục được coi là nhóm giải pháp then chốt.
Ở nước ta, khoa học quản lý tuy còn non trẻ, song cho đến nay đã có một số
công trình nghiên cứu về lý luận và thực tiễn quản lý đào tạo giáo viên, phát triển đội
ngũ cán bộ quản lý, tiêu biểu là của các tác giả Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sĩ Hồ, Trần
Bá Hoành, Đặng Quốc Bảo…
Trong các trường đại học sư phạm hiện nay, đã có nhiều luận văn tốt nghiệp
cao học về quản lý, quản lý giáo dục, với các đề tài về phát triển đội ngũ giáo viên và
cán bộ quản lý giáo dục. Ta có thể kể đến công trình của các tác giả sau đây:
- Nguyễn Công Duật (2000), “Thực trạng, phương hướng và những giải pháp

cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục trường trung học cơ sở
tỉnh Bắc Ninh”.
- Huỳnh Thị Ẩm (2005), “Một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản
lý trường THPT thành phố Hồ Chí Minh nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
phổ thông”.
- Ngô Đoàn Nguyễn (2005), “Những giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản
lý trường THPT tỉnh Bạc Liêu” .
- Ngô Thanh Tùng (2006), “Quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học
cơ sở thuộc phòng Giáo dục huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh giai đoạn 2006-2015”.
- Nguyễn Thị Yến (2008), “Dự báo, quy hoạch, phát triển đội ngũ nhà giáo
của huyện Nho Quan, Ninh Bình đến năm 2015”.
Các đề tài đã nghiên cứu đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên
và cán bộ quản lý giáo dục ở các trường phổ thông. Tuy nhiên, việc áp dụng kết
quả nghiên cứu trên để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các trường cao đẳng
chưa thật sự phù hợp. Vì vậy, việc nghiên cứu biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên trở thành vấn đề rất cần
thiết để đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
6

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

của địa phương.
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài
1.2.1. Khái niệm quản lý
Theo tác giả Mai Hữu Khuê: “Quản lý là một phạm trù có liên quan mật thiết
với hợp tác và phân công lao động, nó là một thuộc tính tự nhiên của mọi lao động
hợp tác. Từ khi xuất hiện những hoạt động quần thể của loài người thì đã xuất hiện sự
quản lý. Sự quản lý đã có trong cả xã hội nguyên thủy, ở đó con người phải tập hợp

với nhau để đấu tranh với thế giới tự nhiên, muốn sinh tồn con người phải tổ chức sản
xuất, tổ chức phân phối” [17, tr.35].
Harold Koontz cho rằng: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo
phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được mục đích của nhóm. Mục tiêu của nhà
quản lý là hình thành một môi trường mà con người có thể đạt được mục đích của
nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn ít nhất” [12, tr.32].
Xã hội ngày càng phát triển, với sự ra đời của nền kinh tế tri thức, các nhà
khoa học nghiên cứu về quản lý đã nghiên cứu về quản lý trong môi trường luôn biến
đổi, quản lý theo quan điểm hệ thống, quản lý tình huống và vấn đề chất lượng người
quản lý thực sự đã được đề cập tới với những yêu cầu và thách thức nâng cao chất
lượng đội ngũ.
Theo tác giả Bùi Minh Hiển: “Quản lý là hoạt động có tổ chức, có hướng đích
của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra” [13, tr 12].
Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong
việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực trong
và ngoài tổ chức một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao
nhất” [14, tr.54].
Theo tác giả Trần Quốc Thành: Quản lý là những hoạt động có phối hợp nhằm
định hướng và kiểm soát quá trình tiến tới mục tiêu.
Từ phân tích những định nghĩa trên ta thấy:
- Quản lý được tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã hội, là sự tác
động có hướng đích, có sự phối hợp nỗ lực của các cá nhân nhằm thực hiện mục tiêu
đề ra với hiệu quả cao nhất, phù hợp với quy luật khách quan. Hoạt động quản lý gồm
7

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

hai thành phần: Chủ thể quản lý và đối tượng quản lý. Chủ thể quản lý và khách thể

quản lý có mối quan hệ tác động qua lại, tương hỗ nhau. “Chủ thể quản lý nảy sinh
các tác động quản lý, còn khách thể thì sản sinh các giá trị vật chất và tinh thần có giá
trị sử dụng, trực tiếp đáp ứng nhu cầu của con người, thỏa mãn mục đích của chủ thể
quản lý” [13, tr 7].
Trong hoạt động quản lý, chủ thể quản lý phải có những tác động phù hợp và
sắp xếp các tác động đó một cách hợp lý làm cho đối tượng quản lý thay đổi trạng
thái từ lộn xộn thành trật tự theo ý chí và mục tiêu của nhà quản lý. Muốn phát huy
một cách tối ưu tiềm năng của đối tượng quản lý thì chủ thể quản lý phải có cơ chế
quản lý đúng.
- Cơ chế quản lý là phương thức mà nhờ nó hoạt động quản lý được diễn ra,
quan hệ tương tác giữa chủ thể và đối tượng quản lý được thực hiện.
Sơ đồ 1.1: Sơ đồ về quản lý
Chủ thể quản lý

8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Mục tiêu quản lý
Cơ chế quản lý

Đối tượng quản lý

* Bản chất của hoạt động quản lý
Khi xã hội phát triển, con người biết hợp tác với nhau tạo nên sức mạnh, giúp
con người đạt được những mục tiêu cần thiết. Như vậy, trong quá trình vận động, sự
phát triển của xã hội và quản lý không thể tách rời nhau. Khi lao động đạt tới một
trình độ nhất định, có sự phân công lao động xã hội thì quản lý như là một chức năng,

là điều tất yếu khách quan.
Trong tổ chức, cộng đồng, chủ thể quản lý tác động có định hướng, có chủ

