Hậu liêu trai - Nghiễm Nhiên Tề Nhân

Nghiễm Nhiên Tề Nhân
Nguyên tác: Dạ Vũ Thu Ðăng Lục
Tác giả: Tuyên Ðỉnh
Tại huyện Hoài Ninh có người tú tài tên là Uống Sĩ Nguyên, nhân vì
bần hàn nghèo khổ nên vẫn chưa lấy
được vợ phải ngụ cư ở một vùng ngoại ô xa huyện và sống bằng nghề
gõ đầu trẻ.
Có tân Nguyên đến uống rượu tại nhà một người bạn cùng trong văn
xã. Người bạn văn xã của chàng có một người vợ và hai người thiếp.
Vì tranh sủng mà vợ chàng và hai người thiếp thường xảy ra những
chuyện đấu khẩu cãi cọ lẫn nhau, nhiều khi vang dội ra đến tận nhà
khách.
Nguyên thấy vậy, tủm tỉm bảo với người bạn văn xã rằng :
- Sách 'Mạnh Tử ' đã dậy rằng người nước Tề chỉ có một vợ, một thiếp
mà thôi, nay huynh lại hơn hẳn người nước Tê những một thiếp, thế
này thật là đáng đời rồi.
Người bạn vừa xấu hổ vừa giận, nói:
- Huynh khỏi cần chê tôi, chỉ sợ sau này huynh gặp hoàn cảnh như tôi,
thì cũng co rúm lại như tôi mà thôi.
Nguyên đáp:
- Có được một người vợ đối với đệ cũng là khó, nói chi đến chuyện
được đào thêm liễu nữa.
Có ngời khách cũng ngồi ăn tiệc chung bàn là Lý Vạn Niên nghe nói
thế cũng không nhịn được, phải ôm
bụng mà cười sặc sụa.
Sau đó ít lâu, Nguyên hỏi người con gái của một cựu thân hào họ
Dương, là Tố Lan làm vợ. Tố Lan tuổi vừa đôi tám, lại nổi tiếng là dẹp,
nhan sắc diễm kiều. Sắp đến ngày đón dâu thì bỗng cả vùng Qui Giang
có lệnh giới nghiêm phòng bị giặc cướp.
Người mẹ của Tố Lan phải đến Hừ Khê để dưỡng bệnh, còn nàng phải
vội vã vào trong thành để thâu nhập các đồ vàng bạc tế nhuyễn. Giữa

lúc nàng đang gói ghém hành trang thì nghe tin cửa phía Bắc của huyện
đã bị giặc phá. Tô Lan hoảng hốt vứt bỏ mọi hành trang lại, đầu bù tóc
rối, mặt mũi nhem nhuốc bẩn thỉu, lẩn vào đám dàn bà con gái hàng
xóm, chạy ra cửa phía Nam. Ðường xa lộ dài, nàng lại bó chân, nên nỗi
khổ cực kể chẳng hết.
Những người chạy loạn, chạy được một vài dặm thì gặp một ngọn núi
cao lớn chặn phía trước mặt. Ðàn bà con gái đều ngừng cả lại ở dưới
chân núi để nghỉ ngơi lấy sức Thình lình có một gã kỵ binh phi ngựa
chạy tới như bay, hô lớn báo cho mọi người là quân giặc đang vòng từ
phía Nam núi bọc tới. Mọi người ai nấy nghe thấy thế đều kinh hoàng
sợ hãi, bỏ chạy tứ tán.
Tố Lan chẳng biết chạy đi đâu. Nàng thấy bên hữu của ngọn núi có một
cây hòe già, đã chết khô, thật lớn, thân to bằng cả chục người ôm mới
xuể, bên trong rỗng ruột, nàng bèn chui vào đấy để nấp.
Quả nhiên, lát sau nàng nghe thấy có tiếng ngựa phi, tiếng người la hét,
tiếng trẻ con khóc lóc, tiếng người già cả kêu gào thảm thiết, hỗn tạp
suất từ giờ ngọ đến giờ thân, thanh âm mới dần dần biến mất, trả lại
cảnh trí yên lặng trầm tịch.
Bấy giờ, Tố Lan mới lén chui ra khỏi hốc cây, tìm đường đi. Nàng thấy
có một thiếu niên từ trong bụi cây ló mặt ra ngoài, nhớn nhác nghe
ngóng. Gã thấy đã yên tĩnh, bèn đi ra, tiến tới gần Tố Lan chắp tay vái
chào, hỏi nàng đi đâu
Nàng sót sa sùi sụt hỏi lại:
- Chẳng biết đến Hứ Khê có xa lắm không thầy tú?
Thiếu niên nhìn Tố Lan một hồi lâu suy nghĩ rồi nói:
- Thật ra thì cũng không xa lắm đâu. Cách Lĩnh Nam khoảng năm dặm
mà thôi. Nhưng mặt trời đã lặn, đêm khuya hoang dã, đầy những nguy
hiểm, nàng lại bó chân, bước sen mạn hành, e rằng chẳng chết vì giặc
cướp, thì cũng làm mồi cho hổ báo sài lang. Quãng chỗ suối chảy vòng
đằng kia, có mấy gian nhà tranh, chính là nhà bà con của tôi đấy. Chỗ

