Giáo án Lịch sử 7 bài 13: Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII

Giáo án Lịch sử 7
Bài 13:

NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
NHÀ TRẦN THÀNH LẬP.

A. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức: Học sinh nắm được: Nguyên nhân làm cho nhà Lý sụp đổ và nhà
Trần thành lập. Việc nhà Trần thành lập đã góp phần cũng cố chế độ quân chủ
trung ương tập quyền vững mạnh thông qua việc sửa đổi pháp luật thời Lý.
2. Kĩ năng: Đánh giá các thành tựu xây dựng nhà nước, pháp luật thời Trần.
3. Thái độ: Tự hào về lịch sử dân tộc, về ý thức tự lập, tự cường của ông cha ta .
B. Phương tiện dạy học:
1. Giáo viên: - SGK, SGV, bảng phụ - Bản đồ Đại Việt thời Trần.
- Sơ đồ bộ máy nhà nước thời trần.
2. Học sinh: - SGK, sưu tầm tranh, tài liệu liên quan bài học.
C. Hoạt động dạy – học:
1. Ổn định:
2. Bài mới: Gv giới thiệu bài: Nhà Lý khi mới thành lập, vua quan rất chăm lo
đến việc phát triển đất nước, chăm lo đời sống của nhân dân. Vì vậy, nhân dân
hăng hái tăng gia sản xuất và đạt nhiều thành tựu rực rỡ nhưng đến cuối thế kỉ XII,
nhà Lý đã lâm vào khủng hoảng trầm trọng.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động cá nhân, cả lớp.
? Sau khi học xong chương II, em hãy nhắc lại
những nét chính của Đại Việt thời Lý?
- Nhà Lý thành lập 1009 trải qua 9 đời vua, đến đời
thứ 9 bị suy yếu trầm trọng.
? Nguyên nhân nào dẫn đến nhà Lý suy yếu như
vậy?

- Hs đọc phần chữ nhỏ Sgk.
? Việc làm trên của vua quan nhà Lý đã dẫn đến
hậu quả gì?
? Thái độ của các thế lực địa phương như thế nào?
? Như vậy đến thời điểm này, nhà Lý đã gặp những
khó khăn gì?
- Quan tham lam vơ vét ND. ND nổi loạn
- Đế quốc Nguyên-Mông lăm le bờ cõi.
? Trước tình hình đó nhà Lý đã làm gì?
- Dựa vào thế lực của họ Trần để dẹp loạn. - Tháng

1. Nhà lý sụp đổ.
- Cuối thế kỉ XII, vua quan nhà Lý ăn
chơi sa đoạ, không chăm lo đến đời
sống nhân dân.
- Hạn hán lụt lội xẩy ra triền miên→
nhân dân nổi dậy đấu tranh.
- Thế lực ở các địa phương đánh giết
lẫn nhau, chống triều đình.

- Tháng 12. 1226, Nhà Trần thành lập.
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong


12. 1226, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi lại cho Trần
Cảnh → Nhà Trần thành lập.
Hoạt động cá nhân, nhóm.
? Sau khi lên ngôi nhà Trần đã làm gì?
- Dẹp yên rối loạn, xây dựng bộ máy nhà nước.
? Bộ máy nhà nước thời Trần được tổ chức ntn?

- Gv sử dụng bảng phụ vẽ sơ đồ.
- Hs vẽ sơ đồ.
* Thảo luận nhóm.
Vua - Thái thượng Hoàng
Quan văn
Quan võ
Các chức quan.
Cơ quan chuyên trách
Các lộ
Phủ- Châu- Huyện
Xã
? Hãy nhận xét bộ máy nhà nước thời Trần?
? So với bộ máy nhà nước thời Lý, ở thời Trần có
gì đặc biệt?
- HS thảo luận- trả lời:
- Thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng.
- Nhà Trần củng cố bộ màyNN hơn, người họ Trần
được giữ nhiều chức vụ quan trọng.
- Đặt thêm chức quan, cơ quan.
Hoạt động cá nhân, cả lớp.
Hs đọc Sgk.
? Em hãy trình bày những nét chính về pháp luật
thời Trần?
? So sánh Hình thư thời Lý với Hình luật thời Trần?
(Bổ sung thêm:
- Xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản
- Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.)
? Để xét xử kiện cáo , nhà Trần đã làm gì?
- GV nói thêm: Vua Trần còn để chuông lớn trước
cửa điện Long Trì cho nhân dân gõ khi cần.

