Chăm sóc người bệnh ung thư

CHĂM SÓC
NGƯỜI BỆNH UNG THƯ


BỆNH UNG THƯ LÀ GÌ?
• Mỗi năm TG có18,1 triệu người mới mắc và
> 9,6 triệu chết do ung thư ( trong năm
2018)
• Việt Nam mỗi năm có 160.000 ca ung thư
mới mắc. Hơn 110 nghìn người tử vong.
• Ung thư là bệnh lý ác tính của tế bào, khi bị
kích thích bởi các tác nhân sinh ung thư, tế
bào tăng sinh một cách vô hạn độ, vô tổ
chức không tuân theo cơ chế kiểm soát của
cơ thể.


BỆNH UNG THƯ LÀ GÌ?
• Có đến hơn 200 loại ung thư có đặc điểm
giống nhau về bản chất nhưng có nhiều
điểm khác nhau:
• Nguyên nhân
• Tiến triển của bệnh
• Phương pháp điều trị
• Tiên lượng bệnh


BỆNH UNG THƯ LÀ GÌ?
• Có thể phòng ngừa được nhiều loại ung
thư: ngừng hút thuốc lá, chế dộ dinh
dưỡng hợp lý, không lạm dụng hóa chất ,

chống ô niễm môi trường, tiêm phòng
viêm gan B, HPV, sàng lọc phát hiện sớm
bệnh ung thư…
• Có thể điều trị khỏi ở giai đoạn sớm: ở các
nước phát triển 50% BNUT chữa khỏi


PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ UNG THƯ
• Phẫu thuật: giai đoạn sớm chưa di căn
• Xạ trị: giai đoạn muộn hơn, diệt nốt các
TBUT còn sót lại sau PT hoặc vị trí không
PT được
• Hóa trị: ung thư toàn thân, di căn xa, tính
chất ác tính cao, phòng ngừa tái phát
• Miễn dịch: phương pháp điều trị toàn thân
đang nghiên cứu có nhiều triển vọng.


CHĂM SÓC BỆNH NHÂN UNG THƯ

• Chăm sóc tâm lý
• Chăm sóc theo từng giai đoạn điều trị
• Chăm sóc dinh dưỡng


CHĂM SÓC TÂM LÝ NBUT
• Động viên an ủi người bệnh giai đoạn
khám và chẩn đoán.
• Khuyến khích giúp đỡ NB thực hiện các
biện pháp điều trị chuyên khoa.

• Động viên NB khi có tái phát di căn.
• Chăm sóc, giảm đau NB giai đoạn cuối
(chia buồn, động viên người nhà…)


GIAI ĐOẠN PHẪU THUẬT
• Động viên giải thích cho NB mục đích của
phẫu thuật
• Thực hiện quy trình chăm sóc NB trước và
sau mổ
• Phát hiện sớm những dấu hiệu tái phát di
căn để điều trị kịp thời.
• Chăm sóc về dinh dưỡng, tinh thần để NB
tiếp tục điều trị theo đúng phác đồ.


CHĂM SÓC GIAI ĐOẠN XẠ TRỊ
• Chăm sóc da nhằm mục đích phòng và
chống loét giúp NB điều trị liên tục và tăng
CLCS.
• Hướng dẫn NB vệ sinh họng miệng và
cho NB xông họng để phòng viêm loét, bội
nhiễm .
• Động viên hướng dẫn NB tuân thủ quy
trình điều trị.


CHĂM SÓC GIAI ĐOẠN HÓA TRỊ
• Tận tình hướng dẫn người bệnh về quá
trình điều trị, xét nghiệm, uống thuốc, chế

độ nghỉ ngơi và đến điều trị đúng hẹn.
• Giải tích về tác dụng phụ của thuốc, đánh
giá tình trạng người bệnh trước truyền,
cho ngậm đá, chuẩn bị vị trí truyền đảm
bảo an toàn, thuận lợi


CHĂM SÓC GIAI ĐOẠN HÓA TRỊ
• Chọn tĩnh mạch lớn, cố định kim truyền
chắc chắn để phòng thoát mạch.
• Xử lý thoát mạch: ngừng truyền, nâng cao
chi bị thoát mạch, hút chất lỏng từ khu vực
thoát mạch ra, chườm nóng hoặc lạnh;
dung thuốc bôi hoặc tiêm thuốc theo chỉ
định bác sỹ…


CHĂM SÓC GIAI ĐOẠN CUỐI
• Hỗ trợ về thể chất, tâm lý, tinh thân cho
NB và người nhà.
• Theo dõi và chăm sóc các triệu chứng: táo
bón, nôn, khó thở, đau, vết thương hở
nhiễm trùng.
• Chăm sóc vấn đề vệ sinh răng miệng,
thân thể cho NB.


