SKKN cong nghe 10 hoan

1. Đặt vấn đề
Con người đang đứng trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật,
đặc biệt là công nghệ thông tin. Việt Nam cũng là một trong những nước chịu ảnh
hưởng nhiều trước sự phát triển công nghệ thông tin và nước ta đã ứng dụng công
nghệ thông tin vào nhiều lĩnh vực khác nhau. Ngành Giáo dục cũng không phải là
một trường hợp ngoại lệ. Trong những năm gần đây, ngành Giáo dục cũng đã chú
trọng nhiều đến việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, các trường hoc
từ bậc tiểu học, THCS đến THPT đều có những kế hoạch cụ thể từ đầu năm đỗi với
mỗi giáo viên trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy góp phần
đổi mới phương pháp dạy và học. Một trong những ứng dụng công nghệ thông tin
trong giảng dạy là việc sử dụng hình ảnh vào trong các bài giảng.
Trong giảng dạy việc sử dụng hình ảnh có vai trò rất quan trọng. Hình ảnh là
hệ thống cung cấp nguồn kiến thức, hình thành và rèn luyện kỹ năng cho học sinh.
Nó vừa làm nhiệm vụ cung cấp, định hướng tri thức vừa là phương tiện để giáo
viên hướng dẫn học sinh cách học, cách khai thác tri thức. Đồng thời, tạo điều kiện
cho học sinh trong quá trình học tập vừa tiếp thu được kiến thức, vừa rèn luyện
được các kỹ năng và nắm vững phương pháp học tập, tạo hứng thú cho học sinh.
Từ hình ảnh học sinh có thể rèn luyện được các kỹ năng quan sát,phân tích, tổng
hợp, so sánh... Tuy nhiên hình ảnh dùng để dạy học trong sách giáo khoa Công
Nghệ 10 nói chung vẫn chưa đủ để có thể khai thác tốt lượng kiến thức cần truyền
đạt.
Môn Công nghệ là một bộ môn khoa học kỹ thuật có tính ứng dụng cao nên
việc áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học là việc làm rất cần thiết.
Là giáo viên giảng dạy môn Công nghệ, trong những năm gần đây tôi đã tích
cực ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, tôi nhận thấy việc ứng dụng
công nghệ thông tin trong giảng dạy cũng như việc sử dụng các hình ảnh trong bài
dạy giúp cho tiết giảng có hiệu quả hơn nhiều, giúp các em nắm bắt kiến thức dễ
dàng hơn, các em nhớ kiến thức lâu hơn. Việc sử dụng hình ảnh nào, sử dụng lúc
nào, khai thác hình ảnh như thế nào để mỗi bài dạy học sinh không có cảm giác
nhàm chán, nhất là nhiều em còn hay quan điểm đây là môn học phụ nên các em dễ
3

thờ ơ, làm sao để các em cảm thấy yêu thích môn học này hơn. Chính vì thế, tôi đã
chọn đề tài nghiên cứu: "Sử dụng hình ảnh trong soạn giảng bằng chương trình
MS Power Point ở một số bài môn Công nghệ 10"

4


2. Giải quyết vấn đề
2.1 Cơ sở lí luận:
Sách giáo khoa Công nghệ 10 từ khi được chỉnh sửa bổ sung vào năm 2006
– 2007, nội dung có phần thay đổi, có phần được đưa thêm các kiến thức mới, đồng
thời hình ảnh được đưa vào cũng nhiều hơn đã đem lại những chuyển biến nhất
định trong kết quả dạy và học, làm cho học sinh hứng thú chú ý hơn vào nội dung
bài học. Nhất là trong thời đại ngày nay, thông tin bùng nổ với tốc độ chóng mặt,
việc bổ sung, sử dụng hình ảnh phục vụ việc dạy và học là việc làm cần thiết nhằm
phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học, đưa việc học đến gần với thực tiễn
hơn.
Trong dạy học Công Nghệ 10 nói chung sử dụng các loại hình ảnh ngoài sách
giáo khoa và các kênh hình trong sách giáo khoa đã góp phần làm phong phú thêm
phương tiện để giáo viên tổ chức quá trình dạy học. Không những thế, việc sử dụng
nhiều dạng hình ảnh đã góp phần thay đổi hình thức tổ chức của bài lên lớp và thay đổi
hoạt động của thầy và trò trong quá trình tổ chức dạy học; Giáo viên không mất thời
gian cung cấp kiến thức, mà kiến thức đã có sẵn trong hình ảnh, có thể nói : " Một hình
ảnh có thể thay thế cho rất nhiều lời nói", do đó giáo viên có nhiều thời gian hơn để
hướng dẫn, tổ chức học sinh học tập; Học sinh không chép bài dạy của giáo viên mà
tăng cường hoạt động tìm tòi, thảo luận….Chính vì vậy, sử dụng hình ảnh trong dạy học
Công Nghệ phát huy được tính sáng tạo, tích cực trong học tập của học sinh, giúp các
em hứng thú học tập hơn, nhớ bài lâu hơn, khắc sâu kiến thức hơn, nâng cao hiệu quả

