Thiết kế, chế tạo hệ thống chiếu sáng thông minh trên ô tô hiện đại phục vụ đào tạo
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.01 MB, 84 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
KHOA KỸ THUẬT GIAO THÔNG
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
THIẾT KẾ, CHẾ TẠO HỆ THỐNG CHIẾU
SÁNG THÔNG MINH TRÊN Ô TÔ HIỆN
ĐẠI PHỤC VỤ ĐÀO TẠO
Giảng viên hướng dẫn: Ts. Nguyễn Văn Thuần
Ths. Nguyễn Phú Đông
Sinh viên thực hiện:
Đinh Phương Chi
Nguyễn Trường Thiện
Mã số sinh viên:
56136911
56136152
Khánh Hòa - 2018
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
KHOA KỸ THUẬT GIAO THÔNG
BỘ MÔN KỸ THUẬT Ô TÔ
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
THIẾT KẾ, CHẾ TẠO HỆ THỐNG CHIẾU
SÁNG THÔNG MINH TRÊN Ô TÔ HIỆN
ĐẠI PHỤC VỤ ĐÀO TẠO
GVHD: Ts. Nguyễn Văn Thuần
Ths. Nguyễn Phú Đông
SVTH:
Đinh Phương Chi
Nguyễn Trường Thiện
MSSV:
56136911
56136152
Khánh Hòa, tháng 7/2018
NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
Họ và tên sinh viên: Nguyễn Trường Thiện
Đinh Phương Chi
Chuyên ngành: Công nghệ Kỹ thuật Ô tô
Lớp: 56-CNOT.2
Lớp: 56-CNOT.2
Mã ngành: D510205
Tên đề tài: : “Thiết kế, chế tạo hệ thống chiếu sáng thông minh trên ô tô hiện đại
phục vụ đào tạo”
Số trang:
Số chương:
Số tài liệu tham khảo:
Hiện vật: Mô hình hệ thống chiếu sáng thông minh trên ô tô
CD – ROM chứa toàn bộ nội dung đồ án.
NHẬN XÉT
……………………………………………………………………………….....………..
……………………………………………………………………….....………………..
……………………………………………………………….....………………………..
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
Kết luận: ………………………………………………………………………………..
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
Khánh Hòa, ngày…. tháng…. năm……
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
TS. Nguyễn Văn Thuần
ThS. Nguyễn Phú Đông
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
Khoa/Viện:……………………………….
PHIẾU CHẤM ĐIỂM ĐỒ ÁN/ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
(Dành cho cán bộ chấm phản biện)
1. Họ tên người chấm:………………………………………………………………….
2. Sinh viên/ nhóm sinh viên thực hiện ĐA/KLTN (sĩ số trong nhóm:……….)
(1)…………………………………………MSSV: ....................................................
(2)…………………………………………MSSV .....................................................
(3)…………………………………………MSSV: ....................................................
(4)…………………………………………MSSV: ....................................................
Lớp:……………………………..Ngành: ...................................................................
3. Tên đề tài: ...................................................................................................................
............................................................................................................................................
4. Nhận xét
-
Hình thức: ...................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
-
Nội dung: ...................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
Điểm hình thức:……../10
Đồng ý cho sinh viên:
Điểm nội dung:........../10
Được bảo vệ:
Điểm tổng kết:………/10
Không được bảo vệ:
Khánh Hòa, ngày…….tháng………năm………..
Cán bộ chấm phản biện
(Ký và ghi rõ họ tên)
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
Khoa/viện:……………………………….
PHIẾU CHẤM CỦA HỘI ĐỒNG BẢO VỆ ĐA/KLTN
(Dùng cho thành viên Hội đồng bảo vệ ĐA/KLTN)
1. Họ tên thành viên HĐ: .............................................................................................................
Chủ tịch:
Thư ký:
Ủy viên:
2. Tên đề tài ..................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
3. Họ tên sinh viên thực hiện:
(1)……………………………………………………MSSV:..................................................
(2)……………………………………………………MSSV:..................................................
(3)……………………………………………………MSSV:..................................................
(4)……………………………………………………MSSV:..................................................
