Giáo án Ngữ văn 8 bài 21: Ngắm trăng

Tiết 85: NGẮM TRĂNG - ĐI ĐƯỜNG
(Hồ Chí Minh)
* Mục đích yêu cầu: Giúp HS
- Cảm nhận được tình yêu thiên nhiên dặc biệt của Bác Hồ. Dù trong
hoàn cảnh tù ngục, người vẫn mở rộng tâm hồn tìm đến giao hoà với
vầng trăng ngoài trời + Bài đi đường: từ việc đi đường gian lao mà nói
lên bài học đường đời, bài học CM.
- Thấy được đặc sắc nghệ thuật của 2 bài thơ.
- Bồi dưỡng cho HS tìmh yêu thiên nhiên, ý chí và niềm lạc quan CM.
* Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy -học:
. Kiểm tra bài cũ.
- Đọc thuộc lòng Tức cảnh Pắc Bó
- Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tức cảnh Pắc Bó
* Tổ chức hướng dẫn học sinh tiếp nhận kiến thức mới:
I.

Đọc và tìm hiểu chú thích:

1.Tìm hiểu chung:
? Nêu những hiểu biết của em về Hồ Chí Minh
* Tác giả (chú giải-SGK):
. Giới thiệu tác giả
* Tác phẩm: Gv cho HS kể thêm một số tác phẩm của HCM
. Tìm hiểu từ khó: Hs nhắc lại nghĩa của một số từ: 1-2.
NGẮM TRĂNG
? Bài thơ làm theo thể thơ gì?
- Thể thơ tứ tuyệt


? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
1. Hoàn cảnh sáng tác:

- Bài thơ rút trong tập NKTT, được Bác Hồ sáng tác trong nhà tù Tưởng
Giới Thạch từ tháng 8-1942->9-1943
2. Đọc và tìm hiểu bài thơ:
Hoạt động của thầy và trò

Yêu cầu đạt:

? Đọc kỹ bài thơ, nhận xét về các câu - Câu thứ hai không thể hiện sự xốn sang,
thơ dịch?
bối rối của tác giả trước cảnh TN-> Tình
yêu thiên nhiên.
- Hai câu câu không thể hiện độ cấu trúc
? GV giải thích về hoàn cảnh ngắm đăng đối. Vì vậy giảm đi sự truyền cảm,
trăng của thi nhân?
ngoìa ra dùng hai từ: nhòm, ngắm không
chuẩn, không hay.
b . Hai câu đầu: Hoàn cảnh và tâm trạng
người tù: - Trong tù.... không.. không..
? Nhận xét về hoàn cảnh ngắm trăng -> bị giam hãm trong tù ngục, là một tù
của tác giả?
nhân bị đoạ đầy, cực khỗ ...
(Gv nói thêm về hoàn cảnh...)

? Tại sao Bác Hồ lại nhắc đến rượu và -> Bác nhắc đến rượu và hoa-> những thứ
hoa trong hoàn cảnh này?
cần thiết để ngắm trăng-> tưởng như Bác
không thể thưởng trăng một cách trọn vẹn
-> Nhạy cảm với Tn-> yêu trăng.
? Bác Hồ có tâm trạng như thế nào trước
cảnh đẹp đêm trăng?

- Câu 2: Tâm trạng của Bác: Câu hỏi thể
hiện sự xốn sang, bối rối rất nghệ sỹ của
tác giả trước đêm trăng đẹp -> Tình yêu
thiên nhiên, yêu trăng say mê, hồn nhiên


của tác giả.
b. Hai câu cuối:
Nhân hướng song tuyền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia
? Đọc 2 câu cuối

-Sắp xếp từ: nhân- thi gia..

