Hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh tại ngân hàng TM cổ phần đầu tư và phát triển việt nam chi nhánh ban mê, tỉnh đắk lắk

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

MAI CÔNG NGHĨA

HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT RỦI RO
TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH DOANH
TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT
TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BAN MÊ, TỈNH
ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

Đà Nẵng- Năm 2017


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

MAI CÔNG NGHĨA

HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT RỦI RO
TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH DOANH
TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT
TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BAN MÊ, TỈNH
ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
Mã số: 60.34.02.01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. HỒ HỮU TIẾN

Đà Nẵng- Năm 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và kết quả nên trong luận văn là trung thực và chưa từng
được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Mai Công Nghĩa


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................2
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu..........................................................3
4. Cách tiếp cận, phƣơng pháp nghiên cứu............................................3
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu.........................4
6. Bố cục của luận văn............................................................................4
7. Tổng quan tình hình nghiên cứu.........................................................5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG CHO VAY HỘ KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG
MẠI................................................................................................................ 15
1.1. CHO VAY VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH
DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI............................................ 15
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của hộ kinh doanh.....................................15
1.1.2. Cho vay hộ kinh doanh...............................................................16

1.1.3. Rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh.............................18
1.2. KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH
DOANH CỦA NHTM.................................................................................... 24
1.2.1. Khái niệm kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh
24
1.2.2. Mục tiêu của kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh
doanh...............................................................................................................25
1.2.3. Nội dung kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh
của ngân hàng thƣơng mại..............................................................................25


1.2.4. Các tiêu chí phản ánh kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho
vay hộ kinh doanh của NHTM........................................................................28
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH DOANH...........................................30
1.3.1. Nhóm nhân tố bên trong ngân hàng............................................30
1.3.2. Nhóm nhân tố bên ngoài ngân hàng........................................... 33
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1...............................................................................35
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG CHO VAY HỘ KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG TMCP
ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BAN MÊ......36
2.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ
PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BAN MÊ...................................36
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của chi nhánh.......................... 36
2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của Chi nhánh...................................... 37
2.1.3. Cơ cấu tổ chức quản lý của Chi nhánh.......................................37
2.1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và
Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Ban Mê.......................................................40
2.2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY
HỘ KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN

VIỆT NAM CHI NHÁNH BAN MÊ..............................................................44
2.2.1. Đặc điểm cho vay hộ kinh doanh tại BIDV Ban Mê..................44
2.2.2. Mục tiêu kiểm soát RRTD trong cho vay HKD của Chi nhánh . 48

2.2.3. Thực trạng các giải pháp kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay
hộ kinh doanh tại chi nhánh............................................................................51
2.2.4. Kết quả hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ
kinh doanh tại BIDV Ban Mê......................................................................... 65


2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG ĐẦU
TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BAN MÊ........................74
2.3.1. Kết quả đạt đƣợc........................................................................ 74
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân..................................................75
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2...............................................................................80
CHƢƠNG 3. KHUYẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG
KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH
DOANH TẠI NGÂN HÀNG ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM –
CHI NHÁNH BAN MÊ................................................................................ 81
3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT KHUYẾN NGHỊ...................................................81
3.1.1. Nhu cầu vay vốn của HKD trong thời gian tới...........................81
3.1.2. Mục tiêu chung của Chi nhánh................................................... 82
3.1.3. Định hƣớng hoàn thiện kiểm soát RRTD trong cho vay HKD của
Chi nhánh........................................................................................................ 82
3.2. KHUYẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT
RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH DOANH TẠI NGÂN
HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BAN
MÊ...................................................................................................................84
3.2.1. Đối với BIDV Ban Mê................................................................84

3.2.2. Đối với Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam........96
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3...............................................................................98
KẾT LUẬN....................................................................................................99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Nội dung đầy đủ

BIDV

Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và Phát triển
Việt Nam

BIDV Ban Mê

Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và Phát triển
Việt Nam – Chi nhánh Ban Mê

HKD

Hộ kinh doanh

DPRR

Dự phòng rủi ro

RRTD

Rủi ro tín dụng

NHTM

Ngân hàng thƣơng mại

TMCP

Thƣơng mại cổ phần

TCTD

Tổ chức tín dụng

RRTD

Rủi ro tín dụng


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
bảng

Tên bảng

Trang

2.1

Huy động vốn của BIDV Ban Mê giai đoạn 2014 – 2016

40

2.2

Dƣ nợ cho vay của BIDV Ban Mê giai đoạn 2014 – 2016

42

2.3

Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Ban Mê
giai đoạn 2014 – 2016

