Xây dựng mô hình nông lâm kết hợp ở huyện định quán, tỉnh đồng nai theo hướng phát triển bền vững (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
---------

PHẠM VĂN LÂM

XÂY DỰNG MÔ HÌNH NÔNG - LÂM KẾT HỢP Ở
HUYỆN ĐỊNH QUÁN, TỈNH ĐỒNG NAI THEO
HƢỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ

Huế, Năm 2014


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
---------

PHẠM VĂN LÂM

XÂY DỰNG MÔ HÌNH NÔNG - LÂM KẾT HỢP Ở
HUYỆN ĐỊNH QUÁN, TỈNH ĐỒNG NAI THEO
HƢỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Demo Version - Select.Pdf SDK

: ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN

CHUYÊN NGÀNH

MÃ SỐ: 60.44.02.17

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGUYỄN HOÀNG SƠN

Huế, Năm 2014
i


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả đƣợc
trình bày trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố. Nếu có kế
thừa kết quả nghiên cứu của ngƣời khác thì đƣợc trích dẫn rõ ràng. Có gì sai
trái, tôi chịu hoàn toàn trách nhiệm.
Tác giả

Phạm Văn Lâm

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giáo viên hƣớng dẫn khoa
học TS. Nguyễn Hoàng Sơn và các thầy, cô giáo trong Khoa đã đóng góp

nhiều ý kiến quý báu để luận văn đƣợc hoàn thành.
Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, phòng Sau Đại học, Ban chủ
nhiệm Khoa Địa lý Trƣờng ĐHSP Huế, phòng nông nghiệp huyện Định
Quán, phòng Tài nguyên và Môi trƣờng, phòng Thống kê, UBND huyện Định
Quán, trạm khí tƣợng Long Khánh, Sở Tài nguyên và Môi trƣờng tỉnh Đồng
Nai, bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã tạo điều kiện, giúp đỡ, cung cấp tài liệu
và nhiều ý kiến đóng góp quý báu để hoàn thành luận văn này.

Huế, 5/2014
Demo Version - Select.Pdf SDK

Tác giả

Phạm Văn Lâm

iii


MỤC LỤC
Trang phụ bìa................................................................................................................ i
Lời cam đoan ................................................................................................................ ii
Lời cảm ơn .................................................................................................................. iii
Mục lục ..........................................................................................................................1
Danh mục các chữ viết tắt .............................................................................................6
Danh mục các bản đồ .................................................. Error! Bookmark not defined.
PHẦN MỞ ĐẦU ..........................................................................................................9
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .............................................................................9
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ......................................................................10
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ............................................................10
4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ...............................................................10

4.1. Về không gian ......................................................................................................10
4.2. Về thời gian ..........................................................................................................10
4.3. Nôi dung ...............................................................................................................10

Demo Version - Select.Pdf SDK

5. PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ....10
5.1. Phƣơng pháp luận .................................................................................................10
5.1.1. Quan điểm hệ thống ..........................................................................................10
5.1.2. Quan điểm tổng hợp .......................................................................................... 11
5.1.3. Quan điểm sinh thái .......................................................................................... 11
5.1.4. Quan điểm lịch sử - viễn cảnh........................................................................... 11
5.1.5. Quan điểm lãnh thổ ...........................................................................................12
5.1.6. Quan điểm phát triển bền vững .........................................................................12
5.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................12
5.2.1. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp tài liệu .........................................................12
5.2.2. Phƣơng pháp bản đồ ..........................................................................................13
5.2.3. Phƣơng pháp phân tích SWOT các mô hình nông lâm kết hợp ........................13
5.2.4. Phƣơng pháp đánh giá thích nghi ......................................................................13
5.2.5. Phƣơng pháp thực địa........................................................................................13
5.2.6. Phƣơng pháp chuyên gia ...................................................................................14
1


5.2.7. Phƣơng pháp hệ thống thông tin địa lý (GIS) ...................................................14
6. CẤU TRÚC LUẬN VĂN .......................................................................................14
PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................................15
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC XÂY DỰNG MÔ HÌNH NLKH
THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG .........................................................15
1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM SỬ DỤNG TRONG ĐỀ TÀI .........................................15

