Giáo án Ngữ văn 7 bài 19: Tục ngữ về con người và xã hội

Giáo án Ngữ văn lớp 7
TUẦN 21
TIẾT 76 – VĂN BẢN

TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI
KẾT QUẢ CẦN ĐẠT
1. Kiến thức: Giúp HS:
- Hiểu nội dung ý nghĩa chùm tục ngữ tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận
xét, lời khuyên về lối sống, đạo đức đúng đẵn, cao đẹp, tình nghĩa của người
Việt Nam.
- Nắm được đặc điểm hình thức của tục ngữ về con người và xã hội
2. Kĩ năng:
- Củng cố, bổ sung thêm hiểu biết về tục ngữ.
- Biết đọc – hiểu, phân tích các lớp nghĩa của tục ngữ về con người và xã hội.
- Vận dụng ở một mức độ nhất định tục ngữ về con người và xã hội trong đời
sống.
A. CHUẨN BỊ:
- GV nghiên cứu bài, soạn bài, chuẩn bị đồ dùng dạy học.
- HS học bài cũ, đọc bài mới.
B. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi: Em hãy đọc thuộc lòng các câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động
sản xuất. Nêu nội dung và đặc điểm hình thức của một câu tục ngữ mà em
thích nhất.
3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG
1

Giáo án Ngữ văn lớp 7
Hoạt động 1

I. Tìm hiểu chung

-GV hướng dân HS đọc kĩ để nắm 1. Đọc
được nội dung các câu tục ngữ, chú y  Những bài học kinh nghiệm vê
nhịp điệu, các từ khó đã được chú
thích ở SGK.

con
người và xã hội là một nội dung
quan trọng của Tục ngữ.
2. Tìm hiểu từ kho

? Qua nội dung các câu ca dao đó, 3. Bố cục: 3 nhom:
em hãy cho biết có thể phân loại các
câu tục ngữ đó thành mấy nhóm?

- Tục ngữ về con người ( câu 1,
2 ).
- Tục ngữ về học tập ( 4,5,6 ).

Hoạt động 2:

- Tục ngữ về ứng xử ( 3, 7, 8, 9 ).

- GV cho HS hoạt động theo II. Đọc – hiểu
nhóm, tìm

hiểu các câu tục ngữ theo 3 nội dung:
- Nghĩa của câu tục ngữ.
- Giá trị kinh nghiệm mà câu tục
ngữ
thể hiện.
- Trường hợp cụ thể có thể ứng
dụng
câu tục ngữ.

Câu 1:

Đại diện nhóm trình bày.

Một mặt người bằng mười mặt của

- HS đọc câu tục ngữ 1.

a) Nội dung: Người quy hơn của,
quy hơn

? Em hiểu nghĩa của câu tục ngữ này gấp nhiều lần.
2


Giáo án Ngữ văn lớp 7
như thế nào?

 Không phải là nhân dân không
xem
trọng của cải, nhưng nhân dân đặt

con người lên trên mọi thứ của cải.

? Giá trị kinh nghiệm mà câu tục ngữ b) Giá trị kinh nghiệm:
này thể hiện là gì?

Khẳng

định tư
tưởng coi trọng con người,giá trị củ

? Có thể vận dụng câu tục ngữ này con người của nhân dân ta.
vào những trường hợp nào? Tìm một c) Vận dụng:
số câu tục ngữ có nội dung tương tự?

- Đề cao giá trị con người.

- Người ta là hoa đất

- Phê phán coi của hơn người.

- Người sống hơn đống vàng.

- An ủi, động viên người mất của.
- Khuyến khích đẻ nhiều con ( giá

? Em hãy nhận xét về cách thức và
hình thức thể hiện của câu thơ trên.

trị
này đã lạc hậu, không còn phù hợp. )

*Nghệ thuật:
- Ngắn gọn, hàm súc, giàu hình ảnh.
- sử dụng lối so sánh hơn kém để

- HS đọc câu tục ngữ 4.

nhấn mạnh y.

