Giải pháp phát triển kinh tế hợp tác xã tại huyện phú bình, tỉnh thái nguyên giai đoạn 2017 2020

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan r ng s li u và k t qu nghiên c u trong lu n v n này là trung th c
và ch a h đ

c công b

b t hình th c nào d

i t cách là ho t đ ng khoa h c.

Tôi cam đoan m i s giúp đ cho vi c th c hi n lu n v n này đã đ
thông tin trích d n trong lu n v n đã đ

c c m n và các

c ch rõ ngu n g c.

H c viên

Nguy n V n H i

i


L IC M

N

Trong su t th i gian h c t p, nghiên c u và th c hi n

tài lu n v n t t nghi p, đ n

nay tôi đã hoàn thành lu n v n th c s chuyên ngành Qu n lý kinh t v i đ tài “Gi i
pháp phát tri n kinh t H p tác xã trên đ a bàn huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên
giai đo n 2017 - 2020”.
hoàn thành lu n v n này, tr
– Tr

ng

c h t tôi xin chân thành cám n Khoa Qu n lý kinh t

i h c Th y l i đã t n tình giúp đ trong quá su t quá trình h c t p, nghiên

c u và th c hi n đ tài.
c bi t tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i TS Nguy n Th Hòa - B môn Qu n lý
xây d ng - Khoa Qu n lý kinh t đã nhi t tình, t n tâm đ nh h
chân thành, h

ng chính xác, ch b o

ng d n dìu d t tôi trong su t quá trình h c t p, nghiên c u và th c hi n

đ tài này.
Tôi xin bày t lòng bi t n đ n nh ng ng

i thân trong gia đình, th y cô, b n bè, đ ng

nghi p đã đ ng viên, c v tôi trong su t quá trình h c t p, nghiên c u và th c hi n đ tài.
Tôi xin chân thành cám n!
Hà N i, ngày

tháng 9 n m 2017

H c viên

Nguy n V n H i

ii


M CL C
DANH M C B NG ......................................................................................................vi
DANH M C BI U
PH N M
CH

NG 1 C

............................................................................................... vii

U .............................................................................................................1
S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V KINH T H P TÁC VÀ H P

TÁC XÃ .......................................................................................................................... 4
1.1. C s lý lu n v kinh t h p tác và HTX ............................................................. 4
1. 1.1. Khái ni m v kinh t h p tác ................................................................................ 4
1. 1.2. Khái ni m, vai trò c a HTX .................................................................................. 5
1.1.2.2. Vai trò c a HTX .................................................................................................. 5

1.2. Quan đi m c a

ng và Nhà n

c Vi t nam v phát tri n kinh t và kinh t

HTX ............................................................................................................................. 8
1.2.1. Quan đi m c a

ng và Nhà n

c Vi t nam v phát tri n kinh t ..................... 8

1.2.2. Quan đi m c a

ng và Nhà n

c v kinh t HTX........................................... 10

1.3. N i dung phát tri n kinh t HTX ........................................................................ 13
1.4. Nhân t

nh h

ng đ n ho t đ ng c a các HTX .............................................. 14

1.4.1. Nhân t bên trong ............................................................................................... 14
1.4.2. Nhân t bên ngoài ............................................................................................... 17
1.5. Quá trình phát tri n c a các HTX

Vi t Nam ................................................... 19

1.6. Nguyên t c t ch c và ho t đ ng c a h p tác xã ............................................... 24
1.6.1. B n ch t c a h p tác xã ........................................................................................ 24
1.6.2. Các nguyên t c t ch c và ho t đ ng c a h p tác xã ......................................... 25
1.7. Tiêu chí đánh giá hi u qu ho t đ ng h p tác xã ............................................... 29
1.7.1. Tiêu chí 1: Doanh thu c a HTX........................................................................... 29
1.7.2. Tiêu chí 2: L i ích c a các thành viên h p tác xã .............................................. 30
1.7.3. Tiêu chí 3: V n ho t đ ng c a h p tác xã ........................................................... 30
1.7.4. Tiêu chí 4: Quy mô thành viên nh h

ng tích c c đ n c ng đ ng .................. 30

1.7.5. Tiêu chí 5: H p tác xã đ

ng trong n m ......................................... 31

c khen th

1.7.6. Tiêu chí 6: M c đ hài lòng c a thành viên đ i v i h p tác xã......................... 31
1.8. Kinh nghi m trong n

c và trên th gi i ............................................................ 31

iii


1.8.1. T i n

............................................................................................................. 31

1.8.2. T i Nh t B n ......................................................................................................... 32
1.8.3. T i Thái Lan ......................................................................................................... 33
1.8.4. T i Malaixia .......................................................................................................... 34
1.8.5. H p tác xã ki u m i – Kinh nghi m t t nh S n La .......................................... 35
1.8.6. Kinh nghi m h tr mô hình HTX t i B c Giang.............................................. 36
1.8.7. H p tác xã V n t i Tân Phú, Thái Nguyên ......................................................... 37
1.8.8. H p tác xã Ng a B ch Xóm Ph m, Phú Bình, Thái Nguyên ........................... 38
1.9. Nh ng bài h c kinh nghi m ............................................................................... 39
CH

NG 2 TH C TR NG PHÁT TRI N KINH T

H P TÁC XÃ TRÊN

A

BÀN HUY N PHÚ BÌNH ............................................................................................ 42
2.1.

c đi m t nhiên, kinh t - xã h i c a huy n Phú Bình ................................... 42

2.1.1. i u ki n t nhiên ................................................................................................ 42
2.1.2.

c đi m kinh t ................................................................................................... 44

2.2. Phân tích th c tr ng phát tri n kinh t HTX

huy n Phú Bình ........................ 52

2.2.1. Tình hình chung v HTX t nh Thái Nguyên ...................................................... 52
2.2.2. Phát tri n kinh t HTX c a huy n Phú Bình ...................................................... 56
2.3. ánh giá thành công và h n ch c a kinh t HTX huy n Phú Bình .................. 74
2.3.1. Nh ng thành công ................................................................................................ 74
2.3.2. Nh ng h n ch và nguyên nhân .......................................................................... 74
CH

NG 3 M T S

GI I PHÁP NH M PHÁT TRI N KINH T H P TÁC XÃ

HUY N PHÚ BÌNH ..................................................................................................... 77
3.1.

nh h

ng và m c tiêu phát tri n kinh t , xã h i c a huy n Phú Bình đ n n m

2020, t m nhìn đ n n m 2030 ................................................................................... 77
3.1.1. M c tiêu t ng quát................................................................................................ 77
3.1.2. Ch tiêu ch y u .................................................................................................... 77
3.1.3.

nh h

ng phát tri n kinh t , xã h i ................................................................. 78

3.2. M c tiêu phát tri n kinh t HTX huy n Phú Bình giai đo n 2017 – 2020, t m
nhìn đ n n m 2030 .................................................................................................... 81

3.2.1. Nh ng thu n l i, khó kh n trong phát tri n kinh t HTX ................................. 81
3.2.2. M c tiêu chung ..................................................................................................... 82

iv


3.3. Các gi i pháp nh m phát tri n kinh t HTX trên đ a bàn huy n Phú Bình giai
đo n 2017 – 2020, t m nhìn đ n n m 2030 ............................................................... 83
3.3.1. Gi i pháp 1: Ti p t c tri n khai th c hi n, tuyên truy n ch tr
chính sách pháp lu t c a Nhà n

ng c a

ng,

c v kinh t HTX .................................................... 83

3.3.2. Gi i pháp 2: T ch c tri n khai th c hi n các chính sách h tr , u đãi nh m
nâng cao hi u qu ho t đ ng c a các HTX ................................................................... 84
3.3.3. Gi i pháp 3:

