Giáo án Lịch sử 11 bài 16: Các nước Đông Nam Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 1939)

Bài 16
CÁC NƯỚC ĐÔNG NÁM Á
GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI (1918 - 1939)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
Sau khi học xong bài học, yêu cầu HS cần:
- Nắm được những chuyển biến quan trọng về kinh tế, chính trị, xã hội ở các nước Đông
Nam Á sau Chiến tranh thế giới thứ nhất và những điểm mới trong phong trào đấu tranh giải
phóng dân tộc ở khu vực này.
- Thấy rõ nét chính của một số phong trào cách mạng ở các quốc gia ở Đông Nam Á lục
địa (Lào, Campuchia, Miến Điện), Đông Nam Á hải đảo (Inđônêxia, Malaixia) và đặc biệt là
cuộc cách mạng tư sản ở Thái Lan (1932).
2. Tư tưởng
- Thấy được bản sắc tương đồng và sự gắn bó giữa các nước Đông Nam Á trong cuộc
đấu tranh giành độc lập, tự do.
- Nhận thức được quy luật lịch sử “Có áp bức, có đấu tranh”, thấy tính chất yếu của cuộc
đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân của các dân tộc bị áp bức.
3. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng hệ thống hóa các sự kiện
- Nâng cao kỹ năng phân tích, so sánh.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY VÀ HỌC
- Lược đồ Đông Nam Á.
- Một số hình ảnh, tư liệu về các quốc gia ở Đông Nam Á
- Tiết 1 bao gồm: Phần I và II. Tiết 2 bao gồm: Phần III, IV và V.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu 1. Nêu những sự kiện chính về cách mạng Trung Quốc trong những năm 1913 1919?
Câu 2. Nêu những nhận xét về giai cấp lãnh đạo, con đường đấu tranh của cách mạng Ấn
Độ trong những năm 1910 - 1939? Điểm khác nhau giữa cách mạng Ấn Độ và cách mạng Trung
Quốc là gì? Tại sao Đảng Quốc đại lại chủ trương đấu tranh vằng phương pháp hòa bình không
sử dụng bạo lực?

2. Giới thiệu bài mới
- GV đưa biểu tượng bông lúa ASEAN rồi nêu câu hỏi:
+ Nhận biết hình tượng của tổ chức nào?


+ Em biết gì về tổ chức này?
- GV nhận xét và bổ sung, rồi dẫn dắt vào bài mới: Chúng ta nhận thấy sự lớn mạnh của
các quốc gia ở khu vực Đông Nam Á trong thời kỳ hiện đại. Để hiểu biết được lịch sử của khu
vực này trong thời kỳ 1918 - 1939 chúng ta vào bài mới.
3. Tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp:
Hoạt động của GV và HS
Kiến thức HS cần nắm
* Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân
I. Tình hình các nước Đông Nam Á
- GV treo lược đồ Đông Nam Á để giúp HS nhận sau Chiến tranh thế giới thứ nhất.
biết 11 quốc gia trong khu vực. Từ đó, nhắc lại
lịch sử cuối thế kỉ XIX.
1. Tình hình kinh tế, chính trị - xã hội.
- Vào cuối thế kỉ XIX khu vực này diễn ra những
Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, chính sách
chuyển biến quan trọng về kinh tế, chính trị - xã
khai thác thuộc địa của thực dân phương Tây đã
hội, các nước Đông Nam Á (trừ Xiêm) đều trở
tác động mạnh làm chuyển biến về kinh tế,
thành thuộc địa của các nước thực dân phương
chính trị - xã hội trên khắp Đông Nam Á.
Tây.
a. Về kinh tế: Đông Nam Á bị cuốn vào hệ
- Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân
thống kinh tế của CNTB với tư cách là thị

