Tổ chức kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng ở công ty TNHH phát triển công nghệ năng lượng

LỜI NÓI ĐẦU
Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát
triển, nhất định phải có phương án kinh doanh đạt hiệu quả kinh tế. Để đứng
vững và phát triển trong điều kiện: có sự cạnh tranh gay gắt, doanh nghiệp
phải nắm bắt và đáp ứng được tâm lý, nhu cầu của người tiêu dùng với sản
phẩm có chất lượng cao, giá thành hạ, mẫu mã phong phú, đa dạng chủng
loại. Muốn vậy, các doanh nghiệp thương mại phải giám sát tất cả các quy
trình từ khâu mua hàng đến khâu tiêu thụ hàng hoá để đảm bảo việc bảo toàn
và tăng nhanh tốc độ luân chuyển vốn, giữ uy tín với bạn hàng, thực hiện đầy
đủ nghĩa vụ với Nhà nước, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ
công nhân viên, doanh nghiệp đảm bảo có lợi nhuận để tích luỹ mở rộng phát
triển sản xuất kinh doanh.
Công ty vật tư thiết bị toàn bộ được xác định là công ty trong bộ sản
xuất nhưnh hoạt động theo ngành Thương mại là một công ty lớn các chi
nhánh đóng từ Bắc vào Nam, nên công ty khá nhạy bén trong việc nắm bắt
những quy luật của nền kinh tế thị trường: chỉ bán những thứ thị trường cần.
Để đạt được mục tiêu lợi nhuận: Đạt lợi nhuận cao và an toàn trong
hoạt động sản xuất kinh doanh, công ty phải tiến hành đồng bộ các biện pháp
quản lý , trong đó hạch toàn kế toán là công cụ quan trọng, không thể thiếu để
tiến hành quản lý các hoạt động kinh tế, kiểm tra việc sử dụng, quản lý tài
sản, hàng hoá nhằm đảm bảo tính năng động, sáng tạo và tự chủ trong sản
xuất kinh doanh, tính toán và xác định hiệu quả của từng hoạt động sản xuất
kinh doanh làm cơ sở vạch ra chiến lược kinh doanh.

SV: Tạ Minh Quân

1

Lớp: K17 – 21B2

Sau thời gian tìm hiểu thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh cũng
như bộ máy quản lý của công ty, em nhận thấy kế toán nói chung và kế toán
bán hàng và xác định kết quả bán hàng của công ty nói riêng là một bộ phận
quan trọng trong việc quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty, nên
luôn luôn đòi hỏi phải được hoàn thiện. vì vậy em quyết định đi sâu nghiên
cứu công tác kế toán của công ty với đề tài “ Tổ chức kế toán bán hàng và
xác định kết quả bán hàng ở công ty TNHH phát triển Công nghệ năng
lượng” làm luận văn tốt nghiệp.
Với mục tiêu của luận văn là: Vận dụng lý thuyết về kế toàn xác định
kết quả kinh doanh bán hàng vào nghiên cứu thực tiễn ở công ty để từ đó
phân tích những ưu điểm và tồn tại, để tìm ra giải pháp góp phần hoàn thiện
công tác kế toán của công ty.
Luận văn với kết cấu gồm 3 chương.
Chương 1: Lý luận chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán
hàng trong DNTM.
Chương 2: Thực trạng tổ chức kế toán bán hàng và xác định kết quả ở
công ty TNHH phát triển Công nghệ năng lượng.
Chương 3: Một số đề xuất nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán bán
hàng và xác định kết quả ở công ty TNHH phát triển Công
nghệ năng lượng.
Trong quá trình thực tập, em đã được sự chỉ dẫn, giúp đỡ của các thầy,
cô giáo bộ môn kế toán doanh nghiệp sản xuất, trực tiếp là thầy giáo Thạc sỹ:
Trần Văn Hợi cùng các bác, các cô cán bộ kế toán công ty vật tư thiết bị toàn
bộ. Tuy nhiên, phạm vi đề tài rộng, thời gian thực tế chưa nhiều nên khó tránh
khỏi những thiếu sót. Em kính mong nhận được sự chỉ bảo, giúp đỡ của các
thầy cô giáo và các bác, các cô phòng kế toán công ty để chuyên đề được
hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !

SV: Tạ Minh Quân

2

Lớp: K17 – 21B2


CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH
KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG DNTM
1.1. VAI TRÒ, NHIỆM VỤ CỦA KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI.

