Giáo án Lịch sử 10 bài 33: Hoàn thành cách mạng tư sản ở Châu Âu và Mỹ giữa thế kỷ XIX

BÀI 33

HOÀN THÀNH CÁCH MẠNG TƯ SẢN Ở
CHÂU ÂU VÀ MỸ GIỮA THẾ KỶ XIX
A. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Giúp học sinh nắm vững những kiến thức cơ bản sau: giữa thế kỷ XIX,
cùng với sự phát triển kinh tế TBCN, phong trào dân tộc dân chủ chống chế độ phong
kiến diễn ra rộng khắp châu Âu và Mỹ dưới nhiều hình thức, điển hình là cuộc đấu tranh
thống nhất Đức, thống nhất Italia, nội chiến ở Mỹ.
2. Tư tưởng, tình cảm:
Nhận thức đúng đắn về vai trò của quần chúng nhân dân trong cuộc đấu tranh
chống các thế lực phong kiến bảo thủ, đòi quyền tự do dân chủ.
3. Kỹ năng: Rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ treo tường.
B. ĐỒ DÙNG DẠY & HỌC :
1. Giáo viên:
- Lược đồ quá trình thống nhất Italia.
- Lược đồ quá trình thống nhất Đức
- Lước đồ nội chiến Mỹ
- Tư liệu giảng dạy lịch sử kinh tế, văn hóa ở trường PTTH (Phần Lịch sử thế giới,
NXB Giáo Dục, HN, 1993)
- Tư liệu, tranh ảnh có liên quan: tiểu sử và chân dung Bismarck, Garibaldi,
Lincoln…..
- Lê Phụng Hoàng, Lịch sử thế giới Cận đại, ĐHSP, 2003.
2. Học sinh:
- Đọc trước SGK, chú ý thử trả lời các câu hỏi, sưu tập tư liệu liên quan đến bài
giảng.
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC
I. Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ:
1. Nêu mốc thời gian và những thành tựu chủ yếu của cách mạng công nghiệp ở
Anh, Pháp, Đức.
2. Cách mạng công nghiệp đem lại những hệ quả gì ?

II. Giảng bài mới:
1. Mở bài: Nửa sau thế kỷ XIX, nền kinh tế TBCN thâm nhập mạnh vào hầu khắp châu
Âu. Trong các thập niên 50. 60 của teh61 kỷ XIX, nhiều cuộc cách mạng liên tục diễn ra
dưới những hình thức khác nhau ở châu Âu, Bắc Mỹ, khẳng định sự toàn thắng của
phương thức sản xuất TBCN đối với thế lực phong kiến bảo thủ.
2. Các bước thực hiện bài học:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG BÀI
* Hoạt động 1: Toàn lớp và cá nhân
- GV giới thiệu cho HS thấy rõ: Từ những năm 1. Cuộc đấu tranh thống nhất
1848 – 1849, một cao trào CMTS lại diễn ra sôi nổi nước Đức
ở châu Âu tạo đềiu kiện cho CNTB thắng thế trong


cuộc chiến đấu chống lại quan hệ sản xuất phong
kiến lỗi thời, lạc hậu.
?? Biểu hiện về sự phát triển KT TBCN Đức?
- Giáo viên mở rộng: Giữa thế kỉ XIX, kinh tế
TBCN ở Đức phát triển mạnh: số lượng động cơ
chạy bằng hơi nước tăng lên gấp 6 lần (1846 –
1861), chiều dài đường sắt: 5836 km, ngân hàng
tăng, máy móc được áp dụng trong nông nghiệp
=> quý tộc kinh doanh TBCN (Quý tộc tư sản:
Gioong-ke).
- Giáo viên mở rộng: do Hội nghị Vienne (1815)
Đức: 34 tiểu vương quốc, 4 thành phố tự trị:
Brêmen, Hămbua, Liubếch, Frankfut =>Liên bang
Đức, nhưng không vững chắc vì quyền lực nằm
trong tay quý tộc phong kiến của từng vương
quốc .

