Giáo án Lịch sử 10 bài 8: Sự hình thành và phát triển các vương quốc chính ở Đông Nam Á

BÀI 8
SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC VƯƠNG QUỐC ĐÔNG NAM Á
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần nắm được:
1. Kiến thức
- Những nét chính về điều kiện hình thành và sự ra đời của các vương quốc cổ ở
Đông Nam Á.
- Sự ra đời và phát triển của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á.
2. Tư tưởng
Giúp HS biết quá trình hình thành và phát triển không ngừng của các dân tộc trong
khu vực, qua đó giáo dục các em tình đoàn kết và trân trọng những giá trị lịch sử.
3. Kỹ năng
Thông qua bài học,rèn luyện cho HS kỹ năng khái quát hóa sự hình thành và phát
triển của các quốc gia Đông Nam Á, kĩ năng về lập bảng thống kê về phát triển của
các quốc gia Đông Nam Á qua các thời kỳ lịch sử.
- Biết khai thác nội dung tranh ảnh.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Tranh ảnh về con người và đất nước Đông Nam Á thời cổ và phong kiến.
- Lược đồ châu Á, lược đồ về các quốc gia Đông Nam Á.
- Cuốn lịch Đông Nam Á.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 1: Nêu chính sách về kinh tế, chính trị của Vương triều Mô-gôn?
Câu hỏi 2:
Vị trí Vương triều Đê-li và Mô-gôn trong lịch sử Ấn Độ
2. Dẫn dắt vào bài mới
Đông Nam Á từ lâu đã được coi là khu vực lịch sử địa ly - văn hóa riêng biệt trên
cơ sở phát triển đồ sắt và kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước, từ những thế kỷ đầu
của Công nguyên, các vương quốc cổ đầu tiên đã được hình thành ở Đông Nam Á;
tiếp đó khoảng thế kỷ IX - X các quốc gia Đông Nam Á được xác lập và phát triển
thịnh đạt vào thế kỷ X - XV. Để hiểu điều kiện nào dẫn đến sự ra đời của các

vương quốc cổ ở Đông Nam Á? Sự hình thành và phát triển của các quốc gia
phong kiến Đông Nam Á được biểu hiện như thế nào? Bài học hôm nay sẽ trả lời
các câu hỏi nêu trên.
3. Tổ chức hoạt động trên lớp
Các hoạt động của thầy và trò

Những kiến thức HS cần nắm vững

Hoạt động 1: Làm việc cả lớp và cá 1. Sự ra đời của các vương quốc cổ ở


nhân
- Trước hết, GV treo lược đồ các quốc
gia Đông Nam Á lên bảng và yêu cầu
HS chỉ trên lược đồ hiện nay khu vực
gồm những nước nào.
- HS lên bảng chỉ lược đồ.
- GV nhận xét và giới thiệu tên và vị
trí trên lược đồ 11 quốc gia hiện nay.
- Tiếp đó, GV nêu câu hỏi: Nêu những
nét chung, những điểm tương đồng
của các nước trong khu vực?
- HS dựa vào vốn kiến thức của mình
và SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét, bổ sung đồng thời
trình bày và phân tích: Đông Nam Á
có địa hình rộng, song địa hình phân
tán bị chia cắt bởi những dãy núi và
vùng nhiệt đới, nhưng thiên nhiên đã
ưu đãi cho vùng này điều kiện tự

nhiên thuận lợi là gió mùa, tạo nên hai
mùa rõ rệt: mùa lạnh mát, mùa mưa
tương đối nóng. Gió mùa kèm theo
mưa rất thuận lợi cho sự phát triển
của cây lúa nước.
- GV trình bày: Đầu Công nguyên, cư
dân Đông Nam Á đã biết sử dụng đồ
sắt. Nông nghiệp vẫn là ngành sản
xuất chính, nhưng ở mỗi nước có
nghề thủ công truyền thống phát triển
như dệt, làm gốm, đúc đồng và rèn
sắt. Mặt khác do nhu cầu trao đổi sản
phẩm, việc buôn bán đường biển rất
phát đạt, một số thành thị - hải cảng
đã ra đời và hoạt động nhộn nhịp như
Óc Eo (An Giang, Việt Nam), Ta-kola (Mã Lai),...
- GV nêu câu hỏi: Về mặt văn hóa,
khu vực Đông Nam Á còn bị ảnh
hưởng bởi nền văn hóa nào? Ý nghĩa
của sự ảnh hưởng đó?

