Giáo án Ngữ văn 9 bài 2: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HOÀ BÌNH
I.Mức độ cần đạt:
- Nhận thức được mối nguy hại khủng khiếp của việc chạy đua vũ trang, chiến tranh hạt nhân.
- Có nhận thức, hành động đúng để góp phần bảo vệ hòa bình.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng
1. Kiến thức
- Một số hiểu biết về tình hình thế giới những năm 1980 liên quan đến văn bản.
- Hệ thống luận điểm, luận cứ, cách lập luận trong văn bản.
2. Kĩ năng
Đọc hiểu văn bản nhật dụng bàn luận về liên quan đến nhiệm vụ đấu tranh vì hòa bình của nhân
loại.
III Chuẩn bị
1. Gv:
- Theo dõi tình hình thời sự hàng ngày qua ti vi, báo chí, lưu ý những sự kiện quan trọng, ghi chép
tóm tắt và liên hệ với bài học.
- Sưu tầm hình ảnh bom hạt nhân (bom H, phân biệt với bom nguyên tử- bom A), tên lửa mang
đầu đạn hạt nhân hoặc tầu ngầm trang bị hạt nhân.
2. Hs: Chuẩn bị bài, đọc văn bản và trả lời câu hỏi trong sgk.
IV. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học
1.Ổn định
2KTBC
Chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm làm 1 bài tập như sau:
1. Vốn tri thức văn hoá của Bác Hồ có được từ đâu?
A. Ghé lại nhiều hải cảng, thăm nhiều nước trên thế giới, trên những con tàu vượt trùng dương.
B. Nhờ Bác biết nhiều tiếng nước ngoài
C. Nhờ đến đâu Bác cũng học hỏi, tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật đến mức khá uyên thâm.
D. Chịu ảnh hưởng tất cả các nền văn hoá, tiếp thu cái hay, phê phán cái dở của chúng.
2. Phong cách HCM là gì?
A. Nhân cách rất Việt Nam
TaiLieu.VN

Page 1


B. Lối sống rất Việt Nam
C. Gốc văn hoá dân tộc vô cùng vững chắc
D. Rất phương Đông đồng thời rất mới, rất hiện đại.
3. Vẻ đẹp của phong cách HCM là gì?
A. Truyền thống văn hoá dân tộc
B. Tinh hoa văn hoá nhân loại
C. Vĩ đại và giản dị
D. Kết hợp hài hoà những vẻ đẹp đó.
4. Học tập và rèn luyện theo phong cách của Bác Hồ, mỗi chúng ta cần làm gì?
A. Hiểu sâu sắc vẻ đẹp của phong cách HCM.
B. Làm tốt 5 điều Bác dạy
C. Sống thật trong sạch, giản dị và có ích.
D. Làm nhiều việc tốt, giúp đỡ mọi người.
3 bài mới.
Hoạt đông 1:Khởi động
- Văn bản được viết năm 1986.
- Đây là đoạn trích bản tham luận của G.Mác-két đọc tại cuộc họp mặt của sáu nguyên thủ quốc gia bàn về việc chống
chiến tranh hạt nhân, bảo vệ hoà bình thế giới.

Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc, tìm hiểu I.đọc, tìm hiểu chung
chung
1. Tác giả
- Đọc: rõ ràng, dứt khoát, đanh thép,
2. Tác phẩm
chú ý các từ phiên âm, các từ viết tắt
3. Bố cục văn bản: đoạn trích chia làm 3
(UNICEF, FAO, MX), các con số GV

đoạn
cùng 3-4 hs đọc 1 lần toàn văn bản.
Nhận xét cách đọc.
- Đoạn 1: Từ đầu.. sống tốt đẹp hơn:
nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đè
- Kiểu loại: văn bản nhật dụng: nghị
nặng lên toàn trái đất.
luận chính trị xã hội.
- Đoạn 2: tiếp theo….xuất phát của nó:
- Từ khó: Ngoài các từ ngữ trong chú
chứng lí cho sự nguy hiểm và phi lí cảu
thích, GV có thể yêu cầu hs giải thích thêm
chiến tranh hạt nhân
các từ: hạt nhân (so sánh với nguyên tử),
hành tinh
- Đoạn 3: còn lại : Nhiệm vụ của chúng
TaiLieu.VN

