Giáo án Lịch sử 6 bài 11: Những chuyển biến về xã hội

Bài 11.
NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ XÃ HỘI
A. Chuẩn bị
I. Mục iêu bài học
1. Kiến thức: - Giúp H hiểu dõ tác dụng của sự phát triển kinh tế - XHNT có
những biến chuyển trong quan hệ người với người ở nhiều lĩnh vực, sự nảy sinh
những vùng văn hoá lớn trên 3 miền đất nước chuẩn bị thời dựng nước.
2. Thái độ: - Bồi dưỡng ý thức về cội nguồn dân tộc.
3. Kỹ năng: - Bồi dưỡng kỹ năng so sánh sự vật, nhận xét sự việc, bước đầu
sử dụng biểu đồ.
II.Chuẩn bị.
1.Giáo viên: - SGK, SGV, nghiên cứu tài liệu, soạn bài.
- Hiên vật phục chế hoặc tranh ảnh mũi giáo, dao găm, lưỡi cày
đồng.
- Bản đồ trống VN
2. Học sinh: - Học bài cũ, đọc bài mới
B. Thể hiện trên lớp.
* Ổn định tổ chức:
6a: .........................................6b: .......................................
6c: ......................................6d:...........................................6a:....................................
.
I. Kiểm tra bài cũ (1 phút) Kiểm tra vở bài tập của HS
II. Bài mới
* Giới thiệu (1 phút): ở tiết trướoc các em đã được tìm hiểu về những
chuyển biến trong đời sống kinh tế nước ta thời kì dựng nước và từ sự chuyển biến
về kinh tế dẫn đến sự chuyển biến về xã hội. vậy để thấy được xã hội thời kỳ này
có những chuyển biến gì. Cô trò chúng ta cùng tìm hiểu bài hôm nay.
HS

Hoạt động của giáo viên và học sinh
- Đọc mục 1 SGK/ 33.

Phần ghi của học sinh
1. Sự phân công lao động

GV

GV - Thời Phùng Nguyên - Hoa Lộc con

đã được hình thành như


người đã phát minh ra thuật luyện kim và
nghề trồng lúa nước.
Kh

? Em có nhận xét gì về việc làm một đồ
dùng bằng kim loại, 1 bình bằng đất nung
so với làm 1 công cụ bằng đá?
- Đúc một công cụ bằng đồng phức tạp hơn,
cần kỹ thuật cao hơn nhưng nhanh chóng hơn,
sắc bén hơn, năng suất cao hơn.

Tb

? Việc đúc một công cụ bằng đồng có phải
ai cũng làm được không?
- Không - chỉ có một số người biết làm luyện
kim đúc đồng, không có chuyên môn thì
không thể làm được như vậy yêu cầu phải
chuyên môn hoá cao.

GV - Sản xuất nông nghiệp lúa nước ngày
càng phát triển yêu cầu con người phải

Tb

chuyên tâm hơn.
? Em hãy cho biết sản xuất lúa nước gồm
những bước như thế nào? Y/c sức lực mỗi
bước có giống nhau không?
- Trước hết con người phải cuốc cày, làm đất,
gieo hạt, chăm bón...Yêu cầu sức lực ở mỗi
khâu cũng khác nhau, vì vậy mỗi người phải
đảm nhận một khâu như việc việc cuốc cày
làm đất phải do những người đàn ông có sức
khoẻ đảm nhiệm còn những người khác gieo

thế nào? (13 phút)


Kh

hạt, chăm bón... Như vậy lúc này số người
làm nông nghiệp tăng lên.
 Xã hội lúc này đã có sự phân công lao động
phù hợp với tay nghề của từng người.
? Sản xuất phát triển, số người lao động
ngày càng tăng, tất cả mọi người lao động
vừa lo sản xuất ngoài đồng vừa lo rèn đúc
công cụ và lo việc nhà có được không?
- Không được phải có sự phân công lao động

+ Phụ nữ lo việc nhà và tham gia sản xuất
nông nghiệp và làm đồ gốm, dệt vải vì những
công việc này nhẹ nhàng phù hợp với sức lực
của người phụ nữ hơn.
+ Nam giói, một phần làm nông nghiệp, đi săn - Xã hội có sự phân công

G

bắt, đánh cá; một phần chuyên hơn, thì phụ

lao động theogiới tính,

trách việc chế tác công cụ, bao gồm cả đúc

nghề nghiệp.

đồng, làm đồ trang sức sau gọi là các nghề thủ
công. Vì những công việc này nặng nhọc hơn
và đòi hỏi sự tỉ mỉ...
GV - Như vậy trong xã hội có sự phân công

- Thủ công nghiệp tách

lao động giữa đàn ông với đàn bà có nghĩa là

khỏi nông nghiệp  hai

phân công lao động theo giới tính.

nghề riêng biệt  là một

bước tiến của xã hội.

? Theo em thời kì này có những nghề gì?


