Giáo án Ngữ văn 9 bài 2: Sử dụng yếu tố mô tả trong văn bản thuyết minh

SỬ DỤNG YẾU TỐ MIÊU TẢ
TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH
I. Mục tiêu
- Củng cố kiến thức đã học về văn thuyết minh
- Hiểu vai trò của yếu tố miêu tả trong văn thuyết minh
- Biết vận dụng và có ya thức sử dụng tốt các yếu tố miêu tả trong làm văn thuyết minh
- HS có ý thức vận dụng các yếu tố miêu tả vào văn bản thuyết minh giúp bài văn thuyết minh
thêm sinh động, từ đó HS yêu quý môn học.
*Trọng tâm kiến thức kĩ năng
1. Kiến thức
- Biết được tác dụng của yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh: làm cho đối tượng thuyết minh
hiện lên cụ thể, gần gũi, dễ cảm nhận hoặc nổi bật, gây ấn tượng. Vai trò của miêu tả trong văn bản
thuyết minh: phụ trợ cho việc giới thiệu nhằm gợi lên hình ảnh cụ thể của đối tượng cần thuyết
minh.
- Hiểu được tác dụng của yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh: làm cho đối tượng thuyết
minh hiện lên cụ thể, gần gũi, dễ cảm nhận hoặc nổi bật, gây ấn tượng. Vai trò của miêu tả trong
văn bản thuyết minh: phụ trợ cho việc giới thiệu nhằm gợi lên hình ảnh cụ thể của đối tượng cần
thuyết minh.
- Phân tích được tác dụng của yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh: làm cho đối tượng thuyết
minh hiện lên cụ thể, gần gũi, dễ cảm nhận hoặc nổi bật, gây ấn tượng. Vai trò của miêu tả trong
văn bản thuyết minh: phụ trợ cho việc giới thiệu nhằm gợi lên hình ảnh cụ thể của đối tượng cần
thuyết minh.
2. Kĩ năng
- Biết quan sát các sự vật, hiện tượng. Sử dụng có hiệu quả các yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết
minh.
- Hiểu và quan sát các sự vật, hiện tượng. Sử dụng có hiệu quả các yếu tố miêu tả trong văn bản
thuyết minh.
- Phân tích và quan sát các sự vật, hiện tượng. Sử dụng có hiệu quả các yếu tố miêu tả trong văn
bản thuyết minh.
II. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài
III. Đồ dựng dạy học

1. GV: Bảng phụ
2. HS: Đọc trước bài, tập trả lời các câu hỏi vào vở soạn.
TaiLieu.VN

Page 1


IV. Phương pháp.
- Thuyết trình, nêu vấn đề, hỏi đáp…
V. Các bước lên lớp
1. ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ (3’)
H. Muốn làm cho bài văn thuyết minh sinh động, hấp dẫn ta phải làm gì?
TL: . Kết hợp sử dụng yếu tố miêu tả để làm cho đối tượng thuyết minh nổi bật, gây ấn tượng .
- GV gọi học sinh khác nhận xét và kl, cho điểm
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học
HĐ của thầy và trò
HĐ1. Khởi động

T.g

Nội dung chính

1’

Trong văn bản thuyết minh, khi phải
trình bày các đối tượng cụ thể trong
đời sống như các loài cây, các di
tích, thắng cảnh, các thành phố, mái
trường, các nhân vật…Bên cạnh việc

thuyết minh rõ ràng, rành mạch về
các đặc điểm, giá trị, quá trình hình
thành của đối tượng thuyết minh…
cũng cần vận dụng biện pháp miêu
tả để làm cho đối tượng hiện lên cụ
thể, gần gũi, dễ cảm, dễ nhận.
Cũng như yếu tố nghệ thuật
được đưa vào trong văn bản thuyết
minh thì miêu tả cũng chỉ đóng vai
trò phụ trợ cho văn bản thuyết minh,
lạm dụng miêu tả thì sẽ làm lu mờ
nội dung tri thức thuyết minh trong
bài. Vậy để hiểu rõ được cách sử
dụng yếu tố miêu tả đó ra sao…
HĐ2. Hình thành kiến thức mới
- Mục tiêu: HS nhận biết được văn
bản thuyết minh có khi phải kết hợp
với yếu tố miêu tả thì văn bản mới
hay.
TaiLieu.VN

Page 2


25'

I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn
bản thuyết minh

- Gọi hs đọc bài tập

H. Em hiểu nhan đề của văn bản như
thế nào ?
- Vai trò của cây chuối đối với đời
sống vật chất và tinh thần của người
Việt Nam từ xưa đến nay.