Page 2


ta và đề nghị khiêm tốn của tác giả.
Hoạt động 3: Hướng dẫn đọc- tìm hiểu chi
tiết.
II. Đọc tìm hiểu chi tiết
1.Tìm hiểu luận điểm và các luận cứ của
văn bản

- Luận điểm chủ chốt mà
tác giả nêu và tìm cách

giải quyết trong văn bản là
gì? Giải thích tại sao em
lại hiểu như vậy?

*Luận điểm chủ chốt chính là A và B. A là nguyên nhân và
B là kết quả, mục đích. Điểm cốt lõi của luận điểm chính
được nêu trong nhan đề văn bản: "Đấu tranh cho một thế
giới hoà bình".

A. Nguy cơ khủng khiếp
của chiến tranh hạt nhân
đang đe doạ toàn thế giới
B. Đấu tranh chống lại và
xoá bỏ nguy cơ này vì một
thế giới hoà bình là nhiệm
* Hệ thống luận cứ:
vụ cấp bách của toàn nhân
- kho vũ khí hạt nhân đang được tàng trữ có khả năng huỷ
loại.
diệt cả trái đất và các hành tinh khác trong hệ mặt trời.
- Hệ thống luận cứ, luận
chứng để làm rõ luận điểm - Cuộc chạy đua vũ trang đã làm mất đi khả năng cải thiện
được triển khai như thế đời sống cho hàng tỉ người.
nào?
- Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngược lại lí trí của loài
người mà còn đi ngược lại với lí trí của tự nhiên, phản lại
sự tiến hoá
- Vì vậy tất cả chúng ta phải có nhiệm vụ ngăn chặn cuộc
- Em có nhận xét gì về hệ
chiến tranh hạt nhân, đấu tranh cho một thế giới hoà bình.

thống luận cứ mà tác giả
=> Các luận cứ rất mạch lạc, chặt chẽ, sâu sắc. Đó chính
đưa ra.
là bộ xương vững chắc của văn bản, tạo nên tính thuyết
phục cơ bản của lập luận.

TaiLieu.VN

Page 3


(hết tiết 6, chuyển tiết 7)
4. GV củng cố nội dung tiết học.
5. Hướng dẫn học sinh chuẩn bị tiết 7.

===============================================

ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HOÀ BÌNH (TT)
I.Mức độ cần đạt:
- Nhận thức được mối nguy hại khủng khiếp của việc chạy đua vũ trang, chiến tranh hạt nhân.
- Có nhận thức, hành động đúng để góp phần bảo vệ hòa bình.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng
1. Kiến thức
- Một số hiểu biết về tình hình thế giới những năm 1980 liên quan đến văn bản.
- Hệ thống luận điểm, luận cứ, cách lập luận trong văn bản.
2. Kĩ năng
Đọc hiểu văn bản nhật dụng bàn luận về liên quan đến nhiệm vụ đấu tranh vì hòa bình của nhân
loại.
III Chuẩn bị
1. Gv:

- Theo dõi tình hình thời sự hàng ngày qua ti vi, báo chí, lưu ý những sự kiện quan trọng, ghi chép
tóm tắt và liên hệ với bài học.
- Sưu tầm hình ảnh bom hạt nhân (bom H, phân biệt với bom nguyên tử- bom A), tên lửa mang
đầu đạn hạt nhân hoặc tầu ngầm trang bị hạt nhân.
2. Hs: Chuẩn bị bài, đọc văn bản và trả lời câu hỏi trong sgk.
IV Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học
1.Ổn định
2. KTBC
3. Bài mới:
Hoạt động 1: Khởi động
TaiLieu.VN

Qua việc ktbc gv giới thiệu vào bài mới
Page 4


Hoạt động 2:

II. Đọc, tìm hiểu chi tiết (tiếp tiết 6):
2. Phân tích các luận cứ

Gọi hs đọc lại đoạn 1:
?Trong đoạn đầu bài văn, nguy
cơ chiến tranh hạt nhân đe doạ
loài người và toàn bộ sự sống
trên trái đất được tác giả chỉ ra
rất cụ thể bằng cách lập luận
như thế nào?

a.Hiểm hoạ chiến tranh hạt nhân.