dạy và học
2.2 Thực trạng của vấn đề
2.2.1. Những thuận lợi của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.
- Các cấp, ngành Giáo dục luôn quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin
trong giảng dạy nên đã có những đầu tư bước đầu đến các trường học và đã có các
văn bản cụ thể hướng dẫn việc áp dụng công nghệ thông tin đến các trường học.
Đặc biệt ban giám hiệu trường tôi luôn coi trọng việc nâng cao trình độ tin học đối
với mỗi giáo viên thông qua việc mở lớp bồi dưỡng tin học cho các giáo viên. Ban
5


chuyên môn trong trường luôn động viên các giáo viên cũng như việc sắp xếp kế
hoạch kiểm tra các tiết ứng dụng công nghệ thông tin đối với từng giáo viên.
- Trường tôi cũng đã trang bị hệ thống máy tính, máy Projector tạo điều kiện thuận
lợi để các giáo viên giảng dạy bằng chương trình trình chiếu MS Power Point. Các
tổ trong trường đều có máy tính kết nối mạng nên các giáo viên cũng dễ dàng trao
đổi kinh nghiệm trong việc soạn giảng bằng chương trình MS Power Point
- 100 % giáo viên trường tôi đều có máy tính ở nhà và soạn giáo án điện tử nên
cũng thuận tiện cho việc nâng cao trình độ tin học để giảng dạy bằng chương trình
trình chiếu MS Power Point. Mặt khác đa số máy tính các giáo viên đã có kết nối
mạng tại nhà nên việc khai thác các tư liệu vào trong bài giảng cũng dễ dàng hơn.
- Đa số các giáo viên đều có tinh thần học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, trình
độ tin học, tích cực đổi mới phương pháp trong dạy học.
- Nhiều giáo viên cũng đã đúc rút phần nào các kinh nghiệm trong giảng dạy bằng
chương trình trình chiếu MS Power Point. Học sinh cũng đã quen hơn trong việc
học, tiếp thu kiến thức, trong việc ghi chép khi học bằng chương trình MS Power
Point.
2.2.2. Những khó khăn của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.
- Số lượng máy chiếu MS PowerPoint trong giảng dạy còn ít nên khó khăn cho
việc nếu nhiều giáo viên cùng đăng ký giảng dạy trình chiếu MS PowerPoint.

- Khi giảng dạy bằng các tiết trình chiếu MS PowerPoint học sinh phải chuyển lớp
nên dễ gây sự xáo trộn các tiết học, phải mất nhiều thời gian để ổn định lớp.
- Một số giáo viên chưa có kết nối mạng tại nhà như vậy việc chuẩn bị cũng như
việc khai thác các tư liệu cho soạn giảng bằng chương trình trình chiếu MS
PowerPoint sẽ gặp nhiều khó khăn.
- Một số giáo viên còn lúng túng cho việc thiết kế soạn giảng bằng chương trình
chiếu MS PowerPoint đặc biệt là việc tạo các hiệu ứng, khai thác các tư liệu, các
hình ảnh từ đâu, khai thác như thế nào nên khi soạn giảng thường phải mất rất
nhiều thời gian vì thế nhiều giáo viên còn ngại soạn giảng bằng chương trình trình
chiếu MS PowerPoint.