................................................................................15
......................................................15
......................................................16
.............................................................17

-

.......................................................19

.................................................................................................................21
...............................................................................23
1.1.2

.............................................23

Demo Version - Select.Pdf SDK
...............................................................24

.......................................................................................................................24
1.2. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC XÂY DỰNG MÔ HÌNH NLKH .....25
1.2.1. Nhóm nhân tố tự nhiên ......................................................................................25
1.2.2. Nhóm nhân tố KT - XH ....................................................................................26
1.2.3. Mối quan hệ tƣơng tác giữa các yếu tố tự nhiên - xã hội trong NLKH ............27
1.3. CÁC MÔ HÌNH NLKH Ở MỘT SỐ NƠI TRÊN THẾ GIỚI, Ở VIỆT NAM ....27
..................27
.....................................................28
Việt Nam .....................................................................................................................31
1.4. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU ..............................................................................32

2

Chƣơng 2 ĐẶC ĐIỂM CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI HUYỆN ĐỊNH QUÁN,
TỈNH ĐỒNG NAI .....................................................................................................35
2.1. CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI TỰ NHIÊN ..........................................................35
2.1.1. Đặc điểm các nhân tố sinh thái tự nhiên ...........................................................35
2.1.1.1. Phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí ......................................................................35
2.1.1.2. Địa chất ..........................................................................................................35
2.1.1.3. Địa hình ..........................................................................................................37
2.1.1.4. Khí hậu ...........................................................................................................37
2.1.1.5. Thủy văn .........................................................................................................40
2.1.1.6. Thổ nhƣỡng ....................................................................................................40
2.1.1.7. Sinh vật ...........................................................................................................41
2.1.2. Phân vùng sinh thái tự nhiên khu vực nghiên cứu ...........................................42
2.1.2.1. Nguyên tắc phân vùng và thành lập bản đồ các tiểu vùng sinh thái ở lãnh
thổ nghiên cứu .............................................................................................................42
..............................................................44
............................44

Demo
- Select.Pdf
SDK
2.2. CÁC NHÂN
TỐVersion
SINH THÁI
NHÂN VĂN
........................................................47
2.2.1. Khái quát tình hình phát triển kinh tế - xã hội địa bàn nghiên cứu..................47
2.2.1.1. Tăng trƣởng kinh tế ........................................................................................47
2.2.1.2. Phân tích, đánh giá các chỉ tiêu phát triển của các ngành kinh tế ..................49

............................................................................................51
2.2.2.1. Dân cƣ ............................................................................................................51
2.2.2.2. Lao động và việc làm .....................................................................................51
2.2.3. Đặc điểm dân tộc và tập quán sản xuất .............................................................52
Chƣơng 3 NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT CÁC MÔ HÌNH
NÔNG LÂM KẾT HỢP Ở HUYỆN ĐỊNH QUÁN, TỈNH ĐỒNG NAI THEO
HƢỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG ......................................................................53
3.1. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CÁC MÔ HÌNH NÔNG LÂM KẾT HỢP Ở
KHU VỰC NGHIÊN CỨU ........................................................................................53
3.1.1. Nƣơng rẫy truyền thống ....................................................................................53
3.1.3. Rừng - vƣờn - chuồng (RVC)............................................................................57
3


3.1.4. Vƣờn - ao - chuồng (VAC) ................................................................................59
3.1.5. Rừng - vƣờn - ao - chuồng - ruộng (RVACR) ...................................................63
3.1.6. Vƣờn cây công nghiệp - cây ăn quả ..................................................................66
3.1.7. Đánh giá chung về các mô hình thực tiễn nông lâm kết hợp ở huyện Định
Quán, tỉnh Đồng Nai ...................................................................................................69
3.1.7.1. Quan điểm đánh giá .......................................................................................69
3.1.7.2. Xây dựng công cụ đánh giá ............................................................................71
3.1.7.3. Phƣơng pháp đánh giá khả năng bền vững ....................................................71
3.1.7.4. Kết quả đánh giá hiệu quả của các mô hình nông lâm kết hợp ở huyện Định
Quán, tỉnh Đồng Nai ...................................................................................................72
3.2. ĐỀ XUẤT CÁC MÔ HÌNH NÔNG LÂM KẾT HỢP Ở HUYỆN ĐỊNH
QUÁN, TỈNH ĐỒNG NAI .........................................................................................74
3.2.1. Cơ sở khoa học đề xuất các mô hình nông lâm kết hợp ở địa bàn nghiên cứu .74
3.2.1.1. Căn cứ vào mức độ thích hợp của các tiểu vùng sinh thái đối với sự phát
triển của các loại hình sử dụng ....................................................................................74
3.2.1.2. Căn cứ thực trạng về hiệu quả kinh tế - xã hội và môi trƣờng của các mô