4. Phần đánh giá và cho điểm của thành viên hội đồng (theo thang điểm 10)
a) Hình thức, bố cục bài báo cáo (sạch, đẹp, cân đối giữa các phần,…)
b) Nội dung bản báo cáo (thể hiện mục tiêu, kết quả,…)
c) Trình bày (đầy đủ, ngắn gọn, lưu loát, không quá thời gian…)
: ………
: ………
: ………
d) Trả lời các câu hỏi của người chấm (đúng/sai)
: ………
đ) Trả lời các câu hỏi của thành viên hội đồng (đúng/sai)
: ………
e) Thái độ, cách ứng xử, mức độ tự tin
: ………
g) Nắm vững nội dung đề tài
:……….
h) Nắm vững những vấn đề liên quan đề tài
:……….
i) Tính sáng tạo khoa học của sinh viên
Tổng cộng
Điểm trung bình của các cột điểm trên:……./10 (làm tròn đến 1 số lẻ)
Cán bộ chấm điểm
(Ký và ghi rõ họ tên)
:……….
: ……....
MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU ..................................................................................................................1
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................3
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ....................................................................4
1.1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại đối với hệ thống chiếu sáng ..................................4
1.1.1. Nhiệm vụ của hệ thống chiếu sáng .....................................................................4
1.1.2. Yêu cầu đối với hệ thống chiếu sáng ..................................................................4
1.1.3. Phân loại ..............................................................................................................5
1.2. Kết cấu và các thông số cơ bản của hệ thống chiếu sáng .........................................6
1.2.1. Kết cấu tổng quát của hệ thống chiếu sáng trên ô tô con ...................................6
1.2.2. Một số hệ thống chiếu sáng cơ bản trên ô tô ......................................................6
1.2.3. Các thông số cơ bản của hệ thống chiếu sáng trên ô tô ....................................10
1.3. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của một số mạch điện hệ thống chiếu sáng ........12
1.3.1. Các chi tiết bảo vệ mạch ...................................................................................12
1.3.2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của một số hệ thống chiếu sáng....................15
1.4. Hệ thống chiếu sáng thông minh AFS (Adaptive Front light System) ...................23
1.4.1. Giới thiệu chung về hệ thống chiếu sáng thông minh ......................................23
1.4.2. Hệ thống đèn liếc tĩnh .......................................................................................25
1.4.2.1. Khái niệm ....................................................................................................25
1.4.2.2. Cấu tạo ........................................................................................................25
1.4.2.3. Nguyên lý hoạt động ...................................................................................27
1.4.3. Hệ thống đèn liếc động .....................................................................................27
1.4.3.1. Khái niệm ....................................................................................................27
1.4.3.2. Cấu tạo ........................................................................................................27
1.4.3.3. Nguyên lý hoạt động ...................................................................................28
1.4.3.4. Sơ đồ mạch hệ thống đèn liếc động............................................................ 28
CHƯƠNG 2
LỰA CHỌN PHƯƠNG ÁN VÀ CHẾ TẠO MÔ HÌNH ...............................................30
2.1. Một số tiêu chí thiết lập mô hình .............................................................................30
2.2. Phương án bố trí đèn trên mô hình ..........................................................................30
2.2.1. Các tiêu chí thiết lập mô hình ...........................................................................30
2.2.2. Phương án thiết lập mô hình .............................................................................30
2.2.2.1. Phương án 1: Bố trí đèn thắng đứng trên mặt bảng nằm ngang ................32
2.2.2.2. Phương án 2: Bố trí đèn nằm úp trên mặt bảng nằm ngang.......................33
2.3. Bố trí hệ thống đèn liếc động ..................................................................................34
2.4. Lựa chọn linh kiện và chế tạo mô hình ...................................................................34
2.4.1. Thiết kế khung ...................................................................................................34
2.4.2. Chế tạo khung....................................................................................................36
2.5. Lựa chọn thông số hệ thống chiếu sáng ..................................................................37
2.6. Thông số hệ thống đèn liếc động.............................................................................40
2.6.1. Tính toán góc điều chỉnh vùng chiếu sáng khi đi trên đường vòng .................40
2.6.2. Tính toán góc quay đèn .....................................................................................43
2.6.3. Tính toán thiết kế cảm biến ...............................................................................44
2.6.4. Thiết kế cơ cấu điều khiển đèn .........................................................................46