43

2.4

Số lƣợng khách hàng hộ kinh doanh tại BIDV Ban Mê
giai đoạn 2014 – 2016

45

2.5

Dƣ nợ cho vay hộ kinh doanh theo ngành nghề

47

2.6

Phân loại nhóm nợ của hộ kinh doanh tại BIDV Ban Mê

69

2.7

Tỷ lệ nợ xấu phát sinh tại BIDV Ban Mê giai đoạn năm
2014 – 2016

71

2.8

Số liệu trích lập dự phòng rủi ro trong cho vay HKD

73


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Số hiệu
sơ đồ

Tên sơ đồ

Trang

2.1

Cơ cấu tổ chức của BIDV – Chi nhánh Ban Mê

38

2.2

Mô hình tổ chức bộ máy kiểm soát rủi ro tín dụng
trong cho vay hộ kinh doanh tại BIDV Ban Mê

51


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
a. Về mặt học thuật
Đề tài nghiên cứu hoạt động kiểm soát RRTD trong cho vay HKD của
NHTM, đƣợc tiếp cận dƣới giác độ quản trị RRTD trong cho vay. Nhƣng
theo tôi đƣợc biết vẫn chƣa có nền tảng lý luận hoàn chỉnh về quản trị RRTD
nói chung và kiểm soát RRTD nói riêng trong cho vay HKD của NHTM. Đề
tài trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu trƣớc đây, cố gắng hệ thống hóa lý
luận về hoạt động kiểm soát RRTD trong cho vay HKD của NHTM.
b. Về thực tiễn
Với đặc thù kinh tế tại địa bàn tỉnh Đăk Lăk, hầu hết nhu cầu vay vốn
của khách hàng trong Tỉnh là vay phục vụ sản xuất kinh doanh của các hộ gia
đình, cùng với xu hƣớng kinh doanh hiện tại và định hƣớng trong thời gian
tới. BIDV Ban Mê đang hƣớng dần để trở thành một Ngân hàng bán lẻ
chuyên nghiệp trên địa bàn Tỉnh mà trong đó cho vay Hộ kinh doanh sẽ là thế

mạnh và chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dƣ nợ cho vay của Ngân hàng.
Tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Ban
Mê, hoạt động cho vay hộ kinh doanh chiếm tỷ trọng hơn 80% tổng dƣ nợ, nợ
xấu có xu hƣớng gia tăng mà chủ yếu phát sinh từ cho vay hộ kinh doanh.
Với áp lực tăng trƣởng về quy mô (cả tín dụng lẫn huy động vốn), Ban lãnh
đạo Chi nhánh cũng đã nhận thức đƣợc vấn đề kiểm soát rủi ro tín dụng. Tuy
nhiên xét trong phạm vi chi nhánh hiện tại cũng chỉ mới xử lý sự vụ, khi phát
sinh các khoản nợ có vấn đề mới tiến hành xử lý. Chƣa thực sự có đƣợc sự
hoạch định từ ban đầu trong việc lƣờng đón và xử lý các vấn đề về rủi ro tín
dụng trong cho vay hộ kinh doanh. Nhận thức đƣợc tính cấp thiết của vấn đề,
nhằm hạn chế tối đa rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh, nên tôi đã
lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho


2
vay hộ kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi
nhánh Ban Mê” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ chuyên ngành Tài
chính – Ngân hàng.
2. Mục tiêu nghiên cứu
a. Mục tiêu tổng quát
Nghiên cứu tình hình kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay HKD tại
Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Ban Mê. Từ đó
đƣa ra các khuyến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng
trong cho vay HKD tại BIDV Ban Mê.
b. Nhiệm vụ nghiên cứu
Hệ thống hóa những lý luận cơ bản về kiểm soát rủi ro tín dụng trong
cho vay HKD của Ngân hàng Thƣơng mai.
Phân tích và đánh giá thực trạng kiểm soát rủi ro cho vay hộ kinh doanh
tại Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Ban Mê.
Đề xuất các khuyến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín

dụng trong cho vay hộ kinh doanh tại BIDV Ban Mê trong thời gian tới.
c. Câu hỏi nghiên cứu
Từ những mục tiêu nghiên cứu nhằm trả lời các câu hỏi:
- Rủi ro tín dụng trong cho vay HKD có những đặc điểm gì?
- Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay HKD của Ngân hàng thƣơng
mại bao gồm những vấn đề gì? Các tiêu chí nào phản ánh kết quả kiểm soát
rủi ro tín dụng trong cho vay HKD của Ngân hàng Thƣơng mại?
- Thời gian qua BIDV Ban Mê đã kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay
HKD nhƣ thế nào? Đạt đƣợc những kết quả và hạn chế gì? Nguyên nhân?
-

Để hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay

HKD, BIDV Ban Mê và các chủ thể liên quan cần phải làm gì?