- Mở đầu bằng một câu hỏi rồi tự trả lời bằng một thời
điểm hiện tại rất cụ thể với những con số cụ thể, cách
tính toán cụ thể, đơn giản:
+ Hôm nay ngày 8-8-1996"
+ 50.000 đầu đạn hạt nhân được bố trí khắp hành
tinh, có nghĩa là mỗi người hiện đang ngồi trên 4 tấn
thuốc nổ.
- Sức công phá khủng khiếp của kho đầu đạn hạt nhân
:
+ Xoá đi 12 lần dấu vết của sự sống trên trái đất.
+ Huỷ diệt hết các hành tinh đang xoay quanh hệ mặt
trời cộng thêm bốn hành tinh nữa và nó phá huỷ thế
cân bằng của hệ mặt trời.

+ Ngành công nghiệp hạt nhân sau 41 năm ra đời lại
? Những thời điểm và con số cụ có "một sự tiến bộ ghê gớm"như vậy!
thể được nêu ra có tác dụng gì?
=> Đây là cách vào đề trực tiếp bằng những chứng cứ
Tác giả muốn chứng minh cho rất xác thực, tác giả vừa nêu số lượng vũ khí hạt nhân,
người đọc thấy rõ và gây ấn vừa nêu nguy cơ của vũ khí hạt nhân, lại vừa nêu hậu
tượng mạnh về nguy cơ khủng quả của vũ khí hạt nhân..
khiếp, hiểm hoạ kinh khủng của
việc tàng trữ kho vũ khí hạt
nhân trên thế giới ở thời điểm
hiện tại năm 1986
? So sánh nào đáng chú ý nhất - Để gây ấn tượng mạnh hơn tác giả còn so sánh
ở đoạn này?
với :điển tích cổ phương tây- thần thoại Hy lạp:
- Nếu có thể so sánh thêm, có Thanh gươm Đa-mô-clét và "dịch hạch"(lan truyền
thể nói nguy cơ chiến tranh hạt nhanh và chết người hàng loạt.

nhân cũng như động đất sóng => Vào đề trực tiếp với tgian và số liệu cụ thể và
thần vừa qua, trong 1 phút có những tính toán lí thuyết ấn tượng + so sánh, ẩn dụ
thể biến những dải bờ biển
mênh mông tươi đẹp của 5 quốc => Thu hút sự chú ý và gây ấn tượng mạnh về t/c
gia Nam Á và thành đống hoang nghiêm trọng của vấn đề.
tàn, cướp đi 155.000 người (Điều đáng nói là không có ngành khoa học và công
TaiLieu.VN

Page 5


trong khoảnh khắc.

nghiệp nào có những tiến bộ nhanh chóng vượt bậc
như ngành công nghiệp và khoa học nguyên tử hạt
nhân từ khi nó ra đời. Nhưng những người chủ của
nó, người sáng tạo ra nó lại sử dụng vào mục đích
chiến tranh thì chắc chắn sẽ dẫn đến hậu quả huỷ diệt
tất cả. May thay, điều đó chưa xẩy ra; nhưng đó là
cảnh tận thế tiềm tàng trong các bệ phóng. Chỉ cần ấn
nút trên bảng phím là tất cả thành cái chết và sự huỷ
diệt. Tác giả muốn nhấn mạnh rằng: trong thời đại
hiện nay, đó là nguy cơ, là thảm hoạ tiềm tàng ghê
gớm nhất, kinh khủng nhất do con người có thể gây
ra, và thực tế đã gây ra một phần ở Nhật Bản năm
1945. Nhưng tại sao, kể cả những cái đầu hiếu chiến
nhất, cũng vẫn chưa dám và không dám sử dụng vũ
khí hạt nhân hàng loạt, chưa dám cả gan gây ra cuộc
chiến tranh hạt nhân tổng lực? Bởi vì khó tránh khỏi
cảnh cả đôi bên cùng chết. Thế giới sẽ chỉ còn là 1