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
hình nông lâm
kết hợp
ở khu vực
nghiên cứu .............................................................77
3.2.1.3. Căn cứ vào hiện trạng sử dụng đất .................................................................80
3.2.1.4. Căn cứ vào định hƣớng phát triển nông lâm nghiệp của địa phƣơng ............80
3.2.2. Đề xuất các mô hình nông lâm kết hợp ở huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai
theo hƣớng phát triển bền vững ..................................................................................81
3.2.2.1. Mô hình vƣờn rừng ........................................................................................81
3.2.2.2. Mô hình vuờn nhà với cây công nghiệp .........................................................84
3.2.2.3. Mô hình vƣờn nhà với cây ăn quả ..................................................................87
3.2.2.4. Mô hình VAC .................................................................................................90
3.2.2.5. Mô hình RVAC ...............................................................................................93
3.3. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP XÂY DỰNG CÁC MÔ HÌNH NLKH Ở KHU
VỰC NGHIÊN CỨU ..................................................................................................95
3.3.1. Giải pháp KT - XH ............................................................................................95
3.3.2. Giải pháp khoa học - công nghệ........................................................................96
3.3

................................................................96
4


-

....................................................................96

3.3.5. Giải pháp môi trƣờng sinh thái ..........................................................................96
..................................................................................97
1. Kết luận ...................................................................................................................97
2. Kiến nghị .................................................................................................................98
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................99
PHỤ LỤC ................................................................................................................ 101

Demo Version - Select.Pdf SDK

5


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐKTN

: Điều kiện tự nhiên

KT - XH

: Kinh tế xã hội

NLKH

: Nông lâm kết hợp

RVAC

: Rừng - Vƣờn - Ao - Chuồng

TNTN

: Tài nguyên thiên nhiên

VAC

: Vƣờn - Ao - Chuồng

Demo Version - Select.Pdf SDK

6


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Tóm tắt sự hoạt động các khối không khí ảnh hƣởng đến Định Quán .......38
Bảng 2.2. Cơ cấu ngành kinh tế huyện Định Quán năm 2000 đến năm 2012 ............48
Bảng 2.3. Diễn biến dân số trong những năm gần đây ...............................................51
Bảng 3.1. Đặc điểm của mô hình Rừng - Vƣờn ..........................................................54
Bảng 3.2. Ý nghĩa về mặt xã hội và môi trƣờng của mô hình Rừng - Vƣờn ..............56
Bảng 3.3. Đặc điểm của mô hình Rừng - Vƣờn - Chuồng ..........................................57
Bảng 3.4. Ý nghĩa về mặt xã hội và môi trƣờng của mô hình Rừng - Vƣờn-Chuồng 58
Bảng 3.5. Đặc điểm của mô hình Vƣờn - Ao - Chuồng ..............................................60
Bảng 3.6. Ý nghĩa về mặt xã hội và môi trƣờng của mô hình Vƣờn - Ao - Chuồng ..62
Bảng 3.7. Đặc điểm của mô hình Rừng - Vƣờn - Ao - Chuồng - Ruộng....................63
Bảng 3.8. Ý nghĩa về mặt xã hội và môi trƣờng của mô hình Rừng - Vƣờn - Ao Chuồng - Ruộng ..........................................................................................................65
Bảng 3.9. Đặc điểm của mô hình Vƣờn cây công nghiệp - cây ăn quả ......................67
Bảng 3.10. Kết quả đánh giá tổng hợp hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trƣờng .........72

