Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh tại công ty TNHH một thành viên điện cơ hóa chất 15

Bộ giáo dục và đào tạo

Bộ nông nghiệp và ptnt

Trờng đại học thuỷ lợi
----------

Vũ Thị Thùy Dương

Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh
của Công ty TNHH Một thành viên
Điện cơ hóa chất 15

Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

Người hướng dẫn: pgs. TS nguyễn Bá UÂN

Hà nội, 2017



L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u khoa h c do chính tác gi th c
hi n. Các k t qu nghiên c u và các k t lu n trong lu n v n là trung th c, không sao
chép t b t k m t ngu n nào và d
tài li u đã đ

i b t k hình th c nào. Vi c tham kh o các ngu n

c th c hi n trích d n rõ ràng, trung th c và ghi ngu n tài li u tham kh o

đúng quy đ nh.
Tác gi

V Th Thùy D

i

ng


L IC M

N

Trong quá trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành lu n v n này, tác gi đã nh n đ

c

s quan tâm, giúp đ t n tình t phía t p th và cá nhân:
Tác gi xin trân tr ng bày t lòng bi t n t i t t c các th y, cô giáo Tr

ng

ih c

Th y l i, Phòng ào t o đã giúp đ tác gi trong quá trình h c t p và nghiên c u.
Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c đ i v i PGS.TS. Nguy n Bá Uân, ng
tình h

i đã t n

ng d n, giúp đ tác gi trong su t th i gian nghiên c u đ tài.

Tác gi c ng xin chân thành c m n Ban lãnh đ o Công ty TNHH M t thành viên
i n c hóa ch t 15, các đ ng nghi p đã giúp đ , t o đi u ki n thu n l i cho tác gi
trong quá trình nghiên c u đ tài.
Tác gi

V Th Thùy D

ii

ng


M CL C

DANH M C CÁC B NG ............................................................................................. vi
DANH M C CÁC B NG, BI U.................................................................................vii
DANH M C CÁC CH
PH N M
CH

VI T T T .......................................................................... viii

U ............................................................................................................. 1

NG 1 C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V

HI U QU

KINH

DOANH C A DOANH NGHI P .................................................................................. 4
1.1. C s lý lu n v hi u qu kinh doanh trong doanh nghi p ................................... 4
1.1.1. Khái ni m v hi u qu kinh doanh ................................................................. 4
1.1.2. Phân bi t gi a k t qu và hi u qu kinh doanh .............................................. 6
1.1.3. B n ch t hi u qu kinh doanh ......................................................................... 7
1.1.4. Phân lo i hi u qu kinh doanh ........................................................................ 8
1.1.5. S c n thi t và ý ngh a c a vi c nâng cao hi u qu kinh doanh .................... 9
1.1.6. Các ch tiêu dùng trong đánh giá hi u qu kinh doanh ................................ 12
1.1.7. Ph

ng pháp s d ng đ đánh giá hi u qu kinh doanh .............................. 17

1.1.8. Các nhân t

nh h

ng đ n hi u qu s n xu t kinh doanh c a

doanh nghi p .......................................................................................................... 21
1.2. Kinh nghi m nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p
công nghi p ................................................................................................................ 26
1.2.1. Kinh nghi m c a các doanh nghi p .............................................................. 26

1.2.2. Các bài h c kinh nghi m rút ra cho Công ty TNHH M t thành viên
i n c hóa ch t 15 ................................................................................................ 35
1.3. T ng quan các công trình nghiên c u liên quan đ n đ tài ................................ 36
1.3.1. T ng quan tình hình nghiên c u trong n

c ................................................ 36

1.3.2. T ng quan tình hình nghiên c u ngoài n

c ................................................ 39

iii


CH

NG 2 PHÂN TÍCH TH C TR NG V HI U QU

DOANH T I CÔNG TY TNHH M T THÀNH VIÊN

S N XU T KINH

I NC

HÓA CH T

15 GIAI O N 2014 - 2016......................................................................................... 42
2.1. Gi i thi u chung v Công ty TNHH M t thành viên i n c hóa ch t 15 ........ 42
2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n ................................................................ 42
2.1.2. C c u t ch c và ngành ngh s n xu t kinh doanh .................................... 43

2.2. Tình hình s n xu t kinh doanh c a Công ty qua m t s n m ............................. 44
2.3. Phân tích hi u qu s n xu t kinh doanh c a Công ty giai đo n 2014-2016 ....... 47
2.3.1. Tình hình tài s n, ngu n v n t i Công ty ..................................................... 47
2.3.2. Phân tích hi u qu s d ng v n c a Công ty ............................................... 53
2.3.3. Phân tích hi u qu s d ng lao đ ng c a Công ty ....................................... 57
2.3.4. Phân tích hi u qu s d ng chi phí c a Công ty .......................................... 58
2.3.5. Phân tích l i nhu n Công ty ......................................................................... 61
2.4. Các nhân t

nh h

ng đ n hi u qu s n xu t kinh doanh c a Công ty ............ 64

2.4.1. Nhân t bên ngoài Công ty ........................................................................... 64
2.4.2. Các nhân t bên trong Công ty ..................................................................... 65
2.4.3. Các nhân t thu c môi tr

ng ngành ........................................................... 68

2.5. ánh giá th c tr ng hi u qu s n xu t kinh doanh c a Công ty ........................ 68
2.5.1. Nh ng m t hi u qu đ t đ

c ...................................................................... 68

2.5.2. Nh ng v n đ t n t i .................................................................................... 70
2.5.3. Nguyên nhân c a h n ch ............................................................................. 76
CH

NG 3 GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU S N XU T KINH DOANH

T I CÔNG TY TNHH M T THÀNH VIÊN I N C HÓA CH T 15 .................. 78
3.1.

