Giáo án Lịch sử 8 bài 25: Kháng chiến lan rộng ra toàn quốc (1873 1884)

Bài 25
KHÁNG CHIẾN LAN RỘNG RA TOÀN QUỐC (1873 - 1884)
I. Mục tiêu
1. Kiến thức: HS nhận thức được tình hình VN trước khi thực dân Pháp đánh Bắc
Kì ; âm mưu của TDP sau khi chiếm được Nam Kì, chuẩn bị đánh chiếm Bắc Kì:
xâm lược cả nước VN; thái độ của triều đình Huế trước việc TDP đánh chiếm Bắc
Kì; sự chống trả quyết liệt của quan dân Hà Nội và các địa phương khác ở Bắc Kì
trước cuộc tấn công của TDP.
2. Kỹ năng
- HS có kĩ năng sử dụng bản đồ tường thuật những sự kiện lịch sử.
3.Thái độ
- HS có thái độ đúng khi xem xét sự kiện lịch sử nhất là về công, tội của nhà
Nguyễn. Trân trọng và tôn kính những vị anh hùng DT.
- Căm ghét bọn TD Pháp tham lam, tàn bạo và những hành động bạc nhược của
triều đình Huế.
II. Chuẩn bị
- GV: Bản đồ TD Pháp đánh Bắc Kỳ lần thứ nhất, bản đồ chiến sự Hà Nội 1873.
- HS: đọc và nghiên cứu SGK.
III. Phương pháp
- Sử dụng đồ dùng trực quan, trình bày, miêu tả, đàm thoại, KT “ Khăn trải bàn”.
IV. Tổ chức giờ học
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ: 3p
- Trình bày tóm lược cuộc k/c chống Pháp của nhân dân Nam Kì từ 1858 - 1875?
3. Bài mới
*Giới thiệu bài: 1p
GV nêu vấn đề: Vì sao phải đến năm 1873 Pháp mới khởi sự âm mưu đánh
chiếm Bắc Kì? Nhân dân Bắc Kì quyết tâm chống Pháp ra sao?
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
*Hoạt động : ( 38p) Tìm hiểu thực dân I. Tìm hiểu thực dân Pháp đánh Bắc

Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất. Cuộc k/c ở Kì lần thứ nhất. Cuộc kháng chiến ở
Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Kì.
Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Kì.
 Mục tiêu: HS biết được âm mưu diễn biến
cuộc tấn công đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất
của thực dân Pháp. Trình bày được cuộc k/c của
quân dân HN và các địa phương khác ở Bắc Kì
trước cuộc tấn công của TDP.


1. Tình hình Việt Nam trước khi Pháp
- GV cung cấp thông tin về tình hình Việt đánh chiếm Bắc Kì.
Nam sau năm 1867.
*Pháp: thiết lập bộ máy cai trị, đẩy
+ Triều đình tìm mọi cách đàn áp khởi nghĩa của mạnh chính sách bóc lột, cướp đoạt
nhân dân, cầu cứu nà Thanh thậm chí phải nhờ ruộng đất...
Pháp từ Sài Gòn đem quân ra dẹp các toán thổ phỉ.
*Triều đình: ra sức vơ vét tiền của của
Trong khi đó nhà Nguyễn lại cự tuyệt các đề nghị
cải cách. Từ chính sách đó của triều đình càng tạo dân, đàn áp các cuộc khởi nghĩa, bồi
điều kiện cho Pháp thực hiện mưu đồ mở rộng cuộc thường chiến phí -> kinh tế suy sụp, tài
xâm lăng của chúng. Nhưng cho đến trước năm chính thiếu hụt, đời sống ND cực khổ.
1873 Pháp vẫn chưa dám đem quân ra Bắc Kì.