ào t o, b i d

ng cán b , khuy n khích thành viên HTX h c

t p, nâng cao trình đ ...................................................................................................... 86
3.3.4. Gi i pháp 4: Phát tri n HTX g n v i thúc đ y kinh t h và xây d ng nông
thôn m i ........................................................................................................................... 87
3.3.5. Gi i pháp 5: Làm t t công tác thi đua, khen th

ng, nhân r ng đi n hình tiên

ti n .................................................................................................................................... 90
3.3.6. Gi i pháp 6:

u t c s v t ch t, x lý hài hòa các nhóm l i ích .................. 92

3.3.7. Gi i pháp 7: T ng c

ng liên doanh, liên k t gi a các HTX v i các doanh

nghi p, ng d ng công ngh hi n đ i nh m s n xu t hàng hóa theo chu i ................ 94
K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................................................... 97
TÀI LI U THAM KH O ...........................................................................................102

v


DANH M C B NG
B ng 2.1. M t s ch tiêu kinh t huy n Phú Bình giai đo n 2011 – 2016................... 45
B ng 2.2: Kinh t trang tr i c a huy n Phú Bình ................................................................. 48
B ng 2.3: T h p tác và HTX thu c Liên minh HTX t nh Thái Nguyên ........................... 54
B ng 2.4: Tình hình ho t đ ng c a các HTX huy n Phú Bình ...................................... 58
B ng 2.5: Doanh thu và k t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh ........................................ 60
B ng 2.6: L i ích c a các thành viên HTX........................................................................... 61
B ng 2.7: V n ho t đ ng c a các HTX ................................................................................ 63
B ng 2.8: Trình đ cán b qu n lý các HTX huy n Phú Bình ............................................ 65
B ng 2.9: ánh giá v ph m ch t, đ c tính đ i ng cán b HTX....................................... 67
B ng 2.10: S l

ng xã viên c a HTX ................................................................................. 68

đ tu i lao đ ng và phân theo gi i tính ................................................................................. 69
B ng 2.11: Khen th

ng hàng n m c a các HTX................................................................ 70

B ng 2.12: M c đ hài lòng c a các thành viên các HTX .................................................. 72

vi


DANH M C BI U
Bi u đ s 2.1: S l

ng HTX

Bi u đ s 2.2. T l ch t l

Phú Bình qua các n m ..............................................59

ng xã viên phân theo ......................................................69

Bi u đ s 2.3. T ng h p phân lo i ch t l

ng cán b c a các HTX ........................... 70

vii

PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
N n kinh t Vi t Nam đang trong quá trình h i nh p, đ có đ

c nh ng b

c ti n m i

trong các ngành kinh t hi n nay là c m t quá trình dày công xây d ng và phát tri n c a
ng và Nhà n

c. Công cu c đ i m i n m 1986 c a đ t n

c ta đã t o ra s thay đ i quan

tr ng v mô hình t ch c, c ch , chính sách phát tri n kinh t . N n kinh t th tr
h

ng đ nh

ng xã h i ch ngh a là m t s thay đ i hoàn toàn m i trong cách th c th c hi n xây

d ng kinh t so v i giai đo n tr
c t là các h p tác xã đ

c. Trong các thành ph n kinh t , kinh t t p th mà nòng

c xác đ nh là m t trong nh ng thành ph n kinh t quan tr ng, góp

ph n vào vi c phát tri n kinh t - xã h i c a đ t n
Trong m i giai đo n khác nhau n n kinh t đ t n

c.
c s có nh ng chuy n bi n khác nhau.

c bi t các h p tác xã (HTX) s có nh ng vai trò c ng nh s đóng góp vào s phát
tri n c a n

c nhà khác nhau. T khi tri n khai Ch th 68-CT/TW ngày 24/5/1996 c a

Ban Bí th Trung

ng

Ban Ch p hành Trung

ng (khóa VII); Ngh quy t s 13-NQ/TW, ngày 18/3/2002 c a
ng

ng (khóa IX) v ti p t c đ i m i, phát tri n và nâng cao

hi u qu kinh t t p th ; Ngh quy t s 26-NQ/TW, ngày 5/8/2008 c a Ban Ch p hành
Trung

ng

ng (khóa X) v nông nghi p, nông dân và nông thôn; Lu t H p tác xã n m

1996, 2003, 2012,… kinh t t p th và h p tác xã đi vào t ch c và ho t đ ng theo mô
hình c ch m i. Theo đó t h p tác đ

c thành l p r t nhi u trong h u h t các ngành

ngh , l nh v c s n xu t kinh doanh. Nh t là trong các l nh v c s n xu t l
ph m, nhi u h p tác xã ki u c đ
v i c ch th tr

c chuy n đ i, và thành l p m i đã b

ng th c, th c
c đ u b t nh p

ng.

T nh Thái Nguyên nói chung và huy n Phú Bình nói riêng, HTX đã đóng vai trò
không nh vào s thay đ i di n m o kinh t xã h i n i đây. Trong th i k h i nh p
hi n nay t m quan tr ng c a các HTX không h gi m đi mà còn là nhân t chính góp
ph n đ m b o an sinh xã h i, n đ nh chính tr

c s . V i l i th v đi u ki n t

nhiên và tài nguyên đ t đai huy n Phú Bình t nh Thái Nguyên có nhi u đi u ki n đ
phát tri n s n xu t nông nghi p theo h

ng đa canh, đa d ng hóa s n ph m và xây

d ng các mô hình kinh t h p tác và HTX. Trong nh ng n m qua, m t s HTX ho t

1


đ ng hi u qu nh : HTX c khí Thanh Niên, HTX Ng a b ch D
i n Nhã L ng,… Tuy nhiên bên c nh m t s thành t u đ t đ

ng Thành, HTX
c thì s HTX ho t

đ ng trên đ a bàn huy n còn t n t i nhi u y u kém, h n ch . Trong đó, cá bi t còn m t
s HTX ho t đ ng mang tính hình th c, ch a đ

c c ng c ho c ph i gi i th . Tình

tr ng HTX thành l p m i không xu t phát t nhu c u th c ti n mà ra đ i v i m c đích
đ đ

ch

ng chính sách vay v n u đãi ho c đón các ch

t i. Vì th , khi b

ng trình tài tr v n còn t n

c vào h ch toán đ c l p thì các HTX này t ra lúng túng b r i vào

tình tr ng ho t đ ng c m ch ng.