Đông Nam Á

- Đông Nam Á có điều kiện tự nhiên
ưu đãi - gió mùa, thuận lợi cho sự
phát triển của cây lúa nước và nhiều
loại cây trồng khác.
* Điều kiện ra đời các vương quốc cổ
ở Đông Nam Á
- Đầu công nguyên, cư dân Đông

Nam Á đã biết sử dụng đồ sắt. Nông
nghiệp vẫn là ngành sản xuất chính,
nghề thủ công truyền thống phát triển
như dệt, làm gốm, đúc đồng và làm
sắt.
- Việc buôn bán đường biển rất phát
đạt, một số thành thị - hải cảng đã ra
đời như Ốc Eo (An Giang, Việt Nam),
Ta-kô-la (Mã Lai),...

- Do sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ


- GV có thể gợi ý về ảnh hưởng của
văn hóa Ấn Độ đến khu vực.
- HS dựa vào kiến thức đã học ở bài
Ấn Độ và đọc SGK để trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý: Văn hóa Ấn
Độ ảnh hưởng khu vực, sự ảnh hưởng
của văn hóa Ấn Độ gắn liền với việc
các nước phát triển văn hóa cổ của
mình. Nổi bật mỗi nước đều sáng tạo
ra chữ viết riêng.
- Đến đây GV kết luận: Điều kiện ra
đời của các vương quốc cổ là:
+ Do việc sản xuất và buôn bán giữa
các vùng, sự xuất hiện các trung tâm
buôn bán nổi tiếng.
+ Do ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ
với việc các nước phát triển văn hóa

cổ của mình.
Hoạt động 2: Cả lớp
- GV trình bày trên lược đồ về tên gọi,
vị trí tương đối và khoảng thời gian ra
đời của các vương quốc Đông Nam
Á.
- GV chuyển ý: Các vương quốc cổ
Đông Nam Á lúc đó còn nhỏ bé, phân
tán trên địa bàn hẹp, sống riêng rẽ và
nhiều khi còn tranh chấp nhau, đó là
nguyên nhân dẫn đến sự đổ vỡ, để rồi
trên cơ sở đó hình thành các quốc gia
phong kiến dân tộc hùng mạnh.
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân
- Trước hết GV trình bày: Trong
khoảng thời gian từ thế kỷ VII đến X,
ở Đông Nam Á đã hình thành một số
quốc gia lấy một dân tộc hùng đông
nhất làm nòng cốt, thường gọi là các
quốc gia phong kiến dân tộc.
- Tiếp đó, GV giới thiệu trên lược đồ
Đông Nam Á tên gọi và vị trí cuả
từng nước: Vương quốc Cam-pu-chia

với việc các nước phát triển văn hóa
cổ của mình.
Đó chính là điều kiện ra đời các
vương quốc cổ ở Đông Nam Á.

* Sự hình thành các vương quốc cổ:

Khoảng 10 thế kỷ sau công nguyên
hàng loạt các vương quốc nhỏ hình
thành: Cham-pa ở Trung Bộ Việt
Nam. Phù Nam hạ lưu sông Mê Công,
các vương quốc ở hạ lưu sông Mê
Nam và đảo Inđônêxia.

2. Sự hình thành và phát triển của các
quốc gia phong kiến Đông Nam Á
- Từ thế kỷ VII đến X, ở Đông Nam Á
đã hình thành một số quốc gia phong
kiến dân tộc như Vương quốc Campu-chia của người Khơ me, các vương
quốc người Môn và người Miến ở hạ
lưu sông Mê Nam, người Inđônêxia ở
đảo Xu-ma-tơ-ra và Gia-va.


của người Khơ me, các vương quốc
của người Môn và người Miến ở hạ
lưu sông Mê Nam, người Inđônêxia ở
đảo Xu-ma-tơ-va và Gia-va.
- GV nêu câu hỏi: Các quốc gia phong
kiến Đông Nam Á phát triển nhất vào
thời gian nào? Đó là những nước nào?
- HS dựa vào SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét trình bày và phân tích:
+ Từ khoảng nửa sau thế kỷ X đến
nửa đầu thế kỷ XVIII là thời kỳ phát
triển nhất của các quốc gia phong kiến
Đông Nam Á.