1. Bài tập:
Văn bản “ Cây chuối trong đời sống Việt
Nam”

- Thái độ đúng đắn của con người
trong việc nuôi trồng, chăm sóc và
sử dụng có hiệu quả các giá trị của
cây chuối.
H. Tìm các câu thuyết minh về đặc
điểm của cây chuối?
- HS trả lời
- GV chốt
- Nhan đề: Vai trò của cây chuối, thái độ
của con người trong việc trồng, chăm
sóc, sử dụng các giá trị của cây chuối.
- Các câu thuyết minh về đặc điểm tiêu
biểu của cây chuối;
+ Hầu như ở nông thôn, nhà nào cũng
trồng chuối.
+ Cây chuối rất ưa nước ..vô tận .
+ Người phụ nữ nào.. hoa, quả ...
+ Quả chuối là một món ăn ngon.
+ Nào chuối hương…hấp dẫn
+ Mỗi cây chuối đều có một buồng

chuối.
+ Có buồng chuối trăm quả…nghìn quả
+ Quả chuối chín ăn vào …mịn màng
H. Tìm các câu chứa yếu tố miêu tả?
TaiLieu.VN

+ Nếu chuối chín là một món quà …hằng
Page 3


- GV chốt

ngày .
+ Chuối xanh…có thể thay thế được.

H. Tác dụng của yếu tố miêu tả đó là
gì ?
- Làm cho đối tượng thuyết minh nổi
bật, gây ấn tượng.
H. Theo yêu cầu chung của văn bản
thuyết minh, bài này có thể bổ sung
những ý gì ?

+ Người ta…mâm ngũ quả.
+ Ngày lễ tết …chuối chín.
- Các câu chứa yếu tố miêu tả
+ Đi khắp Việt Nam …núi rừng.
+ Chuối xanh …món gỏi.

- Thuyết minh:

+ Phân loại chuối: Chuối tây(thân
cao, màu trắng, quả ngắn) ; chuối
tiêu…
+ thân gồm nhiều bẹ, dễ bóc
+ lá(tàu) gồm có cuống lá(cọng)và lá
+ Nõn chuối(bắp chuối): Màu hồng,
có nhiều lớp bẹ
+ Gốc có củ và rễ
- Miêu tả:
+ Thân: Tròn, mát, mọng nước.
+ Tàu lá xanh rờn, bay xào xạc trong
gió, vẫy óng ả dưới ánh trăng…
+ Củ chuối có thể gọt vỏ để thấy
một màu trắng mỡ màng như màu củ
đậu đã bóc vỏ.
- Có thể kể thêm một số công dụng;
+ Thân cây chuối non(chuối tây,
chuối hột)có thể thái ghém làm rau
sống, ăn rất mát, có tác dụng giải
nhiệt. Thân cây chuối tươi có thể
làm phao bơi, làm bè vượt sông.
+ Hoa chuối
+ Quả chuối tiêu xanh bẻ đôi lấy
nhựa làm thuốc chữa bệnh ngoài da
(hắc lào)…
TaiLieu.VN

Page 4

+ Quả chuối làm bánh…
+ Lá chuối gói bánh …
H*. Em nhận xét thế nào về cách
viết bài văn?
- HS nêu ý kiến
- GV chốt
H. Vậy theo em muốn làm bài văn
thuyết minh sinh động ta phải làm
gì?
- Kết hợp sử dụng yếu tố miêu tả để
làm cho đối tượng thuyết minh nổi
bật, gây ấn tượng.
- Gọi học sinh trình bày ghi nhớ
- GV chốt lại.
- Bài văn sử dụng nhiều yếu tố thuyết
minh và miêu tả.
HĐ 2: HD HS luyện tập
- Mục tiêu: HS giải quyết được yêu
cầu bài tập. Vận dụng có hiệu quả
các yếu tố miêu tả khi viết văn bản
thuyết minh.
- Gọi 1 em nêu yêu cầu bài tập
- HĐ nhóm nhỏ (nhóm bàn 4’)
- Đại diện nhóm trình bày

2. Ghi nhớ

- Nhận xét, bổ sung, kết luận

SGK – 25

- Sử dụng yếu tố miêu tả để làm cho đối
tượng thuyết minh nổi bật, gây ấn tượng.
II. Luyện tập

14'
TaiLieu.VN

Page 5


Bài tâp 1: Bổ sung yếu tố miêu tả
- Thân cây chuối có hình dáng thẳng,
tròn như một cái cột trụ mọng nước gợi
ra cảm giác mát mẻ, dễ chịu.
- Lá chuối tươi xanh rờn ưỡn cong dưới
ánh trăng, thỉnh thoảng lại vẫy lên phần
phật như mời gọi ai đó trong đêm khuya
thanh vắng.
- Yêu cầu hs đọc bài tập 2
H. Chỉ ra yếu tố miêu ta trong đoạn
văn ?
- HS trả lời
- GV chốt

- Lá chuối khô lót ổ nằm vừa mềm mại,
vừa thoang thoảng mùi thơm dân dã cứ
ám ảnh tâm trí những kẻ tha hương.
- Quả chuối chín vàng vừa bắt mắt, vừa
dậy lên một mùi thơm ngọt ngào quyến
rũ

- Bắp chuối màu phơn phớt hồng đung
đưa trong gió chiều nom giống như một
bức thư còn phong kín đang đợi gió mở
ra.
Bài tập 2
- Tách…, nó có tai
- Chén của ta không có tai
- Khi mời ai…mà uống rất nóng.

4. Củng cố, (2’)
H. Để bài thuyết minh sinh động, hấp dẫn ta phải làm như thế nào?
5. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà. 1’
- Xem lại các bài tập, học ghi nhớ, làm bài tập 3.
- Chuẩn bị trước tiết luyện tập: Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh

TaiLieu.VN

Page 6