Những lúc vua đi thăm các địa phương, nhân dân có
thể đón rước thậm chí xin vua dừng lại xem 1 vụ
kiện oan …
-> Mối quan hệ giữa vua và nhân dân tuy có sự khác
biệt nhưng chưa sâu sắc.

kiến tập quyền.
- Bộ máy nhà nước tổ chức theo chế độ
quân chủ TƯ tập quyền được phân 3
cấp:
+ Triều đìmh
+ Các đơn vị hành chính trung gian
+ Các cấp hành chính cơ sở (cả nước
chia làm 12 lộ…)
- Đặt thêm một số cơ quan và chức
quan.
- Bộ máy nhà nước quy củ và đầy đủ
hơn.
-> Chế độ tập quyền được củng cố hơn.

3. Pháp luật thời Trần.
Ban hành bộ luật mới: “Quốc triều
hình luật”:
- Xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài
sản
- Quy định cụ thể việc mua bán ruộng
đất.)
- Đặt cơ quan thẩm hình viện để xử
kiện.

-> Được tăng cường và hoàn thiện hơn.


? Em có nhận xét gì về bộ “ Quốc triều hình luật”
của nhà Trần?
4. Củng cố: Bộ máy nhà nước thời Trần có gì khác so với thời Lý?
5. Dặn dò: - Học theo câu hỏi Sgk. Làm bài tập ở SBT.

Bài 13:
NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII ( tiếp theo)
NHÀ TRẦN XÂY DỰNG QUÂN ĐỘI VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ.
A. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức: Học sinh nắm được: Thế kỉ XIII, nhà Trần đã thực hiện nhiều biện
pháp tích cực để xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng, phục hồi và phát triển
kinh tế. Do đó quân đội và quốc phòng thời đó rất hùng mạnh , kinh tế phát triển.
2. Kĩ năng: Rèn luyện phương pháp so sánh.
3. Thái độ: Bồi dưỡng lòng yêu nước, tự hào dân tộc với công cuộc xây dựng và
phát triển đất nước thời Trần.
B. Phương tiện dạy học:
1. Giáo viên: - SGK, SGV; - Tranh ảnh: + Hình chiến binh thời Trần
+ Sản phẩm TCN thời Trần.
2. Học sinh: - SGK, sưu tầm tranh, tài liệu liên quan bài học.
C. Hoạt động dạy – học:
1. Ổn định:
2. Bài cũ: ? Bộ máy quan lại thời Trần được tổ chức như thế nào?
3. Bài mới: Gv giới thiệu bài: Nhà Trần thay thế nhà Lý quản lí đất nước không
những đã tăng cường củng cố nhà nước quân chủ trung ương tập quyền vững mạnh
mà còn thực hiện nhiều chủ trương và biện pháp để xây dựng quân đội, củng cố
quốc phòng, khôi phục và phát triển kinh tế.
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức
Hoạt động cá nhân, cả lớp.
- Hs tìm hiểu Sgk.
? Vì sao khi mới thành lập, nhà Trần rất quan tâm
tới việc xây dựng quân đội và củng cố quốc
phòng?
(ổn định đất nước, đứng trước nguy cơ chống giặc
ngoại xâm: Mông Cổ đang lăm le ở ngoài bờ cõi)
? Quân đội nhà Trần được tổ chức như thế nào?
- Hs đọc hàng chữ nhỏ: Cấm quân...