- Trở ngại lớn nhất để kinh tế TBCN phát triển ở
Đức là vấn đề lãnh thổ bị chia cắt thành nhiều
nước nhỏ
?? Yêu cấu cấp bách của nước Đức lúc này là làm
gì để kinh tế TBCN phát triển?
- Dự kiến HS trả lời: Thống nhất đất nước, qua đó
hình thành thị trường dân tộc thống nhất.
?? Vì sao g/c TS Đức không lãnh đạo cách
mạng?
- Quyền lực nằm trong tay g/c quý tộc TS, quân
phiệt.
* Hoạt động 2: Giáo viên và học sinh
- Cho HS xem hình và giới thiệu sơ nét về Otto Von
Bismarck (thủ tướng, bộ trưởng bộ ngoại giao
Phổ) và chủ trương thống nhất đất nước của ông ta
“biên giới Phổ theo hiệp nghị Vienne không phù
hợp với sự tồn tại của một chính phủ vững mạnh
nữa, những vấn đề lớn của thời đại không thể
quyết định bằng diễn văn hay biểu quyết mà bằng
sắt và máu”=> chiến tranh vưong triều “từ trên
xuống” => thể hiện rõ tính quân phiệt và hiếu chiến
của quý tộc Phổ.
?? Vì sao Phổ muốn gây chiến với Ao? Áo là đối
thủ chính của Phổ trong việc giành quyền lãnh đạo
nước Đức.
- Sử dụng lược đồ “Tiến trình thống nhất nước
Đức” để trình bày diễn biến quá trình thống nhất

- Tình hình nước Đức
+ Giữa thế kỷ XIX kinh tế TBCN ở

Đức phát triển nhanh, Đức trở
thành nước công nghiệp.
+ Nước Đức bị chia xẻ thành nhiều
nước nhỏ, cản trở kinh tế TBCN
phát triển, trong đó 2 nước lớn nhất
là Áo và Phổ.
→ Đặt ra yêu cầu thống nhất đất
nước.
- Quá trình thống nhất
+ Đức tiến hành thống nhất đất
nước bằng con đường “từ trên
xuống”, dùng vũ lực để xâm lược
các nước khác như Đan Mạch
(1864), Áo (1866), sau chiến tranh
Pháp-Phổ (1870-1871) Đức hoàn
toàn thống nhất.
+ Ngày 18.01.1871 đế chế Đức
thành lập theo kiểu quân phiệt Phổ.
- Ý nghĩa: là cuộc CMTS, mở
đường cho CNTB phát triển.

2. Cuộc đấu tranh thống nhất
nước Ý
- Tình hình nước Ý
+ Giữa thế kỷ XIX Ý bị phân chia
thành 7 nước nhỏ lệ thuộc vào Áo.


nước Đức.
- GV nêu vấn đề giúp HS nhận thức:

?? Vì sao cuộc vận động thống nhất nước Đức
được xem là một cuộc cách mạng tư sản?
- Dự kiến HS trả lời: vì đã tạo điều kiện cho kinh tế
TBCN phát triển mạnh ở Đức
* Hoạt động 3: Toàn lớp và cá nhân
- GV sử dụng bản đồ xác định 7 vương quốc:
Lombardie, Vénétie, Parma, Toscana, Mondena,
Napolie, Píemonté, Romania và phát vấn:
?? Yêu cầu lịch sử của Italia lúc này là phải làm
gì để đưa kinh tế phát triển theo hướng TBCN?
- Dự kiến HS trả lời, GV nhận xét, kết luận: Yêu
cầu cấp bách là phải giải phóng dân tộc khỏi sự lệ
thuộc vào đế quốc Áo, xóa bỏ cản trở của các thế
lực phong kiến, mở đường cho kinh tế TBCN phát
triển.
?? Thế lực nào giữ vai trò lãnh đạo trong tiến
trình thống nhất Italia?
- HS theo dõi SGK trả lời: Vương quốc Píemonté
và vương triều Xa-moa, đại diện cho liên minh quý
tộc tư sản hóa và đại tư sản.
* Hoạt động 4: Toàn lớp và cá nhân
- GV sử dụng “Lược đồ tiến trình thống nhất Italia”
để trình bày diễn biến tiến trình thống nhất đất nước
Italia, nhấn mạnh vào những mốc thời gian và
những sự kiện quan trọng.
+ Tháng 4/1859
+ Tháng 4/1860
+ Cho HS xem hình và khắc họa nhân vật Garibaldi
(anh hùng khí phách thời trung đại, có khả năng
sáng tạo ra những kỳ công và đã sáng tạo ra