đống hoang tàn, mất hết dấu vết của sự sống sau một
vài cái ấn nút điên rồ. Nên chủ yếu các bên, các nước
tập trung vào việc chạy đua tàng trữ, phát triển vũ khí
hạt nhân để rồi đối đầu, răn đe, đối trọng, thách thức
với nhau, dằn mặt nhau, hù doạ, ép buộc nhau mà
thôi! Nhưng như vậy càng làm cho thế giới biến thành
kho chứa thần chết, ngày càng tích tụ và tiềm tàng
hiểm hoạ, và đặc biệt là quá trình chạy đua vũ trang
đã và đang vô cùng tốn kém và phi lí. Vậy những sự
tốn kém, phi lí ấy là gì?)
b. Cuộc chạy đua vũ trang, chuẩn bị chiến tranh hạt
nhân và những hậu quả của nó.

Các lĩnh vực đời sống xã Chi phí chuẩn bị ct hạt
hội
nhân

- HS đọc đoạn 2:
Sự tốn kém và tính chất vô lí
của cuộc chạy đua vũ trang hạt
nhân đã được tác giả chỉ ra bằng
những chứng cứ nào? Hãy quan
TaiLieu.VN

1- 100 tỉ USD để giải
quyết những vấn đề cấp
bách, cứu trợ y tế, giáo
dục cho 500 triệu trẻ em
nghèo trên thế giới
(chương trình UNICEF,

năm 1981)

1- Gần bằng chi phí cho
100 máy bay ném bom
chiến lược B.IB và 7000
tên lửa vượt đại châu
(chứa đầu đạn hạt nhân)

Page 6


sát, theo dõi những con số, ví dụ
và lập bảng thống kê so sánh
trên các lĩnh vực của đời sống
xh.

2- Kinh phí của chương
trình phòng bệnh 14 năm
và phòng bệnh sốt rét
cho 1 tỉ người và cứu 14
triệu trẻ em châu Phi

2- Bằng giá 10 chiếc tàu
sân bay Ni-mít mang vũ
khí hạt nhân của Mĩ dự
định sản xuất từ 19862000

3- Năm 1985 (theo tính
toán của FAO), 575 triệu 3. Gần bằng kinh
người thiếu dinh dưỡng

sản xuất 149 tên
4- Tiền nông cụ cần thiết MX.
cho các nước nghèo
trong 4 năm
4. Bằng tiền 27 tên
5- Xoá nạn mù chữ cho MX.
toàn thế giới.
5. Bằng tiền đóng 2
ngầm mang vũ khí
nhân.

phí
lửa

lửa
tàu
hạt

- Tác giả đưa ra hàng loạt dẫn chứng với những so
sánh thật thuyết phục trong các lĩnh vực xã hội, y tế,
tiếp tế thực phẩm, giáo dục. Đây đều là những lĩnh
vực hết sức thiết yếu trong cs con người, đặc biệt là
với các nước nghèo chưa phát triển. Có những so sánh
khiến người đọc phải ngạc nhiên, bất ngờ trước những
sự thật hiển nhiên mà rất phi lí. Rõ ràng cuộc chạy
đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân là một
việc làm điên rồ, phản nhân đạo. Nó vô cùng tốn kém,
đã và đang cướp đi khả năng làm cho đời sống con
người có thể tốt đẹp hơn, nhất là đối với các nước
nghèo, với trẻ em. Rõ ràng đó là việc đi ngược lại lí

