Giáo án Lịch sử 9 bài 2: Liên Xô và các nước Đông Âu từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX

Bài 2:
LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU
TỪGIỮA NHỮNG NĂM 70 ĐẾN ĐẦU NHỮNG NĂM 90 CỦA
THẾ KỶ XX.
1. Mục tiêu
a/ Về kiến thức: nắm được những nét chính về sự khủng hoảng và sự tan rã
của liên bang Xô viết từ sau những năm 70 - 1991 và các nước XHCN ở Đông Âu.
Hiểu được nguyên nhân sự khủng hoảng và sự sụp đổ của các nước đó.
b/ Về kỹ năng: Rèn về kỹ năng nhận biết sự biến đổi của lịch sử từ tiến bộ
sang phản động bảo thủ, từ chân chính sang phản bội quyền lợi của giai cấp CN và
nhân dân lao động. Biết khai thác lịch sử để nắm chắc sự biến đổi của lịch sử.
c/ Về thái độ:
- Cần nhận thức đúng sự tan rã của Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu là sự
sụp đổ của mô hình không chứ không phải sự sụp đổ của lý tưởng XHCN.
- Phê phán chủ nghĩa cơ hội của M.Goóc-ba-chốp và một số lãnh đạo cao nhất của
ĐCS, Nhà nước Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu từ những năm 70 đến đầu
những năm 90 của thế kỷ XX.
2. Chuẩn bị của GV và HS.
a/ Chuẩn bị của GV: Tranh ảnh về sự tan rã của Liên Xô và các nước
XHCN Đông Âu.Tranh ảnh về một số nhà lãnh đạo Liên Xô và các nước Đông Âu.
b/ Chuẩn bị của HS: Đọc SGK-tìm tư liệu về Goác-ba-chốp (LSTG hiện
đại)
3. Tiến trình bài dạy.
*Sĩ số

9A............................9B...............................9C...........................
9D............................9E................................9Q...........................

a/ Kiểm tra bài cũ: (5’) Các nước Đông Âu ra đời trong hoàn cảnh nào ?
Kể tên các nước Đông Âu? Từ năm 1945-1949 các nước dân chủ nhân dân
Đông Âu đã hoàn thành nhiệm vụ cách mạng như thế nào?

(Lớp 9A): Nêu thời gian và mục đích thành lập của Hội đồng tương trợ kinh tế và
Hiệp ước vác-sa-va?
* Đáp án:


- Khi hồng quân Liên Xô truy đuổi quân phát xít qua vùng Đông Âu, nhân dân và
lực lượng vũ trang đã phối hợp nổi dậy diệt phát xít, giành chính quyền, thành lập
Nhà nước dân chủ nhân dân.
(3đ)
- Ba lan, Ru-ma-ni, Hung-ga-ri, An-ba-ni, Nam tư, Tiệp, Bun-ga-ri,
CHDC Đức. (3đ)
- Từ năm 1945-1949 các nước đã thực hiện nhiệm vụ cách mạng dân chủ nhân
dân :(4đ)
+ Xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân .
+ Thực hiện các quyền tự do dân chủ.
+ Cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa các xí nghiệp lớn của tư bản trong và ngoài
nước.
Đáp án 9A
- Về quan hệ kinh tế 08/1/1949 hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) Hội đồng tương
trợ kinh tế ra đời nhằm đẩy mạnh hợp tác, giúp đỡ giữa các nước XHCN.5đ
- Về quân hệ chính trị, Quân sự: tháng 5/1955 tổ chức hiệp ước Vac-sa-va thành lập
đây là một liên minh mang tính chất phòng thủ về quân sự và chính trị bảo vệ công
cuộc XD chế độ XHCN góp phần duy trì hoà bình an ninh Châu Âu và TG. (5đ)
Giới thiệu: Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu đã đạt
được những thành tựu nhất định về mọi mặt, tuy nhiên nó cũng bộc lộ những hạn
chế những thiếu sót. Cùng với sự chống phá của các thế lực đế quốc bên ngoài,
CNXH đã tồn tại và phát triển hơn 70 năm và lâm vào khủng hoảng rồi tan rã.
b/ Dạy nội dung bài mới:
I. Khủng hoảng và tan rã của Liên bang Xô viết. (20')
GV: Cuộc khủng hoảng dầu mỏ thế giới năm 1973, đã tác động mạnh mẽ tới nhiều