những kỳ công”)và “Đội quân áo đỏ”.
?? Vai trò của Garibaldi và đội quân “Áo đỏ”
trong sự nghiệp thống nhất Italia?
- HS theo dõi SGK và bài giảng trả lời, GV chốt ý:
giải phóng miền Nam Italia.
- Giáo viên mở rộng: Garibaldi làm chấp chính
xóa bỏ đặc quyền phong kiến, chia đất cho nông
dân -> phái tự do gây áp lực sáp nhập Nam Ý vào
Píemonté…Garibaldi bị đầy đi Caprêra
+ 1/1861 : vương quốc Italia thành lập, Victor
Emmanuelle II: vua Ital ia .

+ Kinh tế lạc hậu, bị phong kiến
kìm hãm.
+ Riêng nước Piemont độc lập và
có kinh tế phát triển.
→ Đặt ra yêu cầu thống nhất, thoát
khỏi sự lệ thuộc vào Áo, mở đường
cho CNTB phát triển.
- Quá trình thống nhất
+ Ý dựa vào Pháp để thống nhất
đất nước “từ trên xuống”.
+ 4.1859 gây chiến tranh với Áo.
+ 3.1860 giải phóng các vương
quốc miền Bắc và miền Trung.
+ 10.1860 các vương quốc miền
Nam lần lượt sát nhập vào
Piemont.
+ 1870 sau chiến tranh Pháp – Phổ,
Ý hoàn toàn thống nhất.

- Ý nghĩa: là cuộc CMTS, chống
lại phong kiến Áo, mở đường cho
CNTB phát triển.

3. Nội chiến ở Mĩ
- Nước Mỹ trước nội chiến: giữa


+ 1866 : Ital ia liên minh với Phổ chống Aùo =>
giải phóng Venetie .
+ 1870: thu hồi Roma.
?? T/c và ý nghĩa cuộc đấu tranh thống nhất Ý?
- HS dựa vào SGK và kiến thức đã học để trả lời:
Là cuộc CMTS dưới hình thức giải phóng dân tộc
và thống nhất đất nước, mở đường cho kinh tế
TBCN phát triển.
- GV có thể mở rộng thêm về hạn chế của cuộc
cuộc đấu tranh thống nhất Italia: chế độ quân chủ
lập hiến, nông dân không có đất đai và không có
quyền bầu cử.
* Hoạt động 5: Toàn lớp và cá nhân
- GV sử dụng “Lược đồ nước Mỹ giữa thế kỉ XIX”
để trình bày cho HS thấy sự mở rộng lãnh thổ nước
Mỹ đến giữa thế kỉ XIX (S: 4,8 triệu km 2 , dân số:
23 triệu người).
- GV nêu vấn đề:
?? Trình bày tình hình kinh tế Mỹ trước nội
chiến.
- HS theo dõi SGK trả lời, GV chốt ý: Kinh tế Mỹ
giữa thế kỉ XIX phát triển theo hai con đường:

+ Công nghiệp:
* Miền Bắc: phát triển công nghiệp TBCN, đứng
thứ 4 trên thế giới, số công nhân Mỹ tăng nhanh
(1860: 1,3 triệu), sớm có tinh thần đấu tranh
* Miền Nam: phát triển kinh tế đồn điền dựa trên
cơ sở bóc lột sức lao động của nô lệ.
- GV phát vấn:
?? Vì sao công nghiệp Mỹ phát triển? - Nguồn lao
động có kỹ thuật, cần cù, thừa hưởng những thành
tựu cách mạng công nghiệp Anh.
* Hoạt động 6: Toàn lớp và cá nhân
?? Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến nội chiến?
- GV sử dụng chân dung A. Lincohn, khắc họa tiểu
sử và tính cách nhân vật, qua đó đề cập đến nguyên
nhân nội chiến.
* Hoạt động 7: Toàn lớp và cá nhân
- GV trình bày sơ nét về diễn biến cuộc nội chiến,
nhấn mạnh vào những biện pháp có tính chất bước
ngoặt của quân đội Liên bang để đi đến chiến
thắng:
.?? Ý nghĩa của các biện pháp này?

thế kỷ XIX kinh tế Mĩ phát triển
nhanh chóng.
+ Miền Bắc: phát triển công nghiệp
TBCN.
+ Miền Nam: phát triển kinh tế đồn
điền dựa vào sự bóc lột nô lệ.
→ Chế độ nô lệ gây cản trở sự phát
triển kinh tế của miền Bắc nên phải

giải phóng chế độ nô lệ.
- Nguyên nhân trực tiếp
+ Năm 1860 Lincôn (Đảng Cộng
Hòa) trúng cử Tổng thống đe doạ
quyền lợi của chủ nô ở miền Nam.
+ 11 bang ở miền Nam tuyên bố
tách khỏi liên bang Mĩ.
- Diễn biến cuộc nội chiến
+ 12.4.1861 nội chiến bùng nổ.
+ Ngày 01.01.1863 Lincon ra sắc
lệnh bãi bỏ chế độ nô lệ.
+ 4/1865 nội chiến kết thúc, thắng
lợi thuộc về quân liên Bang.
- Ý nghĩa
+ Là cuộc cách mạng tư sản lần thứ
hai ở Mĩ.
+ Xoá bỏ chế độ nô lệ ở miền
Nam, tạo điều kiện cho kinh tế
TBCN phát triển mạnh mẽ từ cuối
thế kỷ XIX ở Mĩ.


- Dự kiến HS trả lời: Thu hút đông đảo dân di cư
và nô lệ da đen gia nhập quân đội Liên bang.
- GV cho HS xem hình A. Lincohn bị ám sát
?? Tính chất và ý nghĩa của cuộc nội chiến Mỹ ?
- HS theo dõi SGK và suy nghĩ trả lời: là cuộc
CMTS lần hai, xóa bỏ hết các rào cản, mở đường
cho kinh tế TBCN ở Mỷ phát triển mạnh.
- Nội chiến kết thúc làm cho 620.000 người Mĩ

thiệt mạng (theo kênh VBC)
** Kết luận: Cuộc đấu tranh thống nhất Đức, thống nhất Italia, nội chiến ở Mỹ tuy khác
nhau về hình thức, đối tượng, động lực cách mạng song thực chất đều là cách mạng tư
sản nhằm gạt bỏ mọi cản trở đối với sự phát triển của CNTB, xác định vai trò của giai
cấp tư sản.
III. Củng cố bài:
1. Sự nghiệp thống nhất Đức, thống nhất Italia và nội chiến ở Mỹ mang tính chất
của một cuộc cách mạng tư sản ?
2. Qua tiến trình thống nhất Đức và Italia, nêu nhận xèt về phương thức tiến hành
thống nhất đất nước giữa hai quốc gia này ?
IV. Ôn tập và chuẩn bị bài:
- Học hai câu hỏi trong sách giáo khoa, trang 169
- Vẽ lược đồ thống nhất Đức và Italia, làm bài tập số 2 trang 169 vào tập.
- Đọc trước SGK bài 34 : “CNTB chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa”.
- Sưu tập tư liệu, tranh ảnh liên quan đến bài học mới.
D. BỔ SUNG & GÓP Ý
Đại Ngãi, ngày…../…../2011
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................