Vi c nghiên c u v n đ xây d ng và ho t đ ng c a các HTX trong th i k h i nh p
hi n nay có nhi u ý ngh a v m t lý lu n và th c ti n.

c bi t h n Phú Bình đang

trong l trình công nghi p hóa nông thôn v i công cu c xây d ng nông thôn m i và
đ y m nh thu hút v n đ u t đ phát tri n công nghi p.
Nh m ch ra th c tr ng và có nh ng đ nh h

ng cùng gi i pháp phát tri n kinh t h p

tác xã phù h p v i xu th phát tri n c a xã h i là m t v n đ h t s c c n thi t. V i lý
do trên tác gi ti n hành ch n đ tài: “Gi i pháp phát tri n kinh t h p tác xã t i
huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên giai đo n 2017 - 2020”.
2. M c đích nghiên c u c a đ tài
- H th ng hóa và làm rõ nh ng v n đ lý lu n c b n v kinh t h p tác xã.
- Trên c s nghiên c u đánh giá đ

c th c tr ng ho t đ ng c a h p tác xã

huy n

Phú Bình t nh Thái Nguyên, ch ra nh ng h n ch và tích c c trong ho t đ ng c a h p
tác xã, đ xu t nh ng gi i pháp thúc đ y kinh t h p tác xã phát tri n phù h p đ c
đi m kinh t xã h i và đi u ki n t nhiên c a huy n.
- Khuy n cáo nh ng gi i pháp v i Liên minh HTX t nh Thái Nguyên, Huy n y, H i
đ ng nhân dân,

y ban nhân dân huy n Phú Bình nh m góp phát tri n kinh t , xã h i

c a huy n Phú Bình trong th i gian t i.
3. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

Trên c s lý lu n chung v HTX, h th ng các v n b n, làm rõ quy t c, nguyên t c t

2


ch c, ho t đ ng c a HTX. Th y rõ đ

c th c tr ng ho t đ ng và xây d ng h p tác xã, trên

c s đó đ ra gi i pháp phù h p.

tài áp d ng ph

ch ng là ph

ng pháp nghiên c u duy v t bi n

ng pháp ch y u, k t h p v i nghiên c u lý thuy t và th c hi n, ph

ng pháp

đi u tra xã h i h c, xin ý ki n chuyên gia, th ng kê, phân tích đ gi i quy t các v n đ liên
quan đ n quá trình ho t đ ng và phát tri n c a HTX.
4.

it

ng và ph m vi nghiên c u

Nghiên c u th c tr ng t ch c, ho t đ ng c a HTX t i huy n Phú Bình. Nh n xét,
đánh giá m t cách khách quan nh ng k t qu đ t đ

c và ch ra nh ng h n ch c n

kh c ph c c a HTX trên đ a bàn huy n. Vi c phân tích nh ng khó kh n, b t c p
v

ng m c, các nhân t

nh h

ng trong quá trình ho t đ ng và phát tri n c a HTX s

đ a ra nh ng gi i pháp nh m kh c ph c, nâng cao hi u qu ho t đ ng trong th i k
h i nh p hi n nay, giai đo n t 2017-2020, t m nhìn đ n n m 2030.
5. Y ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Y ngh a khoa ho
tài nghiên c u h th ng hóa các c s lý lu n v HTX và hi u qu ho t đ ng c ng nh
đóng góp vào s phát tri n kinh t trong huy n. Qua đó, đúc k t, phân tích nh ng kinh
nghi m th c ti n đ đ xu t nh ng gi i pháp có c s khoa h c, có tính kh thi trong vi c
nâng cao hi u qu ho t đ ng c a các HTX hi n t i và m i thành l p. Nh ng k t qu nghiên
c u c a đ tài m t m c đ nào đó, có giá tr tham kh o trong phát tri n kinh t huy n nói
chung và xây d ng và t ch c ho t đ ng c a HTX nói riêng.
b. Y ngh a th c ti n
Nh ng phân tích đánh giá và gi i pháp đ xu t là nh ng tham kh o h u ích có giá tr

g i m trong công tác qu n lý hi u qu các h p tác xã đang ho t đ ng c ng nh m i
ra đ i ch a có nhi u kinh nghi m trong t ch c và ho t đ ng.

3


CH

NG 1 C

S

Lụ LU N VÀ TH C TI N V KINH T H P TÁC

VÀ H P TÁC XÃ
1.1. C s lý lu n v kinh t h p tác và HTX
1. 1.1. Khái ni m v kinh t h p tác
Trong l ch s phát tri n c a xã h i loài ng
h i khác nhau.

i, con ng

i tr i qua các hình thái kinh t xã

m i hình thái kinh t xã h i đó, s phát tri n c a l c l

ng s n xu t luôn

đi cùng là m t quan h s n xu t phù h p. Chính vì v y, s h p tác gi a con ng
ng

i v i con

i trong quá trình s n xu t là m t t t y u khách quan xu t phát t nhu c u c a s n xu t

và đ i s ng. Cùng v i ti n trình phát tri n c a xã h i loài ng

i, quá trình phân công lao

đ ng và chuyên môn hóa trong s n xu t c chi u sâu và chi u r ng đã thúc đ y qua trình
h p tác. M t minh ch ng c th cho quá trình h p tác ph i t t y u x y ra đó là quá trình
h i nh p và h p tác ngày càng sâu r ng c a các qu c gia trên t t c các k nh v c kinh t ,
chính tr , v n hóa, xã h i ngày nay.
Kinh t h p tác là m t hình th c quan h kinh t h p tác t nguy n, ph i h p, h tr ,
giúp đ l n nhau gi a các ch th kinh t nh m nâng cao hi u qu ho t đ ng và l i ích
c a m i thành viên.
Trong n n kinh t n

c ta hi n nay đang t n t i nhi u lo i hình kinh t h p tác. M i

lo i hình l i ph n ánh đ c đi m, trình đ phát tri n c a l c l
công lao đ ng t

ng s n xu t và phân

ng ng. C th :

Kinh t h p tác gi n đ n là các t , h i, nhóm h p tác đ

c hình thành trên c s t

nguy n c a các ch th kinh t đ c l p và có m c đích, ho t đ ng kinh doanh gi ng
nhau, nh m c ng tác, trao đ i nh ng kinh nghi m, giúp đ l n nhau trong ho t đ ng
s n xu t kinh doanh.
H p tác xã là m t lo i hình kinh t h p tác phát tri n
tác gi n đ n.

ó là m t t ch c c a nh ng ng

trình đ cao h n lo i hình h p

i t nguy n liên hi p l i đ đáp ng

nhu c u và nguy n v ng chung c a h v kinh t , xã h i và v n hóa thông qua m t
chính th cùng s h u và qu n lý dân ch .

4


1. 1.2. Khái ni m, vai trò c a HTX
1.1.2.1. Khái ni m HTX
HTX đã và đang đóng vai trò tích c c trong s phát tri n kinh t - xã h i c a nhi u
qu c gia trên th gi i, trong đó có Vi t Nam. Khác v i các lo i hình t ch c kinh t
khác, HTX ngoài đáp ng các yêu c u v kinh t còn có th đáp ng các yêu c u v
v n hóa - xã h i c a thành viên và c ng đ ng theo nguyên t c t
ch c kinh t khác khó th c hi n đ

ng tr mà các t

c.