phương Tây đã làm cho nền kinh tế, chính trị trường tiêu thụ và là nơi cung cấp nguyên liệu
xã hội có những biến đổi quan trọng. Hãy xem
cho chính quốc.
đoạn chữ in nhỏ để thấy rõ điều đó.
b. Về chính trị: Tuy có những thể chế khác
nhau, nhưng các nước đều do các chính quyền
* Hoạt động 2: Cả lớp và cá nhân
thuộc địa cai trị hoặc lệ thuộc các nước thực dân.
- GV: Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong
c. Về xã hội: Sự phân hóa giai cấp diễn ra
trào độc lập dân tộc phát triển ở hầu khắp các
sâu sắc. Nhất là sự phát triển mạnh mẽ của giai
nước Đông Nam Á. So với những năm đầu thế kỉ
cấp tư sản và giai cấp công nhân.
XX, phong trào đã có những bước tiến mới.
Cùng với những chuyển biến trong nước,
- GV: Hãy tìm những biểu hiện của nội dung
thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và cao
này?
trào cách mạng thế giới đã tác động đến phong
- HS khai thác tư liệu trong kênh chữ nhỏ, suy
trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á.
nghĩ, trả lời và bổ sung.
- GV nêu câu hỏi: Tại sao đầu thế kỷ XX xu
2. Khái quát chung về phong trào độc lập ở
hướng mới, xu hướng vô sản lại xuất hiện ở
Đông Nam Á
Đông Nam Á?
- Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, phong
- HS trả lời. GV nhận xét và chốt ý.

trào GPDT phát triển mạnh mẽ ở Đông Nam Á
và có những bước tiến rõ rệt với sự lớn mạnh của
* Hoạt động 3: Làm việc nhóm
giai cấp tư sản và sự trưởng thành của giai cấp
Chia nhóm theo tổ (4 nhóm)
vô sản.
+ Nhóm 1: Tại sao Đảng Cộng sản Inđônêxia là
- Giai cấp tư sản dân tộc đề ra mục tiêu đòi
một Đảng ra đời sớm nhất Đông Nam Á? Vai trò


của Đảng đổi với phong trào cách mạng trong
thập niên 20 của thế kỉ XX?
+ Nhóm 2: Sau sự kiện nào thì quyền lãnh đạo
chuyển sang giai cấp tư sản? Đường lối và chủ
trương của Đảng được thể hiện như thế nào?
Nhận xét điểm giống nhau với đường lối chủ
trương của Đảng Quốc đại ở Ấn Độ?
+ Nhóm 3: Nét chính về phong trào cách mạng
của Inđônêxia đầu thập niên 30 của thế kỉ XX?
+ Nhóm 4: Nét chính về phong trào cách mạng
Inđônêxia cuối thập niên 30 của thế kỉ XX?
- HS của từng nhóm trình bày ý kiến của nhóm.

quyền tự do kinh doanh, tự chủ về chính trị và
dạy tiếng mẹ đẻ trong nhà trường. Một số chính
đảng Tư sản được thành lập ở Inđônêxia, Miến
Điện, Mã Lai,…
- Đồng thời giai cấp vô sản bắt đầu trưởng
thành với sự ra đời của Đảng Cộng sản như ở

Inđônêxia (1920), Việt Nam, Mã Lai và
Philippin (1930). Nhiều cuộc khởi nghĩa vu
trang, nổi dậy của công nông đã nổ ra (Inđônêxia
1926 -1927, Việt Nam 1930 – 1931).

II. Phong Trào độc lập dân tộc ở
Inđônêxia
- Tháng 5/1920: Đảng Cộng sản Inđônêxia
thành lập. Tập hợp lực lượng và lãnh đạo cách
mạng trong những năm 20, tiêu biểu là cuộc khởi
nghĩa vu trang Giava và Xumatơra (1926 1927). cuộc khởi nghĩa tuy không giành được
thắng lợi cuối cùng nhưng đã làm rung chuyển
nền thống trị của thực dân Hà Lan.
- Năm 1927, quyền lãnh đạo phong trào cách
mạng chuyển sang Đảng Dân tộc của giai cấp tư
sản, đứng đầu là A. Xucácnô. Đảng Dân tộc chủ
trương đoàn kết các lực lượng dân tộc chống đế
quốc, đấu tranh bằng con đường hòa bình và
phong trào bất hợp tác với chính quyền thực dân.
Đảng Dân tộc đã trở thành lực lượng dẫn dắt
cuộc đấu tranh GPDT ở Inđônêxia.
- Đầu thập niên 30, Phong trào chống thực
dân Hà Lan tiếp tục lan rộng trong cả nước, tiêu
biểu là cuộc khởi nghĩa của các thủy binh ở cảng
Surabaya (1933). Cuộc khởi nghĩa bị đàn áp dã
man, Đảng Dân tộc bị đặt ra ngoài vòng pháp
luật.
- Cuối thập niên 30, trước nguy cơ của chủ
nghĩa phát xít, những người cộng sản đã kết hợp
với Đảng Inđônêxia thành lập mặt trận thống