nh h

ng và m c tiêu phát tri n c a Công ty TNHH M t thành viên

i n c hóa ch t 15 ................................................................................................... 78
3.1.1.

nh h

ng phát tri n chung ........................................................................ 78

3.1.2.

nh h

ng trong vi c nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh .................. 78
iv


3.2. Nh ng nguyên t c trong vi c đ xu t gi i pháp.................................................. 79
3.2.1. Nguyên t c khoa h c .................................................................................... 79
3.2.2. Nguyên t c ti t ki m ..................................................................................... 80
3.2.3. Nguyên t c kh thi ........................................................................................ 80
3.2.4. Nguyên t c đ m b o phát tri n b n v ng ..................................................... 80
3.2.5. Nguyên t c phù h p v i quy đ nh c a pháp lu t .......................................... 80
3.3.

xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu kinh doanh c a Công ty

TNHH M t thành viên i n c hóa ch t 15 .............................................................. 80
3.3.1. Nâng cao hi u qu s d ng tài s n ............................................................... 80
3.3.2.

u t đ i m i nâng cao n ng l c máy móc thi t b .................................... 82

3.3.3. Gi i pháp nâng cao ch t l

ng s n ph m ..................................................... 86

3.3.4. Gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng lao đ ng ............................................ 87
3.3.5. Các gi i pháp h tr khác ............................................................................. 89
K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................................................... 93
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ...................................................................... 95

v


DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: K t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a Công ty t n m 2014-2016 .......... 46
B ng 2.2: B ng cân đ i k toán c a Công ty ( VT: 106 đ ng) .......................................... 48
B ng 2.3: Các ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng tài s n c đ nh c a Công ty ................ 51
B ng 2.4: Các ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng tài s n l u đ ng c a Công ty.............. 52
B ng 2.5: Các ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng v n c đ nh c a Công ty..................... 54
B ng 2.7: Các ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng lao đ ng c a Công ty .......................... 57
B ng 2.8: K t c u chi phí c a Công ty t n m 2014-2016 .................................................. 59
B ng 2.9: Hi u qu s d ng chi phí c a Công ty ................................................................. 60
B ng 2.10: T su t sinh l i trên doanh thu n m 2014-2016 ................................................ 62

B ng 2.11: T su t sinh l i trên t ng tài s n c a Công ty ................................................... 62
B ng 2.12. T su t sinh l i trên v n c a Công ty ................................................................ 63
B ng 2.13: Ch t l

ng ngu n nhân l c t i Công ty ............................................................. 66

B ng 2.14. T ng h p s li u m t s ch tiêu ph n ánh hi u qu kinh doanh ..................... 69
c a Công ty qua các n m 2014-2016 .................................................................................... 69
B ng 2.15: Ch t l
B ng 3.1: Ph

ng ngu n nhân l c t i Công ty ............................................................. 73

ng án thay m i máy móc trang thi t b cho công ty ................................... 83

vi


DANH M C CÁC B NG, BI U
S đ 2.1: B máy t ch c c a Công ty ........................................................................ 43
Bi u đ 2.1: M t s ch tiêu kinh doanh c a Công ty qua các n m 2014-2016............ 45

vii


DANH M C CÁC CH

Tên đ y đ

Ký hi u vi t t t

CNQP

VI T T T

:

Công nhân qu c phòng

Công ty TNHH MTV :

Công ty Trách nhi m h u h n m t thành viên

CPSX

:

Chi phí s n xu t

VT

:

n v tính

EVNHCMC

:

T ng Công ty i n l c thành ph H Chí Minh

FDI

:

V n đ u t tr c ti p n

GDP

:

T ng s n ph m qu c n i

KQSX

:

K t qu s n xu t

L

:

Lao đ ng

NSL

:

N ng su t lao đ ng

SP

:

S n ph m

SXKD

:

S n xu t kinh doanh

TSC

:

Tài s n c đ nh

VC

:

V n c đ nh

viii

c ngoài


PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Trong môi tr

ng c nh tranh gay g t c a c ch th tr

ng ngày nay, m i doanh

nghi p đ u g p ph i nh ng khó kh n thu n l i nh t đ nh. Vì v y b t k m t doanh
nghi p nào mu n t n t i và phát tri n đ u ph i s d ng các ngu n l c s n có c a mình
đ ho t đ ng s n xu t kinh doanh đ t đ

c hi u qu cao và doanh nghi p nào c ng

đ u ph i xây d ng cho mình m c tiêu ho t đ ng kinh doanh. ó là m c tiêu t i đa hoá
l i nhu n và ngày càng nâng cao h n n a hi u qu s n xu t kinh doanh vì hi u qu là
đ ng l c, là m c tiêu hàng đ u, là cái đích cu i cùng mà doanh nghi p c n v
nh m đ m b o s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p.

có th đ t đ

này h ph i v n d ng, khai thác tri t đ các cách th c, các ph
doanh, nâng cao ch t l

nt i

c m c tiêu

ng pháp s n xu t kinh

ng s n ph m, h giá thành s n ph m, m r ng s n xu t kinh

doanh theo chi u r ng l n chi u sâu k c th đo n đ chi m l nh th tr

ng, h chi phí

s n xu t, quay vòng v n nhanh d nhiên ch trong khuôn kh pháp lu t hi n hành cho
phép. Có th nói, vi c nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh không ch có ý ngh a đ i
v i b n thân doanh nghi p mà còn đ i v i c xã h i. Tuy nhiên, v i trình đ còn th p,
ti m l c c a các doanh nghi p còn y u h u nh trên t t c các m t. Làm th nào đ có
đ v n, đ s d ng có hi u qu v v n và các ngu n l c khác, đ đáp ng đ
tiêu t ng tr