+ Ở Inđônêxia cuối thế kỷ XVIII
dòng vua Gia-va mạnh lên chinh phục
được Xu-ma-tơ-ra, thống nhất đươc
Indonexia dưới vương triều Mô-giôpa-hít (1213 - 1527) hùng mạnh, bao
gồm 10 nước nhỏ và đảo phụ thuộc có
sản phẩm quí chỉ đứng sau Ả Rập.
+ Trên lưu vực sông Iraoadi từ giữa
thế kỉ XI, quốc gia Pa- gan ở miền
trung chinh phục các tiểu quốc gia
khác mở đầu hình thành và phát triển
của vương quốc Mianma.
GV giới thiệu bức tranh hình 19 SGK
"Toàn cảnh đô thị cổ Pa- gan
Mianma" đồng thời tổ chức cho HS
khai thác bức tranh để thấy được sự
phát triển của vương quốc Mianma,
GV nêu câu hỏi: Sự kiện nào đánh
dấu mốc phát triển của lịch sử khu
vực?
- HS dựa vào SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và nhấn mạnh: Thế kỷ
XIII là mốc quan trọng trong quá trình
phát triển của lịch sử khu vực bởi vì:
Bị dồn đẩy do cuộc xâm lược của
quân Mông Cổ, một bộ phận người
Thái di cư xuống phía nam lập nên

- Từ khoảng nửa sau thế kỷ X đến nửa
đầy thế kỷ XVIII là thời kỳ phát triển
nhất của các quốc gia Đông Nam Á:

+ Inđônêxia thống nhất và phát triển
hùng mạnh dưới vương triều Mô-giôpa-hít (1213 - 1527)
+ Trên bán đảo Đông Dương ngoài
quốc gia Đại Việt, Chăm pa, vương
quốc Campuchia từ thế kỷ IX cũng
bước vào thời kỳ Ăng co huy hoàng.
+ Trên lưu vực sông Iraoađi từ giữa
thế kỷ XI, mở đầu hình thành và phát
triển của vương quốc Mi-an-ma.

+ Thế kỷ XIV thống nhất lập vương
quốc Thái.
+ Giữa thế kỷ XIV vương quốc Lan
Xang thành lập.


vương quốc nhỏ đến thế kỷ XIV
thống nhất lập vương quốc Thái. Một
nhóm người Thái khác xuống trung
lưu sông Mê Công (người Lào Lùm)
lập nên vương quốc Lan Xang vào
giữa thế kỷ XIV.
Hoạt động 2: Làm việc nhóm
- GV chia lớp thành các nhóm nêu câu
hỏi: Những biểu hiện của sự phát triển
kinh tế, chính trị và văn hóa của các
quốc gia cổ đại Đông Nam Á?
- HS làm việc theo nhóm và cử đại
diện trình bày kết quả. HS khác có thể
bổ sung cho bạn.

- GV nhận xét và chốt ý:
+ Kinh tế, cung cấp một khối lượng
lớn lúa gạo, sản phẩm thủ công (vải,
đồ sứ, chế phẩm kim khí,...), nhất là
sản vật thiên nhiên, nhiều lái buôn các
nước trên thế giới đến buôn bán.
+ Chính trị, tổ chức bộ máy chặt chẽ
kiện toàn từ trung ương đến địa
phương.
+ Văn hóa, các dân tộc Đông Nam Á
xây dựng được nền văn hóa riêng của
mình với những nét độc đáo.
- GV trình bày: Từ nửa sau thế kỉ
XVIII, các quốc gia Đông Nam Á
bước vào giai đoạn suy thoái và trước
sự xâm lược của tư bản phương Tây.

- Biểu hiện sự phát triển thịnh đạt:
+ Kinh tế, cung cấp một khối lượng
lớn lúa gạo, sản phẩm thủ công (vải,
đồ sứ, chế phẩm kim khí), nhất là sản
vật thiên nhiên, nhiều lái buôn nhiều
nước trên thế giới đến buôn bán.
+ Chính trị, tổ chức bộ máy chặt chẽ,
kiện toàn từ trung ương đến địa
phương.
+ Văn hóa, các dân tộc Đông Nam Á
xây dựng được một nền văn hóa riêng
của mình với những nét độc đáo.

4. Sơ kết bài học
- Kiểm tra sự nhận thức của HS đối với bài học bằng việc yêu cầu HS trả lời các
câu hỏi đưa ra ngay từ đầu giờ học: Để hiểu điều kiện nào dẫn đến sự ra đời của
các vương quốc cổ ở Đông Nam Á? Sự hình thành và phát triển của các quốc gia
phong kiến Đông Nam Á được biểu hiện như thế nào?
5. Dặn dò, ra bài tập về nhà
* Dặn dò
- Học bài cũ, đọc trước bài mới.


- Sưu tầm tranh ảnh về đất nước và con người Lào, Cam-pu-chia thời phong kiến.
* Bài tập:
- Trả lời câu hỏi trong SGK.
- Vẽ lược đồ Lào, Cam-pu-chia.