trí lành mạnh của con người. Nghệ thuật lập luận của
? Qua bảng so sánh trên, có thể tác giả ở giai đoạn này thật đơn giản mà có sức thuyết
rút ra kết luận gì? Có nhận xét phục cao, không thể bác bỏ được.
gì về cách lập luận theo kiểu
đưa dẫn chứng và so sánh của c. Chiến tranh hạt nhân chẳng những đi ngược lại lí trí
của con người mà còn phản lại sự tiến hoá của tự
tác giả?
nhiên.
- Lí trí tự nhiên: là quy luật của tự nhiên, lô gic tất
yếu của tự nhiên.
- Để làm rõ luận cứ này, tác giả đưa ra những chứng
cứ từ khoa học địa chất và cổ sinh học về nguồn gốc
và sự tiến hoá của sự sống trên trái đất. Tất cả cho
TaiLieu.VN

Page 7


thấy, sự sống ngày nay trên trái đất và con người là
kết quả của một quá trình tiến hoá hết sức lâu dài của
tự nhiên, một quá trình được tính bằng hàng triệu
năm:
+ Qua 380 triệu năm, con bướm mới bay được
+ 180 triệu năm bông hồng mới nở
+ Qua 4 thế kỉ địa chất (mỗi kì địa chất dài hàng triệu
- Hs đọc tiếp đoạn : không đến hàng chục triệu năm) con người mới hát hay hơn
những đi ngược lại lí trí của con chim và mới chết vì yêu.
người… điểm xuất phát của nó" + Thế mà, chỉ cần "bấm nút một cái"quá trình vĩ đại
và tốn kém đó "trở lại điểm xuất phát của nó", tiêu
huỷ mọi thành quả của quá trình tiến hoá sự sống

? Khoa học đã tìm thấy sự sống
trong tự nhiên.
ngoài trái đất chưa.
 Với cách nêu và làm sáng tỏ luận cứ như vậy, tác
? Vì sao c/t hạt nhân không
giả đã giúp mọi người nhận thức sâu sắc hơn tính
những đi ngược lại lí trí con
chất phi lí và phản tiến hoá của vũ khí hạt nhân.
người mà cả lí trí tự nhiên nữa.
Với những số liệu và hình ảnh sát thực, tác giả đã
hoàn toàn thuyết phục người đọc về nguy cơ và
thảm hoạ hạt nhân mà cuộc chạy đua vũ trang gây
? Em hiểu như thế nào về lí trí
ra.
tự của tự nhiên?
Chiến tranh hạt nhân không chỉ
tiêu diệt nhân loại mà còn tiêu
huỷ mọi sự sống trên trái đất. Vì
vậy nó phản "lí trí của tự
nhiên"như cách nói của tác giả.

d. Đoạn kết: Bàn luận về nhiệm vụ khẩn thiết trước
mắt của chúng ta.
- Ông kêu gọi mọi người có thái độ tích cực phải đoàn
kết, xiết chặt đội ngũ để chống lại cuộc chạy đua vũ
trang hạt nhân, tàng tích vũ khí hạt nhân.

? Để làm rõ luận cứ này, tác giả - Câu văn thể hiện rõ thái độ đó là: "tham gia vào bản
đã đưa ra những chứng cứ nào? đồng ca của những người đòi hỏi một thế giới không
có vũ khí và một cs thanh bình, công bằng"

- Kết thúc lời kêu gọi, ông nêu ra một sáng kiến đề
nghị : "Cần lập ra một nhà băng lưu trữ trí nhớ, có thể
tồn tại được sau tai hoạ hạt nhân, để cho nhân loại
TaiLieu.VN

Page 8


tương lai biết rằng "sự sống đã từng tồn tại"…, để
nhân loại tương lai không thể quên những kẻ đã vì
những lợi ích ti tiện mà "giả điếc làm ngơ trước
những lời khẩn cầu hoà bình, những lời kêu gọi làm
cho cs tốt đẹp hơn"… đẩy nhân dân vào thảm hoạ diệt
vong.