ng, đ thoát kh i nguy c phá s n và chi n th ng trên th tr

tranh đang là bài toán khó v i t t c các doanh nghi p.
thi t tr

c tiên là ph i n m b t đ

làm đ

cm c
ng c nh

c đi u này đi u c n

c nh ng thông tin kinh t , chính tr , xã h i, nh t là

thông tin kinh t đ k p th i có nh ng thay đ i cho phù h p v i n n kinh t m i.
Trong quá trình tham gia công tác t i Công ty Trách nhi m h u h n (TNHH) M t
thành viên

i n c hóa ch t 15, tác gi nh n th y r ng hi u qu ho t đ ng s n xu t

kinh doanh là v n đ quan tr ng không th thi u đ i v i b t kì doanh nghi p nào. Do
đó c n tìm ra nh ng bi n pháp nh m đem l i hi u qu cho ho t đ ng s n xu t kinh
doanh c a doanh nghi p, đây là m t trong nh ng khó kh n mà hi n nay Công ty đang
quan tâm. Tuy v y trong kinh doanh luôn có nh ng y u t b t ng và nh ng r i ro, s n
ph m c a Công ty luôn ph i đ i m t s c nh tranh c a các s n ph m cùng lo i và
1


nh ng bi n đ ng không ng ng trong môi tr
phát tri n trong môi tr
đ

ng kinh doanh.

t n t i và ti p t c

ng m c a, c nh tranh gay g t, các doanh nghi p c n ph i t o

c m t ch đ ng trên th

ng tr

ng. M t trong nh ng y u t đ xác đ nh v th đó

là hi u qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
Công ty TNHH MTV

i n c hóa ch t 15 là m t đ n v thu c T ng c c Công nghi p

Qu c phòng (CNQP), hi n nay tình hình s n xu t c a Công ty đang g p không ít khó
kh n v m t tiêu th , khó c nh tranh v i giá các s n ph m c khí c ng nh các s n
ph m thu c n công nghi p c a các Công ty trong cùng B Qu c phòng c ng nh
trên th tr

ng. Nh n th c đ

c t m quan tr ng c a vi c nâng cao hi u qu s n xu t

kinh doanh c a doanh nghi p tác gi đã l a ch n đ tài “Nâng cao hi u qu s n xu t
kinh doanh c a Công ty TNHH M t thành viên

i n c hóa ch t 15" làm đ tài

lu n v n t t nghi p.
2. M c đích nghiên c u c a đ tài
tài nghiên c u đ xu t m t s gi i pháp c b n nh m m c đích nâng cao hi u qu
s n xu t kinh doanh c a Công ty TNHH M t thành viên i n c hóa ch t 15 trong giai
đo n 2017 - 2022.
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u

it

ng nghiên c u c a đ tài là công tác t ch c ho t đ ng nâng cao hi u qu s n

xu t kinh doanh t i Công ty TNHH M t thành viên
nhân t

nh h

i n c hóa ch t 15 và nh ng

ng đ n hi u qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.

b. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi nghiên c u v n i dung và không gian: là các ho t đ ng kinh doanh c a
Công ty TNHH M t thành viên i n c hóa ch t 15
- Ph m vi v th i gian nghiên c u: Lu n v n s d ng các s li u thu th p v tình hình
s n xu t kinh doanh c a Công ty trong giai đo n t 2014 đ n 2016 đ
giá và đ xu t các gi i pháp cho giai đo n 2017 - 2022.
2

phân tích đánh

4. Ph

ng pháp nghiên c u

Nh ng ph

ng pháp đ

th ng hóa; Ph

ng pháp th ng kê; Ph

tích t ng h p; Ph
và m t s ph

c s d ng nghiên c u c a lu n v n g m: Ph
ng pháp phân tích so sánh; Ph

ng pháp phân tích kinh t ; Ph

ng pháp h
ng pháp phân

ng pháp đi u tra thu th p s li u;

ng pháp k t h p khác đ gi i quy t các v n đ liên quan đ n quá trình

nghiên c u.

3


CH

NG 1 C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V

HI U QU

KINH

DOANH C A DOANH NGHI P
1.1. C s lý lu n v hi u qu kinh doanh trong doanh nghi p
1.1.1. Khái ni m v hi u qu kinh doanh
Kinh doanh là vi c th c hi n m t s ho c th c hi n t t c các công đo n c a quá trình
đ u t s n xu t đ n tiêu th ho c th c hi n d ch v trên th tr

ng nh m m c đích sinh

l i. Các doanh nghi p quan tâm nh t chính là v n đ hi u qu s n xu t. S n xu t kinh
doanh có hi u qu s giúp cho doanh nghi p t n t i và phát tri n. Hi u qu s n xu t
kinh doanh cao hay th p ph thu c vào trình đ t ch c s n xu t và qu n lý c a m i
doanh nghi p. T tr

c đ n nay các nhà kinh t đã đ a ra nhi u khái ni m khác nhau

v hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p.
- Trong đi u ki n kinh t th tr

ng, doanh nghi p mu n t n tài và phát tri n đòi h i

kinh doanh ph i có hi u qu . Hi u qu kinh doanh cao, doanh nghi p có đi u ki n m
r ng và phát tri n, đ u t thêm thi t b , ph
công ngh m i, nâng cao đ i s ng ng

ng ti n áp d ng ti n b khoa h c k thu t,

i lao đ ng.