Trong cơ chế thị trường, hoạt động kinh doanh thương mại được mở
rộng và phát triển mạnh mẽ góp phần tích cực vào thúc đẩy sản xuất trong
nước cả về mặt số lược và chất lượng hàng hoá nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu
dùng ngày càng cao của mọi tầng lớp dân cư góp phần mở rông giao lưu hàng
hoá, mở rộng các quan hệ mua bán trong và ngoài nước. Các DNTM ( doanh
nghiệp thương mại ) phải phát huy ưu thế và kỹ thuật, không ngừng nâng cao
chất lượng, năng suất và hiệu quả kinh doanh, làm chủ giá cả thị trường, phát
huy tác dụng, hướng dẫn, giúp đỡ các thành phần kinh tế khác. Để thực hiện
tốt vai trò và nhiệm vụ của mình, các DNTM phải thực hiện hạch toán kinh
doanh độc lập, tự chủ và năng động trong kinh doanh...
Trong quản lý tài chính ở các DNTM, hạch toán kế toán giữ vai trò hết
sức quan trọng vì nó là công cụ không thể thiếu được để thu nhận, xử lý và
cung cấp thông tin về toàn bộ hoạt động về kinh tế tài chính của doanh nghiệp,
phục vụ cho yêu cầu quản lý tài chính Nhà nước và yêu cầu quản lý kinh
doanh, bảo vệ tài sản, thực hiện hạch toán kinh doanh ở các doanh nghiệp.
Những nhiệm vụ chủ yếu của công tác hạch toán kế toán ở các DNTM.
1.

Ghi chép, phản ánh số hiện có và sự vận động của tài chính trong

doanh nghiệp cũng như các quá trình và kết quả hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp.

2.

Thông qua việc ghi chép phản ánh hoạt động kinh tế tài chính ở
doanh nghiệp để kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện các chỉ tiêu kinh tế
hạch toán kinh doanh, luân chuyển hàng hoá, tình hình thanh toán tín
dụng, kế hoạch doanh thu-lợi nhuận, tình hình chi phí kinh doanh, nhằm
ngăn chặn mọi hành vi tiêu cực.

SV: Tạ Minh Quân

3

Lớp: K17 – 21B2


3.

Cung cấp tài liệu, số liệu phục vụ cho việc điều hành và quản lý, chỉ
đạo các hoạt động kinh doanh, cho việc đánh giá và phân tích hoạt động
kinh tế ở doanh nghiệp, phục vụ kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chủ quản
và cơ quan quản lý của nhà nước đối với hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp, phục vụ cho công tác thống kê và thông tin kinh tế.
Để thực hiện đầy đủ các chức năng, nhiệm vụ và những yêu cầu của

công tác hạch toán kế toán, kế toán trưởng ở doanh nghiệp phải tổ chức công
tác kế toán ở doanh nghiệp một cách khoa học, hợp lý, phù hợp với đặc điểm
và quy mô hoat động kinh doanh, phù hợp với khả năng và trình độ của đội

ngũ cán bộ kế toán hiện có của doanh nghiệp.
1.2. LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN
HÀNG CUẢ DNTM.

1.2.1. Nhiệm vụ kế toán bán hàng
Để thực hiện tốt công tác kế toán hàng hoá, các DNTM phải thực hiện
đầy đủ các nhiệm vụ sau:
- Nắm bắt đầy đủ, kịp thời khối lượng, chất lượng, giá trị hàng hoá
nhập- xuất - tồn, tính toán giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, nhi phí quản lý
doanh nghiệp và các chi phí khác nhằm xác định kết quả bán hàng.
- Kiểm tra, giám sát tiến độ thực hiện kế hoạch bán hàng, kế hoạch lợi
nhuận, kỷ luật thanh toán và thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước.
- Cung cấp thông tin chính xác, chung thực, đầy đủ về tình hình bán
hàng, xác định kết quả và phân phối kết quả phục vụ cho việc lập báo cáo tài
chính và quản lý doanh nghiệp.
1.2.2. Kế toán hàng hoá.
1.2.2.1. Kế toán giá vốn hàng bán.
1.2.2.1.1. Phương pháp xác định giá vốn hàng xuất bán.
* Xác định trị giá vốn hàng xuất bán

SV: Tạ Minh Quân

4

Lớp: K17 – 21B2


Tính trị giá vốn hàng xuất kho để bán: Đối với DNTM, trị giá vốn hàng
xuất kho để bán bao gồm trị giá mua thực tế và chi phí mua của số hàng đã
xuất kho.

+ Đánh giá theo giá mua thực tế:
Theo cách đánh giá này, khi nhập kho hàng hoá, kế toán ghi theo trị giá
mua thực tế từng lần nhập hàng, số tiền chi phí cho quả trình mua hàng được
hạch toán riêng để cuối kỳ phân bổ cho hàng xuất kho nhằm xác định trị giá vốn
hàng xuất kho. Vì mỗi lần nhập hàng theo từng nguồn nhập khác nhau, có giá
mua khác nhau nên khi xuất kho kế toán phải tính trị giá mua thực tế của hàng
xuất kho theo phương pháp đã đăng ký áp dụng. Phương pháp này được trình
bày trên thuyết minh báo cáo tài chính và được sử dụng trong nhiều kỳ kế toán.
Do mỗi doanh nghiệp có đặc điểm riêng, nên yêu cầu trình độ quản lý
khác nhau.
Do chuẩn mực 02 - hàng tồn kho ban hành và công bố theo quyết định
số 149/2001/QĐ - BTC, ngày 31/12/2001. Việc tính giá trị hàng tồn kho được
áp dụng một trong những phương pháp sau:
- Phương pháp tính giá đức danh.
Được áp dụng đối với doanh nghiệp có ít loại mặt hàng hoặc mặt hàng
ổn định và nhận diện được. Phương pháp này căn cứ vào số lượng xuất kho
và đơn giá nhập kho của lô hàng xuất kho để tính.
- Phương pháp bình quân gia quyền.
Giá trị của từng loại hàng tồn kho được tính theo giá trị trung bình của
từng loại hàng tồn kho tương tự đầu kỳ và giá trị từng loại hàng tồn kho được
mua hoặc sản xuất trong kỳ. Giá trị trung bình có thể được tính theo thời kỳ hoặc
vào mỗi khi nhập một lô hàng về phụ thuộc vào tình hình của doanh nghiệp.
- Phương pháp nhập trước - xuất trước.

