Giáo án Ngữ văn 10 tuần 24 bài: Chuyện chức phán sự đến Tản Viên Nguyễn Dữ

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 10
CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN
-Nguyễn Dữ A- Mục tiêu bài học:
Giúp học sinh:
-Thấy dược tính cách dũng cảm, kiên cường của nhân vật Ngô Tử Văn- đại diện cho chính
nghĩa chống lại những thế lực gian tà .
-Tháy được ngụ ý phê phán của truyện và nghệ thật kể chuyện sinh động, hấp dẫn, giàu kịch
tính của tác giả Truyền kì mạn lục.
-Bồi dưỡng thêm lòng yêu chính nghĩa và niềm tự hào về người trí thức nước Việt.
B- Tiến trình dạy học:
1- Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số, ổn định lớp
2- Kiểm tra bài cũ:
3- Giới thiệu bài mới: Từ truyện “Người con gái Nam Xương” đến “Truyền kỳ mạn lục”.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Kiến thức cần đạt

HĐ1: Hướngdẫn học sinh tìm

Theo dõi phần Tiểu dẫn SGK I. Tìm hiểu chung

hiểu phần Tiểu dẫn/ SGK:

và trả lời

1. Tác giả

- Cuộc đời và con người

- Nguyễn Dữ (?....?)

Nguyễn Dữ có những điểm gì

sống vào khoảng thế kỉ

cần lưu ý?

XVI, người xã Đỗ Tùng,
huyện Trường Tân (nay
là huyện Thanh Miện,
tỉnh Hải Dương).
- Xuất thân trong 1 gia
1


đình khoa bảng (cha đỗ
tiến sĩ đời Lê Thánh
Tông).
Theo dõi phần Tiểu dẫn SGK
- Em hiểu gì về thể loại truyền

và trả lời

- Thi đỗ và ra làm quan
nhưng không lâu sau ông
cáo quan về ở ẩn lánh xa

kì?

vinh hoa phú quý và suốt

- Hiểu biết của em về tác phẩm

đời không bao giờ đặt

“Truyền kì mạn lục”?

chân đến kinh thành.

GV mở rộng:

2. Tác phẩm:

Tác phẩm phản ánh hiện thực

a. Thể loại:

xã hội phong kiến đầy bất công

- Là thể văn xuôi trung

đương thời, đồng thời thể hiện

đại, phản ánh hiện thực

tinh thần dân tộc, bộc lộ niềm

qua những yếu tố kì lạ,

tự hào về nhân tài, văn hóa

hoang đường.

nước Việt.

- Trong truyện, hai âm

HĐ2: Hướng dẫn học sinh Học sinh thực hiện dựa theo dương có sự tương giao.
đọc hiểu văn bản
sự chuẩn bị ở nhà
b. Tác phẩm “Truyền kì
- Hướng dẫn học sinh đọc văn
Nhóm 1
mạn lục”:
bản từ đầu đến “…không cần gì
cả”

- Gồm 20 truyện, viết
bằng chữ Hán, ra đời
khoảng thể kỷ 16.

- Hướng dẫn học sinh phân tích

- Tác phẩm

văn bản:

hiện thực và nhân đạo

- Nhân vật Ngô Tử Văn được

cao.

giới thiệu bằng những chi tiết

có giá trị

 “Thiên cổ kỳ bút”
2


nào?

( Vũ Khâm Lân – thể kỷ
17)
- Cách giới thiệu
nhân vật của tác
giả có gì đặc
biệt?

II. Đọc – hiểu văn bản:
Lĩnh hội

1. Nhân vật Ngô Tử
Văn:

GV mở rộng minh hoạ

a. Giới thiệu nhân vật

Đây là cách giới thiệu nhân vật

Ngô Tử Văn và việc làm

phổ biến của văn học trung đại:

Nhóm 2

của anh:

VD: - Nguyễn Du giới thiệu gia

* Giới thiệu nhân vật:

đình Kiều/ Từ Hải....

- Tên là Soạn
- Quên quán: Yên Dũng,

- Ngô Tử Văn đã có hành động

Lạng Giang

gì?

- Tính cách: là người

Tại sao chàng lại làm như HS thảo luận
vậy?

khẳng khái, nóng nảy,

Hành động đó thể hiện điều
gì?
- Cho HS xem tranh cảnh đốt
đền

thấy sự gian tà thì không
thể chịu được. Chàng nổi
tiếng là người cương
trực.
 Cách giới thiệu nhân
vật : Cụ thể, ngắn gọn
gây ấn tượng cho người
đọc,

GV chốt: Chính vì coi việc làm Lĩnh hội

tạo

cảm

giác

“người thật việc thật”.

của mình là chính nghĩa nên Chia 4 nhóm thảo luận, nhóm
trong khi mọi người lắc đầu, lè trưởng báo cáo kết quả lên
3

lưỡi lo sợ thì Tử Văn vung tay bảng phụ
không cần gì cả.
Cho học sinh trả lời câu hỏi 1
trong SGK T60- lập bảng kê kết

* Việc làm của Ngô Tử

quả các nhóm (đúng – 2đ)

Văn:

Hướng dẫn HS tìm hiểu phần b.