i h i liên minh h p tác xã qu c t (ICA) l n th 31 t ch c t i Manchester – V

ng

qu c Anh đã đ nh ngh a v h p tác xã nh sau: "H p tác xã là hi p h i hay là t ch c
t ch c a cá nhân liên k t v i nhau m t cách t nguy n nh m đáp ng các nhu c u
và nguy n v ng chung v kinh t , xã h i và v n hóa thông qua m t t ch c kinh t
cùng nhau làm ch chung và ki m tra dân ch " [40].
T ch c lao đ ng qu c t (ILO) đ nh ngh a v h p tác xã: "H p tác xã là m t t ch c t ch
c a nh ng ng

i tình nguy n liên k t l i v i nhau nh m th a mãn nh ng nhu c u và mong

mu n v kinh t , v n hóa và xã h i thông qua vi c thành l p m t doanh nghi p s h u t p
th , góp v n bình đ ng, ch p nh n vi c chia s l i ích và r i ro, v i s tham gia tích c c
c a các thành viên trong đi u hành và qu n lý dân ch " [40].
Trên c s k th a và th c ti n HTX trong đi u ki n hi n nay

n

c ta, Lu t HTX

2012 xã đ nh ngh a: “HTX là t ch c kinh t t p th , đ ng s h u, có t cách pháp
nhân, do ít nh t 07 thành viên t nguy n thành l p và h p tác t

ng tr l n nhau

trong ho t đ ng s n xu t, kinh doanh, t o vi c làm nh m đáp ng nhu c u chung c a
thành viên, trên c s t ch , t ch u trách nhi m, bình đ ng và dân ch trong qu n lý

h p tác xã” [38].
Nh v y theo Lu t HTX c a Vi t Nam, khái ni m HTX chú tr ng h n đ n khía c nh
pháp lý, còn theo Liên minh h p tác xã qu c t thì khái ni m HTX chú tr ng h n đ n
khía c nh xã h i và c ng đ ng.
1.1.2.2. Vai trò c a HTX
S t n t i và phát tri n c a kinh t HTX là t t y u khách quan, phù h p và c n thi t

5


trong n n kinh t th tr
có th khái quát

ng đ nh h

ng xã h i ch ngh a

n

c ta. Vai trò c a HTX

các m t sau:

Th nh t, kinh t HTX là góp ph n thúc đ y phân công lao đ ng và chuyên chuyên
môn hóa s n xu t
Phân công lao đ ng xu t hi n là m t b

c ti n l n trong đ i s ng xã h i loài ng

iv i

hình th c nguyên s nh t là phân công t nhiên. Khi phân công lao đ ng xã h i xu t
hi n, bu c con ng

i ph i h p tác v i nhau. H p tác di n ra

các khâu, các công đo n

trong quá trình s n xu t và phát tri n d n đ n các ngành d ch v có liên quan. Khi n n
kinh t còn

trình đ th p, s n xu t hàng hóa ch a phát tri n, ch y u là h tác gi n

đ n. Khi chuy n sang n n kinh t hàng hóa, do s phát tri n c a phân công cán b xã
h i, do yêu c u c a quy lu t c nh tranh nên đã phát tri n đa d ng các lo i hình HTX.
S d nh v y là vì, khi chuyên sang n n kinh t th tr
kinh doanh đ u do th tr

ng chi ph i, quy t đ nh.

ng thì m i ho t đ ng s n xu t,
gi i quy t nh ng khó kh n cho

t ng h gia đình (v n, đi u ki n s n xu t, thông thin th tr

ng...) thì càng c n thi t

ph i có s h p tác v i nhau. HTX s là hình th c g n g i, phù h p v i ho t đ ng kinh
t c a các h gia đình đ h th c hi n và b o v l i ích c a mình.
Th hai, HTX s t o đi u ki n thúc đ y kinh t h phát tri n

Xét v m t lý lu n và th c ti n, phát tri n kinh t HTX gi i quy t đ

c mâu thu n

gi a s n xu t nh , manh mún v i s n xu t hàng hóa l n. Phát tri n kinh t t p th s
t o đi u ki n đ thúc đ y kinh t h phát tri n, t ng b
hi u qu kinh t th p sang s n xu t l n theo h

c chuy n n n s n xu t nh ,

ng hàng hóa.

N u không có kinh t t p th , các h s n xu t có th c t n t i đ c l p, m nh ai n y
làm, trong đi u ki n nh hi n nay, đ t đai không th t p trung, ng

i nông dân v n s n

xu t m t cách t phát, manh nún, nh l , canh tác, s n xu t theo kinh nghi p truy n
th ng...nh th thì không th chuyên môn hóa, không th t ng n ng xu t, không th có
n n s n xu t hàng hóa l n. M t khác n u không có kinh t HTX ng
thua thi t, thua thi t v giá, v s c c nh tranh, không phát huy đ
N u có kinh t HTX thì nh ng v n đ nêu trong đ
phát tri n, nhi u mô hình HTX

m t s đ a ph

6

i nông dân s

c s c m nh t p th .

c gi i quy t s thúc đ y kinh t h

ng đã ch ng minh đi u đó.


Th ba, phát tri n kinh t HTX g n v i công nghi p hóa, hi n đ i hóa
N

c ta quá đ lên ch ngh a xã h i t m t n

c ađ tn
thu t t

c ta là thi u m t l c l

c nông nghi p l c h u. Cái thi u nh t

ng s n xu t phát tri n v i m t c s v t ch t – k

ng x ng. Công nghi p hóa, hi n đ i hóa là con đ

ng t o ra m t l c l

ng

s n xu t m i nh m khai thác, phát huy t t nh t các ngu n l c bên trong và s d ng có
hi u qu các ngu n bên trong và s d ng có hi u qu các ngu n l c bên ngoài. Công
nghi p hóa, hi n đ i hóa nông nghi p nông thôn nh m khai thác có hi u qu ti m n ng

đa d ng c a nông, lâm, ng nghi p, đ m b o v ng ch c yêu c u an ninh l

ng th c

cho xã h i; áp d ng công ngh ti n b , nh t là công ngh sinh h c, c gi i hóa, đi n
khí hóa, phát tri n m nh công, th
k t c u h t ng.

ng nghi p, d ch v , du l ch, t ng c

ng xây d ng

ây là c s chuy n bi n c n b n toàn di n các ho t đ ng s n xu t

kinh doanh, d ch v và qu n lý kinh t , xã h i t s d ng lao đ ng th công là chính
sang s d ng m t cách ph bi n lao đ ng v i công ngh , ph

ng ti n và ph

ng pháp

tiên ti n, hi n đ i, t o ra n ng su t lao đ ng xã h i cao. Do v y có th th y s phát
tri n c a kinh t t p th đ y quá trình công nghi p hóa, hi n đ i hóa, g n li n v i công
nghi p hóa, hi n đ i hóa.
Th t , kinh t HTX góp ph n thúc đ y l c l
đ tđ

c m c tiêu phát tri n kinh t nhanh, bên v ng, s m đ a n

thành m t n

tr

ng s n xu t, c ng c quan h s n xu t

c công nghi p theo h

ng hi n đ i,

ng C ng s n Vi t Nam ch

ng “Hoàn thi n th ch , phát tri n n n kinh t th tr

ngh a” [18]. S tác đ ng c a kinh t th tr
i u đó đ t nh ng ng

i s n xu t cá th tr

cá nhân. Con đ

c hai con đ

ng: M t là, h s b phá s n

ng s n xu t. Hai là h ph i h p

c đi và hình th c phù h p, xu t phát t

i lao đ ng, t nhu c u phát tri n s n xu t, kinh doanh, t trình

đ phát tri n kinh t , t ng vùng c ng nh c n n kinh t d

Nhà n

ng xã h i ch

trình đ cao s xu t hi n HTX) đ kh c ph c h n ch c a t ng

ng h p tác v i nh ng b

nguy n v ng c a ng

ng đ nh h

ng t t y u d n đ n phân hóa giàu nghèo.

n u không thích ng k p v i s phát tri n c a l c l
tác v i nhau (h p tác

c ta c b n tr

i s giúp đ đ c l c c a

c là r t c n thi t. Lênin đã nh n đ nh: “n u chúng ta t ch c đ

nông dân vào HTX thì chúng ta đ ng v ng đ
ngh a” [23].