? Em có nhận xét gì về sự sắp xếp các từ Nghệ thuật: cấu trúc đăng đối và nhân hoá
ngữ? Sự sắp xếp đó diễn đạt điều gì?
-> Bác Hồ và trăng rất gắn bó, khăng khít
với nhau thành tri âm, tri kỷ-> Cuộc vượt
ngục về tinh thần.
*Tổng kết:
- Bài thơ thể hiện tình yêu TN sâu sắc,
mạnh mẽ của một tâm hồn nghệ sĩ và tinh
thần gang thép, phong thái ung dung, tự tại
của người chiến sỹ cách mạng vĩ đại.
- NT: bài thơ giản dị, sâu sắc vừa mang
màu sắc cổ điển, vừa mang tư tưởng hiện
? Bài thơ thể hiện điều gì về phẩm chất đại-> chất thép trong thơ Bác.
tâm hồn Bác?

PHÂN TÍCH BÀI THƠ ĐI ĐƯỜNG

? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?

1. Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ rút trong tập
NKTT, được Bác Hồ sáng tác trong nhà tù
Tưởng Giới Thạch, Bác bị giả đi hết nhà lao
này đến nhà lao khác.
2. Đọc và tìm hiểu bài thơ:

Đọc bài thơ

- Đọc và tìm hiểu chú thích:
- Bản dịch khá sát, tuy chưa giữ điệp ngữ ở


Nhận xét về bản dịch và kết cấu của câu 1, dịch chữ “ trùng san” chưa sát và thể
bài thơ?
thơ lục bát
- Kết cấu bài thơ: tứ tuyệt: khai - thừa- chuyển
- hợp.
3. Phân tích:
a. Hai câu đầu:
- Câu 1: điệp từ: tẩu lộ=> giọng thơ suy
ngẫm=> nỗi gian lao của người đi đường, đây
là suy ngẫm rút ra từ thực tế mà người đi
? Câu thơ đầu mở ra ý chủ đạo của bài đường trải qua. Câu thơ giản dị những suy
thơ là gì?
nghĩ, cảm xúc, có ý nghĩa khái quát cao.
- Câu 2 nói rõ những khó khăn nguy hiểm
chồng chất triền miên mà người đi đường gặp
phải. Điệp từ trùng san và từ hựu => nổi bật

ý thơ-> Hình ảnh nhân vật trữ tình trên con
đường Cm đầy khó khăn
b. Hai câu cuối:
? Câu 2 cho ta biết vì sao đi đường lại - Câu 3 chuyển ý mọi gian lao, khó khăn đã
gian lao?
kết thúc, lùi về phía sau, người đi đường đã
lên đến đỉnh núi, lúc gian lao nhất nhưng đồng
thời khó khăn vừa kết thúc=> người đi đường
đã đạt tới đích.
-> ý nghĩa so sánh: con đường CM, con đường
đi.

? Câu 3 chuyển ý thơ như thế nào?
Câu thơ diễn đạt điều gì?

- Câu 4: Từ tư thế con người bị đày đoạ kiệt
sức, tưởng như tuyệt vọng (đi đường bỗng trở
thành du khách đang thưởng ngoại cảnh đẹp
thiên nhiên. Hình ảnh người chiến sỹ đứng
trên đỉnh cao vòi vọi của chiến thắng sau gian
khổ.
=> Câu thơ diễn tả niềm hạnh phúc, sung
sướng bất ngờ, của người đi đường, người CM


sau khi vt qua bao nhiờu gian kh.
? c v phõn tớch nụi dung v ngh c. Tng kt: Bi th cú hai lp ngha
thut ca cõu th?
- Nghió en: vic i ng nỳi.
- Ngha búng: con ng CM, ng i->

Bỏc nờu ra mt chõn lý, mt bi hc, con
ng CM lõu di, gian kh nhng kiờn trỡ,
bn chớ vt khú-> chin thng
- Bi th thiờn v suy ngh, trit lý nhng nh
li k chuyn, tõm s cú sc thuyt phc bi
li th gin d m hm sỳc.

? Em th hỡnh dung hỡnh nh ngi i
ng lỳc ú?

? Nhn xột v ni dung v ngh thut
cu bi th?

* Hớng dẫn học bài:
- Học thuộc lòng 2 bài thơ. Nắm vững nội dung, nghệ
thuật
- Soạn bài: Câu cảm thán
...................................................................................