1. Nhà Trần xây dựng quân đội và
củng cố quốc phòng.

* Quân đội: - Cấm quân


? Cấm quân được lựa chọn theo tiêu chuẩn nào và
có nhiệm vụ gì?
? Vì sao nhà Trần chỉ kén chọn những thanh niên
khoẻ mạnh ở quê họ Trần để vào cấm quân? (tăng
độ tin cậy bảo vệ kinh thành, triều đình)
- Gv liên hệ xây dựng nhà nước PK tập quyền.
? Quân đội nhà Trần được tuyển dụng theo chủ
trương, chính sách nào?
-Hs quan sát hình 27.
? Qua H27 cho em thấy điều gì?
(ND thời Lý rất ưa chuộng võ nghệ, các lò luyện
tập mở khắp nơi→ quân đội luôn được tập binh
pháp và võ nghệ. Ngoài ra ở làng xã còn có hương

binh, khi có chiến tranh còn có quân đội của vương
hầu. Nhà Trần cho phép tôn thất được tuyển mộ
quân theo số lượng nhất định.
? Việc xây dựng quân đội thời Trần có gì giống và
khác với quân đội thời Lý?
- Giống: QĐ 2 bộ phận, chính sách: "ngụ...”
- Khác: cấm quân, chọn người ở quê nhà Trần, .
? Bên cạnh việc xây dựng quân đội, nhà Trần đã
làm gì để củng cố quốc phòng?
? Em có nhận xét gì về việc xây dựng quân đội và
củng cố quốc phòng thời Trần?
Hoạt động cá nhân, nhóm .
? Nhà Trần đã làm gì để phát triển NN?
* Thảo luận nhóm. + Đẩy mạnh khẩn hoang.
+ Đắp đê phòng lụt
+ Nạo vét kênh mương…
+ Lập điền trang.
? Chức qua Hà đê sứ để làm gì? (trông coi, đốc
thúc việc đắp đê)
- Gv: Nhà Trần cho đắp đê từ đầu đến cuối sông,
chú trọng đảm bảo tưới tiêu, nếu đê lấn ruộng của
dân thì được đền bù.
? Em có nhận xét gì về những biện pháp của vua
Trần trong việc khôi phục và ptriển NN?
? Trình bày sự phát triển TCN thời Trần?
- Hs quan sát hình 28: Em thấy kĩ thuật làm gốm
ntn? (đẹp, nhiều đường nét tinh vi..)

- Quân các lộ (chính binh,
phiên binh)

- Chủ trương: quân lính cốt tinh nhuệ
không cốt đông.
- Chính sách: “Ngụ binh ư nông”

* Quốc phòng:
- Cử tướng giỏi canh giữ nơi hiểm yếu.
- Vua thường xuyên đi tuần tra.
-> Các vua trần rất quan tâm đến việc
củng cố quốc phòng.
=> Quân đội vững mạnh, quốc phòng
được giữ vững.
2. Phục hồi và phát triển kinh tế.
- Nông nghiệp: Nhanh chóng phục hồi
và phát triển do nhà nước quan tâm,
khuyến khích sản xuất, đặt các chức
quan trong nông nghiệp -> Mùa màng
bội thu..
=> Kịp thời và phù hợp để phát triển
nông nghiệp.
- Thủ công nghiệp: TCN nhà nước và
TCN nhân dân-> Trình độ ngày càng
cao.
- Thương nghiệp:
+ Làng xã: chợ mọc nhiều nơi ( Thăng
Long có 61 phường hoạt động tấp nập).
+ Giao lưu buôn bán với nước ngoài
được mở rộng

? NN, TCN có tác động gì đến thương nghiệp?
→ Đang từng bước khôi phục và phát
- Hs đọc chữ nhỏ cuối Sgk
triển nhanh.
? Những địa điểm nào buôn bán tấp nập nhất?
- Các cửa biển: Hội Thống, Hội Triều, Vân Đồn.
? Em có nhận xét gì về TCN và TN thời Trần?
4. Củng cố:
2. Nêu những chủ trương và biện pháp của nhà Trần nhằm phục hồi và phát triển
kinh tế nông nghiệp: Công tác thuỷ lợi, chính sách ruộng đất ….
5. Dặn dò: Học kĩ nội dung bài học. Làm Bt ở SBT. Xem bài 14.