- GV nêu vấn đề: Tại sao cho đến trước
năm 1873 Pháp vẫn chưa dám đem quân ra
Bắc Kì?
- HS dựa vào kiến thức bài trước để trả lời. - GVKL: Pháp gặp phải phong trào kháng chiến
của nhân dân Nam Kì phát triển khắp mọi nơi; tình
hình chính trị của Pháp chưa ổn định vì bị đánh bại

trong cuộc chiến tranh Pháp - Phổ 1870, một phần
lãnh thổ của nước Pháp bị quân Đức chiếm đóng.

- GV nêu vấn đề: Vì sao Pháp đánh chiếm 2. Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì
lần thứ nhất (1873)
Bắc Kì?
- GV nhấn mạnh: Nam Kì đã được củng cố, *Nguyên nhân
biết rõ triều đình suy yếu không có phản ứng gì. - Âm mưu chiếm toàn bộ VN.
- GV cho HS theo đõi SGK đoạn "Lợi - Dùng VN làm bàn đạp nhảy vào Trung
dụng...kéo ra Bắc." và cho biết thực dân Quốc.
Pháp đã tiến hành kế hoạch đánh chiếm Bắc + Nguyên nhân trực tiếp: cuối năm
Kì như thế nào?
1872, lấy cớ giải quyết vụ Đuy-puy,
- GV : khi đến Hà Nội Gác-ni-ê giở trò khiêu quân Pháp do Gấc-ni-ê chỉ huy kéo quân
khích: cướp phá, đánh đập binh lính và dân
ra Bắc.
thường, khước từ thương thuyết với Nguyễn Tri
Phương...

- GV treo lược đồ trình bày diễn biến Pháp
đánh chiếm Bắc Kì.
- GV cung cấp số liệu cho thấy tương quan
lực lượng giữa quân triều đình và quân
Pháp.

* Diễn biến : SGK

+ Pháp: 200 lính, 11 khẩu đại bác, 2 tàu chiến, 1
tàu đổ bộ.
*Kết quả: chưa đầy một ngày thành HN

+ Quân triều đình: 7000 quân cùng với lực

rơi vào tay giặc


lượng phối hợp của nhân dân.

HS quan sát tranh "Vũ khí của binh lính
nhà Nguyễn" và cho nhận xét.
- GV nêu vấn đề cho HS thảo luận nhóm
theo kĩ thuật "Khăn trải bàn" (5p): Tại
sao quân triều đình ở Hà Nội đông mà
không thắng được giặc?
- GV đánh giá kết quả của nhóm 3, 4.
( Vũ khí thiếu và lạc hậu, đường lối đánh
giặc sai lầm không chủ động tấn công giặc,
chính sách quân sự bảo thủ của nhà
Nguyễn.)
- GV treo lược đồ lược thuật cuộc kháng
chiến của ND HN và các tỉnh đồng bằng.
Tiêu biểu là chiến thắng Cầu Giấy.

- GV nêu câu hỏi: Nguyên nhân nào làm
nên chiến thắng Cầu Giấy ? Chiến thắng
này có ý nghĩa như thế nào?
- HS trả lời. GVKL.
- GV cung cấp thông tin triều đình kí với
Pháp Hiệp ước Giáp Tuất
- GV nêu câu hỏi: Vì sao triều đình kí Hiệp
ước Giáp Tuất 1874?

( Vì tư tưởng chủ hòa để bảo vệ quyền lợi
của dòng họ và giai cấp.)
*GVKL: Hiệp ước với những điều khoản nặng nề
có ảnh hưởng đến cuộc kháng chiến chống Pháp
của nhân dân ta, chủ quyền dân tộc bị chia cắt, tạo
điều kiện để Pháp thực hiện các bước xâm lược tiếp
theo.
Việc kí Hiệp ước là một tính toán thiển cận của triều
đình Huế. Việc thừa nhận 6 tỉnh Nam Kì thuộc Pháp
là bước trượt dài trên con đường đi đến đầu hàng
hoàn toàn của triều đình phong kiến nhà Nguyễn
trước cuộc xâm lăng của tư bản phương Tây.