2.6.5. Hệ thống điều khiển ..........................................................................................47
2.7. Thử nghiệm và đánh giá ..........................................................................................48
2.7.1. Mục đích và yêu cầu của quá trình thử nghiệm...............................................48
2.7.2. Quy trình thử nghiệm ........................................................................................49
2.7.3. Ráp mạch điều khiển đèn ..................................................................................51
2.7.4. Đánh giá kết quả ................................................................................................ 54
2.8. Một số hư hỏng thường gặp và biện pháp khắc phục .............................................54
2.8.1. Một số hư hỏng thường gặp ..............................................................................54
2.8.2. Biện pháp khắc phục .........................................................................................55
CHƯƠNG 3
MÔ PHỎNG NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG ..................................................................56
3.1. Giới thiệu phần mềm mô phỏng ..............................................................................56
3.1.1. Lựa chọn phần mềm mô phỏng.........................................................................56
3.1.2. Giới thiệu phầm mềm Solidworks 2016 ...........................................................56
3.2. Mô phỏng nguyên lý hoạt động ...............................................................................57
3.2.1. Vẽ chi tiết ..........................................................................................................57
3.2.2. Mô phỏng nguyên lý hoạt động ........................................................................58
CHƯƠNG 4
XÂY DỰNG CÁC BÀI THỰC HÀNH .........................................................................59
4.1. Mục đích, yêu cầu ....................................................................................................59
4.1.1. Mục đích ............................................................................................................59
4.1.2. Yêu cầu ..............................................................................................................59
4.1.3. Dụng cụ và thiết bị ............................................................................................ 59
4.2. Các bài thực hành ....................................................................................................59
4.2.1. Bài thực hành số 1: Xác định các chân rơ le và chân công tắc ........................59
4.2.2. Bài thực hành số 2: Đấu dây mạch đèn pha, cốt...............................................61
4.2.3. Bài thực hành số 3: Đấu dây mạch đèn xy nhan...............................................63
4.2.4. Bài thực hành số 4: Đấu dây mạch đèn sương mù ...........................................64
4.2.5. Bài thực hành số 5: Đấu dây mạch đèn kích thước ..........................................65
4.2.6. Bài thực hành số 6: Đấu dây mạch đèn phanh..................................................66
4.2.7. Bài thực hành số 7: Đấu dây mạch đèn lùi .......................................................67
CHƯƠNG 5
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................................69
5.1. Kết luận ....................................................................................................................69
5.2. Kiến nghị..................................................................................................................69
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 70
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Thông số về cường độ sáng của các đèn trên xe ...........................................11
Bảng 1.2. Thông số kỹ thuật công tắc cần sử dụng trên hệ thống chiếu sáng ...............14
Bảng 2.1. Thông số kỹ thuật của hệ thống chiếu sáng ...................................................38
Bảng 2.2. Thông số kỹ thuật của dây dẫn.......................................................................38
Bảng 2.3. Thông số kỹ thuật cơ bản ...............................................................................40
Bảng 2.4. Thông số tính toán ..........................................................................................42
Bảng 2.5. Thông số tính toán góc quay đèn liếc so với góc quay vô lăng ....................44
Bảng 4.1. Các chân trong công tắc tổng .........................................................................60
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1. Cấu tạo đèn pha hệ châu Âu .............................................................................5
Hình 1.2. Cấu tạo đèn pha hệ châu Mỹ ............................................................................6
Hình 1.3. Kết cấu tổng quan của hệ thống chiếu sáng trên ô tô con................................ 6
Hình 1.4. Đèn pha – cốt ....................................................................................................7
Hình 1.5. Đèn phanh .........................................................................................................8
Hình 1.6. Đèn kích thước..................................................................................................8