3
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
a. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là lý luận về hoạt động kiểm soát rủi
ro tín dụng trong cho vay HKD của NHTM và thực tiễn hoạt động kiểm soát
rủi ro tín dụng trong cho vay HKD tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển
Việt Nam - Chi nhánh Ban Mê.
b. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung nghiên cứu:
+ Nghiên cứu những lý luận cơ bản kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho
vay hộ kinh doanh của Ngân hàng Thƣơng mại – Một nội dung trong công tác
quản trị rủi ro tín dụng.
+ Đánh giá và phân tích thực trạng hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng
trong cho vay HKD tại Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam - Chi

Nhánh Ban Mê. Những kết quả đạt đƣợc, tồn tại và nguyên nhân trong giai
đoạn 2014 - 2016. Đề xuất khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm soát
rủi ro tín dụng trong cho vay HKD của BIDV Ban Mê.
-Về không gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu thực trạng hoạt động
kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay HKD tại BIDV Ban Mê.
-Về thời gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu thực trạng kiểm soát rủi ro
tín dụng trong cho vay HKD tại BIDV Ban Mê từ năm 2014 đến năm 2016.
4. Cách tiếp cận, phƣơng pháp nghiên
cứu a. Cách tiếp cận
Đề tài sử dụng số liệu, tài liệu có sẵn tại chi nhánh để phân tích hoạt động
kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay đối với hộ kinh doanh… Đánh giá những
thành công đạt đƣợc, tồn tại và nguyên nhân. Từ đó đề xuất khuyến nghị nhằm
hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay HKD tại Ngân hàng
TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Ban Mê.


4
b. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện các mục tiêu nói trên, luận văn đã phối hợp sử dụng các
phƣơng pháp sau:
- Phƣơng pháp tổng hợp, hệ thống hóa: nghiên cứu các giáo trình, các
bài luận văn nghiên cứu khóa trƣớc, thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp nhƣ các
báo cáo tại BIDV Ban Mê, Ngân hàng nhà nƣớc tỉnh Đăk Lăk…, từ đó sắp
xếp hệ thống hóa nền lý luận làm cơ sở triển khai nghiên cứu thực trạng và đề
xuất khuyến nghị…
- Phƣơng pháp chuyên gia: phỏng vấn các cán bộ quản lý tại BIDV Ban
Mê lấy ý kiến, nhận định về những vấn đề thực trạng liên quan.
- Phƣơng pháp phân tích dữ liệu: từ các dữ liệu đã đƣợc thu thập và
tổng hợp tiến hành so sánh theo thời gian, không gian, tính toán mức tăng
giảm, tốc độ tăng trƣởng.

- Phƣơng pháp lịch sử: để đánh giá tình hình trong bối cảnh thời gian
đó.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
a. Ý nghĩa khoa học
Đề tài góp phần hệ thống hóa lý luận cơ bản về kiểm soát RRTD trong
cho vay HKD của NHTM dƣới giác độ quản trị rủi ro.
b. Ý nghĩa thực tiễn
Trên cơ sở phân tích đánh giá thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng trong
cho vay hộ kinh doanh hiện nay của Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển
Việt Nam – Chi nhánh Ban Mê, đề xuất khuyến nghị góp phần hoàn thiện hoạt
động này tại chi nhánh.
6. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo luận văn gồm 3
chƣơng:


5
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ
kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại.
Chƣơng 2: Thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh
doanh tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ban
Mê.
Chƣơng 3: Khuyến nghị hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng
trong cho vay hộ kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt
Nam - Chi nhánh Ban Mê.
7. Tổng quan tình hình nghiên cứu
a. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh là một trong bốn
nội dung của công tác quản trị rủi ro tín dụng đã đƣợc nhiều tác giả nghiên
cứu trƣớc đây trong các đề tài quản trị rủi ro tín dụng và hạn chế rủi ro tín