- Hành động:

- Sau khi đốt đền, Ngô Tử Văn

+ Tắm gội sạch sẽ: Tử

đã gặp phải những việc gì?
Cách giải quyết của anh?
GV mở rộng: Theo quan niệm
dân gian. khi con người xâm
phạm vào chốn linh thiêng sẽ bị
trừng phạt.

Nhóm 3

Văn ý thức được việc
mình sẽ làm là rất quan
trọng.
+ Khấn trời: Trình bày
việc mình sẽ làm với vị
thần cai quản các thần
+ Châm lửa đốt ngôi đền
trong làng vốn trước đó
rất linh ứng: Hành động
dứt khoát, dũng cảm

 Việc làm của chàng
đã được suy tính cẩn
thận, chuẩn bị kỹ càng
chứ không phải manh
động.
- Nguyên nhân: Người
được thờ trong ngôi đền
đã không độ trì cho dân
thường hiện hồn làm
4


điều tác oai tác quái
khiến Ngô Tử Văn rất
tức giận

- ý nghĩa của hành động:
ý b), d)
b. Những việc Ngô Tử

Văn gặp phải sau khi
đốt đền:
- Chàng thấy trong người
khó chịu, đầu lảo đảo,
bụng run run, nổi lên
một cơn sốt nóng sốt rét.

 Trạng thái bất thường
mở đầu cho cuộc giao
tiếp với thế giới thần
linh.
- Gặp hồn tên bộ tướng
họ Thôi và vị thổ thần
nước Việt 

NTV đã

chọn con đường bảo vệ
chính nghĩa bất chấp sự
nguy

hiểm

đến

tính

mạng. Điều này chứng tỏ
5

bản tính cương trực,
cứng cỏi của chàng.

CUỘC GẶP GỠ HỒN TÊN BỘ TƯỚNG HỌ THÔI VÀ VỊ THỔ THẦN NƯỚC
VIỆT

So sánh

Hồn tên tướng giặc

Ngoại hình

Người khôi ngô, cao lớn

Đầu đội mũ trụ, quần áo nói năng giống người
Phong thái

phương Bắc, tự xưng là cư sĩ, vừa đến đã mắng
Tử Văn

Vị thổ thần nước Việt
Một ông già áo vải nhà
quê
Áo vải mũ đen, phong
độ nhàn nhã, thủng
thỉnh, vái chào Tử Văn,
nói ngay tên họ
Để tỏ lời mừng và kể

Mục đích đến

Đòi làm trả lại ngôi đền

chuyện cướp đền, tiếm
ngôi

Thái độ

Mặc kệ, vẫn ngồi ngất ngưởng tự nhiên

Ngạc nhiên: - Sao mà

của Tử Văn

 Thái độ điềm tĩnh, không nhượng bộ cái xấu,

nhiều thần quá vậy?

cái ác, bày tỏ sự thách thức.


Bức xúc: - Sao ngài
không kiện…..

Đề phòng: Hắn….gieo vạ cho tôi
không?
6


Quyết tâm: bảo vệ lẽ
phải cũng là cứu mình
Kết quả

Nổi giận, đe doạ sẽ đưa Tử Văn đến Phong Đô

GV mở rộng:

Hứa sẽ làm chứng cho
Tử Văn ở Minh Ti

Lĩnh hội

Lời kể của vị Thổ thần thực Thảo luận nhóm và trả lời vào
chất là lời tố cáo xã hội bảng phụ
đương thời, phơi bày

nỗi Đặc điểm quan trọng nhất
thống khổ của nhân dân, tố của thể Truyền kỳ là gì?
cáo nạn tham nhũng ăn của
đút ở chính cõi trần để bênh
vực, che đậy cái ác, cái xấu
khiến người tốt bị oan khuất,
vùi dập.

Đáp án: Phản ánh hiện thực
qua các yếu tố kỳ ảo, hoang
đường.
Nguyễn Dữ xuất thân trong

gia đình có truyền thống
này?

Cho học sinh chốt kiến thức điền kết quả vào bảng phụ,
mỗi câu đúng 2 điểm. Nhóm
trả lời đúng hai phần - 10đ

Đáp án: Truyền thống khoa
bảng
Truyền kỳ mạn lục từng
được xem là?

Tiết 2

Đáp án: Thiên cổ kỳ bút
Tính cách nổi bật của nhân
c. Cuộc xử kiện dưới âm
7


vật Ngô Tử Văn là?

phủ:

Hướng dẫn học sinh tìm hiểu Đáp án: Nóng nảy, khảng khá, - Quang cảnh nơi âm phủ:
phần c)

cương trực

+ Toà nhà rất lớn, xung quanh

- Quang cảnh nơi âm phủ Nhóm 4

có thành sắt cao vòi vọi….

được miêu tả qua những chi Thảo luận
tiết nào?ý nghĩa?