SV: Tạ Minh Quân

5

Lớp: K17 – 21B2

Áp dụng dựa trên giả định là hàng tồn kho được mua trước hoặc sản
xuất trước thì được xuất trước và hàng tồn kho còn lại cuối kỳ là hàng tồn kho
được mua hoặc sản xuất gần thời điểm cuối kỳ. Theo phương pháp này thì giá
trị hàng xuất kho được tính theo giá của lô hàng nhập kho ở thời điểm đầu kỳ
hoặc gần đầu kỳ, giá trị của hàng tồn kho được tính theo giá của hàng nhập
kho ở thời điểm cuối kỳ còn tồn kho.
- Phương pháp nhập sau - xuất trước
Áp dụng dựa trên giả định là hàng tồn kho được mua sau thì được xuất
trước, và hàng tồn kho còn lại cuối kỳ là hàng tồn kho được mua trước đó.
Theo phương pháp này thì giá trị hàng tồn kho được tính theo giá của lô hàng
nhập sau hoặc gần sau cùng, giá trị của hàng tồn kho được tính theo giá của lô
hàng nhập kho đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ còn tồn kho.
Để tính được trị giá vốn thực tế hàng xuất kho để bán cần phải phân bổ
chi phí mua cho hàng đã bán theo công thức:
Chi phí
phân bổ
cho hàng
xuất kho

Chi phí mua phân
Chi phí mua hàng
bổ cho hàng tồn đầu +
phát sinh trong kỳ
kỳ
=
x
Trị giá mua của
Trị giá mua của hàng
+

hàng tồn đầu kỳ
nhập trong kỳ

SV: Tạ Minh Quân

6

Trị giá
mua của
hàng xuất
kho

Lớp: K17 – 21B2


Trên cơ sở trị giá mua thực tế của hàng xuất kho và chi phí mua hàng
xuất kho đã tính được, kế toán tổng hợp lại để tính trị giá vốn thực tế của hàng
xuất kho.
+ Đánh giá theo giá hạch toán.
Đối với doanh nghiệp mua vật tư hàng hoá thường xuyên có sự biến
động về giá cả, khối lượng và chủng loại, vật tư hàng hoá nhập - xuất kho
nhiều thì có thể sử dụng giá hạch toán để tính trị giá vốn thực tế của hàng xuất
kho.
Giá hạch toán là loại giá ổn định do doanh nghiệp tự xây dựng, giá này
không có tác dụng giao dịch với bên ngoài. Việc xuất - nhập kho hàng ngày
được thực hiện theo giá hạch toán. Cuối kỳ, kế toán phải tính ra giá thực tế để
ghi sổ kế toán tổng hợp. Để tính được giá trị thực tế của hàng xuất kho, trước
hết phải tính hệ số giữa giá thực tế và giá hạch toán của hàng luân chuyển
trong kỳ (H).

H

=

Trị giá vốn thực tế của
hàng còn đầu kỳ

+

Trị giá thực tế của
hàng nhập trong kỳ

Trị giá hạch toán hàng
còn đầu kỳ

+

Trị giá hạch toán của
hàng nhập trong kỳ

SV: Tạ Minh Quân

7

Lớp: K17 – 21B2


Sau đó tính giá thực tế của hàng trong kỳ theo công thức:
Trị giá mua
thực tế hàng

xuất trong kỳ

=

Trị giá hạch
toán của hàng
xuất trong kỳ

Hệ số giá chênh lệch giữa
giá thực tế và giá hạch toán
của hàng luân chuyển

x

* Tính giá vốn của hàng đã bán:
Sau khi tính trị giá vốn của hàng xuất kho để bán, ta phải tính toán phân
bổ CPBH và CPQLDN cho số hàng đã bán, sau đó kế toán tổng hợp lại để
tính trị giá vốn hàng đã bán:
Trị giá vốn của
=
hàng đã bán

Trị giá vốn của hàng
xuất kho đã bán

+

CPBH, CHQLDN của
số hàng đã bán

- CPBH và CPQLDN được tính toán phân bổ cho hàng đã bán theo
công thức sau:
CPBH
(CHQLDN) phân
bổ cho hàng đã

