Hoàn thiện công tác lập dự toán tổng thể tại công ty TNHH MTV sản xuất và lắp ráp ô tô tải chu lai trường hải
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (14.31 MB, 127 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN TỔNG THỂ
TẠI CÔNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP
Ô TÔ TẢI CHU LAI - TRƢỜNG HẢI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Đà Nẵng - Năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN TỔNG THỂ
TẠI CÔNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP
Ô TÔ TẢI CHU LAI - TRƢỜNG HẢI
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60.34.03.01
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Ngƣời hƣớ
Đà Nẵng - Năm 2015
Tôi
HĐQT
: Hội đồng quản trị
MTV
: Một thành viên
NVL
:
SX
: Sản xuất
SXC
:
SXKD
: Sản xuất kinh doanh
TNHH
: Trách nhiệm hữu hạn
SP
: Sản phẩm
QLDN
: Quản lý doanh nghiệp
GTGT
: Giá trị gia tăng
TNCN
: Thu nhập cá nhân
TSCĐ
: Tài sản cố định
CCDC
: Công cụ dụng cụ
TM
: Tiền mặt
TNDN
: Thu nhập doanh nghiệp
NCTT
: Nhân công trực tiếp
KQHĐSXKD : Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................................... 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.............................................................................. 2
4. Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................................. 2
3
.............................................................. 3
CHƢƠNG 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN TỔNG THỂ DOANH
NGHIỆP................................................................................................................................................ 8
8
1.1.1. Khái niệm dự toán........................................................................................................ 8
1.1.2. Phân loại dự toán.......................................................................................................... 8
1.1.3. Tầm quan trọng của lập dự toán tổng thể doanh nghiệp.......................10
1.1.4. Các phƣơng pháp lập dự toán tổng thể doanh nghiệp...........................14
1.1.5. Quy trình lập dự toán tổng thể trong doanh nghiệp................................. 18
19
1.2.1. Dự toán tiêu thụ.......................................................................................................... 21
22
1.2.3. Dự toán chi phí sản xuất........................................................................................ 23
1.2.4. Dự toán giá vốn hàng bán..................................................................................... 26
1.2.5. Dự toán chi phí bán hàng....................................................................................... 27
1.2.6. Dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp............................................................ 28
1.2.7. Dự toán chi phí tài chính....................................................................................... 29
1.2.8. Dự toán báo cáo kết quả kinh doanh............................................................... 29
1.2.9. Dự toán vốn bằng tiền............................................................................................. 30
1.2.10. Dự toán Bảng cân đối kế toán.......................................................................... 31
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1........................................................................................................... 32
CHƢƠNG 2.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN TỔNG THỂ
TẠI CÔNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ TẢI CHU
LAI TRƢỜNG HẢI................................................................................................................... 33
2.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÔNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP
RÁP Ô TÔ TẢI CHU LAI TRƢỜNG HẢI...................................................................... 33
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty......................................... 33
2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty............................ 34
2.1.3. Đặc điểm tổ chức sản xuất và quản lý tại Công ty................................... 35
2.1.4. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại Công ty......................................... 38
2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN TỔNG THỂ TẠI CÔNG
TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ TẢI CHU LAI TRƢỜNG
HẢI......................................................................................................................................................... 41
2.2.1. Tổng quan về công tác dự toán tổng thể tại Công ty..............................41
2.2.2. Các dự toán tại Công ty.......................................................................................... 46
2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN TỔNG THỂ
TẠI CÔNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ TẢI CHU LAI
TRƢỜNG HẢI................................................................................................................................. 56
2.3.1. Ƣu điểm......................................................................................................................... 56
2.3.2. Nhƣợc điểm................................................................................................................. 57
