Giáo án Ngữ văn 12 tuần 19 bài: Tổng hợp giáo án về bài viết số 5 Nghị luận văn học

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
BÀI VIẾT SỐ 5 ( Nghị luận văn học )
I/ Mục tiêu cần đạt : Giúp Hs
-

Nắm vững cách thức làm bài nghị luận văn học về một tác phẩm, một đoạn
trích văn xuôi.

-

Biết vận dụng những hiểu biết về các tác phẩm và đoạn trích văn xuôi đã học
để viết bài; có kĩ năng phân tích truyện.

II/ Phương pháp: Kiểm tra theo hình thức tự luận
III/ Phương tiện dạy học: Giấy kiểm tra theo mẫu chung của trường
IV/ Tiến trình kiểm tra:
1. Nêu mục đích yêu cầu của tiết kiểm tra
2. Ghi đề bài:
* MỘT SỐ ĐỀ THAM KHẢO
Đề 1: Trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi có
nêu lên quan niệm: Chuyện gia đình cũng dài như sông, mỗi thế hệ phải ghi
vào một khúc. Rồi trăm con sông của gia đình lại cùng đổ về một biển, "mà biển
thì rộng lắm […], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta".
Chứng minh rằng, trong thiên truyện của Nguyễn Thi, quả đã có một dòng
sông truyền thống gia đình liên tục chảy từ những lớp người đi trước: tổ tiên,
ông cha, cho đến đời chị em Chiến, Việt.
Gợi ý:
Bài viết cần có những ý cơ bản sau:
1. Chuyện gia đình cũng dài như sông, mỗi thế hệ phải ghi vào một khúc.

* Giải thích
+ Chỉ được coi là con của gia đình những ai đã ghi được, làm được "khúc" của
mình trong dòng sông truyền thống. Con cái không chỉ là sự tiếp nối huyết thống
mà phải là sự tiếp nối truyền thống.
+ Không thể hiểu khúc sau của một dòng sông nếu không hiểu ngọn nguồn đã
sinh ra nó. Cũng như vậy, ta chỉ có thể hiểu những đứa con (Chiến, Việt) khi hiểu
truyền thống gia đình đã sinh ra những đứa con ấy.
* Chứng minh:
+ Truyền thống ấy chảy từ các thế hệ ông bà, cha mẹ, cô chú đến những đứa
con, mà kết tinh ở hình tượng chú Năm:
- Chú Năm không chỉ ham sông bến mà còn ham đạo nghĩa. Trong con người
chú Năm phảng phất cái tinh thần Nguyễn Đình Chiểu xa xưa.
- Chú Năm là một thứ gia phả sống luôn hướng về truyền thống, sống với
truyền thống, đại diện cho truyền thống và lưu giữ truyền thống (trong những câu
hò, trong cuốn sổ gia đình).
+ Hình tượng người mẹ cũng là hiện thân của truyền thống:
- Một con người sinh ra để chống chọi với gian nguy, khó nhọc "cái gáy đo
đỏ, đôi vai lực lưỡng, tấm áo bà ba đẫm mồ hôi". "người sực mùi lúa gạo" thứ mùi
của đồng áng, của cần cù mưa nắng.
- Ấn tượng sâu đậm nhất là khả năng ghìm nén đau thương để sống, để che
chở cho đàn con và tranh đấu.
- Người mẹ không biết sợ, không chùn bước, kiên cường và cao cả.
+ Việt và Chiến - Những đứa con, sự tiếp nối truyền thống:
- Chiến mang dáng vóc của mẹ, cách nói in hệt mẹ.


- So với thế hệ mẹ thì Chiến là khúc sông sau. Khúc sông sau bao giờ cũng
chảy xa hơn khúc sông trước. Người mẹ mang nỗi đau mất chồng nhưng chưa có
dịp cầm súng, còn Chiến mạnh mẽ quyết liệt, ghi tên đi bộ đội cầm súng trả thù
cho ba má.

- Việt, chàng trai mới lớn, lộc ngộc, vô tư.
- Chất anh hùng ở Việt: không bao giờ biết khuất phục; bị thương chỉ có một
mình vẫn quyết tâm sống mái với kẻ thù.
- Việt đi xa hơn dòng sông truyền thống: không chỉ lập chiến công mà ngay cả
khi bị thương vẫn là người đi tìm giặc. Việt chính là hiện thân của sức trẻ tiến
công.
2. Rồi trăm con sông của gia đình lại cùng đổ về một biển, "mà biển thì
rộng ắm […], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta".
+ Điều đó có nghĩa là: từ một dòng sông gia đình nhà văn muốn ta nghĩ đến
biểm cả, đến đại dương của nhân dân và nhân loại.
+ Chuyện gia đình cũng là chuyện của cả dân tộc đang hào hùng chiến đấu
bằng sức mạnh sinh ra từ những đau thương.