CPBH
=

bán trong kỳ

CPBH

(CHQLDN) phân
bổ cho hàng còn

+

lại đầu kỳ

(CHQLDN)
phát sinh
trong kỳ

CPBH
-

(CHQLDN) phân
bổ cho hàng còn
lại cuối kỳ

Trong đó:
CPBH
(CHQLDN) cần
=
phân bổ cho
hàng còn cuối kỳ

CPBH (CHQLDN) cần
phân bổ cho số hàng +
đầu kỳ
Trị giá thực
tế đã bán trong kỳ

SV: Tạ Minh Quân

+

8

CPBH (CHQLDN) cần
phân bổ phát sinh trong
kỳ
Trị giá thực tế hàng còn
lại cuối kỳ

Trị giá
x hàng còn
lại cuối kỳ

Lớp: K17 – 21B2


- Trị giá hàng xuất kho phải được tính theo một loại giá xuất kho.
- Trị giá hàng còn cuối kỳ chính là số dư cuối kỳ của TK151, 156, 157.
1.2.2.1.2. Kế toán giá vốn hàng bán.
Trong cơ chế thị trường có sự cạnh tranh gay gắt, để tiêu thụ hàng hoá
nhanh, tăng doanh số bán hàng các doanh nghiệp phải không ngừng tim tòi,
nghiên cứu và đưa ra những phương thức bán hàng phù hợp đối với từng đối
tượng khách hàng. Hiện nay các doanh nghiệp thường vận dụng các phương
thức bán hàng chủ yếu như: Bán hàng trực tiếp, gửi bán, bán hàng nội bộ, bán
trả góp, đổi hàng...
Phương thức bán hàng có ảnh hưởng trực tiếp đối với việc sử dụng các
tài khoản kế toán phản ánh tình hình xuất kho hàng hoá. Đồng thời có tính
quyết định đối với việc xác định thời điểm bán hàng để tăng lợi nhuận.

SV: Tạ Minh Quân

9

Lớp: K17 – 21B2


* Bán hàng theo phương thức gửi bán.
Đầu kỳ doang nghiệp gửi hàng cho khách hàng trên cơ sở sự thoả thuận
trong hợp đồng kinh tế (hợp đồng mua bán) giữa 2 bên và giao hàng tại thời
điểm đã quy ước khi xuất kho, hàng gửi đi vẫn thuộc sở hữu của doanh
nghiệp. Chỉ khi nào thoả mãn 5 điều kiện (đã nói ở phần doanh thu bán hàng)
thì ghi nhận doanh thu bán hàng.
- Chứng từ sử dụng: Hoá đơn bán hàng, phiếu xuất kho.

- Tài khoản sử dụng: TK157 - Hàng gửi đi bán.
Tài khoản này phản ánh giá trị hàng hoá, sản phẩm đã gửi hoặc chuyển
đến cho khách hàng. Hàng hoá, sản phẩm gửi bán đại lý, ký gửi, trị giá dịch
vụ đã hoàn thành bàn giao chưa được xác định là bán.
+ Doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai
thường xuyên.
Sơ đồ 1:
TK 156

TK 157

Giá vốn thực tế của hàng
xuất kho gửi bán

TK 632

Kết chuyển giá vốn thực tế
của hàng đã bán

TK 331
Giá vốn thực tế hàng mua
về gửi bán thẳng

TK 133

SV: Tạ Minh Quân

10

Lớp: K17 – 21B2

+ Doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê
định kỳ.
Sơ đồ 2:
TK 156

TK 632
(1)
(2)

(1) Đầu kỳ kết chuyển giá vốn thực tế của hàng chưa được xác định là
đã bán trong kỳ.
(2) Cuối kỳ: Căn cứ vào kết quả kiểm kê phản ánh giá vốn thực tế của
hàng hoá chưa được tiêu thụ cuối kỳ (theo dõi trên sổ sách)
* Bán hàng theo phương thức giao hàng trực tiếp.
Theo phương thức này bên khách hàng (người mua hàng) sau khi ký
vào chứng từ bán hàng của doanh nghiệp bán thì được xác định là đã bán
(hàng hoá được chuyển giao quyền sở hữu).
- Chứng từ bán hàng trong phương thức này là phiếu xuất kho kiêm hoá
đơn bán hàng, trên chứng từ bán hàng đó có chữ ký của khách hàng nhận hàng.
- Tài khoản sử dụng: TK632 - Giá vốn hàng bán và TK liên quan khác
+ Doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai
thường xuyên.
Sơ đồ 3:
TK 156

TK 632
(1)

TK 331

TK 911
(4)

(2)
TK 133

(3)

SV: Tạ Minh Quân

11

Lớp: K17 – 21B2


(1) Giá vốn thực tế của hàng xuất bán trực tiếp.
(2) Hàng hoá đã mua bán thẳng không qua nhập kho.
(3) Gía vốn của hàng hoá đã bán bị trả lại nhập kho.
(4) Kết chuyển trị giá vốn thực tế của hàng đã bán.
+ Doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê
định kỳ.
Sơ đồ 4:
TK 157

TK 611
(1a
)

TK 632
(2)

TK 911
(6)

TK 156
(1b
)
TK 331

(4)
(5)