Sự xuất hiện đó có ý nghĩa ntn?
- Thời kì này TCN tách khỏi nông nghiệp có 2
nghề: nông nghiệp , thủ công nghiệp  đây là
một bước tiến của xã hội.
2. Xã hội có gì đổi mới?
Kh

(12 phút)
* Tiểu kết: khi sản xuất phát triển, dân số
tăng lên nên cần thiết phaie có sự phân công
lao động theo giới tình và nghề nghiệp. Sự
phân công lao động xã hội phức tạp hơn
nhưng đó là một sự chuyển biến của xã hội.
* Chuyển ý: Sự phân công lao động, làm

Kh

chpo kinh tế phát triển thêm một bước dẫn
đến sự thay đổi trong quan hệ xã hội. vậy xã
hội có gì đổi mới?

Tb

- Đọc ý 1 - SGK/ 33.
? Trước kia XH xã hội phân chia theo tổ

chức xã hội nào?
- Phân chia theo thị tộc
? Vậy khi có sự phân công lao động xã hội,

Tb

sản xuất phát triển hơn thì cuộc sống của
cư dân ở lưu vực các con sông lớn sẽ ra
sao?
- Cuộc sống ngày càng ổn định hơn... từ đó
hình thành các chiềng, chạ.
- Nhiều chiềng, chạ hợp


Kh

? Bộ lạc ra đời ntn?

nhau lại thành bộ lạc, có

- Các làng bản ở vùng cao cũng nhiều hơn

quan hệ chặt chẽ với nhau.

trước, do con người đã đinh cư lâu dài. Dần
dần thành các cum chiềng, chạ hay làng bản
có quan hệ chặt chẽ với nhau được gọi là bộ
lạc.

? Trong những công việc lao động nặng

nhọc như: luyên kim, cày bừa thì ai làm là
chính?
- Những công việc đó do người đàn ông làm
là chính, bởi những công việc nặng nhọc
người phụ nữ không thể đảm trách được,
những người phụ nừ họ lui về làm những

Kh

công việc nhẹ nhàng hơn phù hợp với sức lực

- Vị trí người đàn ông

của họ hơn. Chính vì lẽ đó mà trong thời kỳ

ngày càng cao, chế độ phụ

này người đàn ông có vị trí ngày càng cao sản

hệ dần thay thế chế dộ

xuất cũng như trong gia đình, làng bản. Chế

mẫu hệ.

độ mẫu hệ có nghiã là người phụ nữ có quyền
quyết định trong mọi việc đã dần được thay
thế bằng chế độ phụ hệ đó là quyền quyết định
mọi việc thuộc về người đàn ông.
+ Đứng đầu làng bản là

những người già, những
? Vậy đứng đầu làng, bản, bộ lạc là những

người có nhiều kinh


ai? Họ có vai trò gì trong xã hội?

nghiêm, có sức khoẻ.

- Đứng đầu làng bản là những người già,

+ Đứng đầu bộ lạc là tù

những người có nhiều kinh nghiêm, có sức

trưởng.

khoẻ.

- Đứng đầu bộ lạc là một tù trưởng
- Mặc dù mọi người đều có quyền bình đẳng
G

nhưng khi có việc cần thì người quản lí có
quyền sai bảo và chia phần thu hoạch lớn hơn.
GV - Ngoài ra, khi lương thực, của cải dư
thừa, các gia đình cũng thu nhập khác nhau. ở
các di chỉ thơid này, người ta phát hiện nhiều
ngôi mộ không có của cải chôn theo, song lại

có những ngôi mộ được chôn theo công cụ, đồ
trang sức.

- Xã hội có sự phân biệt

? Em có suy nghĩ gì về sự khác nhau giữa

giàu nghèo.

các ngôi mộ này?
- Xã hội đã có sự phân biệt giàu nghèo: những
người có chức, quyền được chia nhiều của cải
hơn, họ chiểm hét số của cải dư thừa trong
chiềng chạ, ngày càng giàu lên...xã hội phân
biệt giàu nghèo, xuất hiện tư hữu.

3. Bước phát triển mới về
xã hội được nảy sinh như


* Tiểu kết: Sản xuất phát triển, cuộc sống ổn

thế nào? (11 phút)

định, con người sống tập chung ở các chiềng,
chạ, xã hội có sự phân biẹt giàu nghèo.
* Chuyển ý: Sản xuất phát triển xã hội có
những bước chuyển mới. Vậy bước phát triển
mới cảu xã hội được nảy sinh ntn?

- Đọc ý 1 phần 3 - SGK/ 34.
? Những nền văn hoá được náy sinh ở đâu?
vào lúc nào?

- Từ thế kỉ thế kỉ VIII - TK

- Chỉ lược đồ: Từ thế kỉ thế kỉ VIII - TK I

I TCN, trên đất nước ta

TCN, trên đất nước ta hình thành những nền

hình thành những nền văn

văn hoá phát triển như: óc Eo (An Giang) ở

hoá phát triển như: óc Eo

Tây nam Bộ - cơ sở của nướơc Phù Tang sau

(An Giang), Sa Huỳnh

này, Sa Huỳnh (Quảng Ngãi) ở Nam Trung Bộ (Quảng Ngãi), tiêu biểu là
- cơ sở của nước Cham Pa và tập chung hơn là văn hoá Đông Sơn (ở Bắc
văn hoá Đông Sơn ở Bắc Bộ và Bắc Trung
Bộ.