?Nghĩa của câu tục ngữ là gì? Giá trị
- nhịp điệu, vần điệu hài hòa, cân đối.
kinh nghiệm của câu tục ngữ? Vận
Câu 4:
dụng?
Học ăn, học nói, học gói, học mơ
( ? Em hiểu câu tục ngữ này như thế
a) Nội dung: ăn, nói, gói, mở đều
nào? Vì sao điều ngỡ như đơn giản
được
ấy lại phải học? )
xem là những hoạt động có y thức,
cần phải học một cách cẩn thận.
3


Giáo án Ngữ văn lớp 7
- Học ăn, học noi: Lời ăn tiếng
nói
 Con người phải học để chứng to

trong giao tiếp thể hiện con người

mình là người lịch sự,tế nhị, kín tinh tế, lịch thiệp.
đáo,thành thạo trong công việc, biết

- Học goi, học mở: Thể hiện con
người

đối nhân xử thế, tức là con người có

khéo léo, lịch thiệp, biết giữ gìn…

văn hóa, nhân cách.

b) Giá trị kinh nghiệm:
? Vận dụng được câu tục ngữ này khi Mỗi hành vi của con người đều tự “
giới thiệu về mình ” với người khác

nào?

và đều được người khác đánh giá.
c) Vận dụng:
? Hãy nhận xét về hình thức của câu

- Giáo dục, khuyên nhủ con cái
trong

tục ngữ trên?

hành vi ứng xử, cư xử.
*Nghệ thuật:

? Theo em, câu tục ngữ khuyên ta - ngắn gọn, giàu nhịp điệu.
- sử dụng nhiều vế có quan hệ đẳng

điều gì?

lập.
? Do đâu mà lời khuyên dễ hiểu, dễ - điệp từ “học” để nhấn mạnh việc
nhớ và thấm sâu? Lời khuyên ấy học…
cũng nói lên một truyền thống tốt Câu 8:
đẹp của nhân dân ta, đó là truyền cây ”
thống gì?

“ Ăn quả nhớ kẻ trồng

a) Nội dung:
Khi được hưởng thành quả nào đó (
ăn quả) thì phải nhớ đến người đã có
4


Giáo án Ngữ văn lớp 7
công gây dựng, phải biết ơn người đã
giúp mình ( kẻ trồng cây ).
b) GT Kinh nghiệm: Đó là đạo lí ân
tình,
nghĩa tình của nhân dân ta từ bào đời
? Có thế vận dụng câu tục ngữ này nay đã thành một truyền thống tốt
vào những hoàn cảnh nào? với đẹp của người Việt Nam – truyền
HS,các em vận dụng câu tục ngữ này thống “ Đền ơn đáp nghĩa ” và “
ntn?

uống nước nhớ nguồn ” sâu nặng.
c) Vận dụng:
- Thể hiện tình cảm của con cái
đối với
ông bà, cha mẹ.
- Tình cảm của học trò đối với

? Nhận xét của em về hình thức của
câu tục ngữ?

thầy , cô
giáo.
- Lòng biết ơn của nhân dân đối

? Từ việc tìm hiểu các câu tục ngữ

với các

của cả ba nhóm, theo em, các câu tục anh hùng liệt sĩ đã chiến đấu, hi sinh
ngữ trong bài thể hiện những nội bảo vệ đất nước.
dung gì?

*Nghệ thuật:

? Những giá trị nào của con người - Ngắn gọn, hàm súc, giàu y nghĩa.
được đề cập đến?

- sử dụng lối nói và hình ảnh ẩn dụ.

- Đạo lí: cái lẽ hợp với khuôn III. Tổng kết:
phép, đạo
1. Vê nội dung:
đức ở đời.

- Tục ngữ về con người và xã hội
5


Giáo án Ngữ văn lớp 7
- Lẽ sống nhân văn: điều thường
thấy

thể
hiện truyền thống tôn vinh giá trị con

ở đời được coi là hợp với quy luật người:
thuộc về văn hóa, con người.

+ về đạo lí:
+ về lẽ sống nhân văn.
- Tục ngữ còn là những bài học,
những

? Nghệ thuật thể hiện của các câu tục lời khuyên về cách ứng xử cho con
ngữ này có gì đặc biệt?

người ở nhiều lĩnh vực:
+ Đấu tranh xã hội
+ Quan hệ xã hội.

2. Nghệ thuật:
-Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô

? Những câu tục ngữ trên có y nghĩa đúc.
như thến nào đối với cuộc sống của -Sử dụng các phép so sánh, ẩn dụ,
con người?
đối, điệp từ, ngữ…
- Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ,
dễ vận dụng.
3. Ý nghĩa của các văn bản:
Kinh nghiêm quy báu của nhân dân
ta về cách sống, cách đối nhân xử
thế.
C. CỦNG CỐ – DẶN DO
- HS về nhà học bài cũ, nắm nội dung y nghĩa, cách vận dụng các câu tục ngữ
đã học đồng thời nắm được hình thức nghệ thuật của các câu tục ngữ đó.
6


Giáo án Ngữ văn lớp 7
- Soạn bài mới, tiết 77: Rút gọn câu.

7