Giáo án Ngữ văn 10 tuần 26 bài: Hồi trống cổ thành

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 10
HỒI TRỐNG CỔ THÀNH
( Trích hồi 28, "Tam quốc diễn nghĩa")
- La Quán TrungA. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh :
- Hiểu được tính cách bộc trực, ngay thẳng của Trương Phi cũng như tình nghĩa vườn đàobiểu hiện riêng biệt của lòng trung nghĩa
- Thấy được nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích

B. phương tiện thực hiện :
-Sách giáo khoa,sách giáo viên, thiết kế bài học,các tài liệu khác có liên quan,bảng phụ...

C. Cách thức tiến hành :
-Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo hình thức nêu vấn đề, gợi tìm, thảo luận, trả lời câu hỏi,
thực hành.
-Kết hợp việc cho học sinh xem bảng phụ và trả lời các bài tập trong sách giáo khoa.

D. Tiến trình dạy học.
1.Kiểm tra sĩ số.
-Giáo viên kiểm tra sĩ số lớp theo báo cáo của cán bộ lớp.
2.Kiểm tra bài soạn.
-Giáo viên kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của học sinh.
3.Kiểm tra bài cũ :


4.ND dạy học.
*Phần mở đầu : Tiểu thuyết Minh Thanh là giai đoạn phát triển cuối cùng của tiểu thuyết
cổ điển Trung Quốc.Ta có thể kể đến những đỉnh cao tiêu biểu của tiểu thuyết Minh Thanh:
Tây du kí, Hồng lâu mộng, Thủy Hử.. trong đó Tam Quốc Diễn Nghĩa là tác phẩm phản ánh
một thời kỳ dài đầy biến động của lịch sử Trung Quốc thời Tam quốc.
Đoạn trích "Hồi Trống Cổ Thành" có kết cấu hoàn chỉnh và đầy kịch tính. Mặc dù dung lượng của nó rất
ngắn so với sự đồ sộ của tác phẩm nhưng đã thể hiện được đặc trưng bút pháp nghệ thuật của La Quán
Trung cũng như đặc điểm chung của tiểu thuyết cổ điển Minh Thanh.Trên cơ sở đó,ở tiết học ngày hôm

nay,thầy và các em sẽ cùng tìm hiểu đoạn trích "Hồi trống Cổ Thành".

Hoạt động của giáo viên và

Yêu cầu cần đạt

học sinh
*Hoạt động 1 :Tìm hiểu về I. Tìm hiểu chung
tác giả,tiểu thuyết chương 1. Tác giả
hồi,đoạn trích.
- La Quán Trung (1330-1400), tênlà La Bản, hiệu là
Câu hỏi : Em hãy nêu vài nét Hồ Hải Tản Nhân.
về tác giả?

- Quê thuộc vùng Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây cũ.
- Con người: học rộng biết nhiều, thích ngao du, nghe
thuyết thoại nhân kể chuyện và nghi chép lại.
- Ông từng biên soạn dã sử.
- Ông là người đầu tiên đóng góp xuất sắc cho trường
phái tiểu thuyết Minh Thanh.
2. Vài nét về tiểu thuyết chương hồi TQ ( TT cổ điển,

Câu hỏi : Em hiểu gì về tiểu TT Minh Thanh)
thuyết chương hồi? Hãy kể - Là loại tiểu thuyết được chia thành nhiều hồi, mỗi hồi
một số tác phẩm tiểu thuyết thường có một hoặc một vài sự kiện xảy ra được kể
chương hồi mà em biết?