9

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

đích đến đối tượng quản lý nhằm đạt được mục đích. Trong xã hội có giai cấp thì hoạt
động quản lý phục vụ quyền lợi của giai cấp thống trị, do vậy hoạt động quản lý
mang tính giai cấp rõ rệt.
Hoạt động quản lý mang tính khoa học, bởi sự tác động giữa chủ thể quản lý
đến đối tượng quản lý được thực hiện thông qua công cụ, phương tiện, phương pháp
phù hợp với quy luật khách quan thì mới đạt hiệu quả cao.
Quản lý được coi là một nghề. Những kỹ năng nghề nghiệp của người quản lý
để thực hiện công việc đòi hỏi mang tính kỹ thuật, thể hiện ở những thao tác nghề
nghiệp của người quản lý.
Hoạt động quản lý vừa có tính khoa học, vừa có tính nghệ thuật. Tính khoa học
thể hiện thông qua công cụ, phương tiện, phương pháp phù hợp với quy luật khách
quan. Tính nghệ thuật thể hiện những tác động hợp với đối tượng và hoàn cảnh cụ thể.
Như vậy, “Hoạt động quản lý vừa có tính khách quan, vừa có tính chủ quan vì
được thực hiện bởi người quản lý. Mặt khác, nó vừa có tính giai cấp lại vừa có tính
kỹ thuật; vừa có tính khoa học, vừa có tính nghệ thuật; vừa có tính pháp luật lại vừa
có tính xã hội rộng rãi...Chúng là những mặt đối lập trong một thể thống nhất. Đó là
biện chứng, là bản chất của hoạt động quản lý ” [21, tr 58 - 62].
* Chức năng quản lý
Sự phân công chuyên môn hóa lao động quản lý là cơ sở hình thành các chức
năng quản lý. Theo Henry Fayol: Chức năng quản lý là nhóm các hoạt động phải
hoàn thành của chủ thể quản lý.

Theo tác giả Nguyễn Minh Đạo “Chức năng quản lý là loại hình đặc biệt của
hoạt động điều hành, là sản phẩm của tiến trình phân công lao động và chuyên môn
hóa việc quản lý” [7, tr 64].
Chức năng quản lý là một thể thống nhất những hoạt động tất yếu của chủ thể
quản lý nảy sinh từ sự phân công, chuyên môn hóa trong hoạt động quản lý nhằm
thực hiện mục tiêu.
Quản lý phải thực hiện nhiều chức năng khác nhau, các chức năng đó có tính
độc lập tương đối nhưng chúng được liên kết hữu cơ trong một hệ thống nhất quán.


Chức năng quản lý có chức năng cơ bản, chức năng cụ thể với nhiều cách tiếp cận
khác nhau. Nhưng về cơ bản các tác giả đều thống nhất 4 chức năng cơ bản: Kế
hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra.
- Chức năng kế hoạch hóa: Bản chất của khái niệm kế hoạch hóa là quá trình
xác định mục tiêu, mục đích của tổ chức và các con đường, biện pháp, cách thức, điều
kiện cơ sở vật chất để đạt được mục tiêu.
Trong tất cả các chức năng quản lý, chức năng kế hoạch hóa là chức năng đầu
tiên, chức năng cơ bản để hoàn thành các chức năng khác. Đây được coi là chức năng
chỉ lối cho các chức năng tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra.
Trong quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, việc xác định chức năng kế hoạch
hóa có ý nghĩa sống còn đối với sự tồn tại, vận hành và phát triển của nhà trường.
- Chức năng tổ chức
Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Tổ chức là quá trình sắp xếp, phân bổ công
việc, quyền hành và các nguồn lực cho các thành viên của tổ chức để họ có thể đạt
được các mục tiêu của tổ chức một cách hiệu quả” [18, tr 15].
Thực chất của tổ chức là thiết lập mối quan hệ, liên hệ giữa con người với
con người, giữa các bộ phận riêng rẽ thành một hệ thống hoạt động nhịp nhàng như
một cơ thể thống nhất. Tổ chức tốt sẽ khơi nguồn cho các tiềm năng, cho những
động lực khác. Ngược lại, tổ chức không tốt sẽ làm triệt tiêu động lực và làm giảm
sút hiệu quả quản lý.

Trong quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, điều quan trọng nhất của công tác
tổ chức là phải xác định rõ được vai trò, vị trí của mỗi cá nhân, mỗi bộ phận, đảm bảo
mối liên hệ, liên kết giữa các cá nhân, các thành viên, các bộ phận tạo nên sự thống
nhất và đồng bộ.
- Chức năng chỉ đạo là quá trình tác động ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến
hành vi và thái độ của con người (khách thể quản lý) nhằm đạt mục tiêu đề ra.
- Chức năng kiểm tra: Kiểm tra là một chức năng quan trọng trong hoạt động


quản lý, lãnh đạo mà không kiểm tra thì coi như không lãnh đạo. Kiểm tra là các hoạt
động của chủ thể quản lý nhằm tìm ra mặt ưu điểm, mặt hạn chế qua đó đánh giá,
điều chỉnh và xử lý các kết quả của quá trình vận hành tổ chức, làm cho mục tiêu của
quản lý được thực hiện đúng hướng và có hiệu quả.
Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý
KẾ HOẠCH