quốc gia nhưng các nhà lãnh đạo Liên Xô cho rằng Liên Xô không chịu ảnh hưởng
nên tiếp tục xây dựng chủ nghĩa xã hội theo mô hìNhận xét nh cũ.
?HS(TB): về tình hình kinh tế xã hội của Liên Xô từ năm 70 - 1985 ?
Cuộc khủng hoảng dầu mỏ TG đã tác động đến nhiều mặt của Liên Xô, nhất là KT:
CN trì trệ, hàng tiêu dùng khan hiếm. Nhà nước xa sút, chính trị mất ổn định...
- Những năm 1973, từ cuộc khủng hoảng dầu mỏ dẫn đến khủng hoảng
nhiều mặt trên thế giới đòi hỏi các nước phải cải cách kinh tế, chính trị.
- Liên Xô không tiến hành cải cách nên đến đầu những năm 80 của thế
kỷ XX Kinh tế: Công nghiệp trì trệ, nông nghiệp xa sút. Chính trị: dần
mất ổn định, đời sống nhân dân giảm sút nghiêm trọng.


GV: Trong bối cảnh đó tháng 3 năm 1985, Goóc-ba-chốp lên nắm quyền đề ra
đường lối cải tổ.Tại hội nghị TW tháng 4 năm 1985, Goóc-ba-chốp đã đọc bài phát
biểu quan trọng mở đầu cho cuộc cải tổ.
? HS(K-G): Hãy cho biết mục đích nội dung của công cuộc cải tổ ?
(Mục đích: Sửa chữa những sai lầm thiếu sót trước kia đưa đất nước ra khỏi khủng
hoảng, Nội dung:Về chính trị thiết lập chế độ tổng thống đa nguyên đa Đảng.Về
kinh tế thục hiện nền kinh tế thị trường theo định hướng TBCN.)
ra

- Tháng 3 năm 1985, Goóc-ba-chốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng và đề
đường lối cải tổ.
- Mục đích: Đưa đất nước thoát ra khỏi khủng hoảng và xây dựng chủ
nghĩa xã hội theo đúng bản chất và ý nghĩa nhân văn đích thực của nó.

? HS(TB): Công cuộc cải tổ của Liên Xô đã diễn ra như thế nào ?
(Do không có sự chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết và thiếu 1 đường lối chiến
lược toàn diện nên cuộc cải tổ nhanh chóng lâm vào tình trạnh bị động lúng túng.)
GV: Cuộc cải tổ của Goóc-ba-chốp trải qua 6 năm chia ra làm 3 thời kỳ.Thời kỳ

đầu gọi là tăng tốc phát triển kinh tế xã hội, thời kỳ cải tổ, thời kỳ xây dựng kinh tế
thị trường có điều tiết (89 - 91), mặc dù ban lãnh đạo đưa ra nhiều phương án phát
triển kinh tế nhưng thực tế lại chưa thực hiện được gì.
? HS(TB): Kết quả của công cuộc cải tổ ?
(Trượt dài trong khủng hoảng kinh tế, chính trị xã hội lại được đẩy mạnh như thực
hiện chế độ tổng thống, tập chung mọi quyền lực thực hiện chế độ đa nguyên đa
Đảng về chính trị, xoá bỏ chế độ 1 đảng tuyên bố dân chủ và công khai mọi mặt.
- Công cuộc cải tổ do không có sự chuẩn bị đầy đủ các điều kiện và thiếu
đường lối chiến lược toàn diện, nên nền kinh tế vẫn trượt dài khủng
hoảng,
chính trị, thực hiện chế độ tổng thống và đa nguyên về chính trị.
GV: Đất nước ngày càng lún sâu vào khủng hoảng và nổi loạn nhiều cuộc bãi công
mâu thuẫn sắc tộc bùng nổ, nhiều nước cộng hoà đòi li khai.
Học sinh quan sát hình 3 cuộc biểu tình đòi li khai và độc lập ở lít-va 3 nước vùng
ban tích (E-xtô-nia, Lat-vi-a, Lit-va, Gru-ri-a, Môn-đô-va.)
GV: Các tệ nạn xã hội gia tăng các thế lực chống đối ráo riết kích động quần chúng
,trong bối cảnh đó 19/8/1991, những người thuộc phái bảo thủ trong đảng đã làm
cuộc đảo chính lật đổ Góoc-ba-chốp nhưng bị thất bại hậu quả hết sức nặng nề:
Đảng cộng sản bị đình chỉ hoạt động ,chính phủ xô viết giải thể.