dụng tại các ngân hàng thƣơng mại, cụ thể:
[1] Luận văn thạc sĩ “Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh
doanh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam
Chi nhánh Bắc Đăk Lăk” của tác giả Hoàng Nữ Ngọc Quỳnh, Đại Học Đà
Nẵng, năm 2015.
Luận văn đã khái quát những vấn đề cơ bản về hộ kinh doanh, cho vay
hộ kinh doanh, rủi ro tín dụng, kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh
doanh. Đồng thời cũng đƣa ra các tiêu chí để đánh giá công tác kiểm soát rủi
ro tín dụng, nguyên nhân, nhân tố ảnh hƣởng đến công tác kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay hộ kinh doanh.
Phân tích khái quát tình hình hoạt động kinh doanh của chi nhánh trong
giai đoạn 2012 – 2014; trình bày chi tiết và phân tích thực trạng công tác kiểm
soát RRTD tại BIDV Bắc Đăk Lăk. Luận văn đƣa ra các số liệu, chỉ tiêu đánh
giá công tác kiểm soát rủi ro tín dụng tại chi nhánh. Bên cạnh đó chỉ ra những


6
mặt hạn chế cần khắc phục, hoàn thiện để công tác kiểm soát RRTD trong cho
vay hộ kinh doanh của chi nhánh thực sự mang lại hiệu quả cho công tác cho
vay hộ kinh doanh. Trên cơ sở đó đƣa ra các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện
công tác kiểm soát RRTD trong cho vay hộ kinh doanh tại BIDV Bắc Đăk
Lăk.
[2] Luận văn thạc sỹ “Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh
doanh tại Chi nhánh Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông Thôn
Eakpam, Đăk Lăk” của tác giả Nguyễn Tuấn Anh, Đại Học Đà Nẵng, năm
2015.
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực tiễn công tác kiểm
soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh của Ngân hàng Nông Nghiệp
và Phát triển Nông Thôn Eakpam, Đăk Lăk. Đề tài đã phân tích thực trạng
công tác kiểm soát rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển

Nông thôn Chi nhánh Eakpam trong hoàn cảnh kinh tế cụ thể tại tỉnh Đăk Lăk
nói riêng và cả nƣớc nói chung, trong bối cảnh cạnh tranh giữa các ngân hàng
thƣơng mại gay gắt.
Luận văn đã hệ thống hóa đƣợc các nội dung lý luận về rủi ro tín dụng
và kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh, cũng nhƣ biện pháp
kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh.
Luận văn đã sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu thống kê, so sánh…
để đánh giá thực trạng kiểm soát rủi ro tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát
triển Nông thôn chi nhánh Eakpam trong những năm 2011 – 2013, xu hƣớng
phát triển của chi nhánh. Với nội dung chính là các hoạt động kiểm soát rủi ro
trong cho vay hộ kinh doanh tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông
thôn chi nhánh Eakpam từ năm 2011 – 2013, luận văn đã đƣa ra các số liệu,
chỉ tiêu đánh giá về chất lƣợng của hoạt động này. Bên cạnh đó, luận văn
cũng đã lý giải các nguyên nhân, đánh giá kết quả đạt đƣợc và những hạn chế


7
mà chi nhánh còn tồn tại. Từ đó đƣa ra các giải pháp góp phần nâng cao hiệu
quả công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay HKD tại Agribank
Eakpam, Đăk Lăk.
Tuy nhiên tác giả cũng đã đề cập đến biện pháp ngăn ngừa rủi ro tín
dụng trong cho vay hộ kinh doanh là chính sách không cho vay đối với tài sản
thế chấp là động sản. Chính sách này thực tế sẽ ngăn ngừa tuyệt đối rủi ro xảy
ra đối với cho vay hộ kinh doanh có tài sản thế chấp là động sản, nhƣng chính
điều này cũng là hạn chế trong việc tăng trƣởng tín dụng, chiếm lĩnh thị phần
của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Chi nhánh Eakpam, điều
này cũng đã thể hiện trong số liệu tăng trƣởng tín dụng qua các năm của
Ngân hàng.
[3] Luận văn thạc sĩ “ Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay Hộ kinh
doanh tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh

Đông Đăk Lăk” của tác giả Huỳnh Thị Thanh Thủy, Đại học Đà Nẵng, năm
2016.
Luận văn đã hệ thống hóa đƣợc cơ sở lý luận về kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay hộ kinh doanh tại Ngân hàng Thƣơng mại.
Trƣớc tiên, luận văn đã đề cập đến lý luận cơ bản về tín dụng và rủi ro
tín dụng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại, trong đó đã
khái quát đƣợc khái niệm, đặc điểm của kiểm soát rủi ro tín dụng. Chúng ta
có thể thấy rằng rủi ro tín dụng có tác động rất lớn đối với hoạt động kinh
doanh của ngân hàng, nó không chỉ gây ra sự biến động lớn trong lợi nhuận
mà còn có thể ảnh hƣởng trực tiếp đến khả năng phá sản của ngân hàng và
ảnh hƣởng gián tiếp đến sức mạnh của nền kinh tế. Chấp nhận RRTD nhƣ là
một phần tất yếu trong hoạt động kinh doanh ngân hàng, vấn đề cốt lõi là
NHTM cần có biện pháp nào để kiểm soát RRTD ở một tỷ lệ có thể chấp nhận
đƣợc để duy trì hoạt động kinh doanh ngân hàng.


8
Tiếp theo, luận văn trình bày một số nội dung kiểm soát rủi ro tín dụng
trong cho vay hộ kinh doanh, đồng thời đƣa ra một số chỉ tiêu đánh giá, đo
lƣờng kết quả kiểm soát RRTD cũng nhƣ tìm hiểu những nhân tố ảnh hƣởng
đến công tác kiểm soát RRTD của NHTM.
Luận văn đã phân tích thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay
hộ kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh
Đông ĐắkLắk. Đánh giá các mặt đạt đƣợc và hạn chế cũng nhƣ nguyên nhân
trong công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh giai đoạn từ
năm 2013 – 2015. Có thể nhận thấy rằng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong
cho vay HKD của chi nhánh cũng đã mang lại hiệu quả và khả năng phát huy
cao. Nhƣng vẫn còn nhiều vấn đề chƣa phát huy hết hiệu quả của các biện pháp
kiểm soát rủi ro tín dụng và chƣa mang lại hiệu quả nhƣ mong muốn của chi
nhánh trong hoạt động kinh doanh ngân hàng.

Luận văn đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm soát rủi ro
tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát
triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đăklăk.
[4] Luận văn thạc sĩ “ Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay khách
hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Đăk
Nông” của tác giả Nguyễn Huy Bé, Đại học Đà Nẵng, năm 2014.
Luận văn đã làm sáng tỏ những lý luận chung về hoạt động cho vay
khách hàng cá nhân của NHTM, RRTD trong cho vay khách hàng cá nhân,
kiểm soát RRTD trong cho vay khách hàng cá nhân cùng những nhân tố ảnh
hƣởng đến công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá
nhân của Ngân hàng Thƣơng mại.
Luận văn Phân tích đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Công Thƣơng Việt Nam – Chi nhánh Đăk Nông thông qua việc đánh
giá chung qua các tiêu chí cụ thể: Nợ quá hạn, nợ xấu, công tác phân loại nợ


9
và trích lập dự phòng rủi ro. Tác giả cũng đã chỉ ra các biện pháp mà ngân
hàng đã áp dụng để kiểm soát rủi ro tín dụng trong thời gian qua. Đồng thời
đƣa ra những nhận xét và đánh giá về những kết quả mà chi nhánh Ngân hàng
đã đạt đƣợc, những hạn chế và nguyên nhân gây ra những hạn chế đó. Từ đó
đƣa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm khắc phục những vấn đề còn tồn tại của
ngân hàng nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng đến mức có thể chấp nhận đƣợc.
[5] Luận văn thạc sĩ “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân Hàng Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Thành phố Đà Nẵng”
của tác giả Phan Thị Thảo Uyên, năm 2016.
Luận văn đã hệ thống hóa các khái niệm, kiến thức về rủi ro, các dạng
rủi ro trong hoạt động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động
NHTM; Các phƣơng pháp đo lƣờng, giảm thiểu rủi ro và nội dung kiểm soát

rủi ro tín dụng của Ngân hàng Thƣơng mại.
Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp
và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng trong giai đoạn 2013
– 2015. Qua đó cho thấy thực tiễn hoạt động tín dụng tại Agribank Đà Nẵng
trong giai đoạn 2013 – 2015 luôn tiềm ẩn rủi ro. Tác giả đã chỉ ra rằng để tăng
trƣởng tín dụng phải luôn đi kèm với quản lý chất lƣợng tín dụng thì yêu cầu
cấp bách đặt ra là phải quản lý chặt chẽ khoản cho vay và giảm bớt tỷ lệ tổn
thất tín dụng, đảm bảo hoạt động tín dụng hiệu quả. Từ đó đƣa ra các giải
pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông Nghiệp
Việt Nam - Chi nhánh Thành Phố Đà Nẵng.
[6] Luận văn thạc sĩ “ Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay Doanh
nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Ngũ Hành
Sơn” của tác giả Hồ Kiều Thúy Vy, Đai Học Đà Nẵng, năm 2015.
Luận văn đã khái quát hóa cơ sở lý luận chung nhƣ: khái niệm tín dụng,
những hình thức của tín dụng; Vai trò của doanh nghiệp; Đặc điểm và rủi ro