ấy yên lặng vắng vẻ, nhà không có đàn ông, chỉ có một bà lão già trông
cửa, sao chẳng đến đó xin ngủ đỡ, sáng mai dạy nhờ bà ấy đưa về, bất
quá tốn mấy quan tiền thù lao thôi. Ðó là cách hay nhất.
Tố Lan cúi đầu suy nghĩ, thấy không còn cách nào khác, đành nuốt lệ
đi theo thiếu niên. Chừng đến nơi, chỉ thấy mấy gian nhà không to gì
lắm, với một bà già tóc đã bạc. Bà lão ngẩng đầu lên nhìn thấy một đôi
trai gái xăm xăm bước vào cửa, lấy làm kỳ lạ hỏi:
- Tướng công thừa cơ loạn lạc, lấy vợ không báo cho ai biết. Tiện quá
nhỉ?
Thiếu niên đáp:
- Lão đừng có hồ đồ nói ẩu. Người ta là con nhà lương thiện tử tế. Xin
cho ngủ đỡ một đêm rồi mai đi.
Bà lão lải nhải hỏi thăm thiếu mền về tình hình giặc dã, rồi thở ngắn
than dài chuyện có thằng con bị sung làm lính phòng ngự ở trong thành
chưa về, nước mắt sụt sùi không dứt.
Thiếu niên nói trá là con bà ta vẫn bình yên vô sự để vỗ về an ủi rồi
dục bà ta đi chuẩn bị thổi cơm ăn. Nhưng Tố Lan vì lo nghĩ đến thân
mẫu, nên chẳng sao nuốt nổi.
Ðêm xuống, nhà lại không đèn, tối đen như mực.
Thiếu niên đến ngủ ở một phòng khác, còn bà nằm chung với Tố Lan.
Bà lão tỏ vẻ ân cần hỏi han về họ hàng gia thế của Tố Lan, thì nàng
đáp:
- Cha cháu ngày trước từng làm huyện lệnh huyện Văn Hỉ. Còn cháu
đã được hứa gả cho người tú tài họ
Uổng ở Nam Ðường, chẳng biết chồng cháu bây giờ sống chết ra sao.
Nói xong thì nước mắt hai hàng.
Bà lão an ủi:
- Cái cậu vừa dẫn cô về đây cũng là một vị tú tài, tên là Lý Vạn Niên,
ắt hẳn là người đồng học với chồng cô.
Sao cô không hỏi tin tức cậu ấy. Cậu ấy là điền chủ cho tôi thuê