7

c toàn th

c hai trên trên m nh đ t xã h i ch


Nh v y trong n n kinh t hàng hóa v i áp l c c nh tranh gay g t, mu n t n t i và
phát tri n, kinh t cá th không th t n t i và phát tri n tr khi h p tác l i v i nhau s n
xu t, kinh doanh theo quy mô l n.
b

ng th i b n thân kinh t t p th c ng ph i t ng

c đ u t phát tri n t li u s n xu t, trình đ khoa h c công ngh , gi m thi u chi

phí, nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh, khi l c l

ng s n xu t phát tri n thì đ ng

th i cùng v i quá trình y quan h s n xu t c ng t ng b
c ng c , quan h s n xu t d n đ

c hình thành theo h

c bi n đ i, t ng b

cđ

c

ng ti n b , nhân v n và công

b ng h n.

1.2. Quan đi m c a

ng và Nhà n

c Vi t nam v phát tri n kinh t và kinh t

HTX
1.2.1. Quan đi m c a

ng và Nhà n

c Vi t nam v phát tri n kinh t

V phát tri n kinh t Vi t Nam trong nh ng n m t i,
XII nh n m nh: “

i m i mô hình t ng tr

nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n

ih i

ng toàn qu c l n th

ng, c c u l i n n kinh t ; đ y m nh công

c” [18].

Tái c c u g n v i đ i m i mô hình t ng tr

ng, nâng cao n ng l c c nh tranh trên c

s khai thác các thành qu cách m ng khoa h c - công ngh , hi n đ i hóa c c u và th
ch qu n lý g n v i phát tri n kinh t tri th c là cách th c phát tri n chung c a m i
qu c gia. ây là m t quá trình m , đ

c thúc đ y m nh m h n trong b i c nh các c

h i và ngu n l c phát tri n theo chi u r ng đã t i gi i h n, trong khi các yêu c u và
đi u ki n phát tri n theo chi u sâu đang ngày càng gia t ng áp l c.
Bên c nh đó, kinh t th tr
là n n kinh t th tr

ng c a n n kinh t Vi t Nam đ

c th ng nh t kh ng đ nh

ng hi n đ i và h i nh p qu c t , v n hành đ y đ , đ ng b theo

các quy lu t và tuân th đúng quy trình c a kinh t th tr
ngh a phù h p v i t ng giai đo n phát tri n c a đ t n

ng, đ nh h
cđ

“dân giàu, n

c m nh, dân ch , công b ng, v n minh” và đ

lý c a Nhà n

c pháp quy n xã h i ch ngh a, do

S k t h p hi u qu gi a kinh t th tr
là đáp ng xu h
tay th tr

ng và đ nh h

ng xã h i ch

c th hi n

m c tiêu

c b o đ m b i s qu n

ng C ng s n Vi t Nam lãnh đ o.
ng xã h i ch ngh a c ng chính

ng m i mang t m vóc th i đ i, đòi h i có s k t h p t t y u c a bàn

ng v i vai trò c a nhà n

c trong m t mô hình qu n lý xã h i m i đang d n

8


đ nh hình trên th gi i trong b i c nh toàn c u hóa, h i nh p qu c t ngày càng sâu

r ng. S k t h p này v a là m c tiêu, v a là đ ng l c g n k t ch t ch phát tri n kinh
t v i phát tri n v n hóa, xã h i, b o v môi tr

ng; t o môi tr

ng thu n l i cho phát

huy dân ch , sáng t o và b o v quy n con ng

i, quy n công dân, b o đ m kinh t

Vi t Nam phát tri n nhanh, b n v ng trên c s

n đ nh kinh t v mô, không ng ng

nâng cao n ng su t, ch t l
cao ch t l

ng, hi u qu và s c c nh tranh, phát tri n kinh t v i nâng

ng cu c s ng c a nhân dân, b o đ m đ nhân dân đ

ch

ng th ngày

m t t t h n thành qu c a công cu c đ i m i, xây d ng và phát tri n đ t n
i h i l n th XII

c...

ng C ng s n Vi t Nam c ng ch rõ, trong th i gian t i, quá trình

tái c c u, g n v i đ i m i mô hình t ng tr

ng

Vi t Nam c n ti n hành theo h

ng:

K t h p có hi u qu phát tri n chi u r ng v i chi u sâu, chú tr ng phát tri n chi u sâu,
nâng cao ch t l

ng t ng tr

ng và s c c nh tranh trên c s

h c - công ngh ; nâng cao n ng su t lao đ ng, ch t l

ng d ng ti n b khoa

ng ngu n nhân l c; phát huy l i

th so sánh và ch đ ng h i nh p qu c t ; gi i quy t hài hòa gi a m c tiêu tr

cm t

và lâu dài, gi a phát tri n kinh t v i b o đ m qu c phòng, an ninh, phát tri n v n hóa,
ti n b và công b ng xã h i, b o v môi tr

ng, nâng cao đ i s ng v t ch t và tinh

th n c a nhân dân.
V đ

ng l i kinh t đ i ngo i,

Th c hi n nh t quán đ

i h i XII c a

ng th hi n thông đi p n i b t là:

ng l i đ i ngo i đ c l p, t ch , hòa bình, h p tác và phát

tri n; đa d ng hóa, đa ph

ng hóa trong quan h đ i ngo i; ch đ ng và tích c c h i

nh p qu c t ; là b n, là đ i tác tin c y và thành viên có trách nhi m c a c ng đ ng
qu c t ,... B o đ m l i ích t i cao c a qu c gia - dân t c, trên c s các nguyên t c c
b n c a lu t pháp qu c t , bình đ ng và cùng có l i, th c hi n đ y đ các cam k t
qu c t , các hi p đ nh th

ng m i t do th h m i trong m t k ho ch t ng th v i l

trình h p lý; phù h p v i l i ích c a đ t n

c.

C n tri n khai đ ng b các đ nh h

ng đ i ngo i; nâng cao hi u qu s ph i h p gi a

đ i ngo i đ ng, ngo i giao nhà n

c, đ i ngo i nhân dân, gi a các ngành, các c p, các

đ a ph

ng; trên c s b o đ m l i ích t i cao c a qu c gia - dân t c, đ y m nh và làm

sâu s c h n quan h đ i tác, nh t là các khuôn kh đ i tác chi n l
di n, b o đ m môi tr

ng hòa bình, n đ nh cho đ t n

9

c, đ i tác toàn

c, thúc đ y quan h chính tr ,


kinh t , th

ng m i, đ u t , khoa h c, công ngh , t o thu n l i cho phát tri n đ t n

c

và quá trình h i nh p qu c t c a Vi t Nam.
1.2.2. Quan đi m c a

ng và Nhà n

Phát tri n kinh t h p tác, HTX là đ
cách m ng c a
b

ng và Nhà n

c đ i m i theo h

c v kinh t HTX
ng l i chi n l

c nh t quán trong m i giai đo n

c. Trong m i giai đo n phát tri n, HTX đ

c t ng

ng phù h p v i đi u ki n khách quan và đã tr i qua th ng tr m

trong th i k chuy n đ i t c ch k ho ch hoá ch huy sang c ch kinh t th tr
đ nh h

ng

ng xã h i ch ngh a.

ng l i đ i m i do

i h i VI đ x

ng đã kh ng đ nh phát tri n kinh t hàng hoá

nhi u thành ph n, trong đó kinh t HTX đ

c kh ng đ nh cùng v i kinh t nhà n

d n tr thành n n t ng c a n n kinh t qu c dân.