10
tín dụng doanh nghiệp; Các quan niệm và nội dung của kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay doanh nghiệp, từ đó đƣa ra sự cần thiết phải kiểm soát rủi
ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp; Đồng thời đƣa ra một số tiêu chí
phản ánh kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp.
Tác giả đã đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh trong 3
năm từ 2011 đến hết năm 2013. Đồng thời luận văn cũng đi sâu phân tích,
đánh giá thực trạng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp và kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại
Ngân hàng TMCP Công thƣơng Chi nhánh Ngũ Hành Sơn trong giai đoạn
2011 -2013. Trên cơ sở đó đƣa ra những nhận định, đánh giá về thành tựu
cũng nhƣ những mặt hạn chế trong công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong
cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh; Phân tích nguyên nhân dẫn đến những

mặt hạn chế đó. Từ đó đƣa ra các giải pháp cụ thể để nâng cao chất lƣợng
kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP
Công Thƣơng Chi nhánh Ngũ Hành Sơn.
[7] Luận văn thạc sĩ “ Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay Doanh
nghiệp tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quận
Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng” của tác giả Phạm Thị Thu Vân, Đại học Đà
Nẵng, năm 2014.
Luận văn đã tập trung phân tích khái niệm, phân loại, các tiêu chí đánh
giá, nguyên nhân và tác động của RRTD. Với đối tƣợng khách hàng đƣợc xác
định là doanh nghiệp, luận văn tập trung làm rõ nội dung kiểm soát RRTD
trong cho vay doanh nghiệp. Luận văn trình bày một số nội dung kiểm soát
RRTD trong cho vay doanh nghiệp, đồng thời trình bày một số tiêu chí đánh
giá kết quả kiểm soát RRTD trong cho vay doanh nghiệp và tìm hiểu những
nhân tố ảnh hƣởng đến công tác kiểm soát RRTD trong cho vay doanh nghiệp
tại các ngân hàng thƣơng mại.


11
Trên cơ sở lý luận cơ bản về hoạt động tín dụng và kiểm soát RRTD
trong cho vay doanh nghiệp, tác giả đã phân tích thực trạng công tác kiểm
soát RRTD trong cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn quận Liên Chiểu, Thành phố Đà Nẵng trong
giai đoạn 2011 – 2013. Trong đó tác giả đã đánh giá kết quả hoạt động kinh
doanh trong 3 năm từ 2011 đến hết 2013. Đi sâu phân tích thực trạng RRTD
và công tác kiểm soát RRTD trong cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh Ngân
hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quận Liên Chiểu, Thành phố Đà
Nẵng trong giai đoạn 2011 – 2013. Từ đó đƣa ra những nhận định, đánh giá
về thành tựu cũng nhƣ những mặt tồn tại trong công tác kiểm soát RRTD
trong cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh, đồng thời phân tích những nguyên
nhân dẫn đến những mặt tồn tại đó. Từ đó tác giả đƣa ra những giải pháp cụ

thể nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát RRTD trong cho vay doanh nghiệp tại
Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quận Liên Chiểu,
Thành phố Đà Nẵng.
[8] Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh “Kiểm soát rủi ro tín dụng
trong cho vay Doanh nghiệp tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát
triển Nông thôn tỉnh Đăk Lăk”, của tác giả Phan Thị Thu Hà, Trƣờng Đại học
Đà Nẵng, năm 2015.
Luận văn đã khái quát các vấn đề cơ bản về công tác kiểm soát rủi ro
tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của NHTM. Trình bày và phân tích thực
trạng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân
hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Đăk Lăk trong giai đoạn 2012
-2014, đánh giá các kết quả đạt đƣợc, những hạn chế và nguyên nhân. Từ đó
đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay Doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn tỉnh Đăk Lăk.