6


- Khi giảng dạy bằng chương trình trình chiếu MS Power Point, một số học sinh
chỉ tập trung nhiều vào các hình ảnh mà không chú ý vào nội dung bài học, một số
em còn chưa biết cách ghi chép như thế nào nếu giáo viên chưa biết cách bố trí các
slide kết hợp giữa phần hình và phần chữ cũng như việc khai thác các hình ảnh dẫn
đến hiệu quả dạy học chưa cao. Hơn nữa, nếu giáo viên quản lí lớp học không tốt
để học sinh ồn ào sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến các tiết học.
Đôi khi có giáo viên lạm dụng đưa quá nhiều hình ảnh vào bài giảng làm cho
tiết giảng bị rối, gây nhiễu học sinh khó hiểu bài. Cũng có những giáo viên đưa
hình ảnh lên nhưng lại lúng túng không biết khai thác hình ảnh như thế nào dẫn đến
hiệu quả sử dụng hình ảnh không cao.
2.3 Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
- Dựa vào yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học, cần tạo sự hứng thú học tập
của học sinh thông qua các hoạt động, thông qua các hình ảnh trực quan sinh động.
- Dựa vào tình hình thực tế thông qua các tiết soạn giảng bằng chương trình MS
Power Point giáo viên cần biết sử dụng những hình ảnh nào, sử dụng như thế nào
vào trong bài giảng.

- Dựa vào khả năng tiếp thu cũng như kết quả học tập của học sinh khi giáo viên sử
dụng hình ảnh vào trong bài giảng.
- Hình ảnh đưa vào trong bài giảng cần sát với mục tiêu, nội dung bài học, đưa vào
thời điểm nào, khai thác hình ảnh như thế nào cho hiệu quả luôn là vấn đề mà các
giáo viên suy nghĩ để đưa ra quyết định.
Môn Công nghệ 10 là một môn khoa học kỹ thuật, tri thức được hình thành
chủ yếu thông qua các phương pháp đặc thù của bộ môn ví dụ như quá trình hoạt
động nhóm, quan sát hình ảnh, phân tích hình ảnh ...kết hợp với sự hướng dẫn của
giáo viên có thể thông qua các câu hỏi vấn đáp tìm tòi, vấn đáp gợi mở để tìm ra
kiến thức.
2.3.1. Một số hình ảnh được đưa vào bài soạn giảng bằng chương trình MS
Power Point ở môn Công nghệ 10
a. Một số lưu ý khi soạn giáo án bằng chương trình MS Power Point:

7


- Khi soạn bài giảng bằng chương trình MS Power Point giáo viên cần thực hiện
theo quy trình sau:
Bước 1.
+ Trước hết giáo viên cần nghiên cứu kỹ SGK, SGV và các tài liệu có liên quan để
từ đó xác định rõ được trọng tâm bài học và các mục tiêu về chuẩn kiến thức, kĩ
năng và thái độ.
+ Sau đó giáo viên phải xác định được phần nào cần đoạn phim, hình ảnh, hay
thông tin gì? Từ đó có thể tìm kiếm tư liệu từ nhiều nguồn khác nhau.
+ Để tránh mất quá nhiều thời gian và làm việc có hiệu quả giáo viên nên xác định
trước thời lượng khi soạn bài giảng bằng MS Power Point.
+ Ngoài ra giáo viên cũng cần chuẩn bị các phương tiện dạy học bổ trợ, các phần
mềm khác hỗ trợ:
* Máy chụp hình, máy quay phim.

* Tìm đoạn phim, hình ảnh, thông tin trên mạng hoặc đĩa VSD
* Các phần mềm khác: flash, window media, violet, totalvideo, quiktime...
+ Soạn giáo án thật kỹ, đảm bảo quy trình của bài và dự kiến thời gian cho các
mục, các hoạt động.
Bước 2: Thiết kế bài giảng trên MS Power Point dựa theo giáo án đã soạn
Bước 3: Chạy thử từng phần và toàn bộ slide để điều chỉnh sai sót về kĩ thuật trên
máy vi tính. Đây là bước rất quan trọng đòi hỏi người giáo viên phải xem xét kỹ,
định hình được những tình huống sẽ xảy ra trong quá trình giảng dạy và cách xử lí
đối với từng đối tượng học sinh. Giáo viên cũng cần chú ý cách cân đối giữa phần
nền,phần hình, phần chữ....
Bước 4: Đóng gói bài giảng để chạy thử trên máy khác.
- Điều quan trọng là giáo viên phải xác định rõ hình ảnh nào là cần thiết, phù hợp
cho bài dạy đó, nhưng cũng không được lạm dụng đưa quá nhiều tư liệu vào bài
giảng gây nhiễu đối với học sinh.
b. Sử dụng hình ảnh vào bài soạn giảng bằng chương trình MS Power Point
Khi giảng dạy mỗi giáo viên đều mong muốn bài dạy đó học sinh thực sự
hứng thú, tích cực xây dựng bài, hiểu bài, khắc sâu kiến thức, chất lượng giảng dạy
8