Bộ và Bắc Trung Bộ)

GV - Đông Sơn là một vùng đất ven sông Mã
thuộc Thanh Hoá, nơi phát hiện hàng loạt đồ
đồng tiêu biểu cho một giai đoạn phát triển
cao của người nguyên thuỷ thời đó, do đó
đựoc gọi chung nền văn hoà đồng thau ở Bắc
Việt Nam chúng ta.
? Tại sao trên đất nước ta từ TK VII - TK I
TCN lại hình thành những trung tâm văn
hoá lớn?
- Nhờ công cụ bằng đồng ra đời, có sự phân
công trong lao động dẫn đến sản xuất phát
triển.
* Nếu còn thời gian cho HS thảo luận nhóm
(3 phút) hoặc nêu câu hỏi phát vấn.
? Em hãy quan sát những hiện vật phục
chế và cho biết mỗi hiện vật làm ra được
dùng vào việc gì?
+ Đây là mũi giáo đồng Đông Sơn: dùng để
săn bắt thú, chống lại kẻ thù.
+ Lưỡi dao găm: dùng để cắt thức ăn và thể
hiện sức mạnh của người đàn ông khi mang
theo bên người.
+ Lười cày: để rẽ đất, lật đất một cách liên
tục trong làm ruộng ...
+ Lưỡi liềm: dùng để gặt lúa, thu hoạch sản
phẩm nông nghiệp.
? Theo em những công cụ nào góp phần tạo - Đồ đồng dần thay thế đồ


nên bước chuyển biến trong xã hội? (công

đá như: lưỡi cày, lười

cụ nào giúp cho sản xuất phát triển)

liềm, lười gíáo, mũi tên

- Vào thời Đông Sơn công cụ sản xuất, đồ

đồng...

dựng, đồ trang sức đều phát triển hơn trước.
Đồ đồng gần thay thế đồ đá. Công cụ như:
lưỡi cày, lưỡi liềm... góp phần thúc đẩy sản
xuất phát triển, đặc biệt là nghề lúa nước...
làm cho cuộc sống thêm ổn định.

? Những công cụ trên được các nhà khảo
cổ học tìm thấy ở những địa phương nào
trên đất nước ta?
- Tìm thấy ở nhiều nơi trên đất Bắc Bộ, Bắc

- Cư dân thuộc văn hoá

Trung Bộ nhất là vùng đồng bằng sông Cả,

Đông Sơn là người Lạc

sông Mã, sông Hồng.

Việt.

? Chủ nhân của nền văn hoá trên là những
ai?
- Đó là những cư dân thuộc văn hoá Đông
Sơn là người Lạc Việt, nhờ có công cụ sản
xuất mới mà cuộc sống của con người đã có
phần ổn định.
* Tiểu kết: Như vậy qua đây các em có thể
thấy rằng sản xuất phát triển làm nảy sinh
những nền văn hoá lớn trên đất nước ta: óc
Eo, Sa Huỳnh, Đông Sơn.


* Sơ kết: Trên cơ sở những phát minh lớn
trong nền kinh tế, quan hệ xã hội có những
chuyển biến, tào điều kiện hình thành những
khu vức văn hoá lớn: óc Eo, Sa huỳnh và đặc
biệt là văn hoá Đông Sơn ở vùng Bắc Bộ và
Bắc Trung Bộ mà cư dân được gọi chung là
Lạc Việt.
* Bài tập:
- - Quan sát H31 - 34 em có nhận xét gì
về chủng loại, hình dáng, hoa văn các
dụng cụ, công cụ đồng thời kỳ này?
* KL: Hàng loạt công cụ vũ khí đồng
(hình dáng, hoa văn, chủng loại) giống
nhau ở nhiều nơi trên BB. BB là chuyển
biến quá trình chuẩn bị thời đại dựng
nước Văn Lang - Âu Lạc.

Quan sát
hình xác
định vị
trí 3 nền
VH
Nghe G
giới
thiệu

Thảo
luận
nhóm

- Thế kỷ VIII: TN hình
thành 3 nền văn hoá lớn.
+ ốc eo (An Giang): Tây
NBộ.
+ Sa Huỳnh (Quảng Ngãi):
NTBộ.
+ Đông Sơn (Thanh Hoá):
BB + BTBộ phát triển hơn
hẳn (đồ đồng gần như thay
thế đồ đá, nhất là ở đồng
bằng Sông Hồng, Mã, Cả)
⇒ gọi là người Lạc Việt.

3. Tổng kết bài: Những chuyển biến quan trọng về mặt XH , những tiến bộ trong
sản xuất chuẩn bị thời đại dựng nước Văn Lang - Âu Lạc.
4. Củng cố BT (sách BT)

5. Hướng dẫn học sinh làm bài 3 (35)