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2........................................................................................................... 61
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN
TỔNG THỂ TẠI CÔNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ
TẢI CHU LAI TRƢỜNG HẢI........................................................................................... 62
3.1. SỰ CẦN THIẾT PHẢI HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN
TỔNG THỂ TẠI CÔNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ
TẢI CHU LAI TRƢỜNG HẢI............................................................................................... 62
63
63
3.2.2. Hoàn thiện phƣơng pháp lập dự toán............................................................. 64
3.2.3. Hoàn thiện quy trình lập dự toán....................................................................... 65
.............................................................................................................. 69
3.3.1. Dự toán tiêu thụ.......................................................................................................... 71
3.3.2. Dự toán sản xuất........................................................................................................ 73
............................................................... 74
3.3.4. Dự toán giá thành sản phẩm................................................................................. 79
79
3.3.6. Dự toán chi phí QLDN........................................................................................... 80
3.3.7. Dự toán chi phí tài chính....................................................................................... 81
81
3.3.9. Dự toán Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh....................82
3.3.10. Dự toán tiền................................................................................................................ 83
3.3.11. Dự toán Bảng cân đối kế toán.......................................................................... 84
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................................... 85
KẾT LUẬN....................................................................................................................................... 86
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)
PHỤ LỤC
Trang
44
2.1
tại Công ty
Trang
1.1
Phƣơng pháp lập dự toán từ nhà quản trị cấp cao
14
1.2
Phƣơng pháp lập dự toán kết hợp
15
1.3
Phƣơng pháp lập dự toán từ cấp cơ sở
17
1.4
Quy trình lập dự toán tổng thể doanh nghiệp
18
1.5
Trình tự xây dựng dự toán tổng thể trong doanh nghiệp
sản xuất
20
2.1
Sơ đồ quy trình công nghệ sản xuất tại Công ty
35
2.2
Sơ đồ bộ máy tổ chức tại Công ty
37
2.3
Sơ đồ bộ máy kế toán tại Công ty
39
2.4
Quy trình ghi sổ theo hình thức Nhật ký chung
41
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế và tự do hóa thƣơng mại đã và
đang là xu thế nổi bật của nền kinh tế thế giới đƣơng đại. Nhận rõ sự tất yếu
của xu thế đó, Việt Nam đã tiến hành công cuộc đổi mới và đẩy mạnh hội
nhập kinh tế quốc tế. Sự kiện Việt Nam trở thành thành viên chính thức thứ
150 của Tổ chức thƣơng mại thế giới đã đánh dấu bƣớc chuyển mình quan
trọng của nền kinh tế nƣớc ta. Điều này tạo ra cho các doanh nghiệp Việt
Nam những thuận lợi và khó khăn nhất định. Một trong những khó khăn phải
kể đến là sự cạnh tranh gay gắt giữa các đối thủ trong và ngoài nƣớc. Nhƣ
vậy, để có thể tồn tại và phát triển đòi hỏi các nhà quản trị doanh nghiệp phải
đƣa ra các quyết định kinh doanh phù hợp và nhanh chóng. Một trong những
nguồn thông tin quan trọng ảnh hƣởng trực tiếp đến quyết định của nhà quản
trị đó là thông tin kế toán quản trị. Việc vận dụng kế toán quản trị sẽ giúp các
nhà quản lý có đƣợc những công cụ quản lý khoa học và hiệu quả nhằm xử lý
kịp thời và cung cấp thông tin linh hoạt. Trong đó phải kể đến công cụ lập dự
toán tổng thể doanh nghiệp. Lập dự toán sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn
trong hoạt động sản xuất kinh doanh, chuẩn bị hƣớng hoạt động theo mục tiêu
đã đề ra.
Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải là
một trong những con chim đầu đàn trong Khu Phức Hợp Sản xuất và Lắp ráp ô
tô Chu Lai Trƣờng Hải, chuyên về sản xuất và lắp ráp các dòng xe tải. Với quy
mô sản xuất lớn thì việc lập dự toán là điều hết sức cần thiết tại Công ty. Tuy
nhiên theo khảo sát tại Công ty thì công tác lập dự toán chƣa đƣợc quan tâm
đúng mức và còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hƣởng đến việc ra quyết định kinh
doanh của nhà quản trị, đồng thời làm giảm sức cạnh tranh của Công ty. Tại
Công ty, công tác lập dự toán còn thủ công, chƣa có sự hỗ trợ
2
của phƣơng tiện kỹ thuật hiện đại, hệ thống các báo cáo dự toán chƣa khoa
học và linh hoạt. Công tác lập dự toán chủ yếu mang tính chất so sánh, chƣa
cung cấp thô
tổng thể
Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải"
để làm luận văn tốt nghiệp. Từ đó luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm
hoàn thiện công tác lập dự toán tổng thể tại Công ty.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu thực trạng công tác lập dự
toán tổng thể tại Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai Trƣờng Hải;
đƣa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác lập dự
toán tổng thể tại Công ty.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác lập dự toán tổng thể tại
Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải: kỳ
lập dự toán, phƣơng pháp lập dự toán, quy trình lập dự toán và các báo cáo dự
toán tại Công ty.