đạt kết quả cao.Để làm được điều đó giáo viên cần đầu tư nhiều thời gian đưa ra
các hình thức hoạt động dạy và học hợp lí. Ngoài ra, giáo viên cũng cần cung cấp
thêm cho các em những hình ảnh sinh động minh họa cho những sự vật, hiện tượng
cụ thể.
Giáo viên cần xác định rõ bài dạy cần những hình ảnh nào, khai thác hình
ảnh đó khi giảng như thế nào? Các hình ảnh đó có thể lấy từ SGK hay từ trong sách
báo, giáo viên có thể dùng máy chụp hình để chụp hoặc lên mạng Internet để tìm.
Các hình ảnh chèn vào bài dạy cần phải đẹp mắt, rõ nét, nếu không sẽ làm cho học
sinh khó quan sát và giảm sự hấp dẫn, lôi cuốn hình ảnh. Hình ảnh có thể tìm kiếm ở
các nguồn khác nhau (sách, báo, tạp chí chuyên ngành; sách phổ biến kỹ thuật; các

chương trình tập huấn kỹ thuật; chương trình khuyến nông, khuyến lâm, bạn của nhà
nông; các webside tìm kiếm, các cơ quan, tổ chức nghiên cứu…). Trên cơ sở phân tích
nhu cầu về nguồn và loại hình ảnh cho nội dung bài học cụ thể, giáo viên có thể lựa
chọn tư liệu cho phù hợp.
Hình ảnh sau khi thu thập, để sử dụng trong dạy học cần phải xử lý để hình ảnh
phù hợp với mục tiêu, nội dung bài học trong sách giáo khoa và định hướng quá trình tổ
chức dạy học. Sau khi xử lý, hình ảnh phải đáp ứng mục tiêu và nội dung bài dạy, là
nguồn cung cấp kiến thức hay cách thức để giáo viên tổ chức hoạt động nhận thức cho
học sinh. Như vậy, hình ảnh phải chứa đựng kiến thức và phương pháp dạy học cho một
nội dung cụ thể. Hình ảnh sau khi được xử lý sư phạm có thể sử dụng trong hoạt động
dạy học.
Nói chung, khi dạy học có sử dụng hình ảnh thì theo tôi trên cơ bản vẫn cần khai
thác hình ảnh SGK là chủ yếu, tùy đặc điểm từng bài có thể sưu tầm, bổ sung thêm một
số hình ảnh khác . Với đề tài này, tôi chủ yếu đề cập khai thác những hình ảnh được bổ
sung thêm.
Sau đây, là một số ví dụ minh họa:
Bài 6. Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây
trồng nông, lâm nghiệp.

9


Trước hết là giáo viên giới thiệu bài thông qua hình ảnh:

Khi tìm hiểu phần I. Khái niệm về phương pháp nuôi cấy mô tế bào giáo
viên có thể cho học sinh xem trước hình ảnh sau và nói rằng:" Đây là hình ảnh
minh họa về phương pháp nuôi cấy mô tế bào"

Sau đó giáo viên có thể phát vấn học sinh như sau: " Dựa vào hình ảnh minh
họa trên em hãy cho biết em hiểu thế nào là phương pháp nuôi cấy mô tế bào?"

10


Nếu không có hình ảnh minh họa, học sinh sẽ khó hình dung ra phương pháp
nuôi cấy mô tế bào vì đây là kiến thức rất trừu tượng học sinh chưa tiếp xúc bao
giờ, nhưng thông qua hình ảnh học sinh sẽ giải thích được phương pháp nuôi cấy
mô tế bào là phương pháp mà người ta tách tế bào ở thân, rễ, lá đem nuôi cấy trong
môi trường đặc biệt thì nó sẽ phát triển thành một cây hoàn chỉnh
Khi tìm hiểu môi trường nuôi cấy mô tế bào.
Giáo viên giới thiệu môi trường nuôi cấy mô tế bào thực vật thông qua hình
ảnh:

Và hỏi học sinh: "Theo em môi trường nuôi cấy mô tế bào thực vật thường
là môi trường gì và phải đảm bảo các điều kiện nào?"
Dựa vào hình ảnh học sinh sẽ thấy được môi trường nuôi cấy thường là môi
trường thạch agar (dạng đông cứng hoặc dạng lỏng) có chứa các nguyên tố dinh
dưỡng
Khi tìm hiểu phần 2. Quy trình công nghệ nhân giống bằng nuôi cấy mô
tế bào
Trước hết giáo viên giới thiệu hình ảnh sau:

11


Giáo viên phát vấn học sinh: " Dựa vào hình ảnh trên em hãy nêu các bước
của quy trình công nghệ nuôi cấy mô tế bào?"
Nếu không có hình ảnh minh họa trên học sinh sẽ rất khó hình dung được
các bước của quy trình nuôi cấy, nhưng thông qua hình ảnh trên kết hợp với sơ đồ
hình 6 SGK học sinh sẽ dễ dàng nhận thấy được quy trình gồm 6 bước:

Bước 1. Chọn vật liệu nuôi cấy
Bước 2. Khử trùng
Bước 3. Tạo chồi
Bước 4. Tạo rễ
Bước 5. Cấy cây vào môi trường thích ứng
Bước 6. Trồng cây trong vườn ươm
Sau đó, giáo viên có thể khai thác tìm hiểu lần lượt các bước:
Bước 1: " Dựa vào hình ảnh trên cho biết người ta thường chọn phần nào làm vật
liệu nuôi cấy, vì sao?"
Thông qua hình ảnh, học sinh sẽ phát hiện được vật liệu nuôi cấy là : tế bào
của mô phân sinh đỉnh của rễ, thân, lá

12


Bước 2. Giáo viên vấn đáp: " Sau khi chọn được vật liệu nuôi cấy người ta
sẽ khử trùng như thế nào?" Thông qua hình ảnh học sinh sẽ thấy được quá trình
khử trùng được tiến hành trong phòng thí nghiệm, vật liệu được rửa bằng nước
sạch trước, rửa tiếp bằng nước cất vô trùng, sau đó dùng hóa chất để khử trùng
hoặc có thể dùng một số cách khác.
Bước 3.Học sinh quan sát thấy đó là hình ảnh những chồi non được mọc lên
từ các khay thí nghiệm như vậy học sinh sẽ phát hiện được bước 3 là bước nuôi cấy
kích thích để cho vật liệu nuôi cấy tạo chồi
Bước 4.Học sinh quan sát thấy lúc này, vật liệu đã tạo rễ phát triển thành một
cây hoàn chỉnh, như vậy học sinh sẽ biết được đây là bước cấy cây vào môi trường
tạo rễ, sau đó cây sẽ được cấy vào môi trường thích ứng để cho nó thích nghi dần
với môi trường bên ngoài( bước 5). Khi cây đã thích ứng được với môi trường bên
ngoài, đạt tiêu chuẩn cây giống lúc đó sẽ được chuyển ra vườn ươm( bước 6)
Khi tìm hiểu bước 6 giáo viên yêu cầu học sinh "Dựa vào hình ảnh minh họa
sau hãy mô tả đặc điểm của vườn ươm và cây được trồng trong vườn ươm?"

Dựa vào hình ảnh trên học sinh sẽ mô tả được vườn ươm có mái che, có
hàng rào bảo vệ, cây được chia thành các lô chăm sóc cẩn thận, có đầy đủ các điều
kiện về cơ sở vật chất như vòi phun nước tưới cây, phân bón .... cây mọc lên có độ
đồng đều cao, rất xanh tốt.....

13


Khi giảng dạy phần "Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào " giáo viên
cho học sinh quan sát hình ảnh sau:

14


Sau đó giáo viên yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi: " Người ta đã ứng dụng công
nghệ nuôi cấy mô tế bào để sản xuất các loại cây trồng nào?"
Dựa vào hình ảnh học sinh sẽ trả lời được người ta ứng dụng công nghệ nuôi
cấy mô tế bào trên các loại cây hoa như hoa lan, hoa hồng, hoa loa kèn, hoa cẩm
chướng.....trên các loại cây lương thực, thực phẩm như khoai tây, măng tây....,
giống cây công nghiệp như cà phê.., cây ăn quả như chuối, dâu tây, nho.....
Như vậy, thông qua việc trực tiếp giảng dạy cho học sinh khi sử dụng hình
ảnh trong soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint, tôi nhận thấy đa số học
sinh chú ý, tích cực xây dựng bài, cái quan trọng là các em cảm thấy hiểu bài hơn,
khắc sâu kiến thức, thông qua hình ảnh các em dễ hình dung được nội dung bài
học, dễ liên hệ thực tiễn. Trước đây, khi dạy học không có những hình ảnh này, tôi
thường rất vất vả gợi ý cho các em hiểu, nhưng các em vẫn khó hình dung kiến
thức vì những kiến thức này rất trừu tượng, các em không được hứng thú vào nội
15