theo trình tự thời gian, cuối mỗi hồi thường có câu “Hạ

hồi phân giải”.
- Kết thúc hồi thường vào lúc cao trào.
- Tính cách nhân vật được hình thành từ hành động và
ngôn ngữ.
- Trong cách miêu tả thường dùng đặc điểm của chuyện
kể mở đầu bằng câu chuyện xa xưa,sau đó mới đi vào
triều đại chính được kể, dẫn chuyện bằng mấy câu thơ,
kết thúc bằng một bài vịnh.
3. Tác phẩm “ Tam quốc diễn nghĩa”
Câu hỏi : Nêu những hiểu - Nguyên văn: Tam quốc chí thông tục diễn nghĩa
biết của mình về tiểu thuyết
- Ra đời khoảng giữa thế kỉ XIV, dài khoảng 75 vạn
“Tam quốc diễn nghĩa”?
chữ.
- Tác giả dựa trên 3 nguồn tư liệu chính để viết :
+ Sử liệu.
+ Truyện kể dân gian.
+ Kịch dân gian.
-> Quan điểm của tác phẩm la "ủng Lưu phản Tào",tác
phẩm có 3 phần thực,7 phần hư.
- Kết cấu: gồm 120 hồi.
-Nội dung : kể lại quá trình hình thành, phát triển, diệt
Câu hỏi : Hãy nêu nội dung vong trong vòng 97 năm giữa 3 tập đoàn phong kiến
chính của tác phẩm?

Ngô, Nguỵ, Thục. Cuối cùng,Tư Mã Viên sau khi cướp
ngôi Nguỵ và diệt Thục kéo quân về Nam diệt Ngô
thống nhất Trung quốc vào năm 280.

* Giá trị của tác phẩm :
- Nội dung :
Câu hỏi : Nêu giá trị chính + Phản ánh chân thực bộ mặt xã hội trung Quốc ở một
của tác phẩm?

thời kì lịch sử cụ thể.
+ Phản ánh thực tế cát cứ phân tranh rồi hợp nhất.
+ Ca ngợi những tấm gương anh hùng nghĩa sĩ có tài
thao lược.
+ Ca ngợi tình chung thuỷ.
+ Khát vọng về một bậc minh quân.
+ Là kho tàng kinh nghiệm quân sự quý giá.
- Nghệ thuật :
+ Xây dựng nhân vật điển hình, tính cách nhân vật
được khắc hoạ rõ nét qua hành động và ngôn ngữ.
+ Cách kể chuyện linh hoạt, tự nhiên, hấp dẫn.
+ Kết cấu chặt chẽ.
+ Cách miêu tả chiến tranh đặc sắc.
4. Đoạn trích

Câu hỏi : Nêu vị trí,nội dung
của đoạn trích?

- Vị trí: hồi 28
- Tên hồi:

-Giáo viên cho học sinh đọc “ Chém Sái Dương anh em hòa giải
và nêu cảm nhận của mình về Hồi Cổ Thành tôi chúa đoàn viên”.
đoạn trích?

- Nội dung : kể về sự kiện Quan công trên đường về với
Lưu Bị gặp Trương Phi ở Cổ Thành, Trương Phi nghi
Quan Công phản bội, Quan Công chém đầu Sái Dương


để minh oan cho mình, anh em hoà giải.
- Bố cục: 2 phần
+ P1: từ đầu ---> đem theo quân mã chứ.
+ P2: phần còn lại
*Hoạt động 2 : Tìm hiểu các II. Đọc-hiểu
nhân vật và nghệ thuật 1. Tính cách các nhân vật
đoạn trích.
a, Nhân vật Trương Phi
* Qua ngoại hình: Trương Phi là một dũng tướng, mình
-Giáo viên giới thiệu vài nét cao tám thước, đầu báo, mắt tròn, hò hét như sấm, râu
về Trương Phi.
hùm...
* Qua hành động đi vay lương thực :
- Đi vay lương thực quan huyện không cho, đuổi quan
Câu hỏi : Tính cách của huyện đi chiếm lấy thành tạm nương thân.
Trương Phi được thể hiên qua -> Nóng nảy, bộc trực, đơn giản.
những chi tiết nào?Qua đó em
- Mộ quân, tậu ngựa, chứa cỏ tích lương.
cảm nhận được gì về Trương
-> Cẩn thận, mục đích để ngóng tin Huyền Đức.
Phi?
- Khi nghe Tôn Càn báo tin 2 chị dâu và Quan Công
đến :
+ Thái độ: Chẳng nói chẳng rằng.
Câu hỏi : Khi nghe Tôn Càn

báo tin Quan Công và 2 chị

-> Thái độ rõ ràng, kiên quyết, trắng đen phải trái rõ
ràng.

dâu đến Trương Phi có những + Hành động: mặc áo giáp, vác mâu, lên ngựa,dẫn
hành động như thế nào?Qua quân,đi tắt, mắt trợn, râu hùm vểnh ngược, hò hét, múa
đó em thấy được gì về tính xà mâu,chạy,đâm.


cách của Trương Phi?