- Nhà kinh t h c Adam Smith cho r ng: "Hi u qu là k t qu đ t đ
đ ng kinh t , là doanh thu tiêu th hàng hoá". Nh v y, hi u qu đ

c trong ho t

c đ ng ngh a v i

ch tiêu ph n ánh k t qu ho t đ ng kinh doanh, có th do t ng chi phí m r ng s
d ng ngu n l c s n xu t. N u cùng m t k t qu có hai m c chi phí khác nhau thì theo
quan đi m này doanh nghi p c ng đ t hi u qu [6].
- Hi u qu kinh doanh đ

c xác đ nh b i t s gi a k t qu đ t đ

c v i chi phí b ra.

i n hình cho quan đi m này là tác gi Manfred - Kuhn và quan đi m này đ

c nhi u

nhà kinh t và qu n tr kinh doanh áp d ng và tính hi u qu kinh t c a các quá trình
s n xu t kinh doanh [1].
Hi u qu là tiêu chu n ch y u đánh giá m i ho t đ ng kinh t xã h i. Hi u qu là
ph m trù có vai trò đ c bi t và có ý ngh a to l n trong qu n lý kinh t c ng nh trong
khoa h c kinh t . Hi u qu là ch tiêu kinh t xã h i t ng h p đ l a ch n các
4


ph

ng án ho c các quy t đ nh trong quá trình ho t đ ng s n xu t th c ti n c a con

ng

i

m i l nh v c và t i các th i đi m khác nhau.

Ch tiêu hi u qu là t l gi a k t qu th c hi n các m c tiêu c a ho t đ ng đ ra so v i chi
phí đã b vào đ có k t qu v s l

ng, ch t l ng và th i gian.

Công th c đánh giá hi u qu chung
K t qu đ u ra
Hi u qu s n xu t kinh doanh

(1.1)

=
Y u t đ u vào

K t qu đ u ra đ

c đo b ng các ch tiêu nh : giá tr t ng s n l

ng, t ng doanh thu, l i

nhu n thu n, l i t c g p. Còn các y u t đ u vào bao g m: T li u lao đ ng, đ i t
lao đ ng, con ng

ng

i, v n ch s h u, v n vay.

Trong c ch th tr

ng, doanh nghi p là m t t ch c kinh t , là n i k t h p các y u

t c n thi t đ s n xu t và bán các s n ph m d ch v t o ra v i m c đích thu l i
nhu n. Ho t đ ng c a doanh nghi p th hi n hai ch c n ng c b n là th
cung ng s n xu t đ

ng m i và

c g i chung là s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. M i

ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p đ u có m c tiêu là t i đa hoá l i
nhu n. V n đ xác đ nh hi u qu s n xu t kinh doanh đ

c đ c p nhi u

vi c xác

đ nh các lo i m c sinh l i trong phân tích tài chính. M c sinh l i là ch tiêu đánh giá
hi u qu t ng h p v ho t đ ng c a doanh nghi p. Nó đ
t

ng đ i khi so sánh giá tr k t qu thu đ

c xác đ nh b ng ch tiêu

c v i giá tr c a các ngu n l c đã tiêu

hao đ t o ra k t qu . Hi u qu ho t đ ng c a m i doanh nghi p đ
trên nhi u khía c nh khác nhau nh ng hi u qu tài chính đ
tiêu m c sinh l i và luôn đ

c xem là th

cđ c pđ n

c th hi n qua các ch

c đo chính. T nh ng khái ni m

trên, có

th hi u hi u qu s n xu t kinh doanh là m t ph m trù kinh t ph n ánh trình đ s
d ng các ngu n l c (lao đ ng, thi t b máy móc, nguyên nhiên li u và ngu n v n)
đ đ tđ

c m c tiêu mà doanh nghi p đã đ ra.

Hi u qu s n xu t kinh doanh chính là chênh l ch gi a k t qu mang l i và nh ng
chi phí b ra đ đ t đ

c k t qu đó. Nó ph n ánh trình đ t ch c, qu n lý s n xu t

kinh doanh c a doanh nghi p. Hi u qu là m t th
5

c đo ngày càng quan tr ng đ


đánh giá s t ng tr

ng kinh t c a m i doanh nghi p nói riêng c ng nh c a toàn

b n n kinh t c a t ng khu v c, qu c gia nói chung. Hi u qu s n xu t kinh doanh
càng cao, càng có đi u ki n m r ng và phát tri n s n xu t đ u t tài s n c đ nh,
nâng cao m c s ng c a công nhân viên, th c hi n t t ngh a v v i nhà n
Hi u qu s n xu t kinh doanh c a m i doanh nghi p ph i đ

c.

c xem xét m t cách

toàn di n c v không gian và th i gian trong m i quan h v i hi u qu chung c a
toàn b n n kinh t qu c dân. Hi u qu s n xu t kinh doanh gi vai trò quan tr ng
đ i v i s phát tri n c a m i doanh nghi p, là đ ng l c thúc đ y, kích thích ng
lao đ ng làm vi c v i hi u su t cao h n, góp ph n t ng b

i

c c i thi n n n kinh t

qu c dân trong m i qu c gia.
T các khái ni m v hi u qu kinh doanh trên ta có th đ a ra khái ni m ng n g n nh
sau: Hi u qu kinh doanh là m t ph m trù kinh t ph n ánh trình đ l i d ng các
ngu n l c (lao đ ng, thi t b , v n và các y u t khác) nh m đ t đ

c m c tiêu kinh

doanh mà doanh nghi p đã đ ra [1].
1.1.2. Phân bi t gi a k t qu và hi u qu kinh doanh
K t qu c a ho t đông s n xu t kinh doanh là nh ng gì mà doanh nghi p đ t đ

c

sau m t quá trình s n xu t kinh doanh nh t đ nh, k t qu là m c tiêu c n thi t c a
m i doanh nghi p. K t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh có th là nh ng ch s c
th có th đ nh l
ánh đ