dung bài dạy, nhưng giờ đây, sau khi áp dụng các hình ảnh này vào bài học, kết hợp
với việc dẫn dắt các em khai thác hình ảnh thì tôi thấy an tâm, và nhận thấy việc sử
dụng hình ảnh vào bài soạn giảng bằng chương trình MS Power Point đã góp phần
đáng kể vào sự thành công của bài dạy.
Bài 12. Đặc điểm, tính chất, kĩ thuật sử dụng một số loại phân bón thông
thường
Khi tìm hiểu phần I. Một số loại phân bón thường dùng trong nông, lâm
nghiệp
Trước hết giáo viên cho học sinh quan sát hình ảnh sau và giới thiệu đây là
những loại phân bón thường dùng trong nông, lâm nghiệp:

Giáo viên hỏi:" Dựa vào hình ảnh trên, em hãy cho biết có những loại phân
bón nào thường dùng trong nông, lâm nghiệp?"
Thông qua hình ảnh học sinh sẽ biết được có 3 loại phân bón thường dùng
là:
Phân hóa học, phân hữu cơ (như phân chuồng), phân vi sinh vật
16


Khi tìm hiểu phần 1.Phân hóa học
Giáo viên trình chiếu hình ảnh sau:

Sau đó có thể hỏi học sinh các câu hỏi: " Dựa vào hình ảnh trên kết hợp với
liên hệ thực tiễn em hãy nêu ví dụ về một số loại phân hóa học, đặc điểm em nhận
biết được những loại phân đó? "; " Em hãy nêu khái niệm thế nào là phân hóa
học?"
Thông qua hình ảnh trên học sinh sẽ biết được một số loại phân hóa học
quen thuộc như phân đạm có kết tinh màu trắng viên tròn, phân lân nung chảy có
17

màu nâu, phân kaliclorua màu đỏ, phân NPK phối trộn nhiều màu....và cũng thông
qua hình ảnh học sinh thấy được phân hóa học là loại phân được sản xuất theo quy
trình công nghiệp, tạo ra số lượng lớn, chủ yếu nhờ các thiết bị máy móc sản
xuất.....
Khi tìm hiểu phần 2. Phân hữu cơ
Giáo viên cho học sinh quan sát hình ảnh sau:

18


Giáo viên hỏi :" Phân hữu cơ có nguồn gốc được lấy từ đâu và cách làm như
thế nào?"
Nếu không có hình ảnh minh họa trên học sinh rất khó trả lời một cách đầy
đủ nhưng nếu dựa vào hình ảnh trên học sinh sẽ thấy phân hữu cơ có nguồn gốc là
các loại thực vật như các cây phân xanh như cây bèo hoa dâu, cây cốt khí, cây điền
thanh, cây cỏ lào, cây muồng....đem ủ và vùi lấp xuống đất, có nguồn gốc là chất
thải của các loại động vật hoặc phân rác đô thị đem ủ cho hoai mục rồi bón
Ngoài ra, học sinh có thể tìm hiểu phân vi sinh vật cố định đạm thông qua
hình ảnh sau:

Như vậy, nếu giảng dạy bằng phương pháp truyền thống dựa vào SGK là chủ
yếu thì SGK không có hình ảnh minh họa đầy đủ, nguồn gốc các loại phân bón,
học sinh sẽ khó hiểu bài, khả năng học sinh trả lời đúng các câu hỏi mà giáo viên
đưa ra như trên thường yếu cần phải có sự gợi ý kỹ của giáo viên các em mới trả
lời được, nhưng khi giáo viên bổ sung được các hình ảnh minh họa này giúp các

19

em dễ dàng hiểu bài, trả lời câu hỏi rất tốt, các em hào hứng với nội dung bài dạy
hơn, từ đó bài dạy cũng trở nên lôi cuốn, hấp dẫn hơn.
Bài 17. Phòng trừ tổng hợp dịch hại cây trồng
Khi tìm hiểu phần I.Khái niệm về phòng trừ tổng hợp dịch hại cây trồng
Giáo viên giới thiệu hình ảnh sau:

Sau đó phát vấn học sinh: " Dựa vào hình ảnh trên ta thấy, đối tượng ở đây
là sâu hại cây trồng, vậy người ta đã dùng những biện pháp nào để phòng và trừ
sâu hại cây trồng?" " Từ đó, hãy nêu khái niệm thế nào là phòng trừ tổng hợp dịch
hại cây trồng?"
Thông qua hình ảnh học sinh sẽ thấy được người ta dùng các biện pháp như:
dùng các biện pháp sinh học như bọ rùa, chim sâu để bắt sâu hại, dùng biện pháp
phun thuốc hóa học, dùng bẫy cơ học, dùng vợt hoặc dùng tay để bắt sâu,sử dụng
biện pháp trồng cây đúng mật độ, chăm sóc cây tốt ....để phòng và trừ sâu hại. Từ
đó học sinh sẽ phát biểu được: phòng trừ tổng hợp dịch hại cây trồng là sử dụng
phối hợp các biện pháp phòng trừ dịch hại cây trồng một cách hợp lí
Khi tìm hiểu về phần III.1. Biện pháp kỹ thuật
20


Giáo viên minh họa cho HS biết về các biện pháp kỹ thuật thông qua hình
ảnh:

Sau đó giáo viên phát vấn học sinh: " Dựa vào hình ảnh trên kết hợp với liên
hệ thực tiễn hãy nêu một vài ví dụ về biện pháp kỹ thuật trong phòng trừ sâu,
bệnh?"
Dựa vào các hình ảnh trên học sinh sẽ nêu được các biện pháp như: biện
pháp ngâm đất, phơi ải, cày, bừa, tưới tiêu hợp lí, vệ sinh đồng ruộng, chăm sóc
chu đáo.... đặc biệt là trong lĩnh vực trồng rau sạch người ta chú trọng đến việc

phòng sâu, bệnh cho rau rất tốt
Khi tìm hiểu về phần III. 2. Biện pháp sinh học
Giáo viên yêu cầu học sinh: " Em hãy kể tên các sinh vật có ích mà em
biết?" Sau khi học sinh kể xong, giáo viên có thể minh họa thêm cho các em biết về
hình ảnh một số sinh vật có ích như sau:

21


Thông qua hình ảnh học sinh sẽ nhớ lâu và tự kể ra được những sinh vật có
ích như: kiến ăn thịt là thiên địch của nhiều loại côn trùng, chuồn chuồn kim là
thiên địch của bọ rầy và sâu cuốn lá, bọ cánh cứng diệt trừ được nhiều loại sâu hại,
nhện nước là thiên địch của sâu đục thân.....
Khi tìm hiểu về phần III.5 Biện pháp cơ giới vật lí
Sau khi học sinh nêu ra được ví dụ về các biện pháp cơ giới vật lí giáo viên
cho học sinh quan sát hình ảnh sau:

Giáo viên vấn đáp tiếp học sinh: "Dựa vào hình ảnh trên, em hãy mô tả cách
bẫy đèn để tiêu diệt sâu hại?"
Nếu không có hình ảnh minh họa và không được áp dụng thực tiễn thì học
sinh thường rất khó hình dung cách làm để mô tả, nhưng có hình ảnh minh họa học
22


sinh sẽ dễ dàng nêu được cách bẫy đèn người ta đặt đèn trên một chậu nước kê trên
bàn để ở giữa đồng lúc buổi tối, những loại sâu trưởng thành có tính hướng sáng
như sâu đục thân lúa, các loại thiêu thân thấy có ánh sáng là lao vào do chói mà rơi
xuống nước có ngấm thuốc độc mà chết. Hoặc một số loại đèn phát ra các sóng
điện từ khi sâu lao vào bị nhiễm sóng mà chết. Còn hình tiếp theo là minh họa cho
việc bắt sâu hại bằng tay....

Như vậy, nếu chỉ căn cứ vào SGK thì chỉ có một hình 17 minh họa về hai
loại thiên địch có ích là chuồn chuồn và bọ ba khoang, trong khí đó nội dung bài
giảng có nhiều kiến thức mới khá trừu tượng, nếu không bổ sung thêm hình ảnh
minh họa thì việc khai thác sâu nội dung bài dạy thường rất khó vì phải mất nhiều
thời gian giải thích, minh họa cho các em hiểu về các khái niệm, các đặc điểm của
các biện pháp phòng trừ tổng hợp dịch hại cây trồng, nhưng sau khi tôi thay đổi
phương pháp giảng dạy có bổ sung thêm các hình ảnh minh họa trên, tôi nhận thấy
kết quả giảng dạy tốt hơn hẳn, các em dễ hiểu bài, dễ liên hệ thực tiễn, khi củng cố
bài hoặc khi kiểm tra bài cũ hoặc trong các bài kiểm tra, tôi thấy chất lượng trả lời
các câu hỏi của các em tốt hơn so với giảng dạy bằng phương pháp truyền thống
trước kia.
Bài 41. Bảo quản hạt, củ làm giống
Giáo viên giới thiệu phần I. Bảo quản hạt giống thông qua hình ảnh sau:

23


Khi tìm hiểu về phần I.2. Các phương pháp bảo quản hạt giống
Giáo viên yêu cầu học sinh trả lời: " Có những phương pháp bảo quản hạt
giống nào? Nêu đặc điểm từng phương pháp đó?" Sau đó, giáo viên cho học sinh
quan sát hình ảnh minh họa sau và yêu cầu học sinh: " Hãy chỉ ra các phương pháp
bảo quản hạt giống tương ứng với từng hình ảnh minh họa sau?"

Thông qua hình ảnh học sinh sẽ phát hiện được hình ảnh có nhiều bao chồng
lên nhau trong kho là phương pháp bảo quản hạt giống ở điều kiện thường, hình
ảnh đưa sản phẩm vào kho lạnh là phương pháp bảo quản hạt giống trong điều kiện
24


lạnh, hình ảnh sản phẩm được cất giữ trong tủ lạnh là phương pháp bảo quản lạnh

đông....
Khi tìm hiểu phần I.3. Quy trình bảo quản hạt giống
Trước hết giáo viên cho học sinh quan sát hình ảnh các bước của quy trình
bảo quản hạt giống, sau đó giáo viên vấn đáp học sinh:" Em hãy nêu các bước của
quy trình bảo quản hạt giống tương ứng với từng hình ảnh minh họa sau?"

25


Dựa vào hình ảnh minh họa, học sinh thấy được các hoạt động dùng máy
thu hoạch lúa, đem về tuốt để tách hạt loại bỏ tạp chất như mùn, rơm rạ....rồi đem
phơi, có thể dùng hóa chất để xử lí bảo quản, sau đó đóng bao cất giữ trong kho
cuối cùng đem sử dụng. Từ đó, học sinh dễ dàng nêu được các bước tương ứng
sau: Thu hoạch - tách hạt - phân loại, làm sạch - làm khô - xử lí bảo quản - đóng
gói - bảo quản - sử dụng. Nếu không có hình ảnh minh họa, chỉ dựa vào sơ đồ SGK
học sinh sẽ khó hình dung các bước, khó nhớ, nhưng có hình ảnh minh họa học
sinh sẽ dễ liên hệ thực tiễn và hiểu bài ngay trên lớp. Khi giảng dạy đến phần này,
có hình ảnh minh họa tôi thấy tiết học rất sôi nổi, các em hăng hái xây dựng bài,
em nào cũng muốn được phát biểu ý kiến. Cuối tiết học, tôi yêu cầu các em kể lại
quy trình đa phần các em đều nhớ kể được đầy đủ, chính xác, chứng tỏ có hình ảnh
minh họa các em có thể nhớ kiến thức ngay ở trên lớp, dễ dàng áp dụng vào thực
tiễn hơn.
Khi tìm hiểu về các cách bảo quản hạt giống giáo viên hỏi học sinh: " Hãy
liên hệ thực tiễn cho biết người ta có thể bảo quản hạt giống bằng những cách nào ?
" Sau khi học sinh chỉ ra được các cách bảo quản, tôi cho học sinh quan sát hình
ảnh minh họa sau:

26

Dựa vào hình ảnh minh họa trên giáo viên sẽ giải thích cho các em thấy
được có phương pháp bảo quản truyền thống như bảo quản trong chum, vại hoặc
đóng bao hoặc treo ở chỗ khô ráo. Phương pháp bảo quản tiên tiến như bảo quản
trong các kho mát, kho lạnh có độ ẩm và nhiệt độ thích hợp được kiểm soát chặt
chẽ bằng các thiết bị tự động
Khi tìm hiểu phần II. 2. Quy trình bảo quản củ giống
Trước hết, giáo viên yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi:" Liên hệ thực tiễn hãy
nêu các bước của quy trình bảo quản khoai lang? "
Sau khi học sinh nêu xong, giáo viên cho học sinh quan sát hình ảnh minh
họa sau:

27