Giáo án Ngữ văn 12 tuần 29 bài: Hồn Trương Ba da hàng thịt Lưu Quang Vũ

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT
(Trích)
(Lưu Quang Vũ)
A. MỤC TIÊU:
Giúp học sinh:
-Hiểu được bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh phải sống nhờ, sống
tạm, sống trái với tự nhiên khiến cho tâm hồn thanh cao, nhân hậu bị nhiễm độc và
tha hoá trước sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục. Qua đó thấy được vẻ đẹp tâm
hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục, bảo vệ quyền được
sống trọn vẹn, hài hoà giữa thế xác và tâm hồn và khát vọng hoàn thiện nhân cách.
-Cảm nhận được những nét đặc sắc của kịch Lưu Quang Vũ trên cả hai phương
diện: kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu bởi tính hiện đại kết hợp với những
giá trị truyền thống, sự phê phán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm,
bay bổng.
B. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY:
- Đàm thoại ; Phát vấn .
C. CHUẨN BỊ GIÁO CỤ:
* Giáo viên

: Soạn giáo án.

* Học sinh

: Soạn bài.

D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp - kiểm tra sĩ số:


2. Kiểm tra bài cũ:

trích đoạn

- Trong chương trình lớp 10, 11 anh (chị) đã được học
những vở kịch nào? Anh (chị) có ấn tượng gì về những trích

đoạn kịch ấy?
3. Nội dung bài mới:
a. Đặt vấn đề: Lưu Quang Vũ được biết đến với tư cách nhà thơ. Nhưng gây tiếng
vang và được đặc biệt hâm mộ là với tư cách một nhà viết kịch tài ba. Những năm
tám mươi, kịch của Lưu Quang Vũ đã chiếm lĩnh sàn diễn của rất nhiều nhà hát,
công chúng náo nức đến với ánh đèn sân khấu.
Hiện tượng Lưu Quang Vũ là sự thăng hoa của tài năng nghệ sĩ cùng không
khí sôi động của xã hội Việt Nam những năm 80 (TK XX) và tình thần nhân văn,
dân chủ trong đời sống văn học lúc bấy giờ. Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một
trong số rất nhiều những vở kịch nổi tiếng của nhà viết kịch tài ba này. Vở kịch
mang ý nghĩa phê phán và tinh thần nhân văn sâu sắc. Trích đoạn Sgk là cảnh tư
tưởng của vở kịch và tài dựng cảnh, dựng đối thoại của ngòi bút Lưu Quang Vũ.
b. Triển khai bài dạy:
Hoạt động thầy và trò

Nội dung kiến thức

-Hoạt động 1: Tổ chức đọc hiểu tiểu I .Tiểu dẫn.
dẫn.

1. Tác giả.

Giáo viên yêu cầu học sinh đọc phần -Lưu Quang Vũ (1948-1988), quê gốc ở Đà Nẵng,
tiểu dẫn Sgk.
sinh tại Phú Thọ trong một gia đình trí thức.

Bài tập: Nêu những ý chính về Lưu -Từ 1965-1970: Lưu Quang Vũ vào bộ đội và được
Quang Vũ, vở kịch Hồn Trương Ba, biết đến với tư cách một nhà thơ tài năng đầy hứa
da hàng thịt, vị trí của đoạn trích hẹn.
học.
-Từ 1970-1978: Ông xuất ngũ, làm nhiều nghề để


Học sinh làm việc cá nhân. Giáo mưu sinh.
viên nhận xét và tóm tắt những nội -Từ 1978-1988: biên tập viện Tạp chí Sân khấu, bắt
dung cơ bản.
đầu sáng tác kịch và trở thành một hiện tượng đặc
biệt của sân khấu kịch trường những năm 80 với
những vở đặc sắc như: Sống mãi tuổi 17, Hẹn ngày
trở lại, Lời thề thứ chín, Khoảnh khắc vô tận, Bệnh
sĩ, Tôi và chúng ta, Hai ngàn ngày oan trái, Hồn
trương Ba, da hàng thịt,…
-> Lưu Quang Vũ là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, vẽ
tranh, viết truyện, viết tiểu luận,…nhưng thành
công nhất là kịch. Ông là một trong những nhà soạn
kịch tài năng nhất của nên Văn học Nghệ thuật Việt
Nam hiện đại.
- Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn
học nghệ thuật năm 2000.
2. Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt.
-Từ một cốt truyện dân gian, tác giả đã xây dựng
một vở kịch nói hiện đại, đặt ra vấn đề mới mẻ có ý
nghĩa tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.
-Truyện dân gian gây kịch tính sau khi Hồn Trương
Ba nhập vào xác anh hàng thịt dẫn tới "vụ tranh
chấp" chồng của hai bà vợ phải đưa ra xử, bà