3. Kháng chiến ở Hà Nội và các tỉnh
đồng bằng Bắc Kì (1873 - 1874)
*Hà Nội
Nghĩa binh bí mật quấy rối địch, phá
kho đạn của giặc...
*Các tỉnh đồng bằng: căn cứ kháng
chiến được lập ra khắp nơi.
- Chiến thắng Cầu Giấy (21.12.1873).
-> Khiến cho quân Pháp hoang mang,
cổ vũ tinh thần chiến đấu của nhân dân
ta.
* Ngày 15.3.1874 triều đình kí với Pháp
Hiệp ước Giáp Tuất thừa nhận sáu tỉnh
Nam Kì thuộc Pháp.


4. Củng cố: 2p

Bài tập: Điền chữ Đ (đúng), chữ S (sai) vào ô trống trước câu trả lời đúng.
Đ

Do TDP gặp nhiều khó khăn nên mãi tới 1873 Pháp mới khởi sự
kế hoạch đánh chiếm Bắc Kì.

S

Quân Pháp do Ri-vi-e chỉ huy kéo quân ra Bắc 20.11.1873

S
Đ

Pháp bị thất bại trong kế hoạch đánh thành Hà Nội
Nhân dân ta phối hợp với quân triều đình làm nên chiến thắng Cầu Giấy

Đ
Triều đình nhu nhược kí Hiệp ước Giáp Tuất.
5. Hướng dẫn học bài: 1p
- Bài cũ: trả lời các câu hỏi và bài tập cuối bài
- Bài mới: đọc và nghiên cứu sgk phần I
+ Tại sao phải mất 10 năm chờ đợi thực dân Pháp mới lại tiến đánh Bắc Kì?
+ Giải thích khái niệm " Thuộc địa nửa phong kiến"
-------------------------------------------------Bài 25
KHÁNG CHIẾN LAN RỘNG RA TOÀN QUỐC
I. Mục tiêu
1. Kiến thức : HS hiểu được :
+ Tại sao năm 1882, thực dân Pháp lại đánh Bắc Kì lần thứ hai.
+ Những đề nghị canh tân đất nước( nội dung,lí do không được chấp nhận).
+ Những điểm chính của hiệp ước Hác-măng năm 1883 và hiệp ước Pa-tơ-nốt

1884.
+ Trách nhiệm của triều đình Huế đối với việc để mất nước vào tay Pháp.
2. Kĩ năng
- HS nâng cao kĩ năng sử dụng bản đồ, đánh giá sự kiện .
3. Thái độ
- HS thể hiện lòng yêu nước, trân trọng những chiến tích chống giặc của cha ông,
tôn kính những anh hùng dân tộc hy sinh vì nghĩa lớn : Hoàng Diệu, Nguyễn Tri
Phương...Căm ghét bọn thực dân cướp nước và triều đình phong kiến đầu hàng.
II. Đồ dùng dạy học
- GV: Bản đồ TDP đánh Bắc Kì lần thứ hai. Bản đồ trận Cầu Giấy lần hai.
- HS: đọc và nghiên cứu SGK.


III. Phương pháp
- Sử dụng đồ dùng trực quan, trình bày, tường thuật, đàm thoại.
IV. Tổ chức giờ học
1.Ổn định tổ chức
2.Kiểm tra bài cũ: 3P
- Thực dân Pháp đã tiến hành đánh chiếm Bắc Kì như thế nào? Tại sao quân triều
đình ở Hà Nội đông mà vẫn không thắng được giặc?
+ Cuối năm 1872, lấy cớ giải quyết vụ Đuy-puy, quân Pháp do Gấc-ni-ê chỉ huy
kéo quân ra Bắc.
+ Vũ khí thiếu và lạc hậu
Đường lối đánh giặc sai lầm không chủ động tấn công giặc, chính sách quân sự
bảo thủ của nhà Nguyễn.
3. Bài mới
*Giới thiệu bài : (1p)
Sau Hiệp ước Giáp Tuất (1874) phong trào kháng chiến của quần chúng lên
mạnh, họ quyết đánh cả TDP và triều đình đầu hàng, triều đình Huế rất lúng túng
để ổn định tình hình trong nước. Tình hình nước Pháp và quốc tế có nhiều thay đổi,