khoảnh đất này. Gần đây, cậu ấy có hỏi cô Bốn nhà họ Phan làm vợ.
Cô ấy rất đẹp, tiếc rằng giặc dã nên chưa kết hôn.
Giữa lúc hai người trò chuyện, thì ngoài song cửa có tiếng chân bồi hồi
lui tới của Lý Vạn Niên. Lại cả tiếng hắng dặng. Sau đấy là tiếng gọi
bà lão ra ngoài, Tố Lan chỉ nghe tiếng thì thào nho nhỏ của Lý và bà
lão, không rõ nói những gì.
Lát sau, bà lão trở vào, thở hổn hển phì phò như bò, chân tay run rẩy.
Chợt có tiếng mõ điểm canh ba. Bà lão dục Tố Lan lên giường ngủ.
Nàng ngoan ngoãn y lời. Sau đấy, thấy bà ta trằn trọc xoay sở, miệng
lẩm bẩm nói một mình:
- "Già cả hồ đồ lú lẫn, chưa đóng cửa bếp, mèo hoang ìân vào kiếm ăn,
e vỡ cả nồi niêu."
Rồi đứng dậy khoác áo vào người đi ra.
Tố Lan trong bụng cảm thấy sắp có điều bất trắc.
Nàng chỉnh lại y phục cho ngay ngắn gọn gàng, nghiêm trang ngồi ghế
chờ đợi. Quả nhiên thấy Lý Vạn Niên len lén đẩy cửa bước vào, đến
bên cạnh nàng dở trò tán tỉnh.
Tố Lan lớn tiếng mắng:
- Sáng nay nhờ ông dẫn đường, đó là cái ơn, nhưng bây giờ cư xử với
nhau thế này, thì còn gì gọi là ơn nghĩa nữa? Tôi là gái có chồng, ông
cũng là người có vợ, "ruộng dưa vườn lý" phải biết tránh điều bị nghi
kỵ, hơn nữa lại là kẻ đọc sách thánh hiền, xin ông chớ phóng túng dằm
vào vết xe đổ.
Lý không nghe, hỏa dục cấp bách, tay chân sờ lân thô lỗ Tố Lan phải
hết sức vùng vẫy chống cự, hô hoán, gào khóc thê thảm, âm thanh vang
động, vọng ra ngoài ngõ.
Lý vẫn không chịu buông mồi, cứ ôm ghì chặt lấy Tố Lan.
Trong khi đó, bà lão lại đứng ở ngoài nghe ngóng, canh giữ, không vào
cứu.
Giữa lúc vạn phần nguy cấp, bỗng có tiếng đập cửa ầm ầm. Bà lão chạy