->Các động tác khẩn trương,dồn dập,liên tiếp,dứt
khoát,thể hiện sự nóng nảy bộc trực,thẳng thắn,không
chập nhận sự quanh co lắt léo.
( Vì Trương Phi nghĩ Quan Công ra hàng Tào, phản bội
lại lời thề kết nghĩa vườn đào, bây giờ đến đây lập mưu
để giết mình).

Câu hỏi : Vì sao Trương Phi - Trương Phi gạt mọi lời thanh minh của Quan Công và
lại hành động như vậy với 2 chị dâu.
Quan Công?

-> Dứt khoát, không kiên nhẫn.
* Qua ngôn ngữ :
- Xưng hô với 2 phu nhân: chị và tôi
->Cách xưng hô đúng mực, thể hiện tình cảm thuỷ

Câu hỏi : Em thấy cách xưng chung, lòng trung thành, tôn trọng hai chị.
hô của Trương Phi với 2 chị

- Xưng hô với Quan Công : mày - tao, gọi Quan Công
dâu,Quan Công như thế nào?
là thằng phụ nghĩa, bỏ anh hàng Tào.
Qua đó em cảm nhận được gì
về tính cách của Trương Phi? -> Trương Phi thô lỗ,giận dữ,thẳng thắn,quyết trừng trị
Quan Công bằng bát xà mâu.
- Trương Phi gọi Quan Công là "nó" : dứt khoát cắt tình
anh em.
->Lòng trung thành,muốn bảo vệ cái đúng,tình anh em.
* Qua điều kiện Trương Phi đặt ra với Quan Công :
- Xong 3 hồi trống chém đầu Sái Dương.
-> Ngay thẳng, dứt khoát.Quyết liệt phải phân biệt bạn
Câu hỏi : Trương Phi đặt điều thù trong nháy mắt.
kiện gì cho Quan Công để
- Khi chém xong đầu Sái Dương,Trương Phi vẫn chưa


chứng

minh

lòng

trung tin anh,chưa nhận anh.

thành?Qua đó em cảm nhận ->Hồ nghi,không dễ tin người,rất thận trọng.
được gì về Trương Phi?
* Khi biết rõ sự thật về Quan Công :
- Hỏi kĩ việc ở Hứa Đô rồi mới tin anh.
- Khi nghe hai chị dâu kể về những việc Quan Công đã

Câu hỏi : Khi biết rõ về trải qua,Trương Phi rỏ nước mắt, thụp lạy Quan Công.
những việc Quan Công đã
-> Tinh tế,nhanh nhẹn biết phục thiện,nhận lỗi chân
làm lúc đó,Trương Phi đã cư
thành.Đó còn là cách bày tỏ tình cảm của người anh
xử thế nào?Qua đó em cảm
hùng,cảm động về tình nghĩa anh em,và còn là sự khâm
nhận được gì?
phục dũng khí, tài năng của Quan Công.
Tóm lại: Trương Phi là người cương trực,thẳng
thắn,nóng nảy,cẩn trọng thô lỗ nhưng cũng rất tinh tế.
Trương Phi là người anh hùng dũng cảm,trung nghĩa
tiêu biểu trong thời loạn.

b, Nhân vật Quan Công.
- Trước khi gặp Trương Phi thì Quan Công đã trải qua 5
cửa quan Tào,chém 6 tướng giỏi của Tào Tháo.
-Giáo viên giới thiệu về nhân
vật Quan Công cho học sinh..

+ đến Đông Lĩnh giết Khổng Tú.
+ Đến Lạc Dương chém hai tướng giỏi Mạnh Than,
Hàn Phúc.
+ Đến Nghi Thuỷ; chặt Biện Hổ ra làm hai khúc.
+ Đến Huỳnh Dương giết Vương Thực.
+ Đến sông Hoàng Hà giết Tần Kì.