Demo Version - Select.Pdf SDK

Bảng 3.11. Kết quả điểm tính theo trọng số của các mô hình nông lâm kết hợp thực
tiễn ở huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai .....................................................................73
Bảng 3.12. Kết quả xếp hạng các mô hình nông lâm kết hợp ....................................73
Bảng 3.13. Các chỉ tiêu yêu cầu cho phát triển các ngành nông - lâm nghiệp chủ
yếu ở địa bàn nghiên cứu ............................................................................................75
Bảng 3.14. Xác định kiểu sử dụng đất và loại rừng thích hợp ở vùng phòng hộ đầu
nguồn ...........................................................................................................................79
Bảng 3.15. Đặc điểm của mô hình Vƣờn nhà với cây rừng ........................................82
Bảng 3.16. Đặc điểm của mô hình Vƣờn nhà với cây công nghiệp ............................85
Bảng 3.17. Đặc điểm của mô hình Vƣờn nhà với cây ăn quả .....................................88
Bảng 3.18. Đặc điểm của mô hình Vƣờn - Ao - Chuồng ............................................90
Bảng 3.19. Đặc điểm của mô hình Rừng - Vƣờn - Ao - Chuồng ................................93

7


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Mô hình phát triển bền vững .......................................................................23
Hình 1.2. Sơ đồ quy trình nghiên cứu đề xuất mô hình NLKH ở huyện Định Quán,
tỉnh Đồng Nai ..............................................................................................................34
Hình 2.1 Sơ đồ phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lý khu vực Huyện Định Quán, Tỉnh
Đồng Nai
Hình 2.2 Bản đồ độ dốc khu vực Huyện Định Quán, Tỉnh Đồng Nai
Hình 2.3 Bản đồ địa hình khu vực Huyện Định Quán, Tỉnh Đồng Nai
Hình 2.4 Bản đồ mạng lƣới thủy văn khu vực Huyện Định Quán, Tỉnh Đồng Nai
Hình 2.5 Bản đồ thổ nhƣỡng khu vực Huyện Định Quán, Tỉnh Đồng Nai
Hình 2.6 Bản đồ thảm thực vật khu vực Huyện Định Quán, Tỉnh Đồng Nai
Hình 2.7 bản đồ phân vùng khu vực Huyện Định Quán, Tỉnh Đồng Nai
Hình 3.1. Mô hình Rừng - Vƣờn .................................................................................54

Hình 3.2. MôDemo
hình Rừng
- Vƣờn- Select.Pdf
- Chuồng .................................................................57
Version
SDK
Hình 3.3. Mô hình Vƣờn - Ao - Chuồng .....................................................................59
Hình 3.4. Mô hình Rừng - Vƣờn - Ao - Chuồng - Ruộng ...........................................63
Hình 3.5. Mô hình Vƣờn cây công nghiệp - cây ăn quả .............................................67
Hình 3.6. Mô hình vƣờn rừng .....................................................................................82
Hình 3.7. Mô hình vƣờn nhà với cây công nghiệp .....................................................84
Hình 3.8. Mô hình vƣờn nhà với cây ăn quả...............................................................87
Hình 3.9. Mô hình VAC ..............................................................................................90
Hình 3.10. Mô hình RVAC ..........................................................................................93

8


PHẦN MỞ ĐẦU

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Định Quán là một huyện nghèo nằm phía bắc của tỉnh Đồng Nai, nền kinh tế
chính của huyện chủ yếu dựa vào ngành nông - lâm - ngƣ nghiệp. Điều kiện tự
nhiên của huyện rất thuận lợi để phát triển ngành nông - lâm kết hợp. Tuy nhiên,
trong những năm vừa qua hiệu quả kinh tế của ngành nông - lâm nghiệp không
cao, tỉ lệ hộ đói nghèo chiếm tỉ lệ cao trong tỉnh. Trƣớc những thực trạng trên,
chính quyền địa phƣơng cần có những giải pháp để phát huy hết nguồn lực trong
quá trình phát triển kinh tế - xã hội trong tƣơng lai, đồng thời tăng hiệu quả phát
triển kinh tế. Theo tôi, trong những giải pháp phát triển kinh tế cần phải chú trọng
đến những biện pháp phát triển ngành nông lâm - ngƣ - nghiệp trên địa bàn của

huyện. Đặc biệt, cần xây dựng mô hình nông - lâm nghiệp hợp lí trên địa bàn các
xã của huyện để phát huy hết nguồn lực tự nhiên và kinh tế xã hội trong quá trình
phát triển kinh tế. Đồng thời góp phần giải quyết vấn đề xóa đói giảm nghèo, tăng
giá trị phát triển kinh tế - xã hội, đóng góp đáng kể thành quả phát triển kinh tế cho
tỉnh nhà.