ng cân đong đo đ m đ

c m t ch t l

c c ng có th là nh ng y u t ch ph n

ng hoàn toàn có tính ch t đ nh tính nh th

tín nhi m c a khách hàng v ch t l

ng s n ph m. Ch t l

ng hi u, uy tín, s

ng bao gi c ng là m c

tiêu c a doanh nghi p. Ch tiêu k t qu ph n ánh v m t s l

ng công vi c đã th c

hi n trong m t th i k c a doanh nghi p, bao g m các ch tiêu s n l
l i nhu n. K t qu kinh doanh đ

c xem là m t đ i l

ng v t ch t đ

ng, doanh thu,
c t o ra trong

quá trình ho t đ ng kinh doanh. Do đó có k t qu ch a ch c đã có hi u qu .
Trong khái ni m hi u qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p đã s d ng

c hai ch tiêu là k t qu đ t đ

c và chi phí b ra đ có đ

c k t qu đó, nh ng n u s

d ng đ n v hi n v t thì khó kh n h n vì tr ng thái hay đ n v tính c a đ u vào và đ u
ra là khác nhau còn s d ng đ n v giá tr s luôn đ a đ
6

c các đ i l

ng khác nhau v


cùng m t đ n v . Trong th c ti n ng

i ta s d ng hi u qu ho t đ ng s n xu t kinh

doanh là m c tiêu cu i cùng c a ho t đ ng s n xu t c ng có nh ng tr
nó nh là m t công c đ đo l

ng h p s d ng

ng kh n ng đ t đ n m c tiêu đã đ t ra.

Ch tiêu hi u qu ph n ánh trình đ qu n lý s n xu t kinh doanh, ch t l

ng c a công

tác kinh doanh trong th i k đang xét, là ch tiêu so sánh gi a k t qu đ t đ
phí mà doanh nghi p ph i b ra đ đ t đ

c v i chi

c k t qu đó. Các ch tiêu hi u qu chính

bao g m hi u qu s d ng nguyên v t li u, lao đ ng, hi u qu s d ng v n, tài s n,
hi u qu s d ng chi phí. [1].
1.1.3. B n ch t hi u qu kinh doanh
B n ch t hi u qu kinh doanh là nâng cao n ng su t lao đ ng xã h i và ti t ki m lao
đ ng xã h i. ây là hai m t có m i quan h m t thi t c a v n đ hi u qu kinh doanh.
Chính vi c khan hi m ngu n l c và vi c s d ng chúng có tính ch t c nh tranh nh m
th a mãn nhu c u ngày càng t ng c a xã h i, đ t ra yêu c u ph i khai thác, t n d ng
tri t đ và ti t ki m các ngu n l c.

đ tđ

c m c tiêu kinh doanh, hi u l c c a các

y u t s n xu t và ti t ki m m i chi phí.
Vì v y, yêu c u c a vi c nâng cao hi u qu kinh doanh là ph i đ t k t qu t i đa v i chi
phí t i thi u, hay là ph i đ t k t qu t i đa v i chi phí nh t đ nh ho c ng
nh t đ nh v i chi phí t i thi u. Chi phí

đây đ

c l i đ t k t qu

c hi u theo ngh a r ng là chi phí t o ra

ngu n l c và chi phí s d ng ngu n l c, đ ng th i ph i bao g m c chi phí c h i. Chi
phí c h i là chi phí c a s l a ch n t t nh t đã b b qua, hay là chi phí c a s hy sinh
công vi c kinh doanh khác đ th c hi n ho t đ ng kinh doanh này. Chi phí c h i ph i
đ

c b sung vào chi phí k toán và ph i lo i ra kh i l i nhu n k toán đ th y rõ l i ích

kinh t th c. Cách tính nh v y s khuy n khích các nhà kinh doanh l a ch n ph

ng án

kinh doanh t t nh t, các m t hàng s n xu t có hi u qu h n. [1].
Hi u qu s n xu t kinh doanh còn ph i đ

c xem xét toàn di n c v m t không gian

và th i gian trong m i quan h hi u qu chung c a toàn b n n kinh t qu c dân:

7


- V m t không gian: hi u qu s n xu t kinh doanh ch có th nói là đ t đ

c m t cách

toàn di n ch khi ho t đ ng c a các khâu, các b ph n trong doanh nghi p đ u mang
l i hi u qu
- V m t th i gian: là hi u qu mà doanh nghi p đ t đ
kinh doanh không đ

doanh
đ

c trong t ng giai đo n, th i k

c làm sút gi m hi u qu c a các giai đo n, các th i k kinh

giác đ t ng th c a n n kinh t qu c dân, hi u qu mà doanh nghi p đ t

c ph i g n li n v i hi u qu c a toàn xã h i.

1.1.4. Phân lo i hi u qu kinh doanh
1.1.4.1. Hi u qu kinh t xã h i
Hi u qu kinh t xã h i c a m t ho t đ ng kinh t xác đ nh trong m i quan h gi a
ho t đ ng đó v i t cách là t ng th các ho t đ ng kinh t ho c là m t ho t đ ng c
th v kinh t v i n n kinh t qu c dân và đ i s ng xã h i. Hi u qu kinh t xã h i là
l i ích kinh t xã h i mà ho t đ ng kinh t mang l i cho n n kinh t qu c dân và cho
đ i s ng xã h i, đ

c th hi n

m c đ đóng góp vào vi c th c hi n các m c tiêu

kinh t xã h i nh : phát tri n s n xu t, t ng thu cho ngân sách, đ i m i c c u kinh t ,
t ng n ng su t lao đ ng, gi i quy t vi c làm và c i thi n đ i s ng nhân dân.
Hi u qu kinh t xã h i có tính ch t gián ti p r t khó đ nh l

ng nh ng l i có th đ nh

tính: “Hi u qu kinh t xã h i là tiêu chu n quan tr ng nh t c a s phát tri n”[1].