(3)

(1a) Kết chuyển số dư đầu kỳ của TK157 - Hàng gửi đi bán sang TK611.
(1b) Kết chuyển số dư đầu kỳ của TK156 - Hàng hoá sang TK611 Mua hàng.
(2) Trị giá vốn thực tế của hàng xuất bán trong kỳ
(3) Phản ánh trị giá vốn thực tế của hàng gửi đi bán chưa được xác định
là tiêu thụ.
(4) Mua hàng chưa thanh toán tiền.
(5) Hàng gửi bán nhưng chưa xác định là bán.
(6) Phản ánh trị giá vốn của hàng hoá đã bán.
* Tổ chức kế toán giá vốn hàng bán.
Giá vốn

SV: Tạ Minh Quân

Trị giá hàng

12

CPBH,

Lớp: K17 – 21B2


hàng bán

=

xuất bán

+

CPQQLDN

TK sử dụng: TK632 - Giá vốn hàng bán
TK641 - CPBH
TK642 - CPQLDN
Sổ kế toán sử dụng: Sổ cái TK632,641, 642, 911
Trong kế toán, trị giá vốn hàng bán được thể hiện theo sơ đồ sau:
Sơ đồ 5:
TK 632

TK 632
Giá

Giá vốn hàng xuất bán

vốn

TK 641
CPBH của số hàng đã bán

hàng

phân bổ cho hàng bán

đã

TK 642
CF QLDN của số hàng

bán

đã bán phân bổ cho hàng bán

1.2.2.2. Tổ chức công tác kế toán bán hàng
1.2.2.2.1. Các phương thức bán hàng
Trong cơ chế thị trường có sự cạnh tranh gay gắt, các doanh nghiệp
phải sử dụng mọi biện pháp để thúc đẩy quá trình tiêu thụ hàng hoá, tăng
doanh thu, chiếm lĩnh thị trường là áp dụng các phương thức bán hàng khác
nhau, tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của từng thị trường.
Có hai phương thức bán hàng chủ yếu :
- Bán hàng theo phương thức gửi bán.
- Bán hàng theo phương thức trực tiếp.
Trong đó có các hình thức:

+ Bán hàng thu tiền ngay

+ Bán hàng thanh toán thanh toán chậm
+ Bán hàng đổi hàng
+ Bán hàng trả góp

SV: Tạ Minh Quân

13

Lớp: K17 – 21B2


1.2.2.2.2. Kế toán bán hàng.
+ Chứng từ sử dụng: Phiếu nhập kho, xuất kho, phiếu xuất kho kiêm
vận chuyển nội bộ, chứng từ bên cung cấp vật tư hàng hoá (hoá đơn GTGT)...
+ Tài khoản sử dụng : TK111, TK112, TK632, TK156, TK911 và TK
liên quan khác
+ Trình tự kế toán:
Trình tự kế toán hàng hoá theo phương pháp kê khai thường xuyên:
Sơ đồ 6:
TK 111, 112,
331

TK 632
TK 331

(2)

(1)

TK 156

(4)

TK 156
(2a
)

TK 911
(5)

(2b
)
(3)

(2c
)

(1) Hàng hoá mua về không qua xuất kho, gửi bán ngay .
(2a) hàng hoá mua về nhập kho
(2b) Xuất kho hàng hoá gửi bán.
(2c) Xuất kho hàng hoá giao bán trực tiếp.
(3) Giao bán hàng hoá tay ba.
(4) Trị giá sản phẩm hàng hoá dịch vụ đã xác định là tiêu thụ nhưng bị
trả lại nhập kho.
(5) Kết chuyển trị giá vốn hàng bán để xác định kết quả.
1.2.3. Kế toán doanh thu bán hàng và các khoản giảm trừ doanh thu.
1.2.3.1. Doanh thu bán hàng.
Chuẩn mực số 14 ban hành theo QĐ 149/2001/QĐ-BTC ngày
31/12/2001 định nghĩa doanh thu như sau:

SV: Tạ Minh Quân

14

Lớp: K17 – 21B2


Doanh thu: là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được
trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông
thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.
Doanh thu bán hàng được ghi nhận khi đồng thời thoả mãn các điều kiện
sau:
1. Doanh nghiệp đã chuyển phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với
quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hoá cho người mua.
2. Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hoá như
người sở hữu sản phẩm hoặc quyền kiểm soát hàng hoá.
3. Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn.
4. Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế giao dịch
bán hàng.
5. Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
Tuy nhiên phụ thuộc vào cách tính thuế hàng hoá tiêu thụ mà chỉ tiêu
doanh thu bán hàng có sự khác biệt.
Đối với doanh nghiệp tính thuế VAT theo phương pháp khấu trừ tiên
bán hàng thu được tính theo giá chưa có thuế VAT. Ngược với các doanh
nghiệp tính thuế theo phương pháp trực tiếp cũng như các đối tượng không
chịu thuế VAT ( đối tượng chịu thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt),
trong chỉ tiêu doanh thu bán hàng còn có cả thuế phải nộp về hàng tiêu thụ
( tổng giá thanh toán). Tổng số doanh thu bán hàng sau khi trừ các khoản
giảm giá hàng bán, doanh thu của số hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thu đặc biệt,
thuế xuất nhập khẩu được gọi là doanh thu thuần.

