Giáo án Ngữ văn 12 tuần 26 bài: Rèn luyện cách mở bài, kết bài trong bài văn nghị luận

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
RÈN LUYỆN KĨ NĂNG MỞ BÀI, KẾT BÀI
TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Giúp học sinh:
- Hiểu một cách đầy đủ về chức năng của mở bài và kết bài trong bài văn nghị
luận.
- Nắm vững hơn các kiểu mở bài và kết bài thông dụng trong văn nghị luận.
- Có ý thức vận dụng một cách linh hoạt các kiểu mở bài và kết bài trong khi viết
văn nghị luận.
- Biết nhận diện những lỗi thường mắc trong khi viết mở bài, kết bài và có ý thức
tránh những lỗi này.
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
Sách giáo khoa, giáo án, tài liệu tham khảo...
III. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH:
Kết hợp làm việc cá nhân và tổ chức thảo luận theo nhóm để phân tích ngữ liệu,
rút ra các kết luận cần thiết cho bài học.
IV. NỘI DUNG, TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ: Thuốc.
Câu hỏi:


- Ý nghĩa và mối quan hệ giữa tiêu đề và hình ảnh bánh bao tẩm máu người?
- Hình tượng nhân vật Hạ Du được thể hiện như thế nào trong truyện?
- Vòng hoa trên mộ Hạ Du nói lên điều gì?
- Những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện?
3. Giảng bài mới:
Vào bài:
Khi viết một bài làm văn nghị luận, ta cần lưu ý rằng, trong bài làm văn, phần mở

bài và phần kết bài đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giới thiệu và làm nổi
bật vấn đề, làm đọng lại suy nghĩ nơi người đọc. Chính vì vậy, việc rèn luyện kĩ năng
viết hai phần này là điều cần thiết. Bài học hôm nay sẽ cung cấp cho chúng ta những
tri thức cần thiết về điều đó.

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

* Hoạt động 1: Tổ chức rèn luyện kĩ I. VIẾT PHẦN MỞ BÀI:
năng viết phần mở bài
- Thao tác 1: GV tổ chức cho HS

1. Tìm hiểu cách mở bài:

tìm hiểu các cách mở bài cho đề bài.
+ GV: Giới thiệu đề bài: Phân tích
giá trị nghệ thuật của tình huống
truyện trong tác phẩm Vợ nhặt (Kim
Lân)
+ GV: Yêu cầu HS đọc kĩ các mở bài
(SGK) phát biểu ý kiến

- Đề tài được trình bày: giá trị nghệ thuật của


tình huống truyện trong Vợ nhặt của Kim Lân.
- Cách mở bài thứ 3: mở bài gián tiếp, dẫn dắt
tự nhiên, tạo ra sự hấp dẫn, chú ý và phù hợp
hơn cả với yêu cầu trình bày đề tài

- Thao tác 2: Phân tích các mở bài.
+ GV: Đoán định đề tài được triển
khai trong văn bản?

2. Phân tích cách mở bài:
- Đoán định đề tài:
+ MB1: quyền tự do, độc lập của dân tộc Việt

+ HS thảo luận nhóm, trình bày trước Nam
lớp

+ MB2: Nét đặc sắc của tư tưởng, nghệ thuật
bài thơ Tống biệt hành của Thâm Tâm.
+ MB3: Những khám phá độc đáo, sâu sắc
của Nam Cao về đề tài người nông dân trong tác
phẩm Chí Phèo.

+ GV: Phân tích tính tự nhiên, hấp
dẫn của các mở bài?

- Cả 3 mở bài đều theo cách gián tiếp, dẫn đắt
tự nhiên, tạo được ấn tượng, hấp dẫn sự chú ý
của người đọc hướng tới đề tài.

+ HS thảo luận nhóm, trình bày trước
lớp
- Thao tác 3: Tìm hiểu yêu cầu của

3. Yêu cầu phần mở bài:

phần mở bài.
+ GV: Từ hai bài tập trên, cho biết
phần mở bài cần đáp ứng yêu cầu gì
trong quá trình tạo lập văn bản?