thúc đẩy Pháp cần phải nhanh chóng hơn chiếm lấy Bắc Kì và toàn quốc. Cho nên
TDP đã tiến đánh Bắc Kì lần hai đánh Thuận An, buộc triều đình Huế đầu hàng.
Vậy TDP đánh Bắc Kì lần hai như thế nào, nhân dân ta kháng Pháp ra sao ,ta vào
bài học hôm nay.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
*Hoạt động : Tìm hiểu thực dân Pháp
I. Thực dân Pháp đánh Bắc Kì lần thứ
đánh bắc kì lần thứ hai. Nhân dân bắc kì
hai. Nhân dân Bắc Kì tiếp tục kháng
tiếp tục kháng chiến trong những năm
chiến trong những năm 1882 - 1884.
1882 - 1884.
 Mục tiêu: HS biết được âm mưu diễn
biến cuộc tấn công đánh chiếm Bắc Kì
lần thứ 2 của TDP. Trình bày được sự
chống trả quyết liệt của quân dân HN
và các địa phương khác ở Bắc Kì
trước cuộc tấn công của TDP. Biết
được ND Hiệp ước Pa-tơ-nốt.
1. Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì
- HS: Đọc SGK từ “ Hiệp ước ...đổ bộ lên lần thứ hai (1882)
Hà Nội” và trả lời câu hỏi TD Pháp đánh a. Hoàn cảnh.
chiếm Bắc Kì lần II trong hoàn cảnh nào? * Trong nước.
(Tình hình trong nước và tình hình nước - Sau điều ước 1874 quần chúng cả nước
phản đối mạnh, nhiều cuộc khởi nghĩa
Pháp đầu thập kỉ 80).


bùng nổ ,điển hình là cuộc khởi nghĩa Trần

Tấn và Đặng Như Mai.
- Kinh tế suy sụp.
- Giặc cướp nổi lên nhiều nơi.
- Triều đình khước từ mọi cải cách duy
tân.
- > Tình hình đất nước rối loạn.
* Thực dân Pháp.
- Nước Pháp đang chuyển sang giai đoạn
đế quốc chủ nghĩa.
- Nhu cầu XL chiếm thuộc địa là thiết yếu
nên chúng quyết tâm đánh Bắc Kì lần II.
- GV: duyên cớ trực tiếp TD Pháp đánh
chiếm Bắc Kì lần II?
- GV: Dùng bản đồ TDP đánh Bắc Kì lần
hai để minh hoạ chiến sự ở Hà Nội khi
TD Pháp chiến Bắc kì lần II.
" Vừa đặt chân đến Hà Nội Ri-vi-e đã
giở trò khiêu khích, đòi đóng quân trong
thành, phá hủy các công sự phòng thủ
trên mặt thành. Mờ sáng 25.4 Ri- vi-e gửi
tối hậu thư cho Tổng đốc Hà Nội là
Hoàng Diệu đòi nộp thành. Không đợi
trả lời, y đã ra lệnh nổ súng đánh
thành..."
- GV: Em có đánh giá như thế nào về thái
độ của triều đình ? Hậu quả của thái độ
đó là gì?
(Quân Thanh ào ạt tiến vào nước ta, quân
Pháp nhanh chóng chiếm Hòn Gai, Nam
Định và 1 số nơi khác ở Bắc Kì).

b. Diễn biến.
- Lấy cớ nhà Nguyễn vi phạm điều ước
1874 và tiếp tục giao thiệp với Nhà Thanh,
quân Pháp do Ri-vi-e chỉ huy dẫn quân ra
HN.
- Ngày 25.4.1882 quân Pháp nổ súng đánh
thành.
- Quân ta anh dũng chống trả.
- KQ: thành Hà Nội thất thủ, Hoàng Diệu
tự tử.
-> Pháp nhanh chóng chiếm các tỉnh đồng
bằng Bắc Kì.