Demo Version - Select.Pdf SDK

Vùng gò đồi huyện Định Quán còn là địa bàn cƣ trú của nhiều đồng dân tộc ít
ngƣời (Châu Ro, Châu Mạ, Chăm, Thái, Hoa, Tày, Ê Đê, Sán Dìu, Khmer). Hơn
70% dân cƣ của vùng hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nông - lâm nghiệp. Tuy
nhiên, sản xuất phƣơng thức nông lâm kết hợp trên địa bàn huyện vẫn còn manh
mún, vì vậy năng suất cây trồng, vật nuôi còn thấp nên hiệu quả kinh tế chƣa cao,
trong hoạt động sản xuất của của ngƣời dân còn thiếu bền vữ
hƣở

ảnh

ến môi trƣờng sinh thái trong khu vực.
ợi thế của huyệ
ện Đị
Do đó, việc “Xây dựng mô hình

nông lâm kết hợp ở huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai theo hướng phát triển bền
vững” là vấn đề có ý nghĩa khoa học và thực tiễn to lớn.
9


2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
Xác lậ

ở khoa học cho việc xây dựng mô hình nông lâm kết hợp

huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai theo hƣớng phát triển bền vững.
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
Trên cơ sở mục tiêu đề ra, nhiệm vụ của đề tài là:
- Xây dựng đƣợc cơ sở lý luận cho việc đề xuất các mô hình NLKH.
- Nghiên cứu đặc điểm các nhân tố sinh thái huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai
làm cơ sở cho việc đềxuất mô hìnhNLKH theo hƣớng phát triển bền vững.
- Đề xuất một số mô hình NLKH bền vững huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai
4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
4.1. Về không gian
Địa bàn huyện Định Quán ở tỉnh Đồng Nai.
4.2. Về thời gian
Đề tàiDemo
nghiênVersion
cứu các ĐKTN,
KT - XH,
các mô hình NLKH trên cơ sở số
- Select.Pdf
SDK
liệu đƣợc thu thập và khảo sát đến năm 2013.
4.3. Nôi dung
Đề tài tập trung nghiên cứu hiện trạng các mô hình NLKHtừ đó đề xuất các mô
hình NLKH bền vững ở huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai.
5. PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
5.1. Phƣơng pháp luận
Cơ sở nghiên cứu của đề tài dựa vào lí luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng.
Trong nghiên cứu địa lý, chúng đƣợc thể hiện qua những quan điểm cụ thể sau:
5.1.1. Quan điểm hệ thống

Các nhà đị

ẳng định mỗi hệ địa sinh thái là một hệ thống động lực tự

điều chỉnh nên mỗi đơn vị cấu trúc lãnh thổ đều giữ một chức năng nhất định vừa
liên quan phụ thuộc giữa các thành phần cấu tạo nên từng địa tổng thể, vừa quan hệ
với các địa tổng thể cùng cấp và các cấp cao hơn.
10


Vận dụng quan điểm này, mỗi một yếu tố tự nhiên phải đƣợc nghiên cứu với
tƣ cách là một bộ phận của mỗi hệ thống đó.
5.1.2. Quan điểm tổng hợp
Từ sự thừa nhận đối tƣợng nghiên cứu là một hệ thống cho thấy rằng mỗi một
hệ thống tự nhiên cũng nhƣ một hệ thống địa hệ tự nhiên - kinh tế - kỹ thuật đều đƣợc
hình thành, tồn tại và phát triển bởi sự biểu hiện bình đẳng của tất cả các cấu trúc
thành phần. Tuy nhiên, trong quá trình tham gia vào hệ thống, vai trò của các cấu trúc
thành phần không giống nhau. Có những cấu trúc thành phần trong quá trình tƣơng
tác với các cấu trúc khác hình thành nên hệ thống có vai trò quyết định nhƣng cũng
có những cấu trúc có vai trò mang ý nghĩa thứ yếu. Xuất phát từ luận điểm trên, khi
nghiên cứu hệ thống phải xem xét tới tất cả các cấu trúc thành phần nhƣng có phân
cấp vai trò. Vì vậy, trong quá trình nghiên cứu, đề tài đứng trên quan điểm tổng hợp
nhằm lựa chọn các yếu tố có ảnh hƣởng mạnh, mang tính chi phối nhƣng đồng thời
cũng xem xét tất cả các yếu tố cơ bản tác động đồng thời lên đối tƣợng.
5.1.3. Quan điểm sinh thái
ịu tác động của các quy luật sinh