+ Sông lớn, trên sông bắc
một cây cầu dài hơn ngàn
thước, gió tanh sóng xám, hơi
lạnh thấu xương…
+ Hai bên cầu có mấy vạn
quỷ dạ xoa, mắt xanh tóc đỏ,
hình dáng nanh ác….

- Cảnh xử kiện dưới âm
phủ được tác giả miêu tả

Thảo luận

 Thế giới âm phủ được miêu
tả từ góc nhìn kì vĩ tạo ra ấn

qua những chi tiết nào?

tượng hãi hùng về một thế

Hướng dẫn học sinh lập bảnh

giới khác, ở đó cái ác sẽ bị

so sánh

trừng trị nhằm thức tỉnh con
người.
- Cảnh xử kiện

CUỘC XỬ KIỆN DƯỚI ÂM PHỦ

Cảnh xử

Hồn ma viên bộ

kiện

tướng

Lần I

Diêm Vương

Tử Văn

Kiện Tử Văn ở Minh Quát mắng Tử Văn, bênh Không run sợ, kêu oan và
Ti

vực hồn ma

tâu trình lại sự việc bằng

8


Tiếp tục vu vạ và cãi

lời lẽ cứng cỏi

nhau với Tử Văn

Cãi nhau với hồn ma
Sinh nghi

Lần II

Đổi giọng nhân nghĩa

Cử người đến đền Tản
Viên lấy chứng thực

Bị trừng phạt, nhét Mắng quan lại cõi âm,
Kết quả

khẩu gỗ vào miệng, trừng phạt hồn ma và
nhốt vào ngục Cửu U

ban thưởng cho Tử Văn

Đề nghị Diêm Vương đến
đền Tản Viên xác minh

Nhận chức phán sự đền
Tản Viên

GV đặt câu hỏi mở rộng:

 ý nghĩa cuộc xử kiện dưới

- Cuộc xử kiện dưới âm phủ Thảo luận

âm phủ:

nói lên điều gì?
+ Vạch trần bộ mặt gian tà,
quan liêu của không ít kể
đương quyền “quen dùng chước
dối lừa, thích làm trò thảm
ngược”.
+ Lên án thói tham nhũng của
một bộ phận quan lại đương
thời “vì tham của đút” mà bênh
vực cho kẻ gian tà, khiến “rễ ác
mọc lan, khó lòng lay động”,
người tốt bị hàm oan còn kẻ
gian tà được hưởng phú quý.
+ Lời nói tự nhiên của Tử Văn
9


với Thổ công: “Sao mà nhiều
thần quá vậy?” đã thể hiện

phẩm chất người quân tử: Ngô
Tử Văn là hình tượng tiêu biểu
cho kẻ sĩ cương trực, khảng
khái, kiên quyết chống gian tà.
Thảo luận

GV mở rộng thêm:
+ Viên Bách hộ họ Thôi khi
sống đã thất bại nhục nhã trên
đất Việt, lúc chết thành hồn
ma lẩn quất làm điều dối trá,
càn bậy, nên lại tiếp tục nếm
mùi thất bại. Phải chăng đó là
số phận chung cho những tên
xâm lược?
- Câu chuyện kết thúc với
thắng lợi thuộc về Ngô Tử
Văn: cội nguồn truyền thống
nhân đạo và yêu nước của
dân tộc Việt Nam chính nghĩa
thắng gian tà, tinh thần dân
10


tộc thắng ngoại xâm.

 Thể hiện sâu sắc tinh thần
tự hào dân tộc.

2. Nghệ thuật kể chuyện:

Hướng dẫn học sinh tìm hiểu

- Nghệ thuật kể chuyện lôi

phần 2)

cuốn, dẫn dắt bằng một sự kiện
đặc sắc: đốt đền
- Nghệ thuật xây dựng tình

GV diễn giảng:

huống giàu kịch tính: cả truyện

+ Mở màn: giới thiệu nhân

được kết cấu như một vở kịch

vật

năm hồi.

+ Xung đột: đốt đền
+ Cao trào: Gặp viên bộ

Học sinh làm việc cá nhân

tướng họ Thôi và vị thổ thần
nước Việt

+ Thắt nút: bị kiện dưới Minh

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật

Ti, bị dẫn giải xuống âm phủ

sắc nét với ngôn ngữ , hành

+ Mở nút: được giải oan và
ban thưởng chức phán sự

động, tính cách gợi cảm giác
người thật việc thật.
- Ngôn ngữ kể chuyện bình dị,
dễ hiểu.
- Nghệ thuật hư cấu tài hoa xây
dựng âmdương hai cõi tương
giao.
- Thêm lời bình khẳng định rõ
chủ đề của truyện.
III. Tổng kết:
11


HĐ3: Hướng dẫn học sinh

1. Nội dung:

Tổng kết

2. Nghệ thuật:

HĐ4: Hướng dẫn học sinh

IV. Luyện tập:

luyện tập
Làm bài tập 1T 61

Đọc ghi nhớ T61

Học sinh làm việc cá nhân

C: Rút kinh nghiệm sau giờ dạy:
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………

12