Hình 1.7. Đèn sương mù ...................................................................................................9
Hình 1.8. Đèn báo rẽ .........................................................................................................9
Hình 1.9. Đèn lùi..............................................................................................................9
Hình 1.10. Đèn cảnh báo ............................................................................................... 10
Hình 1.11. Đèn biển số ...................................................................................................10
Hình 1.12. Cấu tạo của rơ le điện từ ...............................................................................12
Hình 1.13. Cấu tạo rơ le báo ...........................................................................................13
Hình 1.14. Cấu tạo của cầu chì dẹt .................................................................................13
Hình 1.15. Công tắc cần .................................................................................................14
Hình 1.16. Công tắc đèn phanh ......................................................................................15
Hình 1.17. Sơ đồ tổng quan hệ thống chiếu sáng...........................................................15
Hình 1.18. Sơ đồ hệ thống đèn pha-cốt, kích thước trên xe toyota ( Hiace, Previa) .....16
Hình 1.19. Cấu tạo của đèn pha ......................................................................................17
Hình 1.20. Đèn pha phản xạ đa hướng ...........................................................................18
Hình 1.21. Đèn pha thấu kính .........................................................................................18
Hình 1.22. Bóng đèn thường ..........................................................................................19
Hình 1.23. Cấu tạo bóng đèn Halogen ...........................................................................19
Hình 1.24. Cấu tạo bóng đèn xenon ...............................................................................20
Hình 1.25. Sơ đồ mạch điện hệ thống đèn sương mù ....................................................21
Hình 1.26. Sơ đồ mạch điện hệ thống đèn xy nhan .......................................................21
Hình 1.27. Sơ đồ mạch điện hệ thống đèn phanh ..........................................................23
Hình 1.28. Hệ thống chiếu sáng thông minh trên ô tô ...................................................24
Hình 1.29. Đèn bi liếc trên ô tô hiện đại ........................................................................24
Hình 1.30. Hệ thống đèn liếc tĩnh...................................................................................25
Hình 1.31. Cấu tạo vị trí của đèn liếc tĩnh......................................................................26
Hình 1.32. Cấu tạo của mạch cảm biến đèn liếc tĩnh .....................................................26
Hình 1.33. Hệ thống chiếu sáng đèn liếc động............................................................... 27
Hình 1.34. Cấu tạo của hệ thống đèn liếc động ............................................................. 28
Hình 1.35. Sơ đồ nguyên lý hệ thống đèn liếc động trên xe Mazda 6 ...........................29
Hình 1.36. Đèn bi xenon .................................................................................................29
Hình 2.1. Sơ đồ bố trí hệ thống đèn................................................................................33
Hình 2.2. Bản vẽ khung mô hình ....................................................................................35
Hình 2.3. Bề mặt khung gá lắp thiết bị ...........................................................................36
Hình 2.4. Khung gá lắp thiết bị ......................................................................................37
Hình 2.5. Bố trí tổng thể mô hình hệ thống chiếu sáng .................................................40
Hình 2.6. Góc quay vòng của bánh xe ...........................................................................41
Hình 2.7. Góc quay tối đa của đèn liếc động .................................................................43
Hình 2.8. Mô phỏng nguyên lý hoạt động cảm biến quang ...........................................45
Hình 2.9. Cảm biến quang ............................................................................................. 45
Hình 2.10. Đèn liếc động bi-xenon ................................................................................46
Hình 2.11. Cơ cấu điều khiển đèn liếc động ..................................................................46
Hình 2.12. Mạch điện điều khiển đèn liếc động ............................................................ 47
Hình 2.13. Sơ đồ mạch điều khiển đèn liếc động ..........................................................48
Hình 2.14. Bảng xác định chân công tắc ........................................................................49
Hình 2.15. Bảng xác định chân công tắc điều khiển ......................................................50
Hình 2.16. Rơ le thường mở ...........................................................................................50