- Phạm vi nghiên cứu
Đề tài đề cập đến công tác lập dự toán tổng thể, chủ yếu là dự toán ngắn
hạn tại Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng
Hải.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng
Công ty TNHH MTV Sản xuất và
Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải
3
Công ty
5.
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng:
Chương 1. Cơ sở lý luận về dự toán tổng thể doanh nghiệp.
Chương 2. Thực trạng công tác lập dự toán tổng thể tại Công ty TNHH
MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải.
Chương 3. Giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán tổng thể tại Công ty
TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải.
Công ty TNHH MTV Sản xuất
và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải
Công ty
Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải
Chu Lai - Trƣờng Hải
4
“Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách tại Công ty Phân bón
Miền Nam” của tác giả Nguyễn Ý Nguyên Hân (2008), Đại học Kinh tế TP.
Hồ Chí Minh [4]. Luận văn đã khái quát hóa cơ sở lý luận về lập dự toán ngân
sách trong doanh nghiệp một cách hệ thống và đầy đủ, làm cơ sở và tiền đề
cho việc phân tích, đánh giá thực trạng công tác lập dự toán tại Công ty Phân
bón Miền Nam. Tác giả cũng đã phản ánh đƣợc thực trạng công tác lập dự
toán tại Công ty Phân bón Miền Nam; chỉ rõ những ƣu điểm, hạn chế trong
công tác lập dự toán ngân sách tại đơn vị. Từ đó luận văn đã đƣa ra đƣợc các
giải pháp hoàn thiện nhƣ hoàn thiện quy trình lập dự toán, hoàn thiện mô hình
lập dự toán, hoàn thiện các báo cáo dự toán... Tuy nhiên, trong số các giải
pháp đƣa ra thì một số ít giải pháp tính khả thi còn chƣa cao, chƣa cân nhắc
giữa lợi ích mang lại và chi phí bỏ ra. Hơn nữa bố cục của đề tài còn chƣa
thật sự phù hợp và logic.
[2] đã
giải quyết đƣợc một số vấn đề nhƣ hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về
lập dự toán trong doanh nghiệp; Khảo sát thực tế về công tác lập dự toán tổng
thể tại Viễn thông Quảng Nam, làm cơ sở đề xuất các giải pháp hoàn thiện
công tác lập dự toán tại đơn vị. Trong các giải pháp đƣa ra, ngoài giải pháp
hoàn thiện mô hình lập dự toán, quy trình lập dự toán và các báo cáo dự toán
liên quan thì đề tài còn đƣa ra đƣợc giải pháp hoàn thiện hệ thống đánh giá
trách nhiệm cho các cấp quản lý trong việc lập dự toán tại đơn vị. Tuy nhiên,
luận văn chƣa đề cập đến kỳ lập dự toán tại Viễn thông Quảng Nam. Hơn nữa
trong các báo cáo dự toán mà tác giả nêu ra trong phần giải pháp thực hiện số
liệu còn chung chung, chƣa cụ thể theo từng quý, gây khó khăn cho ngƣời sử
dụng thông tin.
5
Sa”
[14]. Luận
văn đã góp phần bổ sung lý luận về hoạch định ngân sách và giúp các cấp
quản trị tại Công ty nhận thức rõ hơn vai trò của công tác hoạch định ngân
sách đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị. Trên cơ sở tìm hiểu
thực trạng công tác hoạch định ngân sách tại đơn vị, tác giả đã đề xuất một số
giải pháp hoàn thiện mang ý nghĩa thực tiễn cao đối với công tác hoạch định
ngân sách tại Công ty Cổ phần Thủy điện Đăk Rơ Sa. Tuy nhiên, phần đánh
giá thực trạng công tác hoạch định ngân sách tại đơn vị còn chung chung, một
số giải pháp còn chƣa cụ thể.
nghiên cứu
nghiên cứu
Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai Trƣờng Hải
6
Ngoài ra đ
còn
thêm
, giáo trình. Có thể kể
đến:
Giáo trình “
” (2012) của tác giả
Quang,
[9]. Tác giả đã trình bày một cách hệ
thống những vấn đề chung về kế toán quản trị; Trong đó bao gồm cả những
vấn đề liên quan tới dự toán sản xuất kinh doanh. Tác giả nhấn mạnh ý nghĩa
công tác lập dự toán trong doanh nghiệp, tiến hành phân loại dự toán, đặc biệt
chỉ rõ cơ sở khoa học khi xây dựng dự toán và nêu lên một số trình tự xây
dựng dự toán cơ bản. Đối với mỗi trình tự xây dựng dự toán, tác giả cũng
phân tích rõ ƣu nhƣợc điểm của mỗi loại dự toán để các doanh nghiệp có thể
vận dụng một cách phù hợp với đặc điểm của đơn vị mình.