nhất chống phát xít với tên gọi là Liên minh


chính trị Inđônêxia do Xucácnô đứng đầu.
- 12/1939, Liên minh họp đại hội đại biểu
nhân dân gồm 90 đảng phái và tổ chức chính trị
tham gia, thông qua Nghị quyết về ngôn ngữ,
quốc kì, quốc ca. Thực dân Hà Lan đã từ chối
những đề nghị hợp tác chống phát xít của Liên
minh.
* Hoạt động 4: Làm việc cả lớp, cá nhân
- Dựa vào SGK trình bày nét chính của phong
trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở Đông
Dương.
- Qua bảng và SGK, em hãy nhận xét về đặc
điểm và tính chất của phong trào đấu tranh ở
Đông Dương.
- HS trả lời: bổ sung cuối cùng GV chốt lại.

III. Phong trào đấu tranh chống
thực dân Pháp ở Lào và Campuchia

- Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, chính
sách tăng cường khai thác thuộc địa và chế độ
thuế khóa, lao dịch nặng nề của thực dân Pháp
đã làm bùng nổ đấu tranh chống Pháp ở các nước
Đông Dương.
- Ở Lào, cuộc khởi nghĩa của Onh Kẹo và
* Hoạt động 5: Cá nhân
Commađam nổ ra từ 1901 kéo dài hơn 30 năm.

- GV nêu câu hỏi: Nguyên nhân, nét chính của Cuộc khởi nghĩa của người Mèo do Chậu Pachay
phong trào đấu tranh chống thực dân Anh của lãnh đạo (1918 – 1922) ở Bắc Lào và Tây Bắc
nhân dân Mã Lai, Miến Điện?
Việt Nam.
- HS trả lời, bổ sung. Cuối cùng GV chốt ý
- Ở Campuchia, phong trào chống thuế,
chống bắt phu bùng lên mạnh mẽ ở nhiều tỉnh,
tiêu biểu nhất ở Côngpông Chơnăng, thực dân
Pháp đàn áp đẫm máu làm hơn 400 người chết.
* Hoạt động 6: Cả lớp, cá nhân
- 1930, sự ra đời của Đảng Cộng sản Đông
- GV: Dựa vào SGK và hiểu biết, hãy trả lời Dương đã mở ra thời kỳ mới của phong trào cách
những câu hỏi sau đây:
mạng ở Đông Dương. Những cơ sở cách mạng bí
- Đặc điểm chính trị nổi bật của Xiêm mà các mật đầu tiên đã được gây dựng ở Lào và
nước trong khu vực Đông Nam Á không có là gì? Campuchia.
- Nét chính của cuộc cách mạng năm 1932?
- 1936 – 1939, phong trào Mặt trận Dân chủ
- Tính chất, kết quả của cuộc cách mạng này?
Đông Dương diễn ra sôi nổi ở Việt Nam đã cổ vu
- HS trả lời, bổ sung. GV kết luận
cuộc vận động dân chủ ở Lào và Campuchia.

IV. Cuộc cách mạng năm 1932 ở
Xiêm (Thái Lan)
- Do những mâu thuẫn xã hội dưới triều đại
Rama VII ngày một tăng lên, hè 1932 một cuộc
cách mạng đã nổ ra ở Băng Cốc dưới sự lãnh đạo

của giai cấp tư sản, đứng đầu là Priđi
Phanômiông.
- Cuộc cách mạng năm 1932 đã mở ra một thời
kỳ phát triển mới của nước Xiêm với việc thiết
lập nền quân chủ lập hiến và tạo điều kiện tiến
hành các cải cách theo hướng tư sản.
4. Củng cố:
5. Dặn dò:

- Trả lời câu hỏi 3 trong SGK
- Lập bảng hệ thống nét chính về các phong trào Phong trào của các nước Lào,
Campuchia, nđônêxia, Mã Lai, Miến Điện.
- Đọc trước bài mới. Sưu tầm tài liệu về cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai.
+ Tiểu sử hình ảnh của Hit-le.
+ Trận đánh tiêu biểu (Matxcơva, Stalingrát, Cuốc xcơ, trận Trân Châu Cảng).