c

i h i th a nh n s t n t i c a kinh

t h p tác ph i đi đôi v i s phát tri n đa d ng c a các hình th c kinh t h p tác t
th p đ n cao, HTX là b ph n nòng c t c a kinh t t p th . Ngh quy t 10/NQ/TW c a
B Chính tr (khoá VI) ngày 05/04/1988 đã kh ng đ nh: “HTX, t p đoàn s n xu t là t
ch c kinh t t nguy n c a nông dân, đ
h

ng d n giúp đ c a Nhà n

c l p ra d

i s lãnh đ o c a

ng, s

c, ho t đ ng theo nguyên t c t qu n lý, t ch u trách

nhi m v hi u qu s n xu t kinh doanh; có t cách pháp nhân, bình đ ng tr

c pháp

lu t v i các đ n v kinh t khác; có trách nhi m phát huy tính u vi t c a quan h s n
xu t xã h i ch ngh a” [41].
Ngh quy t H i ngh Trung

ng V (khoá VII) tháng 06/1993 ti p t c đ i m i kinh t

HTX, phát huy vai trò t ch c a kinh t h xã viên.

i m i HTX theo h

ng phát

huy h n n a ti m n ng to l n và v trí quan tr ng lâu dài c a kinh t h xã viên, đ ng
th i làm t t công tác quy ho ch, h

ng d n s n xu t, phát tri n kinh doanh công

nghi p, ti u th công nghi p, d ch v mà t ng h xã viên không làm đ
không có hi u qu , cùng v i chính quy n đ a ph

c ho c làm

ng ch m lo s nghi p phúc l i xã

h i. Th c hi n đúng nguyên t c “t nguy n, dân ch , cùng có l i” trong t ch c, qu n
lý và phát tri n kinh t HTX.

10


n
nhà n

i h i VIII, quan đi m phát tri n kinh t t p th mà nòng c t là HTX; kinh t
c gi vai trò ch đ o, kinh t nhà n

c cùng v i kinh t t p th ngày càng tr

thành n n t ng v ng ch c c a n n kinh t qu c dân.
K th a và phát tri n ch tr
H i ngh Trung

ng, đ

ng 5 khoá IX,

ng l i v xây d ng phát tri n HTX ki u m i, t i
ng ta đã đ a ra h th ng các quan đi m phát tri n

kinh t t p th trong tình hình m i nh sau:
– Kinh t t p th v i nhi u hình th c h p tác đa d ng, mà nòng c t là h p tác xã, d a
trên s h u c a các thành viên và s h u t p th , liên k t r ng rãi nh ng ng

i lao

đ ng, các h s n xu t, kinh doanh, các doanh nghi p nh và v a thu c các thành ph n
kinh t , không gi i h n quy mô, l nh v c và đ a bàn (tr m t s l nh v c có quy đ nh
riêng); phân ph i theo lao đ ng, theo v n góp và m c đ tham gia d ch v ; ho t đ ng
theo nguyên t c t ch , t ch u trách nhi m. Thành viên kinh t t p th bao g m các
th nhân và pháp nhân, c ng

i ít v n và nhi u v n, cùng góp v n và góp s c trên c

s tôn tr ng nguyên t c t nguy n, bình đ ng cùng có l i và qu n lý dân ch .
– Kinh t t p th l y l i ích kinh t làm chính, bao g m l i ích c a các thành viên và
l i ích t p th , đ ng th i coi tr ng l i ích xã h i c a thành viên, góp ph n xoá đói,
gi m nghèo, ti n lên làm giàu cho các thành viên, phát tri n c ng đ ng. ánh giá hi u
qu kinh t t p th ph i trên c s quan đi m toàn di n, c kinh t – chính tr – xã h i,
c hi u qu c a t p th và c a các thành viên.
– Ti p t c phát tri n kinh t t p th trong các ngành, l nh v c, đ a bàn, trong đó tr ng
tâm là

khu v c nông nghi p, nông thôn. Phát tri n kinh t t p th trong nông nghi p,

nông thôn ph i trên c s b o đ m quy n t ch c a kinh t h , trang tr i, h tr đ c
l c cho kinh t h , trang tr i phát tri n; g n v i ti n trình công nghi p hóa, hi n đ i
hóa nông nghi p và xây d ng nông thôn m i; không ng ng phát tri n s c s n xu t,
nâng cao n ng su t, hi u qu và s c c nh tranh trong quá trình h i nh p kinh t qu c
t .
– T ng c

ng s lãnh đ o c a các c p y đ ng, nâng cao vai trò qu n lý c a Nhà n

c

trong vi c ti p t c đ i m i, phát tri n và nâng cao hi u qu kinh t t p th . Nhà n

c

ban hành các chính sách tr giúp kinh t t p th trong quá trình xây d ng và phát tri n,

11


thông qua vi c giúp đ đào t o, b i d
b t thông tin, m r ng th tr
đ ng tr

ng cán b , ng d ng khoa h c công ngh , n m

ng, xây d ng các qu h tr phát tri n, gi i quy t n t n

c đây, khuy n khích vi c tích lu và s d ng có hi u qu v n t p th trong

h p tác xã.
– Phát tri n kinh t t p th theo ph

ng châm tích c c nh ng v ng ch c, xu t phát t

nhu c u th c ti n, đi t th p đ n cao, đ t hi u qu thi t th c, vì s phát tri n c a s n
xu t, tránh duy ý chí, nóng v i, gò ép, áp đ t; đ ng th i không buông l ng lãnh đ o đ
m c cho tình hình phát tri n t phát, ch m n m b t và đáp ng nhu c u v phát tri n

kinh t h p tác c a nhân dân.
Ngh quy t s 21-NQ/T

H i ngh l n th 6 Ban Ch p hành Trung

X) “V ti p t c hoàn thi n th ch kinh t th tr

ng đ nh h

ng

ng (khóa

ng xã h i ch ngh a” ch

rõ: “Ti p t c đ i m i, phát tri n h p tác xã và t h p tác theo c ch th tr

ng, phù h p

v i các nguyên t c: t nguy n, dân ch , bình đ ng, cùng có l i và phát tri n c ng đ ng.
Khuy n khích t ng v n góp, t ng v n đ u t phát tri n, t ng tài s n và qu không chia
trong h p tác xã; phát tri n các t h p tác, h p tác xã đa d ng, s n xu t kinh doanh có
hi u qu . Nhà n

c có chính sách h tr cho các t ch c kinh t t p th ti p c n các

ngu n v n; đào t o cán b qu n lý, lao đ ng; tr giúp k thu t và chuy n giao công
ngh ; h tr phát tri n th tr
án đ u t c a Nhà n
i h i XI c a

và ph

ng, tham gia các ch

ng trình xúc ti n th

ng m i, các d

c” [35].

ng ch rõ quan đi m v kinh t t p th là: Ti p t c đ i m i n i dung

ng th c ho t đ ng c a kinh t t p th , kinh t h p tác xã; đ y m nh liên k t và

h p tác d a trên quan h l i ích, áp d ng ph
c ch th tr

ng. Nhà n

ng th c qu n lý tiên ti n, phù h p v i

c có c ch , chính sách h tr v ti p c n ngu n v n, đào

t o ngu n nhân l c, chuy n giao k thu t, công ngh , h tr phát tri n th tr

ng, t o

đi u ki n phát tri n kinh t h p tác xã trên c s phát tri n và phát huy vai trò c a kinh
t h .
i h i l n th XII,

n i dung và ph

ng C ng s n Vi t Nam ti p t c kh ng đ nh: “Ti p t c đ i m i

ng th c ho t đ ng c a kinh t t p th , kinh t HTX; đ y m nh liên

12


k t và h p tác d a trên quan h l i ích, áp d ng ph
h p v i c ch th tr

ng th c qu n lý tiên ti n, phù

ng” [18].