“
Thanh,
”(2008) của tác giả
[12]. Ngoài những vấn đề chung về dự toán tổng thể
doanh nghiệp thì điểm mới của giáo trình là đã nêu lên một số các nhân tố ảnh
hƣởng đến công tác lập dự toán, cụ thể là công tác dự báo tiêu thụ và một số
phƣơng pháp để có thể dự báo tiêu thụ. Thêm vào đó, tác giả còn xây dựng
trình tự lập dự toán tổng thể trong doanh nghiệp sản xuất một cách khoa học,
chi tiết với đầy đủ các loại dự toán.
–
[10]. Thông qua quyết định này,
tác giả có thể nắm bắt các mục tiêu tổng quát và cụ thể về tỷ trọng sản xuất xe
ô tô trong nƣớc ở giai đoạn tới; tìm hiểu cơ chế, chính sách ƣu đãi của nhà
nƣớc đối với nhà sản xuất cũng nhƣ ngƣời tiêu dùng trong và ngoài nƣớc,
làm cơ sở dự đoán sản lƣợng tiêu thụ trong đề tài nghiên cứu của mình.
7
Nhìn chung, ngoài việc nhấn mạnh tầm quan trọng, ý nghĩa của công tác
lập dự toán đối với hoạt động kinh doanh, các tài liệu trên còn hệ thống hóa
những nội dung cơ bản liên quan tới dự toán tổng thể doanh nghiệp một cách
khoa học, cụ thể. Đây là nền tảng lý luận để tác giả có cơ sở, định hƣớng và
vận dụng vào thực tế tại Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải
Chu Lai - Trƣờng Hải trong đề tài nghiên cứu của mình.
Nhờ công tác lập dự toán mà doanh nghiệp
có thể phòng tránh tối thiểu các rủi ro có thể xảy ra
Công ty TNHH MTV
Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải
khái quát hó
Công ty
phƣơng
Công ty, luận văn sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác lập
dự toán tại Công ty
phƣơng pháp lập dự toán và hoàn thiện các báo cáo dự toán. Các giải pháp
hoàn thiện mà tác giả nêu ra trong luận văn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc đối
với Công ty trong việc nâng cao hiệu quả trong công tác lập dự toán tổng thể
doanh nghiệp.
8
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN TỔNG THỂ DOANH NGHIỆP
1.1.
1.1.1. Khái niệm dự toán
Dự toán là những dự kiến, những phối hợp chi tiết chỉ rõ cách huy động
và sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp trong từng thời kỳ và đƣợc biểu diễn
bằng một hệ thống chỉ tiêu dƣới dạng số lƣợng và giá trị [9, tr.163].
Dự toán tổng thể doanh nghiệp là sự tính toán, dự kiến một cách toàn
diện mục tiêu kinh tế, tài chính mà doanh nghiệp cần đạt đƣợc tron
cách thức huy động, sử dụng vốn và các nguồn khác để
thực hiện các mục tiêu của đơn vị. Dự toán tổng thể doanh nghiệp là một hệ
thống gồm nhiều báo cáo dự toán nhƣ: Dự toán tiêu thụ sản phẩm, Dự to
trực tiếp, Dự toán chi phí nhân công
trực tiếp, Dự toán chi phí sản xuất chung, Dự toán chi phí bán hàng, Dự toán
chi phí quản lý doanh nghiệp, Dự toán giá vốn hàng bán, Dự toán vốn đầu tƣ,
Dự toán tồn kho thành phẩm hàng hoá, Dự toán kết quả hoạt động kinh doanh,
Dự toán Bảng cân đối kế toán. Thông tin trên dự toán là cơ sở để đánh giá kết
quả hoạt động của các bộ phận và từng cá nhân trong bộ phận nhằm phục vụ
tốt cho quá trình tổ chức và hoạch định trong doanh nghiệp.