- 19/8/1991, một số nhà lãnh đạo Đảng và Nhà nước XôViết tiến hành
đảo chính nhưng bị thất bại, Đảng cộng sản Liên Xô bị đình chỉ các nước
cộng hoà đòi độc lập tách khỏi liên bang.
- 21/12/1991, 11 nước cộng hoà ký hiệp định thành lập Cộng đồng các
quốc gia độc lập (SNG)
25/12/1991,Goóc-ba-chốp từ chức, lá cờ Liên
bang Xô
viết bị hạ, chế độ XHCN ở Liên Xô chám dứt .
II. Cuộc khủng hoảng và tan rã của CĐXHCN ở các nước Đông Âu

(15’)
GV: Cũng như tình hình ở Liên Xô, từ cuối những năm 70-Đầu những năm 80 của
thế kỷ XX, các nước Đông Âu lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế và chính trị
ngày càng gay gắt.
?HS(TB):Tình hình các nước Đông Âu cuối những năm 70 đầu những năm 80
ntn?
- Các nước Đông Âu cuối những năm 70 - đầu những năm 80 khủng hoảng kinh tế,
chính trị càng gay gắt đến cuối 1988 lên đến đỉnh cao.
-Từ cuối những năm 70-Đầu những năm 80 của thế kỷ XX, các nước
Đông Âu lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế và chính trị ngày càng gay
gắt.
HS: đọc đoạn chữ nhỏ.
? HS(K-G) Quá trình khủng hoảng và sụp đổ của chế độ XHCN ở các nước
Đông Âu diễn ra như thế nào ?
- Các nước Đông Âu tiến hành mít tinh, biểu tình đòi cải cách kinh tế, thực hiện đa
nguyên về chính trị.
? HS(TB): Hãy cho biết diễn biến sự sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước
Đông Âu ?
Lợi dụng thời cơ đó, được sự tiếp sức của chủ nghĩa đế quốc bên ngoài các thế lực
chống CNXH ra sức kích động quần chúng đẩy mạnh các hoạt động chống phá ->
ban lãnh đạo các nước Đông Âu, chấp nhận từ bỏ quyền lãnh đạo của Đảng cộng
sản thực hiện chế độ đa nguyên chính trị tiến hành tổng tuyển cử tự do.
Ban lãnh đạo các nước Đông Âu chấp nhận từ bỏ quyền lãnh đạo của
Đảng Cộng sản, thực hiện chế độ đa nguyên chính trị, tiến hành tổng tuyển
cử...
- Kết quả: các thế lực chống chủ nghĩa xã hội đã thắng cử.
HS: đọc đoạn chữ nhỏ.


GV: Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa diễn ra nhanh chóng chính quyền mới

ở Đông Âu đều tuyên bố từ bỏ chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Mác-Lê-nin thực
hiện cơ chế kinh tế thị trường.
+ Chính quyền mới tuyên bố từ bỏ chủ nghĩa xã hội, thực hiện đa
nguyên
chính trị , thay đổi tên nước, ngày quốc khánh.
+ Kinh tế theo cơ chế thị trường với nhiều thành phần.
- 28/6/1991, Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) quyết định chấm dứt.
- 1/7/1991, tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va giải thể.
GV: Đến đây chế độ chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu đã kết thúc sự tồn tại
đây là một tổn thất hết sức nặng nề đối với phong trào cách mạng thế giới cũng
như đối với các lực lượng tiến bộ và các dân tộc trong cuộc đấu tranh vì độc lập,
chủ quyền dân tộc, hoà bình ổn định, tiến bộ xã hội. nhưng đó là sự sụp đổ của mô
hình không chứ không phải sự sụp đổ của lý tưởng XHCN.
c/ Củng cố luyện tập(1’)
* Bài tập1: Hãy khoanh tròn vào chữ cái trước các câu trả lời đúng:
Hậu quả của công cuộc cải tổ của Liên Xô là:
A. Kinh tế phát triển thoát khỏi khủng hoảng trì trệ.
B. Càng làm cho kinh tế, xã hội lâm vào khủng hoảng trì trệ.
C. Các nước cộng hoà đòi li khai.
D. Goóc-ba-chốp phải từ chức.
d/ Hướng dẫn học ở nhà (1’)
-Trả lời các câu hỏi ở sách giáo khoa, học bài
-Tìm hiểu về phong trào giải phóng dân tộc ở các nước Á, Phi, Mĩ La-tinh.
đọc tư liệu lịch sử thế giới hiện đại .
* rút kinh nghiệm sau khi dạy :
Nội dung kiến thức :
...........................................................................................................................

Phương
pháp : .......................................................................................................................................

Thời
gian : ...............................................................................................................................................