Th ch hoá quan đi m, đ

ng l i phát tri n kinh t t p th c a

(1996, 2003 và 2012) đã t o đi u ki n đ HTX đ
tri n kinh t – xã h i c a Nhà n

ng, Lu t H p tác xã

c tham gia các ch

ng trình phát

c.

Trên c s nh ng quan đi m, ch tr

ng c a

ng và chính sách, pháp lu t c a Nhà n

phong trào kinh t h p tác, h p tác xã Vi t Nam đang có nh ng b
HTX tr thành ch d a cho nh ng ng

c,

c phát tri n nh t đ nh.

i có nhu c u h p tác và nh ng ng

i y u th ,

không có v n và t li u s n xu t, cùng góp công, góp s c, góp c a làm n nh m c i thi n
cu c s ng, xoá đói gi m nghèo và phát tri n s n xu t kinh doanh, góp ph n xây d ng kinh
t – xã h i đ a ph

ng n đ nh và phát tri n.

1.3. N i dung phát tri n kinh t HTX
N

c ta đang trong th i k h i nh p, công nghi p hóa, hi n đ i hóa. Phát tri n kinh t

HTX v i công nghi p hóa, hi n đ i hóa có quan h m t thi t, bi n ch ng v i nhau;

phát tri n kinh t HTX góp ph n thúc đ y công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n

c,

đi u đó th hi n:
Th nh t, phát tri n kinh t HTX t ng b c bi n đ i c n b n, toàn di n các ho t đ ng s n
xu t kinh doanh, d ch v , qu n lý kinh t , xã h i. N u s n xu t c th mang tính riêng l , hi u
qu kinh t không cao thì phát tri n kinh t HTX phát huy đ c th m nh n i l c v v n (đ c
bi t v n s n xu t kinh doanh, v n nhàn r i trong dân, v n phòng ng a r i ro, ti t ki m…là r t
l n), phát huy đ c s c m nh, trí tu t p th , có s qu n lý, h tr c a Nhà n c s t ng b c
bi n đ i các ho t đ ng kinh t sang s n xu t v i quy mô l n, t ng b c thay th s n xu t kinh
doanh nh l , manh mún, kém hi u qu .
Th hai, phát tri n kinh t HTX t ng b c c i bi n lao đ ng th công, l c h u thành lao đ ng
s d ng k thu t tiên ti n, hi n đ i đ đ t t i n ng su t lao đ ng xã h i cao. Trên c s v n
đ c t p trung t các ngu n l c, t xã viên đ n các ngu n v n bên ngoài có đi u ki n đ đ u
t công ngh , khoa h c l thu t, ph ng ti n s n xu t, kinh doanh hi n đ i, trên c s đó m
r ng quy mô s n xu t, t ng c ng tính c nh tranh, nâng cao hi u qu kinh t xã h i.

13


Th ba, phát tri n kinh t HTX đ chuyên môn hóa các khâu trong quá trình s n xu t
hàng hóa, t o thành chu i giá tr hàng hóa. Xây d ng các th
tín, đ ng th i h p tác xã s là đ i di n tìm ki m th tr

ng hi u hàng hóa có uy

ng, trao đ i các nguyên li u

đ u vào cho quá trình s n xu t, tiêu th , xu t kh u hàng hóa b n v ng. Do đó, phát

tri n kinh t HTX c ng là quá trình liên k t các nhà: Nhà s n xu t, nhà khoa h c, nhà
doanh nghi p và các c quan c a Nhà n

c các c p.

Th t , phát tri n kinh t HTX c ng là quá trình xây d ng đ i ng cán b , xã viên h p
tác xã có trình đ qu n lý, chuyên môn nghi p v nh m xây d ng quan h lao đ ng hài
hòa, h p lý, t ng b

c đáp ng và th a mãn nhu c u v kinh t , v n hóa, tình c m c a

các xã viên.
Th n m, phát tri n kinh t HTX là góp ph n thúc đ y công nghi p hóa, hi n đ i hóa.
Xét trên t ng th n n kinh t , trong quá trình công nghi p hóa, hi n đ i hóa các t
ch c kinh t t p th , HTX là m t th tr
Ng

ng r ng l n c a các ngành công nghi p.

c l i, kinh t t p th , HTX nông nghi p là n i cung c p ngu n nguyên li u quan

tr ng cho công nghi p ch bi n, hàng tiêu dùng. Do v y HTX góp ph n thúc đ y công
nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n

c, đ c bi t là công nghi p hóa, hi n đ i hóa nông

nghi p, nông thôn.
1.4. Nhân t

nh h

ng đ n ho t đ ng c a các HTX

1.4.1. Nhân t bên trong
1.4.1.1. Xã viên h p tác xã
HTX là n i t p h p và liên k t các cá nhân qua đó h (các xã viên) giúp đ l n nhau và h p
tác v i nhau nh m th c hi n các nhu c u chung c a h v hàng hóa / d ch v / v n hóa / xã
h i. Lý do c b n là các nhu c u chung này c a xã viên ch đ

c đáp ng ho c đ

ng hi u qu h n thông qua h p tác xã. Vì v y, n u HTX không đáp ng đ
chung c a xã viên

c các nhu c u

m c đ nh t đ nh, s liên k t và h p tác gi a các thành viên s b y u

đi và HTX s b suy y u. Các HTX nh h n có tính ch t ho t đ ng t
h p nh t v i nhau d

c đáp

ng t nhau có th

i hình th c liên hi p h p tác xã. V i nh ng lý do trên, HTX là m t t

ch c kinh t - xã h i liên k t các cá nhân đ
c a xã viên theo nguyên t c t

c hình thành nh m đáp ng các nhu c u chung

ng tr .

14


1.4.1.2. Ch t l

ng đ i ng cán b

i ng cán b HTX ph i đ v s l
trình đ đào t o đ m b o v ch t l
t ng th i k nh t đ nh, đáp ng đ

ng và ch t l

ng cân đ i v c c u ngành ngh và

ng đ các HTX có đ s l

ng lao đ ng c n thi t cho

c yêu c u phát tri n khu v c HTX nhanh, b n v ng, đ

s c c nh tranh và h i nh p khu v c. M t khác cán b trong HTX h luôn là nh ng ng

i

gi i v chuyên môn, có tính k lu t, ý th c chính tr cao và có s c kh e t t, nâng cao n ng

l c, quan lý HTX trong đi u ki n h i nh p.
Tùy thu c vào lo i hình HTX đ xác đ nh c c u cán b là cán b qu n lý, cán b khoa
h c k thu t, lao đ ng có tay ngh cao, lao đ ng ph thông, h p lý phù h p.
1.4.1.3. T góc đ s h u
Trong t ng h p tác xã, liên hi p h p tác xã, kinh t HTX là s liên k t s n xu t, kinh
doanh c a các thành viên đ ng s h u. Vì v y đây là s liên k t bình đ ng, cùng có l i
và qu n lý dân ch .
Trong HTX, s h u t p th và s h u cá nhân c a các thành viên đ
Theo

c phân đ nh rõ.

i u 48, Lu t HTX 2012, tài s n c a h p tác xã, liên hi p h p tác xã đ

c hình

thành t ngu n : a) V n góp c a thành viên, h p tác xã thành viên; b) V n huy đ ng
c a thành viên, h p tác xã thành viên và v n huy đ ng khác; c) V n, tài s n đ

c hình

thành trong quá trình ho t đ ng c a h p tác xã, liên hi p h p tác xã; d) Kho n tr c p,
h tr c a Nhà n

c và kho n đ

c t ng, cho khác.