1.1.2. Phân loại dự toán
Dự toán là một công cụ quản lý rất hữu ích, tuy nhiên để phát huy đƣợc
tính hữu ích của công cụ quản lý này đòi hỏi nhà quản trị phải có sự am hiểu
các loại dự toán để có thể ứng dụng một cách thích hợp nhất vào việc quản lý
doanh nghiệp trong từng thời kỳ. Tùy theo nhu cầu cung cấp thông tin của nhà
quản lý cũng nhƣ mục đích phát triển của doanh nghiệp trong tƣơng lai, khi
xây dựng dự toán các nhà quản trị có thể lựa chọn các loại dự toán khác
9
nhau. Căn cứ vào từng tiêu thức phân loại cụ thể, dự toán đƣợc phân loại
thành:
a. Phân loại theo thời gian
Bao gồm dự toán ngắn hạn và dự toán dài hạn [9].
+ Dự toán ngắn hạn: Là dự toán chủ đạo đƣợc lập cho kỳ kế hoạch (một
năm tài chính) và đƣợc chia thành từng quý, từng tháng, tuần… Dự toán ngắn
hạn là dự toán nguồn tài chính hoạt động hàng năm liên quan đến các hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhƣ tiêu thụ, sản xuất, mua hàng,
thu, chi… Dự toán ngắn hạn là cơ sở đƣa ra các quyết định tác nghiệp.
+ Dự toán dài hạn: Là những dự toán liên quan đến nguồn tài chính cho
việc mua sắm tài sản cố định, đất đai, nhà xƣởng, tài sản dài hạn gắn liền với
hoạt động của doanh nghiệp trong nhiều năm. Dự toán dài hạn đảm bảo khi
thời hạn dự toán kết thúc doanh nghiệp sẽ có đủ nguồn vốn sẵn sằng đáp ứng
nhu cầu mua sắm tài sản cố định mới. Dự toán dài hạn chính là những kế
hoạch dài hạn thể hiện các mục tiêu chiến lƣợc, phát triển của doanh nghiệp.
Hệ thống dự toán trong doanh nghiệp rất phong phú và đa dạng. Do đó,
tùy thuộc vào mục đích cung cấp thông tin mà nhà quản trị sẽ vận dụng cho
phù hợp.
[9]:
10
c. Phân loại theo mối quan hệ với mức độ hoạt động
Theo cách phân loại này, ta có hai loại dự toán: Dự toán tĩnh và dự toán
linh hoạt [9].
+ Dự toán tĩnh là dự toán đƣợc lập theo một mức độ hoạt động nhất
định. Theo định nghĩa, dự toán tĩnh sẽ không bị điều chỉnh hay thay đổi kể từ
khi đƣợc lập ra; bất kể có sự thay đổi về doanh thu tiêu thụ, các điều kiện
kinh doanh xảy ra trong kỳ dự toán. Nhƣng trong thực tế sự biến động của
các yếu tố chủ quan và khách quan thƣờng xuyên nhƣ: sự lên xuống của giá
cả thị trƣờng, sản lƣợng tiêu thụ biến động, thay đổi các chính sách kinh tế…
Do đó, dự toán tĩnh thƣờng phù hợp với những doanh nghiệp sản xuất sản
phẩm theo đơn đặt hàng, tình hình sản xuất kinh doanh ổn định.
+ Dự toán linh hoạt: là dự toán đƣợc lập với nhiều mức độ hoạt động
khác nhau trong cùng một phạm vi hoạt động. Dự toán linh hoạt giúp nhà
quản trị thấy đƣợc sự biến động chi phí khi mức độ hoạt động thay đổi. Dự
toán linh hoạt có ý nghĩa trong việc đánh giá hiệu quả kiểm soát chi phí thực
tế của doanh nghiệp và phù hợp với những doanh nghiệp sản xuất theo nhu
cầu thị trƣờng.
1.1.3. Tầm quan trọng của lập dự toán tổng thể doanh
nghiệp a, Mục đích lập dự toán tổng thể doanh nghiệp
Mục đích cơ bản của dự toán tổng thể doanh nghiệp là phục vụ cho việc
hoạch định và kiểm tra hoạt động kinh doanh. Thông qua đó mà ngƣời quản
lý đạt đƣợc mục tiêu của các tổ chức kinh doanh là tối đa hoá lợi nhuận.
11
+ Hoạch định
Dự toán ngân sách buộc ngƣời quản lý phải dự tính những gì sẽ xảy ra
trong tƣơng lai. Chẳng hạn nhƣ, thay vì chờ đợi việc bán hàng xảy ra, ngƣời
quản lý phải biết trƣớc vấn đề, giải quyết vấn đề trƣớc khi chúng trở nên bế
tắc. Tóm lại, dự toán ngân sách đòi hỏi các nhà quản lý luôn suy nghĩ về
những gì họ dự tính xảy ra. Những dự tính xảy ra nếu không tốt, các nhà quản
lý thấy đƣợc những gì cần làm để thay đổi kết quả không mong muốn.