vào bắt Tố Lan im tiếng không cho khóc rồi ra ngoài cổng, nhìn qua
khe hổng, thấy hai người thanh niên, mặc áo chẽn, đầu quấn khăn đỏ,
trông như lính giặc đi tuần đêm.
Bà lão van vỉ nói:
- Trăm lạy các đại vương, thương cho tôi, nhà nghèo trong lu không
còn lấy hột gạo.
Có tiếng người ngoài cổng đáp:
- Muốn sống thì mở cửa ngay, chậm trễ ông cho mồi lửa cháy tiêu nhà
bây giờ.
Bà lão bất đắc dĩ, vừa tháo xong then cửa, thì hai thanh niên ào ào chạy
xộc vào, nhưng Lý Vạn Niên đã
trèo bức tường thấp ở phía sau nhà trốn thoát.
Trước đó, lúc Nguyên đang ngồi dạy học ở ngoại thành thì nghe tin
thành đã bị giặc chiếm. Chàng vốn tính
phóng khoáng tự do, lại có thêm đôi chút võ nghệ, nên lấy khăn đỏ
quấn lên đầu, ăn mặc giả làm lính giặc, đi ra ngoài thành nghe ngóng
và tìm tin tức của Dương phu nhân và Tố Lan, gặp một người hàng
xóm của nàng cho biết là nàng đã bị lạc.
Nguyên buồn bã quay về. Giữa đờng vô tình thấy có người con gái
đứng khóc. Chàng phỏng chừng là Tố Lan.
Gạn hỏi, té ra là Phan Tứ Cô, vợ đã cưới của Lý Vạn Niên, cùng chạy
giặc với người em dâu mà bị thất tán, muốn tìm dện nhà Lý Vạn Niên
nhưng không biết đường, xin Nguyên cho đi cùng. Nguyên từng có lân
được Lý Vạn Niên mời đến nhà để xem đào nở, nên vui vẻ nhận lời
ngay. Lại e ngại gái trai bất tiện, đồng hành người đời dòm ngó, mới
nhặt những y phục, hài vớ đàn ông vứt ở dưới đất, bảo Phan Tứ Cô
mặc vào giả làm con trai, rồi cầm lấy một hòn đá đánh lửa châm đuốc,
dẫn Tứ Cô đi.
Chừng đến cổng gia trang của Lý Vạn Niên, Nguyên nghe có tiếng đàn
bà kêu khóc, lại thấy bà lão có vẻ hoảng hốt, sợ hãi đến run rẩy, lòng

đâm nghi ngờ, bèn rút đoản đao dấu ở dưới hài, uy hiếp bà lão, nói:
- Mụ dấu ai ở trong nhà, sao nghe tiếng người la khóc dữ vậy?
Bà lão đáp:
Ðó là ngời đàn bà được Lý công tử đưa về, nhân chạy loạn thất tán gia
đình mà khóc.
Lại hỏi đến Lý Vạn Niên, thì bà lão đáp:
- Nghe có đại vương đến, Lý công tử trèo tường sau
trốn khỏi rồi
Nguyên nghe nói thế, dậm chân than trời, chỉ vào
Phan Tứ Cô đang mặc giả trai, bảo với bà lão:
Ðây là người vợ đính hôn của Lý. Thế này là lỡ hết.
Biết làm sao đây?
Phan Tứ Cô cũng cởi chiếc khăn giả trai đội ở trên
đầu xuống, để lộ một làn tóc mây xinh đẹp, một khuôn
mặt thiếu nữ khả ái thật là kiều diễm.
Lúc bị Nguyên hỏi về người đàn bà do Lý dẫn về thì
bà lão tỏ ra ấp úng không dám trả lời.
Nguyên thấy trời cũng đã khuya, muốn từ biệt ra về,
nhng Phan Tứ Cô một mực quyến luyến không rời.
Chàng cười nói:
- Tôi là Uổng Sĩ Nguyên, tự khi vợ tôi bị thất tán, tôi
còn chưa tìm được, có thì giờ đâu mà quặc vợ người cơ
chứ?
Bà lão nghe thấy thế, kinh ngạc hỏi:
- Vậy công tử có phải là Uổng tú tài không?
Nguyên đáp:
- Chính là tôi đây.
Bà lão đáp:
- Vậy phu nhân có phải là con gái quan huyện họ Dương tên là Tố Lan
không?

Nguyên hỏi bà lão sao lại hiểu biết tường tận như thế.
Bà lão đáp:
- Lúc công tử mới đến, làm tôi tưởng là giặc, sợ hết cả hồn. Nay mà lão
kể rõ sự thật, thì e làm cho công tử mừng mà chết mất.
Nguyên cố gạn hỏi, bà lão chỉ chỉ vào trong buồng nói:
- Người gào khóc ở trong buồng kia, công tử hãy vào xem có phải là
phu nhân chăng?
Chừng Nguyên vào gặp, quả đúng là Tố Lan. Ngưu Lang Chức Nữ
không hẹn mà gặp, kể sao cho hết nỗi vui mừng. Bèn gởi gấm Phan Tứ