Đề 2: Hình ảnh thơ mộng, trữ tình của những dòng sông Việt Nam trong
hai áng văn tùy bút: Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân và Ai đã đặt tên
cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Gợi ý:
Bài viết cần có những ý cơ bản sau:
1. Hình ảnh thơ mộng, trữ tình của sông Đà trong tùy bút Người lái đò sông
Đà của Nguyễn Tuân:


+ Hình ảnh dòng sông Đà.
+ Chất văn Nguyễn Tuân.
2. Hình ảnh thơ mộng, trữ tình của dòng sông Hương trong tùy bút: Ai đã đặt
tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường:
+ Hình ảnh dòng sông Hương.
+ Chất văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.
3. So sánh chất văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường và Chất văn Nguyễn Tuân
trong quá trình làm nổi bật vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của những dòng sông.

Đề 3: Phân tích tình huống truyện Vợ nhặt của Kim Lân từ đó nêu lên giá trị
hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm.
Gợi ý dàn bài:
Mở bài:
+ Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
- Kim Lân là nhà văn một lòng một dạ đi về với "đất", với "người", với
"thuần hậu nguyên thủy" của cuộc sống nông thôn.
- Nạn đói năm 1945 đã đi vào nhiều trang viết của các nhà văn, nhà thơ trong
đó có Vợ nhặt của Kim Lân.
+ Nhận xét khái quát:
- Vợ nhặt xây dựng tình huống truyện độc đáo.
- Qua tình huống truyện, tác phẩm thể hiện giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo
sâu sắc.
Thân bài:
1. Bối cảnh xây dựng tình huống truyện.


+ Bối cảnh nạn đói khủng khiếp năm 1945 mà kết quả là hơn hai triệu người
chết.
+ Cái chết hiện hình trong tác phẩm tạo nên một không khí ảm đạm, thê
lương. Những người sống luôn bị cái chết đe dọa.
2. Trong bối cảnh ấy, Tràng, nhân vật chính của tác phẩm "nhặt" được vợ. Đó
là một tình huống độc đáo
+ Ở Tràng hội tụ nhiều yếu tố khiến nguy cơ "ế" vợ rất cao:
- Ngoại hình xấu, thô.
- Tính tình có phần không bình thường.
- Ăn nói cộc cằn, thô lỗ.
- Nhà nghèo, đi làm thuê nuôi mình và mẹ già.
- Nạn đói đe dọa, cái chết đeo bám.
+ Tràng lấy vợ là lấy cho mình thêm một tai họa (theo lô gíc tự nhiên).

+ Việc Tràng lấy vợ là một tình huống bất ngờ
- Cả xóm ngụ cư ngạc nhiên.
- Bà cụ Tứ cũng hết sức ngạc nhiên
- Bản thân Tràng có vợ rồi vẫn còn " ngờ ngợ".
+ Tình huống truyện bất ngờ nhưng rất hợp lí
- Nếu không phải năm đói khủng khiếp thì "người ta" không thèm lấy một
người như Tràng.
- Tràng lấy vợ theo kiểu "nhặt" được.
3. Giá trị hiện thực:


- Vợ nhặt phản ánh tình cảnh thê thảm của con người trong nạn đói:
+ Cái đói dồn đuổi con người., bóp méo cả nhân cách.
+ Cái đói khiến cho hạnh phúc thật mỏng manh, tội nghiệp, con người trở
thành trò đùa số phận
- Vợ nhặt có sức tố cáo mạnh mẽ tội ác của bọn thực dân, phát xít.
4. Giá trị nhân đạo:
- Tình người cao đẹp thể hiện qua cách đối xử với nhau của các nhân vật.
+ Tràng rất trân trọng người "vợ nhặt" của mình.
+ Thiên chức, bổn phận làm vợ, làm dâu được đánh thức nơi người "vợ nhặt"
+ Tình yêu thương con của bà cụ Tứ.
- Con người huôn hướng đến sự sống và luôn hi vọng, tin tưởng ở tương lai:
+ Tràng lấy vợ là để duy trì sự sống, xây dựng hạnh phúc
+ Bà cụ Tứ, một người già lại luôn miệng nói về ngày mai với những dự định
thiết thực tạo niềm tin cho dâu con vào một cuộc sống tốt đẹp.
+ Đoạn kết tác phẩm với hình ảnh lá cờ đỏ và đoàn người phá kho thóc Nhật.
Kết bài:
+ Khẳng định tài năng nhà văn qua việc xây dựng tình huống truyện độc đáo,
hấp dẫn.
+ Khẳng định giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm.

* Củng cố: Nhận xét chung về giờ viết.
* Dặn dò:- Soạn chuẩn bị tiết học sau : Đọc – hiểu tác phẩm Rừng Xà nu ( Nguyễn
Trung Thành)


--------------------------------------------------------------------------------