Hình 2.17. Đèn cốt sáng .................................................................................................51
Hình 2.18. Đèn pha sáng.................................................................................................52
Hình 2.19. Đèn xy nhan trái sáng ...................................................................................52
Hình 2.20. Đèn xy nhan phải sáng .................................................................................52
Hình 2.21. Đèn kích thước sáng .....................................................................................53
Hình 2.22. Đèn sương mù sáng ......................................................................................53
Hình 2.23. Đèn phanh sáng............................................................................................. 53
Hình 2.24. Đèn lùi sáng ..................................................................................................54
Hình 3.1. Giao diện khởi động Solidworks 2016 ...........................................................57
Hình 3.2. Các chi tiết trên mô hình ................................................................................57
Hình 3.3. Mô phỏng nguyên lý hoạt động......................................................................58
Hình 4.1. Rơ le 4 chân ....................................................................................................60
Hình 4.2. Vị trí các chân của công tắc cần .....................................................................60
Hình 4.3. Vị trí các chân của đèn trước ..........................................................................62
Hình 4.4. Sơ đồ mạch điện đèn pha,cốt..........................................................................62
Hình 4.5. Đấu dây mạch điện đèn pha, cốt trên mô hình ...............................................63
Hình 4.6. Sơ đồ mạch điện đèn xy nhan.........................................................................63
Hình 4.7. Đấu dây mạch điện đèn xy nhan trên mô hình...............................................64
Hình 4.8. Sơ đồ mạch điện đèn sương mù .....................................................................64
Hình 4.9. Đấu dây mạch điện đèn sương mù trên mô hình ...........................................65
Hình 4.10. Sơ đồ mạch điện đèn kích thước ..................................................................65
Hình 4.11. Sơ đồ đấu dây mạch điện đèn kích thước trên mô hình............................... 66
Hình 4.12. Sơ đồ mạch điện đèn phanh..........................................................................66
Hình 4.13. Đấu dây mạch điện đèn phanh trên mô hình ................................................67
Hình 4.14. Sơ đồ mạch điện đèn lùi ...............................................................................67
Hình 4.15. Đấu dây mạch điện đèn lùi trên mô hình ....................................................68
LỜI NÓI ĐẦU
Cùng với sự hội nhập và phát triển của đất nước, công nghiệp ô tô đang được đầu
tư phát triển mạnh mẽ. Và yêu cầu cấp thiết được đặt ra là đào tạo đội ngũ kỹ sư, công
nhân ô tô lành nghề góp phần xây dựng một nền công nghiệp đủ mạnh để tạo tiền đề
phát triển đất nước. Điều đó đòi hỏi sinh viên cần trao dồi kiến thức, tìm tòi sáng tạo và
áp dụng nhanh chóng vào thực tiễn sản xuất để đáp ứng được yêu cầu của công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước, theo kịp tiến độ khoa học - kỹ thuật.
Trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, ngành công nghiệp ô tô đang
từng bước lớn mạnh, yêu cầu đặt ra với những chiếc ô tô ngày càng cao. Những công
nghệ mới nhất, hiện đại nhất đã được đưa vào ô tô đã đảm bảo được sự tiện nghi của ô
tô và đặt tính an toàn của người lái xe lên hàng đầu. Một trong những bộ phận quan
trọng để đảm bảo an toàn cho ô tô và người sử dụng là hệ thống chiếu sáng. Chính vì
nhu cầu đó mà sinh viên ngành kỹ thuật ô tô cần nắm được những hiểu biết về hệ thống
chiếu sáng để từ đó có những phương án khắc phục hiệu quả, đảm bảo an toàn cho người
điều khiển. Điều đó đòi hỏi sinh viên cần được trang bị kiến thức vững vàng hơn, đòi
hỏi cao về kiến thức và kỹ năng thực hành.
Trong quá trình đào tạo, thời gian dành cho các môn học chuyên ngành cũng như
các môn thực hành cũng không nhiều nhưng lại yêu cầu chất lượng đào tạo ngày càng
cao để đáp ứng nhu cầu lượng nhân lực có trình độ cao của xã hội. Do đó các mô hình
trang thiết bị phục vụ dạy học là một yếu tố quan trọng giúp giải quyết vấn đề này.
Để đáp ứng việc nâng cao chất lượng đào tạo, nâng cao năng lực thực hành cho
sinh viên, chúng tôi đã chọn và được Bộ môn Kỹ thuật ô tô, khoa Kỹ thuật giao thông
giao thực hiện đề tài “Thiết kế, chế tạo hệ thống chiếu sáng thông minh trên ô tô
hiện đại phục vụ đào tạo” làm đồ án tốt nghiệp.
Nội dung đề tài bao gồm:
1.
Tổng quan hệ thống chiếu sáng
2.
Lựa chọn phương án, tính toán và chế tạo mô hình
3.
Mô phỏng nguyên lí hoạt động
4.
Xây dựng các bài thực hành
5.
Kết luận và kiến nghị
1
Mô hình là sản phẩm kết hợp của chúng tôi với mục đích là để sinh viên dễ dàng
tiếp cận với thực tế trên lớp và nâng cao khả năng thực hành thông qua các bài thực hành
trên mô hình này.
Sau hơn 3 tháng thực hiện, nội dung cơ bản của đề tài đã được hoàn thành, nhưng
do kiến thức và thời gian hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong nhận
được sự đóng góp của quý thầy để đề tài được hoàn thiện hơn.