Trương Ba thắng kiện được đưa chồng về. Lưu
Quang Vũ khai thác tình huống kịch bắt đầu ở chỗ
kết thúc của tích truyện dân gian. Khi Hồn Trương


Ba được sống "hợp pháp" trong xác anh hàng thịt,
mọi sự càng trở nên rắc rối, éo le để rồi cuối cùng
đau khổ, tuyệt vọng khiến Hồn Trương Ba không
chịu nổi phải cầu xin Đế Thích cho mình được chết
hẳn.
-Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản.

3. Đoạn trích.

Giáo viên phân vai và hướng dẫn -Là phần lớn cảnh VII. Đây cũng là đoạn kết của
học sinh đọc. Học sinh đọc theo vai. kịch.
Giáo viên tổ chức cho học sinh tìm II.Đọc - hiểu văn bản.
hiểu, thảo luận phần đầu của đoạn
1.Trước khi Đế Thích xuất hiện.
trích theo mổ số câu hỏi:
"-Không.Không!Tôi không muốn sống như thế này
Câu hỏi 1: Qua đoạn đối thoại giữa
mãi! Tôi chán….
Hồn Trương Ba và xác hàng thịt, tìm
hàm ý mà nhà viết kịch muốn giử → Những câu cảm thán ngắn, dồn dập cùng với ước
gắm.

nguyện …→ Tâm trạng vô cùng đau khổ, bức

Câu hỏi 2: Qua lớp kịch Hồn Trương bối .Hồn bức bối bởi không thể nào thoát khỏi thân

Ba và gia đình, anh (chị) nhận thấy xác mà hồn ghê tởm . Hồn đau khổ bởi hồn không
nguyên nhân nào đã khiến cho người còn là mình nữa . Hồn Trương Ba càng lúc càng rơi
thân của Trương Ba và cả chính vào đau khổ, tuyệt vọng .
Trương Ba rơi vào bất ổn và phải * Cuộc đối thoại với những người thân :
chịu đau khổ? Trương Ba có thái độ - Với vợ : " ông đâu còn là ông, đâu còn là Trương
như thế nào trước những rắc rối đó? Ba làm vườn ngày xưa nữa …"
Học sinh nghiên cứu kỹ các lời thoại - Cái Gái : " Tôi không phải là cháu ông …Ông nội
và phát biểu ý kiến cá nhân đồng tôi chết rồi ".
thời tranh luận nếu thấy cần thiết.


- Con dâu : " …nhưng thầy ơi, con sợ lắm …"
Giáo viên tổt chức cho học sinh tìm => Nghịch cảnh trớ trêu . Một mình Trương Ba trơ
hiểu, thảo luận phần sau của đoạn trọi trong nỗi đau khổ, tuyệt vọng lên đến đỉnh điểm
trích theo một số câu hỏi.

.

Câu hỏi 1: Hãy chỉ ra sự khác nhau 2. Sau khi Đế Thích xuất hiện :
trong quan niệm của Trương Ba và - Không thể bên trong một đàng, bên ngoaì một nẻo
Đé Thích về ý nghĩa sự sống. Theo được . Tôi muốn được là tôi toàn vẹn .
anh (chị), Trương Ba trách Đé Thích,
người đem lại cho mình sự sống có
đúng không? Vì sao? Màn đối thoại

→Lời thoại mang triết lí sâu sắc . Con người là một
thể thống nhất, hồn và xác phải hài hoà.

giữa Trương Ba và Đé Thích toát lên →Quyết định dứt khoát xin tiên Đế Thích cho
mình được chết hẳn là kết quả của một quá trình

điều gì?

diễn biến hợp lí, cho thấy Trương Ba là người nhân
hậu, sáng suốt, giàu lòng tự trọng. Đặc biệt, đó là
người ý thức được ý nghĩa của cuộc sống.
III. Tổng kết.
- Xem Sgk.

4. Củng cố: -Nắm nhữg vấn đề tác giả đặt ra và xử lí trong đoạn trích nói riêng và
vở kịch nói chung.

5. Dặn dò: -Căn cứ vào tâm trạng Hồn Trương Bs khi phải ở trong xác hàng thịt
để đặt ra những ý tưởng mới khi Hồn Trương Ba ở trong xác Cu Tị
-Tiết sau học Tiếng Việt "Diễn đạt trong văn nghị luận (tiếp theo)".