12
Bên cạnh những luận văn nghiên cứu về vấn đề kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay HKD còn có nhiều bài báo liên quan đến vấn đề này nhƣ:
[1] Bài báo: “Phát triển hộ kinh doanh cá thể: Phân tích từ quản trị vốn
và tài chính” của tác giả TS. Phạm Văn Hồng – Cao đẳng công nghệ
Viettronics (17/05/2016), (Nguồn: />Bài viết đã phân tích thực trạng hộ kinh doanh cá thể tại Việt Nam, và
đề xuất một số giải pháp từ góc nhìn quản trị vốn tài chính nhằm nâng cao vai
trò và vị thế của khu vực hộ kinh doanh cá thể trong nền kinh tế đất nƣớc. Bài
viết đã nêu lên đƣợc sự phát triển mạnh mẽ của khu vực hộ kinh doanh trong
những năm gần đây, tuy nhiên vẫn chƣa xứng tầm với tiềm năng hiện có.
Ngoài ra tác giả đã chỉ ra đƣợc những khó khăn hộ kinh doanh đang mắc phải
nhƣ khả năng tiếp cận vốn, năng lực quản lý kinh doanh, khả năng tiếp cận,
nắm bắt thông tin chƣa cao… Trong đó khó khăn về việc tiếp cận vốn vay là

vấn đề đáng bận tâm nhất. Điều đó cho thấy tiềm năng trong cho vay khu vực
hộ kinh doanh còn rất dồi dào, tuy nhiên với những khó khăn hộ kinh doanh
đang vƣớng mắc cũng là vấn đề lớn các NHTM cần lƣu ý trong định hƣớng
phát triển cho vay HKD và kiểm soát rủi ro trong cho vay HKD.
[2] Bài báo “Thực trạng nợ xấu tại các ngân hàng Việt Nam và giải
pháp tháo gỡ” của tác giả PGS.TS Nguyễn Thị Mùi, (30/11/2012). (Nguồn:
/>Bài viết đã nêu lên những bất cấp trong phân loại nợ, vấn đề sở hữu
chéo của các công ty sân sau, vấn đề đạo đức nghề nghiệp… đã làm nảy sinh
nợ xấu tại các ngân hàng và có chiều hƣớng ngày càng tăng. Đồng thời tác
giả cũng đã đề xuất các cơ chế xử lý nợ xấu đối với Ngân hàng thƣơng mại,


13
khách hàng vay và Ngân hàng nhà nƣớc.
[3] Bài báo: “tăng cƣờng kiểm soát rủi ro trong hoạt động cấp tín
dụng”, (07/12/2015 ), (Nguồn: />Bài báo đã chỉ ra rằng, nhờ vào những chính sách của nhà nƣớc và
chính sách tín dụng của ngân hàng mà các dòng vốn chảy vào các dự án BOT,
BT có nhiều thuận lợi và có xu hƣớng tăng mạnh. Tuy nhiên tác giả bài viết
cũng lƣu ý rằng việc đầu tƣ vào các dự án BOT, BT cũng tiềm ẩn rất nhiều
rủi ro. Đồng thời chỉ ra các biện pháp các TCTD cần phải thực hiện để kiểm
soát tốt rủi ro phát sinh khi đầu tƣ vào lĩnh vực này.
[4] Bài báo “ Kiểm soát rủi ro tín dụng theo Basel II tại các ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam” của tác giả THS. Lê Thị Hạnh, (15/01/2017), nguồn
( Bài viết đã chỉ ra những mặt đạt đƣợc và hạn chế của các
NHTM Việt Nam khi áp dụng Hiệp ƣớc Basel II trong quản trị rủi ro tín
dụng, nguyên nhân của những hạn chế đó và các giải pháp nhằm tăng cƣờng
hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong kinh doanh tại các NHTM Việt Nam.
Tôi cam kết đã đọc các tạp chí, các đề tài đã hƣớng dẫn và chỉ tìm
đƣợc một số bài báo, đề tài nhƣ trên liên quan lĩnh vực nghiên cứu của mình.
b. Khoảng trống nghiên cứu

- Về nội dung: Trong các bài viết nghiên cứu trƣớc đây tại BIDV Ban
Mê chƣa có công trình nghiên cứu nào về hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi
ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh.
- Về không gian nghiên cứu: Cho đến nay vẫn chƣa có công trình
nghiên cứu nào về hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho


14
vay hộ kinh doanh tại BIDV Ban Mê.
- Về thời gian: Các nghiên cứu trƣớc đây chƣa cập nhật dữ liệu đến
thời điểm 2016.
Từ việc nghiên cứu các đề tài và bài báo trên tôi thấy rằng công tác
kiểm soát rủi ro tín dụng tại các ngân hàng đều có những đặc thù riêng, nhất
là đối với các đối tƣợng khách hàng khác nhau trong đó có khách hàng là hộ
kinh doanh. Qua các bài báo, đề tài này tôi đã tham khảo đƣợc các nội dung
để kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ kinh doanh, phòng ngừa RRTD
trong cho vay và các biện pháp xử lý RRTD trong cho vay. Đồng thời tham
khảo các nhân tố tác động đến rủi ro tín dụng trong cho vay để đƣa vào đề tài,
các nguyên nhân phát sinh rủi ro tín dụng trong vay hộ kinh doanh. Từ đó đƣa
ra các khuyến nghị hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho
vay hộ kinh doanh tại chi nhánh.


15
CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG CHO VAY HỘ KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI
1.1. CHO VAY VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ KINH

DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của hộ kinh
doanh a. Khái niệm hộ kinh doanh
Khái niệm hộ kinh doanh chƣa đƣợc định nghĩa cụ thể, hầu hết đều
mặc nhiên thừa nhận hộ kinh doanh là hộ gia đình hay kinh tế hộ.
Trƣớc đây hộ kinh doanh đƣợc gọi là hộ kinh doanh cá thể. Hộ kinh
doanh cá thể do một cá nhân hoặc hộ gia đình làm chủ, chỉ đƣợc kinh doanh
tại một địa điểm, sử dụng không quá mƣời lao động, không có con dấu riêng
và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cuả mình đối với hoạt động kinh
doanh.
Theo điều 49 Nghị định 43/2010/NĐ – CP định nghĩa nhƣ sau: “Hộ
kinh doanh do một cá nhân là công dân Việt Nam hoặc một nhóm ngƣời hoặc
một hộ gia đình làm chủ, chỉ đƣợc đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử
dụng không quá mƣời lao động, không có con dấu và chịu trách nhiệm bằng
toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh”.
b. Đặc điểm hộ kinh doanh
Căn cứ vào định nghĩa của hộ kinh doanh, ta có thể nhận thấy hộ kinh
doanh có các đặc điểm chủ yếu sau:
- Chủ hộ có thể là cá nhân hoặc hộ gia đình. Pháp luật Việt Nam không
quy định cụ thể về quy định thành lập, tất cả công dân Việt Nam có đủ năng
lực pháp luật dân sự và hành vi dân sự đều có thể đứng ra kinh doanh.
-

Hộ kinh doanh không có tƣ cách pháp nhân, không có con dấu riêng.


16
Hộ kinh doanh là do một cá nhân hoặc đại diện hộ gia đình đứng ra kinh
doanh với hình thức kinh doanh đơn giản, quy mô nhỏ lẻ nên không có tƣ
cách pháp nhân cũng nhƣ con dấu riêng.

- Sử dụng không quá 10 lao động. Với đặc thù quy mô kinh doanh của
hộ gia đình thƣờng không lớn, do đó hộ kinh doanh đa phần tập trung ở
những ngành nghề nhỏ lẻ, yêu cầu về trang thiết bị kỹ thuật thấp, vốn đầu tƣ
ban đầu không lớn, do đó nhu cầu về lao động ở mức vừa phải.
- Chịu trách nhiệm vô hạn trong hoạt động kinh doanh. Trong hoạt
động kinh doanh, hộ kinh doanh chịu trách nhiệm dân sự về các khoản nợ và
nghĩa vụ tài sản phát sinh từ hoạt động kinh doanh là vô hạn bằng vốn và tài
sản riêng của chính chủ sở hữu.
- Hộ kinh doanh không phải là doanh nghiệp nên không áp dụng các
quy định của pháp luật về luật phá sản doanh nghiệp.
1.1.2. Cho vay hộ kinh doanh
a. Khái niệm cho vay hộ kinh doanh

- Khái niệm về cho vay:
Theo Luật các ngân hàng thƣơng mại số 47/2010/QH12 định nghĩa:
“Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết
giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong
một thời gian nhất định theo thoả thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và
lãi”.
- Khái niệm về cho vay hộ kinh doanh:
Nhƣ vậy, căn cứ vào khái niệm về cho vay nêu trên thì cho vay hộ kinh
doanh của ngân hàng thƣơng mại là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho
vay là ngân hàng thƣơng mại giao hoặc cam kết giao cho hộ kinh doanh một
khoản tiền để sử dụng vào mục đích kinh doanh xác định trong một thời gian
nhất định theo thoả thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.