Các loại hình sử dụ

Demo

Version
SDK
thái tự nhiên.
Do vậy,
dựa trên- Select.Pdf
quan điểm này
khi nghiên cứ
ại hình sử dụng, đề tài nghiên cứu cần phải đối chứng, so sánh
với ngƣỡ

ều kiện sinh thái thích hợp với từng

loại hình sử dụ
5.1.4. Quan điểm lịch sử - viễn cảnh
Sự phát triển của các đối tƣợng địa lý luôn biến đổi không ngừng theo thời
gian dƣới sự tác động của quy luật tự nhiên và quy luật xã hội. Vì vậy, khi nghiên
cứu cần đứng trên quan điểm lịch sử viễn cảnh để đánh giá sự phát triển, cả trong
quá khứ, thực trạng và dự báo tƣơng lai. Cắt nghĩa nguyên nhân, hiện trạng phát
triển phải đƣợc xem xét từ sự phát triển trƣớc đây và thực trạng phát triển hiện thời,
có nhƣ vậy mới đủ cơ sở để dự báo sự phát triển trong tƣơng lai của đối tƣợng
nghiên cứu. Từ đó, các giải pháp đƣa ra thực thi mới có ý nghĩa thực tiễn thúc đẩy
sự phát triển theo hƣớng tích cực có lợi cho con ngƣời.

11


5.1.5. Quan điểm lãnh thổ
Các thành phần tự nhiên luôn có sự thay đổi theo thời gian, đồng thời còn phân
hóa theo không gian. Vì vậy, khi nghiên cứu một khu vực cần xác định sự phân hóa
không gian theo lãnh thổ và việc đánh giá cần phải gắn liền trên một lãnh thổ cụ thể

đƣợc phân chia. Do các điều kiện phát sinh không đồng nhất theo lãnh thổ nên tự nhiên
lãnh thổ nghiên cứu có sự phân hoá sâu sắc theo không gian. Trong đề tài, quan điểm
này đƣợc thể hiện qua việc lựa chọn đơn vị lãnh thổ cơ sở là các tiểu vùng sinh thái tự
nhiên. Trên đơn vị cơ sở này, việc đánh giá của đề tài thông qua so sánh chỉ tiêu, yêu
cầu đối với phát triể

ại hình sử dụng với đặc điểm từng tiểu vùng sinh thái.

Từ đó đề xuất các mô hình NLKH bền vững, phù hợp với địa bàn nghiên cứu.
5.1.6. Quan điểm phát triển bền vững

, không cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên, đảm bảo sự phát triển về mọi
mặt trong hiện tại mà vẫn phải bảo đảm sự tiếp tục phát triển trong tƣơng lai xa.

Demo Version - Select.Pdf SDK
5.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu
Phƣơng pháp nghiên cứu là cách tiếp cận đối tƣợng trong quá trình nghiên
cứu. Dựa vào đặc điểm nội dung của đề tài, những phƣơng pháp sau đƣợc lựa chọn
và sử dụng trong nghiên cứu:
5.2.1. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp tài liệu
Phƣơng pháp này nhằm tìm kiếm và hệ thống hoá số liệu thông tin làm căn
cứ cho kết luận khoa học. Vận dụng phƣơng pháp này nhằm đảm bảo tính kế thừa
các nghiên cứu có trƣớc, sử dụng các thông tin đã đƣợc kiểm nghiệm, công nhận và
xã hội hoá, tiết kiệm công sức và thời gian nghiên cứu.
Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng với các thao tác: Định hƣớng thu thập tài
liệu tham khảo, tiến hành thƣ mục hoá tài liệu, phân loại hệ thống hoá tài liệu thành
chƣơng, mục của đề tài theo nội dung và thời gian.