- Thông báo chính xác, ngắn gọn về đề tài
- Hướng người đọc (người nghe) vào đề tài
một cách tự nhiên, gợi sự hứng thú với vấn đề

+ HS làm việc cá nhân, phát biểu được trình bày trong văn bản.


trước lớp
* Hoạt động 2: Tổ chức rèn luyện kĩ II. VIẾT PHẦN KẾT BÀI:
năng viết phần kết bài
- Thao tác 1: Tìm hiểu các kết bài

1. Tìm hiểu các kết bài

(SGK) cho đề bài: Suy nghĩ của anh
(chị) về nhân vật ông lái đò trong
tuỳ bút Người lái đò sông Đà
(Nguyễn Tuân)
+ GV: Yêu cầu HS đọc kĩ các kết bài
(SGK) phát biểu ý kiến

- Đề tài: Suy nghĩ của anh (chị) về nhân vật

+ HS thảo luận nhóm, trình bày ông lái đò trong tuỳ bút Người lái đò sông Đà
trước lớp

(Nguyễn Tuân)
- Cách kết bài 2 phù hợp hơn với yêu cầu trình
bày đề tài: Đánh giá khái quát về ý nghĩa của
hình tượng nhân vật ông lái đò, đồng thời gợi
suy nghĩ, liên tưởng sâu sắc cho người đọc.

- Thao tác 2: Phân tích các kết bài

2. Phân tích các kết bài:

(SGK)
+ GV: Cho HS lần lượt phân tích các
kết bài.

- Kết bài 1: Tuyên bố độc lập và khẳng định
quyết tâm của toàn dân tộc Việt Nam đem tinh

+ HS đọc kĩ, thảo luận nhóm, cử đại thần, lực lượng, tính mạng và của cải để giữ
diện trình bày.

vững độc lập.
- Kết bài 2: ấn tượng đẹp đẽ, không bao giờ
phai nhào về hình ảnh một phố huyện nghèo


trong câu chuyện Hai đức trẻ của Thạch Lam.
- Cả hai kết bài đều tác động mạnh mẽ đến
nhận thức và tình cảm của người đọc.
- Thao tác 3: Tìm hiểu yêu cầu của

3. Yêu cầu của phần kết bài

phần kết bài.
+ GV: Từ hai bài tập trên, hãy cho

- Thông báo về sự kết thúc của việc trình bày

biết phần kết bài cần đáp ứng yêu cầu đề tài, nêu đánh giá khái quát của người viết về
gì trong quá trình tạo lập văn bản?
những khía cạnh nổi bật nhất của vấn đề.
+ HS làm việc cá nhân, phát biểu

- Gợi liên tưởng rộng hơn, sâu sắc hơn.

trước lớp
V. CỦNG CỐ - DẶN DÒ:
1. Củng cố:
- Nắm được yêu cầu và cách viết phần mở bài.
- Nắm được yêu cầu và cách viết phần kết bài.
2. Dặn dò:
- Xem lại nội dung bài học.
- Chuẩn bị bài mới: Số phận con người - Sô-lô -khốp
- Câu hỏi chuẩn bị:
+ Đọc Tiểu dẫn (SGK) tóm tắt những nét chính về tác giả Sô-lô-khốp.
+ Dựa vào Tiểu dẫn phát biểu vị trí của truyện ngắn Số phận con người trong
nền văn học Xô-viết.
+ Phân tích hoàn cảnh và tâm trạng An-đrây Sau khi chiến tranh kết thúc và
trước khi gặp bé Va-ni-a.

+ An-đrây đã nhận bé Va-ri-a làm con như thế nào? Điều gì đã khiến anh có
quyết định nhanh chóng như vậy?
+ An-đrây Xô-cô-lốp đã vượt lên nỗi đau và sự cô đơn như thế nào?
+ Thái độ của người kể chuyện, ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề ở cuối truyện.