-Quan Công xưng hô với Trương Phi : Ta - hiền đệ, em
-> Cách xưng hô thân tình anh em ruột thịt,là lời người

anh khuyên, thanh minh với em.Quan Công là người
Câu hỏi : Quan công xưng hô
với Trương Phi như thế nào?
Qua đó em thấy được gì vê
Quan Công?

trọng tình nghĩa, trung thành (vì Quan Công biết em
đang hiểu lầm mình,tính em lại nóng nảy,mình lại bị
đặt vào tình thế tình ngay lí gian, nên không thể tự phụ,
kiêu ngạo được).
-Quan Công thông minh, khéo léo nhờ 2 chị dâu giúp.
- Quan Công chém đầu Sái Dương minh oan cho mình.
- >Nhanh nhẹn, tài giỏi, khao khát được minh oan.

Câu hỏi : Quan Công đã làm
như thế nào để minh oan cho
mình?

=>Quan Công là một anh hùng dũng mãnh luôn đề cao
trung nghĩa.
2. ý nghĩa của nhan đề " hồi trống Cổ Thành".
- Hồi trống là điều kiện,là quan toà phán xét Quan
Công phản bội hay trung thành.

Câu hỏi : Có thể xem hồi
trống Cổ Thành là cửa ải thứ
6 được không vì sao?

- Hồi trống thi tài,tỏ lòng,giải oan,biểu dương dũng khí
và lòng trung thành của Quan Công.

- Hồi trống thu quân ăn mừng.
- Hồi trống đoàn tụ gia đình,hội ngộ của những anh

Câu hỏi : Em hãy cho biết ý

hùng, tôi chúa đoàn viên.

nghĩa của nhan đề "Hồi trống -> Khống khí chiến trận,so tài, hội ngộ,mang đậm nét
trận mạc.
Cổ Thành"?
-> Biểu tượng cho lòng trung nghĩa,thẳng thắn,cho tinh
thần dũng cảm,công minh,chính nghĩa.
3. Một số đặc sắc nghệ thuật


- Tương phản tính cách nhận vật: Quan Công ><
Trương Phi.
-> Tạo chất anh hùng,vì nếu không có tính cách tương
Câu hỏi : Nêu một số đặc sắc

phản như vậy sẽ mất đi kịch tích.

về Nghệ thuật của đoạn trích? - Tạo tình huống kịch tính,căng thẳng quyết liệt như
một vở kịch.
+ Trình bày: giới thiệu nhân vật, sự việc 3 anh em đang
ngóng nhau, Quan Công đến Cổ Thành…
+ Khai đoạn (sự việc bắt đầu): Trương Phi nghĩa Quan
Công ra hàng Tào,đến đây để bắt mình,nên quyết định
trừng trị bằng bát xà mâu, Quan Công bị đặt vào tình
thế tình ngay lí gian..

+ Phát triển (Sự kiện tiếp diễn):Quan Công nhắc lại
tình nghãi vườn đào,tự thanh minh cho mình,Trương
Phi không tin..
+ Thắt nút (đỉnh điểm): Quan Công đang thanh minh
thì quân Tào đến,Trương Phi quay lại đâm Quan Công
rất bất ngờ.
+ Mở nút (kết thúc): Quan Công chém đầu Sái Dương
minh oan cho mình, anh em hoà giải.
-> Căng thẳng,quyết liệt,tạo không khí chién trận hào
hùng như đang diễn ra.
III. Tổng kết
1. Nội dung :
- Ca ngợi tình nghĩa anh em, biểu dương lòng cương


*Hoạt động 3 : Tổng kết nội trực, thẳng thắn, trung thành, dũng cảm.
dung và nghệ thuật.

-Hồi trống chứa đựng linh hồn đoạn trích, đó là hồi
trống thách thức, minh oan, đoàn tụ.

Câu hỏi : Em hãy tổng kết 2. Nghệ thuật :
những nét chính về nội dung - Xây dựng nhân vật đặc sắc.
và nghệ thuật của đoạn trích?
- Tạo tình huống kịch tính, bất ngờ.
- Lời kể ngắn gọn, sinh động.
- Sử dụng nhiều từ cổ, lối văn biền ngẫu.