12

5.2.2. Phƣơng pháp bản đồ
Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng trong suốt quá trình tiến hành và hoàn chỉnh
đề tài. Nội dung chủ yếu của phƣơng pháp là khai thác thông tin trên các bản đồ đã
đƣợc thành lập, nhất là các thông tin về mối quan hệ không gian lãnh thổ của các
đối tƣợng nghiên cứu.
5.2.3. Phƣơng pháp phân tích SWOT các mô hình nông lâm kết hợp
SWOT là chữ viết tắt của 4 từ tiếng Anh: S - Strengths (điểm mạnh); W Weakness (điểm yếu); O - Opportunities (cơ hội); T - Threats (thách thức). SWOT
là một phƣơng pháp phân tích vấn đề đƣa ra 4 điểm nói trên. Đây là một trong
những phƣơng pháp dùng để phân tích vấn đề, rất có hiệu quả trong việc phát hiện
nguyên nhân và tìm kiếm giải pháp giải quyết vấn đề. Mục đích của phƣơng pháp
này là giúp cho việc:
- Nhận ra đƣợc tình huống hiện tại (điểm mạnh, điểm yếu), đây là điểm mang
tính chủ quan, nội tại của mỗi mô hình.
- Phân tích đƣợc chiều hƣớng có thể xảy ra trong tƣơng lai (cơ hội, thách thức)
thƣờng có tính
chất khách
quan-do
tác động từ SDK
bên ngoài.
Demo
Version
Select.Pdf
5.2.4. Phƣơng pháp đánh giá thích nghi
Đánh giá là xem xét đối tƣợng nào đó dƣới hình thức so sánh, đối chiếu đối tƣợng
với những tiêu chuẩn, yêu cầu nhất định. Trên cơ sở xây dựng hệ chỉ tiêu yêu cầu sinh
thái của từng loại hình sử dụng và đặc điểm củ
những chỉ tiêu sinh thái củ

ểu vùng, đề tài tiến hành so sánh

ại hình sử dụng với đặc điểm của từng tiểu vùng sinh

thái khu vực nghiên cứu, từ đó xác định mức độ thích nghi của các loại hình sử dụng.
5.2.5. Phƣơng pháp thực địa
Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi đã tiến hành khảo sát thực địa
nhằm thu thập thông tin về tự nhiên, hiện trạng KT - XH, thực trạng phát triển
các mô hình NLKH ở lãnh thổ nghiên cứu. Từ đó, đề xuất đa dạng hoá hoặc
chuyển đổi cơ cấu cây trồng trong các mô hình NLKH phù hợp với đặc điểm tự
nhiên của khu vực.

13


5.2.6. Phƣơng pháp chuyên gia
Đƣợc vận dụng trong quá trình nghiên cứu nhằm tham khảo ý kiến của các
nhà chuyên môn, của các cấp ngành có liên quan và nhân dân địa phƣơng nhằm thu
thập các thông tin liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu.
5.2.7. Phƣơng pháp hệ thống thông tin địa lý (GIS)
Để quản lý và phân tích, hiển thị một khối lƣợng khổng lồ các thông tin của
lãnh thổ nghiên cứu nhƣ vị trí không gian, hiện trạng sử dụng đất, tài nguyên môi
trƣờng, thông tin kinh tế xã hội...đƣợc thu thập trong phòng và ngoài thực địa, đề tài đã
sử dụng Hệ thống thông tin địa lý (Geographic Information System, viết tắt là GIS).
6. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung củ

ận

bao gồm 3 chƣơng:
Chương 1: Cơ sở khoa học của việc xây dựng mô hình NLKH theo hướng

phát triển bền vững
Chương 2: Đặc điểm các nhân tố sinh thái huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai

Demo Version - Select.Pdf SDK

Chương 3: Nghiên cứu thực trạng và đề xuất các mô hình NLKH huyện
Định Quán, tỉnh Đồng Nai theo hướng phát triển bền vững

14