Tài s n không chia c a h p tác xã, liên hi p h p tác xã bao g m: a) Quy n s d ng đ t
do Nhà n

n

c giao đ t, cho thuê đ t; b) Kho n tr c p, h tr không hoàn l i c a Nhà

c; kho n đ

c t ng, cho theo th a thu n là tài s n không chia; c) Ph n trích l i t

qu đ u t phát tri n h ng n m đ
không chia; d) V n, tài s n khác đ
Theo

c đ i h i thành viên quy t đ nh đ a vào tài s n
c đi u l quy đ nh là tài s n không chia.

i u 17, Lu t HTX 2012, v n góp c a thành viên th c hi n theo th a thu n và

theo quy đ nh c a đi u l nh ng không quá 20% v n đi u l c a h p tác xã. Th i h n,
hình th c và m c góp v n đi u l theo quy đ nh c a đi u l , nh ng th i h n góp đ
v n không v

t quá 6 tháng, k t ngày h p tác xã, liên hi p h p tác xã đ

15

c c p gi y


ch ng nh n đ ng ký ho c k t ngày đ
tác xã thành viên đ

c k t n p. Khi góp đ v n, thành viên, h p

c h p tác xã, liên hi p h p tác xã c p gi y ch ng nh n v n góp

ng th i c ng có th góp s c khi HTX có nhu c u. V n góp c a các thành viên đ
chia lãi h ng n m và đ

c

c rút khi xã viên ra kh i HTX.

1.4.1.4. T góc đ kinh t
V m t b n ch t, HTX là hi p h i c a các thành viên đ ng ý tr thành ng

i đ ng s

h u, đ a ra các quy t đ nh dân ch và đ ng khai thác doanh nghi p chung. M c tiêu
c b n c a HTX là đáp ng nhu c u và nguy n v ng v m t kinh t , v n hóa, xã h i
c a thành viên. Hay nói cách khác, HTX là t ch c kinh t - xã h i h p tác nh ng
ng

i y u th đ t ch c s n xu t kinh doanh nh m mang l i l i ích t i đa cho các

thành viên, khác v i các lo i hình doanh nghi p v m t m c tiêu thành l p (đáp ng
yêu c u kinh t , v n hóa, xã h i và t ch c ho t đ ng, dân ch , tính t

ng tr cao).

1.4.1.5. V m c tiêu ho t đ ng

V m c đích c a HTX, Bác vi t: “C t làm cho nh ng ng

i vô s n giai c p hóa ra

anh em. Anh em thì làm giùm nhau, nh l n nhau. B h t c nh tranh. Làm sao cho ai
tr ng cây thì đ

c n trái, ai mu n n trái thì giùm vào tr ng cây” [3]

Khác v i các doanh nghi p đ

c thành l p thu n túy vì m c đích là t i đa hóa l i

nhu n (m c tiêu kinh t ) c a các nhà đ u t (nh ng ng

i góp v n), các HTX đ

c

thành l p nh m đáp ng c các nhu c u v v n hóa và xã h i c a c các xã viên và
c ng đ ng dân c . Chính vì v y, m t ph n quan tr ng trong l i nhu n c a HTX đ

c

dùng đ đáp ng nhu c u kinh t c a c ng đ ng xã viên. Cách th c phân ph i này
c ng góp ph n t o ra c ch hi u qu đ các thành viên HTX cùng chia s khó kh n,
trách nhi m, ngh a v và l i ích, t đó khuy n khích phát tri n tinh th n h p tác, tính
c ng đ ng, tinh th n đoàn k t, t
1.4.1.6. V ph

ng tr , giúp đ l n nhau gi a các xã viên h p tác xã.

ng th c t ch c ho t đ ng

HTX là m t t ch c kinh t t ch có tính dân ch cao. HTX đ
góp v n c a xã viên, nh ng ng

c thành l p trên c s

i đ ng s h u h p tác xã, vì v y HTX là m t đ n v

kinh t t ch . Tuy nhiên, HTX khác v i các t ch c kinh t khác (các doanh nghi p)

16


tính dân ch cao. Lý do c b n là xã viên HTX v a là ng
d ng s n ph m/d ch v c a h p tác xã, v a là ng
ng

i góp v n v a là ng

i qu n lý v a là ng

is

i làm thuê. Là

i góp v n, c ng đ ng xã viên s cùng quy t đ nh làm cái gì và làm nh th nào đ

đáp ng cao nh t nhu c u chung v kinh t , v n hoá, xã h i c a h . Là ng

i s d ng

s n ph m, d ch v c a h p tác xã, xã viên có kh n ng tác đ ng m nh m đ n đ nh
h

ng s n xu t và ho t đ ng c a h p tác xã. V i t cách là ng

i qu n lý, các xã viên

HTX có quy n tham gia vào các quy t đ nh c a HTX m t cách dân ch . Là ng
thuê, các xã viên HTX đ
l
ng

c quy n h

ng các l i ích c b n c a ng

i làm

i cán b là ti n

ng và các quy n l i liên quan khác. Vì v y, HTX là t ch c t ch c a nh ng
i cán b đ

c ki m soát theo nguyên t c dân ch cao.

khác v i các doanh nghi p có m c tiêu thu n túy v m t th

i u này làm cho HTX

ng m i.

1.4.1.7. V v n
V n góp c a xã viên HTX

nhi u n

c có cách g i khác nhau: d ph n xã h i, v n

góp đi u l , c ph n. Tài s n chung đ

c hình thành và phát tri n không có m c đích

t thân, mà h

ng đ n vi c ph c v nhu c u chung v kinh t , v n hóa và xã h i c a

các xã viên. Vì v y, trong su t quá trình tham gia h p tác xã, xã viên ch đ

cs h u

t nhân ph n v n góp ban đ u c a h ; còn tài s n hình thành t ho t đ ng c a HTX là
tài s n chung không chia c a h p tác xã; tr
đ

c chuy n giao cho chính quy n đ a ph

ng h p HTX b gi i th , tài s n này ph i
ng; tr

ng h p xã viên rút ra kh i h p tác

xã, thì ch rút ph n v n đã góp. Tài s n chung không chia đ

c xem là đi u ki n thi t

y u cho s phát tri n b n v ng và liên t c c a HTX. S h u tài s n chung không phân
chia là đ c đi m mang tính b n ch t c a h p tác xã, ph n ánh tính c ng đ ng cao c a
HTX, khác h n v i các công ty, theo đó s h u c a thành viên góp v n t

ng ng v i

t l góp v n c a mình trong su t quá trình hình thành và phát tri n c a HTX.
1.4.2. Nhân t bên ngoài
Quy đ nh c a Lu t HTX hi n hành đã gi i phóng s c lao đ ng, s c sáng t o c a t t
c các thành viên tham gia HTX.

ây là y u t thay đ i v m t b n ch t. Tuy nhiên,

tác đ ng t bên ngoài đ n s phát tri n b n v ng c a các HTX c ng là v n đ c n
quan tâm. Trong đó, Nhà n

c v i vai trò quan tr ng, trong vi c ban hành ra các c

ch chính sách phù h p h tr HTX phát tri n; Nhà khoa h c v i vai trò là ng

17

it o