+ Kiểm tra
Kiểm tra là quá trình so sánh kết quả thực hiện với kế hoạch và đánh giá
việc thực hiện đó. Kiểm tra phụ thuộc vào kế hoạch, không có kế hoạch thì
không có cơ sở để so sánh kết quả và đánh giá việc thực hiện. Nếu không
kiểm tra, dự toán ngân sách sẽ không phát huy hết tác dụng vốn có của nó.
Việc đánh giá các mục tiêu đề ra đƣợc cung cấp bởi các báo cáo thực hiện.
Báo cáo thực hiện là tài liệu trình bày số liệu dự toán và kết quả thực hiện, so
sánh để thấy đƣợc sự thay đổi giữa thực hiện và dự toán. Nếu sự thay đổi đó
lớn, vƣợt quá mức cho phép, Ngƣời quản lý sẽ điều tra nguyên nhân của sự
thay đổi, thấy đƣợc những hoạt động đúng đắn cần phải phát huy và những
hoạt động sai lầm cần loại bỏ.
Báo cáo thực hiện thông tin cho ngƣời quản lý thấy đƣợc những mặt
hoạt động không xảy ra theo kế hoạch. Tuy nhiên trong nhiều trƣờng hợp, sai
lầm nằm ngay trong dự toán, do dự toán không sát thực tế.
Tóm lại, so sánh kết quả thực hiện với dự toán ngân sách đƣợc xem là
kỹ thuật kiểm soát trong quản lý. Ngƣời quản lý không chỉ biết dự tính cái gì
mà còn phải biết những dự tính đó đƣợc hoàn thành nhƣ thế nào. Nếu kết quả
xảy ra không theo dự tính, ngƣời quản lý phải có những biện pháp để điều
chỉnh hoạt động ngày càng tốt hơn [5, tr.72-73].
12
b, Chức năng lập dự toán tổng thể doanh nghiệp
+ Chức năng dự báo: đề cập đến việc dự báo các tác động từ bên ngoài
đến hoạt động của doanh nghiệp. Một vài bộ phận của dự toán không khác
hơn là dự báo vì trong thực tế dự toán có thể đƣợc sử dụng cho kiểm soát
nhƣng đôi khi lại không thể do có những yếu tố khách quan không thể kiểm
soát đƣợc. Có thể nói dự toán trong những trƣờng hợp này chỉ mang tính chất
dự báo mà thôi.
+ Chức năng hoạch định: chức năng này khác với chức năng dự báo tính
chủ động. Chức năng này thể hiện ở việc hoạch định cụ thể các mục tiêu và
nhiệm vụ của doanh nghiệp nhƣ hoạch định về sản lƣợng tiêu thụ, chi phí sản
xuất chung, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp. Có thể nói dự
toán ngân sách là một công cụ lƣợng hoá các kế hoạch của nhà quản trị.
+ Chức năng điều phối: chức năng này thể hiện thông qua việc huy động và
phân phối các nguồn lực để thực hiện các mục tiê
kết hợp giữa việc hoạch định các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể với việc đánh giá năng
lực sản xuất kinh doanh của từng bộ phận, từ đó điều phối các nguồn lực của doanh
nghiệp sao cho các nguồn lực đƣợc sử dụng hiệu quả nhất.
+ Chức năng thông tin: chức năng này thể hiện thông qua việc xem dự toán
ngân sách là văn bản cụ thể, súc tích để truyền đạt các mục tiêu, chiến lƣợc kinh
doanh của doanh nghiệp đến nhà quản lý các bộ phận, phòng ban. Thông qua
các chỉ tiêu cụ thể trong dự toán, nhà quản trị đã truyền đạt thông điệp hoạt
động cho các bộ phận. Các bộ phận xem các chỉ tiêu này là kim chỉ nam cho
hoạt động hàng ngày của mình.
+
Chức năng kiểm soát: thể hiện thông qua việc xem dự toán ngân sách là
cơ sở, là chuẩn để so sánh với kết quả thực tế đạt đƣợc tại doanh nghiệp. Thông
qua vai trò kiểm tra, kiểm soát, dự toán ngân sách quan sát việc thực hiện các kế
13
hoạch chiến lƣợc, đánh giá mức độ thành công của dự toán và trong trƣờng
hợp cần thiết có thể đề ra phƣơng án sửa chữa, khắc phục nhƣợc điểm.