SV: Tạ Minh Quân

15

Lớp: K17 – 21B2


Doanh thu bán
hàng thuần

Doanh thu

Doanh thu của

Giảm giá

Thuế TTĐB,

= bán hàng - hàng bán bị - hàng bán - thuế XNK
trả lại

SV: Tạ Minh Quân

16

phải nộp

Lớp: K17 – 21B2

Trong điều kiện kinh doanh hiện nay, để đẩy mạnh bán ra, thu hồi
nhanh chóng tiền hàng, doanh nghiệp cần có chế độ khuyến khích đối với
khách hàng. Nếu khách hàng mua với khối lượng lớn sẽ được doanh nghiệp
giảm giá, nếu khách hàng thanh toán sớm tiền hàng sẽ được doanh nghiệp
chiết khấu, còn nếu hàng kém phẩm chất thì khách hàng có thể không chấp
nhận thanh toán hoặc yêu cầu doanh nghiệp giảm giá.
- Giảm giá hàng bán: là khoản giảm trừ cho người mua do hàng hoá
kém phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu.
- Trị giá hàng bán bị trả lại: là trị giá khối lượng hàng bán đã xác định
là tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán.
- Chiết khấu thanh toán: là khoản tiền người bán giảm trừ cho người
mua thanh toán tiền mua hàng trước thời hạn theo hợp đồng.
+ Chứng từ sử dụng : Hoá đơn bán hàng (doanh nghiệp nộp thuế GTGT
theo phương pháp trực tiếp, thuế TTĐB) bảng kê bán lẻ, hoá đơn GTGT, các
chứng từ phiếu thu - chi khác
+ Tài khoản sử dụng:
TK511 - Doanh thu bán hàng
TK512 - Doanh thu bán hàng nội bộ
TK3387 - Doanh thu nhận trước
TK511 có 4 TK cấp 2 là: TK5111-Doanh thu bán hàng hoá
TK5112-Doanh thu bán các thành phẩm
TK5113-Doanh thu cung cấp dịch vụ
TK5114-Doanh thu trợ cấp trợ giá
+ Trình tự kế toán:
Sơ đồ TK
7: 157
TK 156
(1a
)

TK 632
(1
b)

TK 911
(3)

(4)
TK 531,
532

(2)

SV: Tạ Minh Quân

TK 511

17

TK 3333,
3332

(9)

TK 131, 112,
111
(5)

(6)
TK 3331

Lớp: K17 – 21B2
(7)

(8)


(1a) Hàng gửi bán
(1b) Kết chuyển giá vốn hàng bán
(2) Kết chuyển giá vốn hàng bán
(3) Kết chuyển giá vốn hàng bán để xác định kết quả
(4) Kết chuyển doanh thu thuần
(5) Bán hàng thu tiền ngay hoặc chưa thu tiền
(6) Doanh thu bán hàng và thuế GTGT đầu ra
(7) Hàng bán bị trả lại
(8) Phản ánh thuế GTGT đầu ra của hàng bán bị trả lại
1.2.3.2. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu.
Trước đây các khoản giảm trừ doanh thu bao gồm: chiết khấu hàng bán,
hàng bán bị trả lại, giảm giá hàng bán, thuế xuất khẩu, thuế TTĐB
Nhưng theo chế độ hiện hành các khoản giảm trừ doanh thu lại bao gồm:
- Giảm giá hàng bán
- Hàng bán bị trả lại
- Thuế xuất khẩu, thuế TTĐB
+ Chứng từ sử dụng:
TK532 - Giảm giá hàng bán
TK531 - Hàng bán bị trả lại
TK3332 -Thuế TTĐB
TK3333 - Thuế xuất khẩu và các TK liên quan khác
+ Trình tự kế toán:
1. Khi phản ánh các khoản giảm giá hàng bán phát sinh trong kỳ

Nợ TK532

SV: Tạ Minh Quân

18

Lớp: K17 – 21B2


Nợ TK3331 (nếu có)
Có TK111, 112, 131
2. Khi phát sinh nghiệp vụ hàng bán bị trả lại
+ Kế toán phản ánh trị giá vốn của hàng bán bị trả lại nhập kho
Nợ TK155, 156
Có TK632
+ Đồng thời phản ánh doanh thu của số hàng bán bị trả lại
Nợ TK531
Nợ TK3331 (nếu có)
Có TK111, 112, 131
+ Nếu có chi phí liên quan đến hàng bán bị trả lại
Nợ TK641
Có TK liên quan
3. Cuối kỳ kết chuyển giảm giá hàng bán và hàng bán bị trả lại làm
giảm doanh thu trong kỳ
Nợ TK511
Có TK532, 531
4. Khi tính số thuếTTĐB và thuế xuất khẩu phải nộp
Nợ TK511, 512
Có TK3332
Có TK3333

5. Khi nộp thuế TTĐB và thuế xuất khẩu ghi
Nợ TK3332
Nợ TK3333
Có TK111, 112
1.2.4. Kế toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp.
1.2.4.1. Nội dung chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp.