Sau cùng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy Nguyễn Văn Thuần, thầy Nguyễn
Phú Đông và quý thầy trong Bộ môn Kỹ thuật ô tô đã tạo điều kiện, hướng dẫn tận tình
giúp bài đồ án được hoàn thành đúng thời hạn.
Khánh Hòa, ngày tháng năm 2018
Sinh viên thực hiện
Đinh Phương Chi
Nguyễn Trường Thiện
2
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành khóa luận này, đầu tiên chúng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành
đến thầy Nguyễn Văn Thuần và thầy Nguyễn Phú Đông – người đã trực tiếp hướng dẫn
chúng tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Với sự giúp đỡ tận tình của các thầy,
chúng tôi đã có thêm kiến thức và khắc phục những thiếu sót trong suốt quá trình làm
đề tài.
Ngoài ra, trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài chúng tôi còn
nhận được nhiều sự quan tâm, góp ý, hỗ trợ quý báu từ thầy cô, bạn bè và người thân.
Chúng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến:
Quý thầy khoa Kỹ thuật giao thông, Bộ môn Kỹ thuật ô tô – Trường Đại học Nha
Trang đã truyền đạt cho chúng tôi những kiến thức trong suốt bốn năm học qua.
Xin cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình từ phía các thầy, các bạn đồng khoa đã động
viên, khuyến khích chúng tôi trong thời gian làm đề tài.
Do những hạn chế nhất định nên đồ án không thể tránh khỏi những sai sót. Chúng
tôi rất trân trọng những ý kiến góp ý từ quý thầy cô để đề tài được hoàn chỉnh hơn.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên thực hiện
Đinh Phương Chi
Nguyễn Trường Thiện
3
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
1.1 Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại đối với hệ thống chiếu sáng
1.1.1. Nhiệm vụ của hệ thống chiếu sáng
- Hệ thống chiếu sáng nhằm đảm bảo điều kiện làm việc cho người lái ô tô nhất là
vào ban đêm và đảm bảo an toàn giao thông.
- Chiếu sáng phần đường khi xe chuyển động trong đêm tối.
- Báo hiệu sự có mặt của xe trên đường, báo kích thước, báo khuôn khổ của xe và
biển số xe, báo hiệu khi xe quay vòng, khi phanh… cho các xe và phương tiện tham gia
giao thông khác trên đường biết.
- Chiếu sáng các bộ phận trong xe khi cần thiết (chiếu sáng động cơ, buồng lái,
khoang hành khách, khoang hành lí…).
Ngoài ra các xe đời mới hiện nay đã trang bị hệ thống chiếu sáng thông minh là
một phần của hệ thống chiếu sáng trên ô tô nó được trang bị nhằm đảm bảo các chức
năng sau đây:
+ Chiếu sáng góc cua khi vào cua mà vùng ánh sáng của đèn cốt không chiếu tới.
+ Điều khiển vùng sáng đèn pha theo góc lái.
1.1.2. Yêu cầu đối với hệ thống chiếu sáng
Hệ thống chiếu sáng và tín hiệu phải đáp ứng các yêu cầu sau:
- An toàn cho người điều khiển và người tham gia giao thông
- Đảm bảo hoạt động tốt và tin cậy trong mọi điều kiện thời tiết
- Tiêu thụ ít điện năng, tuổi thọ và độ bền cao
- Số lượng, khích thước và màu sắc phải phù hợp
- Cường độ sáng đủ lớn
- Không làm lóe mắt tài xế ngược chiều
4
- Quay góc đánh lái vô lăng thì vùng chiếu sáng đèn pha thay đổi.
1.1.3. Phân loại
- Phân loại theo vị trí:
+ Hệ thống chiếu sáng ngoài ( đèn đầu, đèn đuôi)
+ Hệ thống chiếu sáng bên trong xe ( đèn trần, soi sáng capo).
- Căn cứ vào đặc điểm của phân bố chùm ánh sáng trên mặt đường, người ta phân
thành 2 loại hệ thống chiếu sáng ngoài:
+ Hệ thống chiếu sáng kiểu châu Âu
Khi làm việc ở chế độ chiếu sáng gần, chùm tia sáng có đặc tính không đối xứng
rõ rệt, giới hạn chùm sáng tối của phần bên phải chùm tia sáng được nâng lên khoảng
15o. Để có sự phân bố chùm tia sáng như vậy người ta bố trí thêm tấm chắn 3 nằm bên
dưới dây tóc chiếu sáng gần, tầm nhìn của người lái xe có thể đạt tới 75m.