Hi u qu kinh doanh và hi u qu kinh t xã h i có m i quan h m t thi t v i nhau.
Trong nhi u tr

ng h p, hi u qu kinh doanh và hi u qu kinh t xã h i v n đ ng

cùng chi u, nh ng l i có m t s tr

ng h p hai m t đó l i mâu thu n v i nhau. Có

nh ng ho t đ ng kinh doanh không mang l i l i nhu n, th m chí có th thua thi t,
nh ng doanh nghi p v n kinh doanh vì l i ích chung đ th c hi n m c tiêu kinh t xã
h i nh t đ nh, đi u đó x y ra đ i v i các doanh nghi p công ích.
1.1.4.2. Hi u qu t ng h p
Chi phí b ra là y u t c n thi t đ đánh giá và tính toán m c hi u qu kinh t . Xét trên
góc đ tính toán, có các ch tiêu chi phí t ng h p (m i chi phí b ra đ th c hi n nhi m

8


v s n xu t kinh doanh) và chi phí b ph n (nh ng chi phí c n thi t đ th c hi n
nhi m v đó).
Hi u qu t ng h p th hi n m i t

ng quan gi a k t qu thu đ

c và t ng chi phí b

ra đ th c hi n nhi m v s n xu t kinh doanh.
Vi c tính toán hi u qu chi phí t ng h p cho th y hi u qu ho t đ ng chung c a doanh
nghi p hay n n kinh t qu c dân. Còn vi c tính và phân tích hi u qu c a các chi phí b

ph n cho th y s tác đ ng c a nh ng y u t n i b s n xu t kinh doanh đ n hi u qu
kinh t nói chung. V nguyên t c, hi u qu chi phí t ng h p thu c vào hi u qu chi phí
thành ph n. Nh ng trong th c t , không ph i các y u t chi phí thành ph n đ u đ
d ng có hi u qu , t c là có tr
khác. Nói chung mu n thu đ

cs

ng h p s d ng y u t này nh ng l i lãng phí y u t
c hi u qu kinh t , hi u qu do s d ng các y u t thành

ph n nh t thi t ph i l n h n so v i t n th t do lãng phí các y u t khác gây ra. [1].
1.1.4.3. Hi u qu c a t ng y u t
a. Hi u qu s d ng v n
Hi u qu s d ng v n c a doanh nghi p đ

c th hi n qua hi u su t s d ng v n, hi u

qu s d ng v n l u đ ng và v n c đ nh c a doanh nghi p.
+ V n l u đ ng: C n có nh ng bi n pháp tích c c h n đ đ y nhanh t c đ quay c a
v n l u đ ng, rút ng n th i gian thu h i v n góp ph n nâng cao hi u qu s d ng v n
c a doanh nghi p.
+ Hi u qu s d ng v n c đ nh: Hi u qu s d ng v n c đ nh c a doanh nghi p
đ

c th hi n qua s c s n xu t và m c sinh l i c a tài s n c đ nh. Hai ch tiêu này

càng cao thì hi u qu s d ng tài s n c đ nh c a doanh nghi p càng cao. [1].
b. Hi u qu s d ng lao đ ng c a doanh nghi p
ánh giá

m c sinh l i bình quân c a lao đ ng trong n m. N ng su t lao đ ng bình quân

đ u ng i c a doanh nghi p. Doanh nghi p c n chú tr ng đ n vi c s d ng lao đ ng, bi u
hi n b ng s lao đ ng gi m và s n l

ng t ng d n đ n chi phí th p v ti n l

1.1.5. S c n thi t và ý ngh a c a vi c nâng cao hi u qu kinh doanh
9

ng. [1]


Hi u qu kinh doanh là m t trong các công c h u hi u đ các nhà qu n tr th c hi n
các ch c n ng c a mình. Vi c xem xét và tính toán hi u qu kinh doanh không nh ng
ch cho bi t vi c s n xu t đ t

trình đ nào mà còn cho phép các nhà qu n tr phân

tích, tìm ra các nhân t đ đ a ra các bi n pháp thích h p trên c hai ph

ng di n t ng

k t qu và gi m chi phí kinh doanh nh m nâng cao hi u qu . V i t cách là m t công
c đánh giá và phân tích kinh t , ph m trù hi u qu không ch đ

c s d ng

giác đ

t ng h p, đánh giá chung trình đ s d ng t ng h p đ u vào trong ph m vi toàn doanh
nghi p mà còn s d ng đ đánh giá trình đ s d ng t ng y u t đ u vào
toàn b ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p c ng nh

ph m vi

t ng b ph n c u

thành c a doanh nghi p.
Ngoài ra, vi c nâng cao hi u qu kinh doanh còn là s bi u hi n c a vi c l a ch n
ph

ng án s n xu t kinh doanh. Doanh nghi p ph i t l a ch n ph

kinh doanh c a mình cho phù h p v i trình đ c a doanh nghi p.

ng án s n xu t
đ tđ

cm c

tiêu t i đa hóa l i nhu n, doanh nghi p bu c ph i s d ng t i u ngu n l c s n có.
Nh ng vi c s d ng ngu n l c đó b ng cách nào đ có hi u qu nh t l i là m t bài
toán mà nhà qu n tr ph i l a ch n cách gi i. Chính vì v y, ta có th nói r ng vi c
nâng cao hi u qu kinh doanh không ch là công c h u hi n đ các nhà qu n tr th c
hi n các ch c n ng qu n tr c a mình mà còn là th

c đo trình đ c a nhà qu n tr .

Ngoài nh ng ch c n ng trên c a hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p, nó còn là vai
trò quan tr ng trong c ch th tr

ng.