SV: Tạ Minh Quân

19

Lớp: K17 – 21B2


+ CPBH: là chi phí lưu thông và chi phí tiếp thị phát sinh trong quá trình
tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ, loại chi phí này có: Chi phí quảng cáo tiếp
thị, giao hàng, giao dịch, bảo hành sản phẩm, hàng hoá, hoa hồng bán hàng...
+ CPQLDN: là chi phí gián tiếp bao gồm chi phí hành chính, tổ chức
và văn phòng mà không thể xếp vào quá trình sản xuất hoặc quá trình tiêu thụ
sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ.
CPBH và CPQLDN cuối kỳ cần được tính toán phân bổ, kết chuyển để
xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Đối với DNTM có kỳ kinh doanh dài, trong kỳ không có doanh thu
hoặc có ít doanh thu hoặc doanh nghiệp có dự trữ hàng hoá giữa các kỳ thì
cuối kỳ hạch toán, phân bổ và kết chuyển toàn bộ hoặc một phần chi phí bán
hàng sang theo dõi ở TK1422 - chi phí chờ kết chuyển tương ứng với số sản
phẩm chưa được tiêu thụ theo công thức phân bổ CPBH, CPQLDN hàng còn
lại cuối kỳ (được trình bày ở phần phương pháp tính giá vốn hàng bán)
TK 334,
1.2.4.2.

Chứng338
từ sử dụng.

TK 641, 642

TK 111, 112

Phiếu chi tiền mặt,
giấy báo ngân hàng, bản sao(7)
kê, hoá đơn thanh toán
(1)
dịch vụ mua ngoài.
TK
152,Tài
153
(611),
1.2.4.3.
khoản
sử dụng.
142
Kế toán sử dụng (2)

TK 911
(8)

TK641 - CPBH
TK
TK 142, 335
TK642 - CPQLDN và TK liên quan khác
(9a) 1422 (9b)

(3)
Để tập hợp và kết chuyển các CPBH và CPQLDN phát sinh trong kỳ
1.2.4.4. Phương pháp kế toán CPBH và CPQLDN.
TK 214
Sơ đồ 8:
(4)
TK 111, 112,
331

(5)
TK 133

SV: TK
Tạ 154
Minh(ct:
Quân
CFBH)
(1)

(Nếu có)
(Nếu có)

20

Lớp: K17 – 21B2


(1) Lương , các khoản trích theo lương nhân viên bán hàng, nhân viên
quản lý
(2) Chi phí bao bì, văn phòng phẩm, công cụ dụng cụ

(3) Chi phí trả trước, chi phí trích trước
(4) Chi phí khấu hao TSCĐ phục vụ bán hàng và quản lý doanh nghiệp
(5) Chi phí dịch vụ mua ngoài
(6) Chi phí bảo hành
(7) Các khoản giảm CPBH, CPQLDN
(8) Cuối kỳ kế chuyển CPBH, CPQLDN để xác định kết quả
(9a) Nếu trong kỳ doanh thu ít hoặc không có doanh thu, kết chuyển
CPBH và CPQLDN vào TK1422 - chi phí chờ kết chuyển
(9b) Kỳ sau có doanh thu, kết chuyển sang TK911 để xác định kết quả
1.2.5. Kế toán xác định kết quả bán hàng.
1.2.5.1. Kết quả bán hàng.

SV: Tạ Minh Quân

21

Lớp: K17 – 21B2


Kết quả bán hàng là mối quan tâm hàng đầu của mọi doanh nghiệp hoạt
động trong nền kinh tế thị trường và là mục tiêu cuối cùng của hoạt động kinh
doanh, kết quả kinh doanh là tấm gương phản chiếu các mặt hoạt động của
doanh nghiệp: hoạt động kinh doanh có tốt thì kết quả mới tốt, ngược lại hoạt
động kinh doanh không tốt thì không thể có kết quả tốt được. Mặt khác kết
quả mà tốt thì hoạt động của doanh nghiệp sẽ được thông suốt, có mở rộng
quy mô kinh doanh của doanh nghiệp, tăng sức cạnh tranh khẳng định được vị
thế của mình trên thương trường, kết quả xấu sẽ dẫn đến hoạt động kinh
doanh bị đình trệ, thậm trí sẽ đi đến phá sản.
Để tránh được những rủi ro trong kinh doanh, lãnh đạo doanh nghiệp
phải theo dõi thường xuyên kết quả của doanh nghiệp có vậy mới có thể kịp

thời tháo gỡ khó khăn, đinh hướng cho những kỳ sắp tới. Muốn đạt được điều
đó, phải cần đến thông tin của kế toán, đặc biệt là kết quả kinh doanh trong kỳ.
- Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm: kết quả hoạt động
kinh doanh chính và các hoạt động kinh doanh khác như hoạt động tài chính
hay hoạt động bất thường.
- Kết quả bán hàng chính là kết quả hoạt động kinh doanh chính và
được biểu hiện dưới chỉ tiêu lợi nhuận gộp và lợi nhuận thuần về bán hàng.
Lợi nhuận gộp: là số chênh lệch giữa doanh thu thuần với giá vốn hàng
bán.
Lợi nhuận thuần về bán hàng là số chênh lệch giữa doanh thu thuần với
trị giá vốn của hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp và
còn gọi là lãi hay lỗ về bán hàng hoặc lợi nhuận thuần hoạt động thuần hoạt
động kinh doanh. Ta có:
Lợi nhuận gộp
về bán hàng