- GV sử dụng lược đồ trình bày cuộc
kháng chiến chống Pháp của nhân dân
Bắc Kì.
GV: Sử dụng bản đồ trình bày PT kháng
chiến của ND Bắc Kỳ phối hợp với quân
triều đình đánh Pháp.
- GV: Em có nhận xét, đánh giá như thế

- ND Hà Nội thực hiện "Vườn không, nhà
trống". Đánh giặc bằng mọi thứ vũ
khí.
- Quân ta lập nên chiến thắng Cầu Giấy
lần II (19.5 - 1883) Ri-vi-e bị giết.
- Pháp rút chạy khỏi HN và một số nơi
khác.

- Quân Thanh ồ ạt kéo sang nước ta.

2. Nhân dân Bắc Kì tiếp tục cuộc kháng
Pháp.


nào về tinh thần kháng Pháp của nhân
dân Hà Nội Và các tỉnh đồng bằng Bắc
Kì?
Tại sao TD Pháp không nhượng bộ triều
đình Huế sau khi Ri-vi-e bị giết tại trận
Cầu Giấy 1883?
(Vì tham vọng XL của Pháp, chúng quyết
tâm xâm chiếm toàn bộ nước ta. Triều
đình Huế nhu nhược, yếu hèn càng thúc
đẩy Pháp đánh mạnh hơn).
- GV: trình bày cuộc tấn công của quân
Pháp vào Thuận An.
- GV nêu vấn đề: Trước tai họa mới đang
đến gần với tư cách là người quản lí điều
hành đất nước triều đình cần phải làm gì?
Trong khi đó thì hành động của triều đình
Huế ra sao?

- Triều đình không có quyết tâm chống
giặc.
- Pháp quyết định tấn công Sơn Tây và
Thuận An buộc triều đình Huế phải đầu
hàng.

3. Hiệp ước Pa-tơ-nốt. Nhà nước phong
kiến Việt Nam sụp đổ 1884.
a. Thực dân Pháp tấn công Thuận An.
- Chiều 18.8.1883 TD Pháp tấn công
Thuận An.
- 20.8.1883 đổ bộ lên Thuận An. Triều
đình Huế hoảng hốt đình chiến và chấp
nhận ký hiệp ước Hác-măng (25.8.1883).

* Nội dung (SGK).
- GV nhấn mạnh về cơ bản Hiệp ước đã - 6.6.1884 triều đình kí với Pháp Hiệp ước
biến nước ta thành thuộc địa của Pháp.
Pa-tơ-nốt -> chấm dứt sự tồn tại của triều
- HS đọc SGK/124 và cho biết thái độ của đại pk Ngnuyễn thay vào đó là chế độ
nhân dân khi triều đình kí các hiệp ước thuộc địa nửa phong kiến .
đầu hàng?
- HS giải thích "Thuộc địa nửa phong
kiến"
- GVKL: Triều đình phong kiến để nước
ta rơi vào tay thực dân Pháp từ chỗ không
tất yếu trở thành tất yếu.
4. Củng cố: 3p
Bài tập: Tại sao nói từ năm 1858 đến năm 1884 là quá trình triều đình Huế đi từ
đầu hàng từng bước đến đầu hàng toàn bộ trước quân xâm lược?
5. Hướng dẫn học bài: 1p
- Bài cũ: trả lời các câu hỏi và làm bài tập.
- Bài mới: đọc và ngiên cứu sgk bài 26:
+ Tìm hiểu nguên nhân cuccọ phản công của phái chủ chiến tại kinh thành Huế.
+ Sưu tầm tư liệu về vua Hàm Nghi và Tôn Thất Tuyết.