Hình 1.1. Cấu tạo đèn pha hệ châu Âu
1- dây tóc chiếu sáng xa; 2 - dây tóc chiếu sáng gần; 3 - tấm chắn.
+ Hệ thống chiếu sáng kiểu châu Mỹ
Ở chế độ chiếu sáng gần, chùm tia sáng vẫn được phân bố đối xứng do đó khả năng
quan sát phần đường bên phải của người lái xe kém hơn (50m) và do không có tấm chắn
nên làm lóa mắt người lái xe đi ngược chiều lớn hơn so với đèn pha hệ châu Âu.
5
Hình 1.2. Cấu tạo đèn pha hệ châu Mỹ
1. Dây tóc chiếu sáng xa; 2. Dây tóc chiếu sáng gần
1.2 Kết cấu và các thông số cơ bản của hệ thống chiếu sáng
1.2.1. Kết cấu tổng quát của hệ thống chiếu sáng trên ô tô con
Trên ô tô mỗi đèn được bố trí, phân loại theo mục đích khác nhau, chính vì vậy mỗi
đèn đều có mỗi chức năng riêng. Hình 1.3. mô tả vị trí của các loại đèn trên xe.
Hình 1.3. Kết cấu tổng quan của hệ thống chiếu sáng trên ô tô con
1.2.2. Một số hệ thống chiếu sáng cơ bản trên ô tô
Hệ thống đèn chiếu sáng trên xe nhằm thông báo sự có mặt và hướng di chuyển
của ô tô cho các phương tiện lưu thông khác biết từ đó nhằm đảm bảo sự an toàn cũng
6
như giao thông đúng luật khi tham gia giao thông của tất cả các phương tiện giao thông
trên đường. Hệ thống chiếu sáng cơ bản trên ô tô bao gồm:
- Hệ thống đèn pha - cốt
Hệ thống đèn pha có nhiệm vụ chiếu sáng mặt đường khi xe chuyển động trong
đêm tối, đảm bảo cho người lái có thể nhìn rõ mặt đường trong một khoảng cách đủ lớn
khi xe đang chuyển động với tốc độ cao và kể cả khi gặp xe khác đi ngược chiều. Mặt
khác cũng yêu cầu tia sáng của đèn pha không làm lóa mắt người lái xe và các phương
tiện giao thông khác đi ngược chiều. Để thỏa mãn yêu cầu trên đèn pha phải có hai chế
độ chiếu sáng:
Hình 1.4. Đèn pha – cốt
Chiếu sáng xa: khi xe di chuyển với tốc độ cao, trên đường không có xe đi ngược
chiều, khoảng đường phía trước xe cần được chiếu sáng ở chế độ này là ( 180-250) m,
công suất tiêu thụ (45-70) w.
Chiếu sáng gần: khi xe gặp xe đi ngược chiều, khoảng đường cần được chiếu sáng
ở chế độ này là (50-75) m, công suất tiêu thụ (35-40) w.
- Hệ thống đèn phanh
Để bảo đảm an toàn cho xe đi phía sau, khi xe đi phía trước thực hiện quá trình
phanh giảm tốc, cần phải báo cho xe phía sau biết bằng tín hiệu đèn. Đèn phanh được
bố trí ở sau xe và có độ sáng cao. Mỗi xe có 2 đèn phanh lắp 2 bên phía sau, chúng tự
động bất sáng khi đạp phanh, màu quy định là màu đỏ.
7
Đèn phanh được bố trí phía sau (ở trên cùng), công suất tiêu thụ khoảng 20w.
Hình 1.5. Đèn phanh
- Hệ thống đèn khích thước
Khi trời tối, đèn này báo cho lái xe khác biết kích thước của xe mình để lái xe an
toàn hơn. Đèn này để báo chiều rộng (đôi khi có cả chiều dài và chiều cao như của xe
khách và tải) của xe khi gặp nhau hoặc vượt nhau. Chúng thường được bố trí ở tai xe có
kính màu trắng hoặc vàng đối với đèn phía trước còn màu đỏ với đèn phía sau.
Hình 1.6. Đèn kích thước
Đèn kích thước được bố trí phía trước (trong cùng), công suất tiêu thụ (5-15)w.