+ Chức năng đo lƣờng: thể hiện qua việc xem dự toán nhƣ là tiêu chuẩn
cho việc thực hiện. Tuy nhiên, do sự thiếu cố gắng của con ngƣời trong việc
thực hiện các mục tiêu cũng nhƣ do sự tác động từ bên ngoài nên không phải
lúc nào việc thực hiện cũng đạt đƣợc những tiêu chuẩn mà dự toán đƣa ra. Vì
vậy để giảm bớt sự khác biệt giữa tiêu chuẩn và thực hiện ngƣời ta thƣờng
dựa vào tình hình thực tế để dự toán và tính thêm phần trăm (%) mức độ rủi
ro khi tính toán các tiêu chuẩn cho việc dự toán.
Trong tất cả các chức năng trên thì chức năng hoạch định và kiểm soát là
hai chức năng quan trọng nhất đối với việc dự toán ngân sách.
c, Ý nghĩa của lập dự toán tổng thể doanh nghiệp
Dự toán doanh nghiệp là chức năng không thể thiếu đƣợc đối với các
nhà quản lý hoạt động trong môi trƣờng cạnh tranh ngày nay. Các doanh
nghiệp dù hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận hay phi lợi nhuận thì việc lập dự
toán vẫn là công việc quan trọng hàng đầu. Dự toán thể hiện mục tiêu, nhiệm
vụ của toàn doanh nghiệp, đồng thời dự toán cũng là cơ sở để kiểm tra kiểm
soát cũng nhƣ ra quyết định trong doanh nghiệp. Do đó, dự toán có ý nghĩa
quản lý trong doanh nghiệp, đƣợc thể hiện ở những điểm sau [9]:
- Xác định mục tiêu phát triển của doanh nghiệp làm căn cứ đánh giá việc
thực hiện kế hoạch sau này. Bản dự toán đã cụ thể hóa kế hoạch hoạt động của
doanh nghiệp thành các con số cụ thể. Việc so sánh kết quả thực hiện với kế
hoạch đã đề ra, nhà quản trị dễ dàng tìm thấy đƣợc bộ phận nào trong doanh
nghiệp không hoàn thành chỉ tiêu đề ra, từ đó tìm hiểu nguyên nhân vì sao hoạt
động của bộ phận không hiệu quả và có biện pháp hữu hiệu để khắc phục.
- Kết hợp hoạt động của toàn doanh nghiệp bằng các kế hoạch hoạt động
của các bộ phận phối hợp nhịp nhàng đạt mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp.
14
Các nhà quản trị các cấp trong doanh nghiệp thƣờng có những quyền h
trình lập dự toán đã tăng cƣờng sự hợp tác,
tham gia, trao đổi công việc giữa các thành viên trong doanh nghiệp. Nhờ đó
dự toán đảm bảo hoạt động của các bộ phận phù hợp với mục tiêu chung của
toàn doanh nghiệp.
- Dự toán giúp các nhà quản trị phát hiện những điểm mạnh, điểm yếu,
từ đó sẽ có những phân tích, lƣờng trƣớc đƣợc những khó khăn trƣớc khi
chúng xảy ra để có những biện pháp đúng đắn khắc phục kịp thời.
- Dự toán là cơ sở xây dựng và đánh giá trách nhiệm quản lý của các cấp
quản trị doanh nghiệp. Qua kết quả thực hiện so với dự toán sẽ đánh giá hiệu
quả hoạt động của các bộ phận. Từ đó, sẽ có mức thƣởng phạt dựa trên kết
quả thực hiện dự toán của các bộ phận. Dự toán là bức tranh tổng thể về hoạt
động kinh tế, tài chính của doanh nghiệp, thông qua dự toán các nhà quản trị
sẽ có trách nhiệm hơn trong công tác quản lý của mình.
1.1.4. Các phƣơng pháp lập dự toán tổng thể doanh
nghiệp a. Phương pháp lập dự toán từ nhà quản trị cấp cao
Quản trị cấp cao nhất
Quản trị cấp trung gian
QT cấp cơ sở
QT cấp cơ sở
Quản trị cấp trung gian
QT cấp cơ sở
QT cấp cơ sở
1.1: Phƣơng pháp lập dự toán từ nhà quản trị cấp cao
(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quang (2012), Kế toán quản trị,
NXB Đại học Kinh tế Quốc dân)
15
Theo phƣơng pháp này, dự toán đƣợc xây dựng tại cấp quản trị cao nhất
của doanh nghiệp, sau đó đƣợc xét duyệt cho bộ phận cấp trung gian. Và tiếp
tục xét duyệt cho bộ phận cấp cơ sở để tiến hành thực hiện dự toán.