Th nh t, nâng cao hi u qu kinh doanh là c s c b n đ đ m b o s t n t i và phát
tri n c a doanh nghi p. S t n t i c a doanh nghi p đ
doanh nghi p trên th tr

c xác đ nh b i s có m t c a

ng, mà hi u qu kinh doanh l i là nhân t tr c ti p đ m b o

s t n t i đó, đ ng th i m c tiêu c a doanh nghi p là luôn t n t i và phát tri n m t
cách v ng ch c. Do v y, vi c nâng cao hi u qu kinh doanh là m t đòi h i t t y u
khách quan đ i v i t t c các doanh nghi p ho t đ ng trong c ch th tr

ng hi n

nay. Do yêu c u c a s t n t i và phát tri n c a m i doanh nghi p đòi h i ngu n thu
nh p c a doanh nghi p ph i không ng ng t ng lên. Nh ng trong đi u ki n ngu n v n
và các y u t k thu t c ng nh các y u t khác c a quá trình s n xu t ch thay đ i
trong khuôn kh nh t đ nh thì đ t ng l i nhu n đòi h i các doanh nghi p ph i nâng
10


cao hi u qu kinh doanh. Nh v y, hi u qu kinh doanh là h t s c quan tr ng trong
vi c đ m b o s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p.
M t cách nhìn khác s t n t i c a doanh nghi p đ

c xác đ nh b i s t o ra hàng

hóa, c a c i v t ch t và các d ch v ph c v cho nhu c u c a xã h i, đ ng th i t o
ra s tích l y cho xã h i.
v

th c hi n đ

c nh v y thì m i doanh nghi p đ u ph i

n lên và đ ng v ng đ đ m b o thu nh p đ bù đ p chi phí b ra và có lãi trong

quá trình ho t đ ng kinh doanh. Có nh v y m i đáp ng đ

c nhu c u tái s n xu t

trong n n kinh t . Nh v y chúng ta bu c ph i nâng cao hi u qu s n xu t kinh
doanh m t cách liên t c trong m i khâu c a quá trình ho t đ ng kinh doanh nh là
m t nhu c u t t y u. Tuy nhiên, s t n t i m i ch là yêu c u mang tính ch t gi n
đ n còn s phát tri n và m r ng c a doanh nghi p m i là yêu c u quan tr ng. B i
vì s t n t i c a doanh nghi p luôn luôn ph i đi kèm v i s phát tri n m r ng c a
doanh nghi p, đòi h i ph i có s tích l y đ m b o cho quá trình s n xu t m r ng
theo đúng quy lu t phát tri n.
Th hai, nâng cao hi u qu kinh doanh là nhân t thúc đ y s c nh tranh và ti n b
trong kinh doanh. Chính vi c thúc đ y c nh tranh yêu c u các doanh nghi p ph i t
tìm tòi, đ u t t o nên s ti n b trong kinh doanh. Ch p nh n c ch th tr
ch p nh n s c nh tranh. Song khi th tr

ng là

ng ngày càng phát tri n thì c nh tranh gi a

các doanh nghi p ngày càng gay g t và kh c li t h n. S c nh tranh lúc này không còn
là s c nh tranh v m t hàng mà c nh tranh v m t ch t l

ng, giá c mà còn ph i

c nh tranh nhi u y u t khác n a. M c tiêu c a doanh nghi p là phát tri n thì c nh
tranh là y u t làm cho doanh nghi p m nh lên nh ng ng
doanh nghi p không t n t i đ

c trên th tr

ng.

đ tđ

c l i c ng có th làm cho
c m c tiêu là t n t i và

phát tri n m r ng thì doanh nghi p ph i chi n th ng trong c nh tranh trên th tr
Do đó doanh nghi p c n ph i có hàng hóa, d ch v ch t l

ng t t, giá c h p lý. M t

khác hi u qu lao đ ng là đ ng ngh a v i vi c gi m giá thành, t ng kh i l
hóa, ch t l

ng, m u mã không ng ng đ

ng.

ng hàng

c c i thi n nâng cao....

Th ba, vi c nâng cao hi u qu kinh doanh chính là nhân t c b n t o ra s th ng l i
cho doanh nghi p trong quá trình ho t đ ng kinh doanh trên th tr

ng. Mu n t o ra s

th ng l i trong c nh tranh đòi h i các doanh nghi p ph i không ng ng nâng cao hi u
11


qu kinh doanh c a mình. Chính s nâng cao hi u qu kinh doanh là con đ

ng nâng

cao s c c nh tranh và kh n ng t n t i, phát tri n c a m i doanh nghi p. [1].
1.1.6. Các ch tiêu dùng trong đánh giá hi u qu kinh doanh
1.1.6.1. Nhóm ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng v n
Khi xem xét hi u qu kinh doanh c a m i doanh nghi p, c n ph i d a vào m t h
th ng các tiêu chu n, các doanh nghi p ph i coi các tiêu chu n là m c tiêu ph n đ u.
Có th hi u tiêu chu n hi u qu là gi i h n, là m c xác đ nh ranh gi i có hay không có
hi u qu . N u theo ph
đ

ng pháp so sánh toàn ngành có th l y giá tr bình quân đ t

c c a ngành làm tiêu chu n hi u qu . N u không có s li u c a toàn ngành thì so

sánh v i các ch tiêu c a n m tr
đ

c. C ng có th nói r ng, các doanh nghi p có đ t

c các ch tiêu này m i có th đ t đ

c các ch tiêu v kinh t . H th ng các ch tiêu

đánh giá hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p bao g m:
Nhóm ch tiêu này ph n ánh hi u qu kinh doanh c a toàn b ho t đ ng s n xu t kinh
doanh c a doanh nghi p.
nghi p nên th

ng đ

ây là các ch tiêu ph n ánh chính xác tình hình doanh

c dùng đ so sánh gi a các doanh nghi p v i nhau.

