Giáo án Tiếng việt 5 tuần 1 bài: Cấu tạo bài văn tả cảnh

Giáo án Tiếng việt 5
Tập làm văn
CẤU TẠO CỦA BÀI VĂN TẢ CẢNH
I. Mục tiêu
1. Học sinh nắm được cấu tạo của bài văn tả cảnh, gồm 3 phần: mở bài,
thân bài, kết luận.
2. Biết vận dụng, phân tích cấu tạo của một bài văn tả cảnh cụ thể.
3. Học sinh yêu thích quê hương đất nước
II. Đồ dùng dạy - học
- Bảng phụ ghi sẵn: Trình tự miêu tả của hai bài văn Quang cảnh làng
mạc ngày mùa và Hoàng hôn trên sông Hương.
III. Các hoạt động dạy - học
Hoạt động dạy

Hoạt động học

1. Giới thiệu bài (3phút)
- Lên lớp 5 các em sẽ được học một thể loại - HS lắng nghe.
văn mới đó là văn tả cảnh. Khi học văn tả
cảnh các em sẽ rất thích thú vì đối tượng miêu
tả cảnh là một không gian rộng lớn, cảnh vật
thay đổi và biến chuyển theo thời gian. Trong
cảnh đôi khi xuất hiện cả con người và loài
vật. Do đó, khi học thể loại này các em sẽ biết
quan sát đối tượng một cách bao quát, toàn
diện.
- GV ghi tên bài lên bảng.

- HS nhắc lại tên đầu bài và ghi vào vở.

2. Phần Nhận xét(17phút)

Bài tập 1 (10 phút)
- Gọi một HS đọc toàn văn nội dung bài tập - Một HS đọc bài. Cả lớp theo dõi đọc
(đọc yêu cầu và văn bản Hoàng hôn trên sông thầm trong SGK.
Hương).
- Bài tập này có mấy yêu cầu là những yêu - Bài tập này có 2 yêu cầu là:
cầu nào?
+ Đọc và tìm hiểu bài văn được chia


làm mấy đoạn.
+ Xác định nội dung từng đoạn.
- GV hướng dẫn HS giải nghĩa từ và tìm hiểu
nội dung bài:
+ Hoàng hôn là chỉ vào khoảng thời gian nào + Hoàng hôn là chỉ vào khoảng thời
trong ngày?
gian cuối buổi chiều khi mặt trời đang
lặn, ánh sáng yếu ớt và tắt dần.
+Trong SGK giải thích từ nhạy cảm và ảo + HS nhìn SGK trả lời.
giác như thế nào?
- GV giao nhiệm vụ: Bài văn Hoàng hôn trên - HS cả lớp đọc thầm, tự phân đoạn bài
sông Hương là một bài văn tả cảnh đẹp của văn, xác định nội dung từng đoạn viết ra
Huế gắn với dòng sông Hương vào một buổi vở nháp.
hoàng hôn. Các em hãy đọc thầm lướt lại bài
văn, tự phân từng đoạn của bài và xác định
nội dung của từng đoạn.
- Yêu cầu HS trao đổi theo nhóm đôi về kết - HS trao đổi với nhau về kết quả bài
quả làm bài trên vở nháp.
làm của mình.
- Gọi HS các nhóm báo cáo kết quả.

- HS lần lượt báo cáo kết quả.

- GV cùng HS nhận xét, bổ sung chốt lại lời - Các HS khác nhận xét, bổ sung.
giải đúng.
Lời giải:
+ Đoạn 1: Từ đầu ... đến hàng ngày đã rất yên tĩnh này -> Lúc hoàng hôn, Huế đặc biệt yên
tĩnh.
+ Đoạn 2: Tiếp ... đến lá xanh của hai hàng cây ->Sự thay đổi của sắc màu sông Hương
từ lúc hoàng hôn đến lúc tối sẫm.
+ Đoạn 3: Tiếp ... đến khoảng khắc yên tĩnh của buổi chiều cũng chấm dứt -> Hoạt
động của con người bên bờ sông, trên mặt sông lúc hoàng hôn.
+ Đoạn 4: Còn lại -> Sự thức dậy của Huế sau hoàng hôn.
- Nếu chia bài văn trên thành 3 - HS trả lời:
đoạn thì đâu là mở bài, thân bài, + Đoạn 1 sẽ là mở bài vì đoạn 1 giới thiệu bao quát


kết luận? Vì sao?

về đặc điểm yên tĩnh của Huế lúc hoàng hôn.
+ Đoạn 2 và 3 sẽ là thân bài vì các đoạn này miêu tả
sự thay đổi màu sắc của sông Hương và con người
lúc hoàng hôn.
+ Đoạn 4 sẽ là kết bài vì đoạn này kết thúc việc miêu
tả cảnh hoàng hôn trên sông Hương.