=

Lợi nhuận thuần
về bán hàng

SV: Tạ Minh Quân

Doanh thu
thuần

Lợi nhuận gộp
=

của HĐKD

22

Giá vốn
-

hàng bán
Chi phí

- bán hàng

Chi phí quản lý
-

doanh nghiệp

Lớp: K17 – 21B2


1.2.5.2. Nội dung, yêu câu xác định kết quả bán hàng.
Kết quả kinh doanh là kết quả cuối cùng của hoạt động sản xuất kinh
doanh và hoạt động khác của doanh nghiệp sau một thời kỳ nhất định và được
thể hiện bằng số tiền lãi hay lỗ. Việc xác định chính xác, kịp thời, chi tiết kết
quả kinh doanh có vai trò quan trọng, giúp lãnh đạo doanh nghiệp biết được
thực trạng kinh doanh của doanh nghiệp mình, từ đó đưa ra biện pháp phương
hướng kịp thời để thúc đẩy doanh nghiệp tiến nhanh, tiến mạnh trên thương
trường. Nhận biết tầm quan trọng của việc xác định kết quả như vậy, đòi hỏi
kế toán xác định kết quả phải thực hiện những nhiệm vụ sau:
- Ghi chép chính xác các chi phí phát sinh trong kỳ, phân bổ đúng đắn
cho các đối tượng chịu chi phí.
- Cung cấp thông tin chính xác, kịp thời và chi tiết về kết quả hoạt động

kinh doanh, giúp lãnh đạo quản lý điều hành, xây dựng chiến lược kinh
doanh, giúp cơ quan thuế kiểm tra tình hình nộp thuế thu nhập doanh nghiệp.
- Thông qua việc ghi chép kế toán kết quả hoạt động kinh doanh kiểm
tra, giám đốc tình hình thực hiện kế hoạch lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp.

SV: Tạ Minh Quân

23

Lớp: K17 – 21B2


1.2.5.3. Chứng từ sử dụng.
Căn cứ vào các sổ theo dõi chi phí cuối kỳ kết chuyển XĐKQ, và một
số các sổ liên quan khác.
1.2.5.4. Tài khoản sử dụng.
Kế toán sư dụng tài khoản
- TK911 - xác định kết quả kinh doanh
- TK421 - lợi nhuận chưa phân phối
1.2.5.5. Phương pháp kế toán xác định kết quả bán hàng.
Sơ đồ 9:
TK 3632

TK 911

Cuối kỳ kết chuyển giá
vốn hàng bán

TK 511, 512

Doanh thu thuần

TK 641
Cuối kỳ kết chuyển chi phí
bán hàng

TK 642
Cuối kỳ kết chuyển chi phí
quản lý doanh nghiệp

TK 1422

TK 4211
Lỗ

Cuồi kỳ kết chuyển chờ
phân bổ kỳ trước chuyển
sang

Lãi

1.2.6. Sổ kế toán sử dụng.
Tuỳ thuộc vào hình thức kế toán doanh nghiệp áp dụng mà kế toán tổ
chức các loại sổ kế toán khác nhau.
+ Nến doanh nghiệp sử dụng hình thức kế toán chứng từ ghi sổ, thì kế
toán công ty sử dụng các loại sổ: - Các bảng kê chứng từ, chứng từ ghi sổ.

SV: Tạ Minh Quân

24

Lớp: K17 – 21B2


- Các sổ, thẻ kế toán chi tiết: thẻ kho kế toán, sổ chi tiết bán hàng, sổ
chi tiết thanh toán với người mua, sổ chi tiết TK511, 641, 642, 911...
+ Nếu doanh nghiệp sử dụng hình thức nhật ký chứng từ, kế toán sử
dụng sổ chi tiết các TK511, 641, 642, sổ chi tiết thanh toán.
- Các bảng kê số 8, số 9, số 10, số 11...
- Các nhật ký chứng từ số 7, 8, 10
- Sổ cái các TK...
+ Nếu doanh nghiệp sử dụng hình thức nhất ký chung, kế toán sử dụng
sổ nhật ký chung, các sổ thẻ chi tiết bán hàng...
Sổ cái các TK111, 112...
+ Nếu doanh nghiệp sử dụng hình thức nhật ký sổ cái, kế toán sử dụng
các loại sổ.
- Sổ nhật ký sổ cái
- Các sổ thẻ kế toán chi tiết TSCĐ, thẻ kho...

SV: Tạ Minh Quân

25

Lớp: K17 – 21B2