1. S c s n xu t c a v n
Doanh thu tiêu th s n ph m trong k
S c s n xu t c a v n

=

(1.2)
T ng v n kinh doanh trong k

Ch tiêu này cho bi t hi u qu s d ng v n c a doanh nghi p trong vi c t o ra doanh
thu: M t đ ng v n kinh doanh t o ra bao nhiêu đ ng doanh thu.
2. Hi u qu s d ng v n c đ nh
a. S c s n xu t c a v n c đ nh
Doanh thu tiêu th s n ph m trong k
S c s n xu t c a v n c đ nh

=

(1.3)
S d bình quân v n c đ nh trong k

12


Ch tiêu này cho bi t m t đ ng v n c đ nh trong k t o ra đ

c bao nhiêu đ ng

doanh thu.
b. S c sinh l i c a v n c đ nh
L i nhu n trong k
S c sinh l i c a v n c đ nh

=

(1.4)
V n c đ nh bình quân trong k

Ch tiêu này cho ta bi t m t đ ng v n c đ nh trong k t o ra đ

c bao nhiêu

đ ng l i nhu n.
3. Hi u qu s d ng v n l u đ ng
a. S c s n xu t c a v n l u đ ng
Doanh thu tiêu th SP trong k

S c s n xu t c a

=

v n l u đ ng

(1.5)
V n l u đ ng bình quân trong k

Ch tiêu này cho bi t m t đ ng v n l u đ ng t o ra bao nhiêu đ ng doanh thu trong
quá trình s n xu t kinh doanh.
b. S c sinh l i c a v n l u đ ng
S c sinh l i c a
v n c đ nh

L i nhu n trong k
=

(1.6)
V n l u đ ng bình quân trong k

Ch tiêu này cho bi t m t đ ng v n l u đ ng t o ra bao nhiêu đ ng doanh thu trong
quá trình s n xu t kinh doanh.
c. H s đ m nhi m c a v n l u đ ng
H s đ m nhi m c a
v n l u đ ng

V n l u đ ng bình quân trong k
=

(1.7)
Doanh thu tiêu th (tr thu )

Ch tiêu này cho bi t bao nhiêu đ ng v n đ m nhi m vi c s n xu t ra m t đ ng
doanh thu.
13


Các ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng v n l u đ ng nêu trên th

ng đ

c so sánh v i

nhau gi a các th i k . Các ch tiêu này t ng ch ng t hi u qu s d ng các y u t
thu c v n l u đ ng t ng và ng

c l i.

M t khác, ngu n v n l u đ ng th

ng xuyên v n đ ng không ng ng và t n t i

nhi u

d ng khác nhau, có khi là ti n, c ng có khi là hàng hoá đ đ m b o cho quá trình tái
s n xu t.

y nhanh t c đ chu chuy n v n l u đ ng, do đó s góp ph n gi i quy t

nhu c u v n cho doanh nghi p, nâng cao hi u qu s d ng v n. Chính vì v y, trong
th c t ng

i ta còn s d ng hai ch tiêu sau đ xác đ nh t c đ luân chuy n c a v n

l u đ ng, c ng là nh ng ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng v n l u đ ng. [[1]].
1.1.6.2. Nhóm ch tiêu v t su t l i nhu n
* Doanh thu trên chi phí s n xu t và tiêu th trong k
1. Doanh thu trên chi phí s n xu t và tiêu th trong k

Doanh thu (tr thu )

Doanh thu trên CPSX

(1.8)

=
và tiêu th trong k

T ng CPSX và tiêu th trong k

Ch tiêu này cho bi t m t đ ng chi phí s n xu t và tiêu th trong k t o ra đ

c bao

nhiêu đ ng doanh thu.
2. T su t l i nhu n theo doanh thu
L i nhu n ròng x 100%
T su t l i nhu n theo doanh thu

=

(1.9)
T ng doanh thu

Ch tiêu này cho bi t doanh nghi p t o ra đ

c bao nhiêu đ ng l i nhu n t m t đ ng

doanh thu bán hàng. Ch tiêu này có ý ngh a khuy n khích các doanh nghi p t ng
doanh thu, gi m chi phí nh ng đ đ m b o có hi u qu , t c đ t ng doanh thu ph i l n
h n t c đ t ng chi phí.

14


3. T su t l i nhu n trên t ng v n
T ng l i nhu n x 100%
T su t l i nhu n trên t ng v n

=

(1.10)
T ng v n

Ch tiêu này cho bi t hi u qu s d ng v n c a doanh nghi p: m t đ ng v n t o ra
bao nhiêu đ ng l i nhu n. Nó ph n ánh trình đ l i d ng y u t v n c a doanh
nghi p.
4. T su t l i nhu n trên chi phí s n xu t và tiêu th
L i nhu n trong k

T su t l i nhu n trên t ng

=

chi phí s n xu t và tiêu th

(1.11)
T ng chi phí s n xu t và tiêu th

Ch tiêu này cho bi t m t đ ng chi phí s n xu t và tiêu th trong k t o ra đ

c bao

nhiêu đ ng l i nhu n.
1.1.6.3. Ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng lao đ ng
1. N ng su t lao đ ng c a m t công nhân viên
NSL c a m t nhân viên
trong k

T ng giá tr SX t o ra trong k

=

(1.12)
T ng s CNV làm vi c trong k

Ch tiêu này cho bi t m t công nhân viên trong k làm ra đ

c bao nhiêu đ ng

doanh thu.
2. K t qu s n xu t trên m t đ ng chi phí ti n l

KQSX trên m t đ ng
chi phí ti n l

ng

ng

Doanh thu tiêu th SP trong k

(1.13)

=
T ng chi phí ti n l

Ch tiêu này cho bi t m t đ ng chi phí ti n l
l i nhu n.
15

ng trong k

ng trong k làm ra đ

c bao nhiêu đ ng