Bài tập 2 (7 phút)
- GV đưa ra trình tự hai bài văn - HS quan sát trình tự hai bài văn miêu tả tìm xem
miêu tả được ghi sẵn trong bảng thứ tự miêu tả có gì khác nhau.
phụ (như dưới đây). Yêu cầu HS
quan sát và cho biết thứ tự miêu

tả trong hai bài văn trên có gì
khác nhau.
Trình tự miêu tả
Hoàng
Hương

hôn

trên

sông

Quang cảnh
làng mạc ngày mùa

Mở bài

1. Nêu đặc điểm chung của 1. Giới thiệu màu sắc
Huế lúc hoàng hôn (rất yên bao trùm cảnh làng quê
tĩnh).
ngày mùa – màu vàng.

Thân bài

2. Sự thay đổi của sắc màu 2. Tác giả tả các màu
sông Hương từ lúc bắt đầu vàng rất khác nhau của
hoàng hôn đến lúc tối hẳn.
cảnh, của vật ở làng quê
ngày mùa.
3. Cảnh hoạt động của con

người bên bờ sông Hương,
trên mặt sông lúc bắt đầu
hoàng hôn đến lúc thành phố
lên đèn

Kết luận

4. Sự thức dậy của Huế lúc 3. Thời tiết và con người
hoàng hôn.
trong ngày mùa.


- Thứ tự hai bài văn miêu tả có gì khác nhau?

- Bài Hoàng hôn trên sông Hương miêu
tả sự thay đổi của cảnh vật theo thời
gian. Bài Quang cảnh làng mạc ngày
mùa tả từng bộ phận của cảnh.

- Cấu tạo của một bài văn tả cảnh gồm mấy - Bài văn tả cảnh thường có ba phần.
phần là những phần nào? Nội dung mỗi phần 1. Mở bài: Giới thiệu bao quát cảnh sẽ
nói về điều gì?
tả.
- GV ghi vắn tắt cấu tạo bài văn tả cảnh lên 2. Thân bài: Tả từng bộ phận của cảnh
bảng.
hoặc sự thay đổi của cảnh theo thời
gian.
3. Kết bài: Nêu lên cảm nghĩ hoặc nhận
xét của người viết.
3. Phần Ghi nhớ (5 phút)

- Gọi HS đọc phần Ghi nhớ.

- Hai đến ba HS đọc phần Ghi nhớ trong
SGK.

- Yêu cầu HS giải thích phần Ghi nhớ.

- Một đến hai HS giải thích, sử dụng kết
luận về cấu tạo và trình tự miêu tả của
hai bài văn Hoàng hôn trên sông Hương
và Quang cảnh làng mạc ngày mùa để
minh hoạ.

4. Phần Luyện tập (10 phút)
Bài tập 1
- Gọi một HS đọc to toàn bài.

- Một HS đọc to toàn bài, cả lớp theo
dõi đọc thầm.

- Bài tập yêu cầu chúng ta làm gì?

- Nhận xét cấu tạo của bài văn Nắng trưa.

- Yêu cầu HS làm việc theo cá nhân.

- HS làm việc cá nhân.

- Gọi HS phát biểu:

- HS phát biểu:

+ Đâu là mở bài của đoạn văn này? Mở bài + Nhiều HS trả lời: Câu văn đầu là mở
làm nhiệm vụ gì?
bài. Câu này nêu lên nhận xét chung về
nắng trưa.
+ Thân bài gồm mấy đoạn nhỏ, mỗi đoạn nói + Nhiều HS trả lời: thân bài gồm 4 đoạn


về điều gì?

nhỏ như sau:
* Đoạn 1 (Từ Buổi trưa từ trong nhà ...
đến bốc lên mãi): Tả cảnh nắng trưa dữ
dội.
* Đoạn 2 (Từ Tiếng gì xa vắng ... đến
hai mí mắt khép lại): Nắng trưa trong
tiếng võng và câu hát ru em.
* Đoạn 3 (Từ Con gà nào ... đến bóng
duối cũng lặng im): Muôn vật trong
nắng.
* Đoạn 4 (Từ ấy thế mà ... đến cấy nốt
thửa ruộng chưa xong): Hình ảnh người
mẹ trong nắng trưa (cách miêu tả này
làm nổi bật hình ảnh người mẹ chịu
thương, chịu khó).

+ Đâu là đoạn kết bài, đoạn kết bài làm nhiệm - Nhiều HS trả lời: Câu văn cảm thán
vụ gì?
nói lên tấm lòng thương mẹ của tác giả,

chính là kết bài mở rộng của bài văn.
5. Củng cố, dặn dò (5 phút)
- Gọi HS nhắc lại nội dung Ghi nhớ.

- Hai đến ba HS nhắc lại.

- GV nhận xét giờ học.

- HS lắng nghe.

- Dặn HS về nhà học nội dung Ghi nhớ và - HS lắng nghe và về nhà thực hiện theo
làm lại bài tập phần luyện tập vào vở.
yêu cầu của GV.