- Hệ thống đèn sương mù
Là loại đèn có bước sóng ánh sáng thích hợp với điều kiện trời sương mù hoặc
mưa. Trong trường hợp này thì ánh sáng không bị gãy khúc. Trong điều kiện sương mù
nếu sử dụng đèn đầu chính có thể tạo ra vùng ánh sáng chói phía trước gây sự trở ngại
cho các xe đối diện và người đi đường. Nếu sử dụng đèn sương mù sẽ giảm được tình
trạng này.
8
Hình 1.7. Đèn sương mù
Đèn sương mù được bố trí phía dưới cảng xe phía trước, công suất thiêu thụ khoảng 12w.
- Hệ thống đèn xy nhan
Dùng để báo rẽ trái, phải hay báo hướng di chuyển. Hệ thống này phát tín hiệu
ngắt quãng để gây sự chú ý, tần số chớp khoảng 60-120 lần/phút.
Hình 1.8. Đèn báo rẽ
Đèn báo rẽ được bố trí 2 bóng phía trước ở ngoài cùng và 2 bóng phía sau ở dưới cùng.
- Hệ thống đèn lùi
Dùng để báo xe đang lùi nhằm báo hiệu cho các xe khác và người đi đường. Đèn
này thường đi kèm với tín hiệu âm thanh.
Hình 1.9. Đèn lùi
9
Đèn lùi được bố trí phía sau (thường được bố trí nằm giữa đèn phanh và đèn xy nhan),
công suất tiêu thụ khoảng 12w.
- Hệ thống đèn cảnh báo
Tín hiệu này phát sáng để báo cho các xe khác trên đường rằng xe bạn phải dừng
hay đỗ lại khẩn cấp.
Hình 1.10. Đèn cảnh báo
-
Hệ thống đèn biển số
Dùng để thông báo biển số xe khi lưu thông vào ban đêm. Đèn kích thước và biển
số thường được điều khiển cùng với công tắc điều khiển đèn pha. Các bóng đèn này
thường có công suất nhỏ.
Hình 1.11. Đèn biển số
1.2.3. Các thông số cơ bản của hệ thống chiếu sáng trên ô tô
Theo tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của phương tiện giao thông
cơ giới đường bộ thì hệ thống chiếu sáng tín hiệu phải đảm bảo các yêu cầu sau:
10
- Đủ số lượng, đúng với hồ sơ kỹ thuật.
- Lắp ghép đúng chắc chắn, không nứt vỡ.
Đèn chiếu sáng phía trước
- Đồng bộ, đủ dãi sáng xa và gần.
- Khi kiểm tra bằng thiết bị: cường độ sáng của một đèn chiếu xa (pha) không nhỏ
hơn 10.000cd. Theo phương thẳng đứng chùm sáng không được hướng lên trên và không
được hướng xuống dưới quá 2%. Theo phương ngang chùm sáng của đèn bên phải không
được lệch qua trái 2%, không đươc lệch phải quá 1%, chùm sáng của đèn bên trái không
được lệch phải hoặc trái quá 2%.
- Khi kiểm tra bằng quan sát: dãi sáng xa (pha) không được nhỏ hơn 100m với
chiều rộng 4m, sáng gần không được nhỏ hơn 50m, ánh sáng trắng.
Các đèn tín hiệu
- Đồng bộ, đủ số lượng, đúng vị trí, lắp ghép chắc chắn.
- Riêng đèn xin đường phải có tần số nháy từ 60-120 lần/phút và thời gian khởi
động từ lúc bật công tắc đến khi đèn sáng không quá 3 giây.
- Khi kiểm tra bằng thiết bị, tiêu chuẩn như bảng sau (Bảng 1.1. Thông số về cường
độ sáng của các đèn trên xe).
Bảng 1.1. Thông số về cường độ sáng của các đèn trên xe
Vị trí
Màu sắc
Cường độ sáng (cd)
Trước
Vàng
80-700
Sau
Vàng
40-400
Trước
Trắng
2-60
Sau
Đỏ
1-12
Đèn tín hiệu phanh
Sau
Đỏ
20-100
Đèn soi biển số
Sau
Trắng
2-60
Loại đèn
Đèn tín hiệu xin đường
Đèn tín hiệu kích thước
11