Dự toán khi lập theo trình tự từ cấp quản trị cao nhất có ƣu điểm là tiết
kiệm đƣợc thời gian và chi phí. Nhƣng vì dự toán đƣợc xây dựng từ bộ phận
quản trị cao nhất nên đòi hỏi nhà quản trị cấp cao phải có kiến thức toàn diện
về hoạt động của doanh nghiệp đồng thời phải có tầm nhìn chiến lƣợc về sự
phát triển của doanh nghiệp trong tƣơng lai. Bên cạnh đó, bản dự toán mang
tính áp đặt cho ngƣời thực hiện, sẽ gây cảm giác không thoải mái khi thực
hiện chỉ tiêu.
Phƣơng pháp này chỉ phù hợp trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung
quan liêu bao cấp, hoặc trong một số ngành nghề đặc biệt, đòi hỏi sự quản lý
chặt chẽ, thống nhất, hay trong những doanh nghiệp nhỏ [9, tr.167].
b. Phương pháp lập dự toán kết hợp
Quản trị cấp cao nhất
Quản trị cấp trung gian
QT cấp cơ sở
Quản trị cấp trung gian
QT cấp cơ sở
QT cấp cơ sở
QT cấp cơ sở
1.2: Phƣơng pháp lập dự toán kết hợp
(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quang (2012), Kế toán quản trị,
NXB Đại học Kinh tế Quốc dân )
Chú thích:
Bƣớc 1
Bƣớc 2
Bƣớc 3
16
Theo phƣơng pháp này, các bƣớc lập dự toán đƣợc thể hiện nhƣ sau:
Bƣớc 1: Các chỉ tiêu của bản dự toán dự thảo đƣợc xây dựng tại cấp
quản trị cao nhất. Căn cứ vào quy mô hoạt động các chỉ tiêu đƣợc phân bổ về
cho các bộ phận quản trị trung gian. Các cấp quản lý trung gian căn cứ vào
điều kiện quản lý tiến hành phân bổ các chỉ tiêu cho bộ phận quản lý cấp cơ
sở.
Bƣớc 2: Bộ phận quản trị cấp cơ sở căn cứ vào chỉ tiêu của bản dự toán
dự thảo kết hợp với điều kiện thực tế phát sinh chi phí tại cơ sở tiến hành điều
chỉnh bản dự toán cho phù hợp và bảo vệ bản dự toán sửa đổi trƣớc bộ phận
quản trị cấp trung gian. Bộ phận quản trị cấp trung gian tổng hợp các bản dự
toán cấp cơ sở, kết hợp với mục tiêu cần đạt của cấp quản trị trung gian tiến
hành điều chỉnh bản dự toán và bảo vệ trƣớc bộ phận quản trị cấp cao nhất.
Bƣớc 3: Bộ phận quản trị cấp cao nhất tổng hợp dự toán từ các bộ phận
quản trị cấp trung gian kết hợp với mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp để
chỉnh sửa bản dự toán. Sau khi bản dự toán hoàn chỉnh sẽ đƣợc phân bổ về bộ
phận trung gian căn cứ vào quy mô hoạt động. Bộ phận trung gian tiếp tục
phân bổ về cho các bộ phận cơ sở để tiến hành thực hiện dự toán.
Bản dự toán đƣợc xây dựng theo mô hình kết hợp có tính khả thi, đi sâu
thực tế phát sinh chi phí của các bộ phận thực hiện. Dự toán đã huy động
đƣợc kinh nghiệm và trí tuệ của các cấp quản lý khác nhau. Tuy nhiên, để
thực hiện ba bƣớc của dự toán trên sẽ mất nhiều thời gian và tốn kém về chi
phí, làm giảm tính hữu ích của dự toán. Vì khi kỳ kế hoạch đi vào thực hiện
nhƣng dự toán có thể chƣa đƣợc hoàn thành [9, tr.168].
c. Phương pháp lập dự toán từ cấp cơ sở
Bƣớc 1: Chỉ tiêu của bản dự toán ban đầu đƣợc xây dựng từ cấp cơ sở
thực hiện, căn cứ vào các điều kiện thực tế phát sinh chi phí, khả năng của cơ
sở mình và bảo vệ bản dự toán trƣớc bộ phận quản trị cấp trung gian. Bộ phận