UNG THƯ VỚI TÌNH TRẠNG
DINH DƯỠNG
• Gây biếng ăn: ăn không ngon, buồn rầu,

trầm cảm…
• Suy mòn cơ thể: tăng tiết một số chất tiền
viêm, chất gây tăng phân hủy mô mỡ…
• Kém tiêu hóa và hấp thu thức ăn: phẫu
thuật, khô miệng, nuốt khó, buồn nôn,
thay đổi mùi vị, tiêu chảy…


SUY DINH DƯỠNG GÂY BẤT LỢI
CHO NBUT NHƯ THẾ NÀO?
• Làm tăng nguy cơ nhiễm trùng sau mổ hay
NKBV (viêm phổi)
• Vết mổ lâu lành
• Kéo dài thời gian nằm viện, tăng chi phí
điều trị
• Giảm khả năng đáp ứng thuốc điều trị hay
xạ trị
• Giảm thời gian và chất lượng cuộc sống.


KHI NÀO BỊ SUY DINH DƯỠNG?
• Giảm từ 10% Sụt cân nhiều: giảm 5% 10% trọng lượng cơ thể trong vài tuần
hoặc vài tháng.
• Giảm 10% trọng lượng cơ thể trở lên
được gọi là dinh dưỡng nặng
• Chỉ sô BMI < 18.5
• BMI = cân nặng / chiều cao x chiều cao


MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI VỀ

DINH DƯỠNG TRONG UNG THƯ
• Ăn kiêng: sợ ăn nhiều chất bổ khối u phát
triển nhanh.
• Kiêng thịt đỏ: VTM B12 hay sắt trong các
thức ăn này nếu ăn ở lượng vừa phải
không gây nguy hiểm cho NBUT
• Không ăn thực phẩm giàu VTM C: sự thật
VTM C giúp phát triển colagen và tăng
cường sức đề kháng.


DINH DƯỠNG CHO
NGƯỜI BỆNH UNG THƯ
• Chăm sóc dinh dưỡng nhằm mục đích
cung cấp đầy đủ năng lượng và các chất
dinh dưỡng để duy trì sự sống, điều trị suy
dinh dưỡng và hỗ trợ chức năng miễn
dịch.
• Chất dinh dưỡng nào có lợi cho NBUT:
• Chất đạm; Chất béo; EPA; Chất
carbohdrate, VTM


CHĂM SÓC DINH DƯỠNG TRONG
TỪNG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRỊ
• Sau phẫu thuật: cần nhiều năng lượng và
đạm để lành vết mổ và hồi phục. Ăn từ lỏng
đến đặc thức ăn giàu dinh dưỡng, uống đủ
nước và vận động sớm
• Giai đoạn xạ trị: thường gây buồn nôn, đau

hoặc khô miệng, thay đổi vị giác vì vậy cần
ăn nhẹ, nhiều bữa, thức ăn giàu đạm, năng
lượng cao tránh thức ăn khô, nóng, chua
cay, mặn gây tổn thương miệng.


CHĂM SÓC DINH DƯỠNG TRONG
TỪNG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRỊ
• Giai đoạn hóa trị: làm thay đổi vị giác, mệt
mỏi, buồn nôn hoặc đau họng. Cần ăn
nhẹ ít nhất 1 giờ trước khi truyền. Uống
thức uống dinh dưỡng hoặc ăn nhẹ trong
thời gian truyền kéo dài. Ăn nhiều bữa nhỏ
các thức ăn như cháo, sữa và uống đủ
nước. Khi đỡ mệt cần thay đổi bằng các
bữa ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.


DINH DƯỠNG SAU ĐỢT ĐIỀU TRỊ
• Ăn đủ bữa không chờ cảm giác đói ăn 3 bữa
chính kèm theo 1-2 bữa phụ
• Ăn đa dạng thực phẩm, thức ăn giàu năng
lượng, đầy đủ chất
• Ăn đủ lượng đạm từ thịt, trứng, cá, đậu đỗ,
sữa, hạn chế thức ăn nhiều dàu mỡ
• Uống đủ nước và bổ sung thức uống giàu
năng lượng khi ăn kém hay sụt cân
• Ăn nhạt và tập luyện thể chất nhẹ nhàng

Xin chân thành cảm ơn