? Sau khi đã cảnh báo về hiểm
hoạ chiến tranh hạt nhân và
chạy đua vũ trang đang đe doạ
loài người và sự sống trên trái
đất, tác giả không dẫn người đọc
đến sự lo âu mang tính bi quan => Cách nói đặc sắc, độc đáo, một cách kết thúc vấn
về vận mệnh của nhân loại mà đề đầy ấn tượng vì khi đã nổ ra chiến tranh hạt nhân
thái độ của tác giả như thế nào? toàn cầu thì còn có nhà băng nào chịu đựng nổi mà
(Thái độ tích cực là đấu tranh không tan biến? lên án những kẻ hiếu chiến đã và
ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, đang gây ra cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân, đe doạ
cs hoà bình yên vui của các dân tộc và nhân loại. Tức
cho một thế giới hoà bình)
là nhà văn muốn nhấn mạnh: Nhân loại cần giữ gìn kí
? Câu văn nào thể hiện rõ thái ức của mình, lịch sử sẽ lên án, nguyền rủa đời đời

độ đó?
những thế lực hiếu chiến đẩy nhân loại vào thảm hoạ
Nhưng liệu những tiếng nói ấy hạt nhân. Đó là ý nghĩa của vấn đề.
có thể ngăn chặn được hiểm hoạ
hạt nhân hay không và nếu như
nó vẫn xảy ra thì sao? Dường
như tác giả cũng tính đến những
ý nghĩ như thế của ai đó để rồi
tiếp tục khẳng định ý nghĩa của
sự có mặt trong hàng ngũ những
người đấu tranh ngăn chặn chiến
tranh hạt nhân.
=> Vì thế Mác-két có sáng kiến
gì? Theo em, sáng kiến đó có
phải hoàn toàn không tưởng, chỉ
là một cách tỏ thái độ hay
không?

Hoạt động 4: Tổng kết

III. Tổng kết.
- Theo em, vì sao văn bản này lại được đặt tên - Văn bản trên thể hiện trí tuệ và tâm
là "Đấu tranh cho một thế giới hoà bình"?
hồn của Mác-két. Ông đã sáng suốt và
tỉnh táo chỉ cho nhân loại thấy rõ nguy
TaiLieu.VN

Page 9

( Mục đích của tác giả không phải chỉ là chỉ
ra nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe doạ loài
người, mà còn nhấn mạnh vào nhiệm vụ
đấu tranh để ngăn chặn nguy cơ ấy. Vì thế
nhan đề của bài được đặt là "Đấu tranh cho
một thế giới hoà bình".)
- Mác-két đã đấu tranh cho một thế giới hoà
bình bằng cách riêng của mình như thế nào?
Đọc bài viết này, em nhận thức thêm được điều
gì sâu sắc về thảm hoạ chiến tranh hạt nhân, về
nhiệm vụ cấp thiết của mỗi người và toàn thể
nhân loại.
(Liên hệ với tình hình thời sự về chiến tranh,
xung đột và cuộc chạy đua vũ trang trên thế
giới hiện nay, từ đó rút ra được những bài học
cần thiết và phương hướng hành động tích cực)

cơ hạt nhân là một hiểm hoạ đáng sợdịch hạch hạt nhân. Tâm hồn của ông
cháy bỏng một niềm khao khát hoà
bình cho nhân loại.
- Mác –két có một lối nói, lối viết rất
độc đáo. hệ thống luận chứng rành
mạch, đầy sức thuyết phục, cách so
sánh bằng nhiều dẫn chứng toàn diện
và tập trung, lời văn đầy nhiệt tình.
* Ghi nhớ (sgk)

4. Củng cố: GV củng cố nội dung bài học.
5. Hướng dẫn học bài. Chuẩn bị bài: Các phương châm hội thoại (tiếp)

TaiLieu.VN

Page 10