Giáo án thao giảng cực hay Bài ÔN DỊCH THUỐC LÁ

Ngày soạn:
Ngày dạy:

Tiết 45.

Văn bản: ÔN DỊCH, THUỐC LÁ
(Nguyễn Khắc Viện)

I. MỤC TÊU CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:
- Thấy được mối nguy hại ghê gớm, toàn diện của tệ nghiện thuốc lá đối với sức
khoẻ con người và đạo đức xã hội. Từ đó có những suy nghĩ và hành động tích cực
quyết tâm phòng chống, ngăn ngừa và hạn chế sử dụng thuốc lá.
- Thấy được tính thuyết phục của việc kết hợp các phương thức biểu đạt lập luận
trong cách thuyết minh và lời kêu gọi mà tác giả lên tiếng trong văn bản.
* Thông qua tiết học các em:
- Tính được số liệu sử dụng thuốc lá hằng ngày gây tốn kém về kinh tế của con
người và cộng đồng xã hội. (Kiến thức Toán 6: Bài 15 chương III: Tìm một số biết
giá trị phân số).
- Thấy được tác hại của việc sử dụng thuốc lá, bởi trong khói thuốc chứa nhiều
chất độc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đạo đức và kinh tế. (Kiến thức
Hóa Học – “Chất". Sinh học 8. Bài 65: Đại dịch AIDS – Thảm họa của loài người.
Bài 3 - Giáo dục nếp sống văn minh thanh lịch. Mĩ Thuật 8: Vẽ tranh đề tài.
- Học sinh mở rộng kiến thức về tác hại của thuốc lá đối với mọi người xung
quanh, người thân trong gia đình, có tính kiên trì nhẫn nại giúp người thân hạn chế,
cai nghiện thuốc lá bằng nhiều cách.
- Có kiến thức viết bài văn thuyết minh.
2. Kỹ năng:
- Đọc hiểu một văn bản nhật dụng đề cập đến một vấn đề xã hội bức thiết.
- Tích hợp với tập làm văn để viết một bài văn thuyết minh về một vấn đề cuả xã
hội.

- Kỹ năng giải quyết vấn đề.
- Tự tin, năng động và biết thuyết phục người khác.
- Giao tiếp hiệu quả.
- Rèn kỹ năng vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề về sức khỏe,
đạo đức, kinh tế. Đặc biệt tuyên truyền hiểu biết về tác hại của thuốc lá đến với
mọi người.
- Kỹ năng liên kết các kiến thức giữa các phân môn.
3. Thái độ:
- Giáo dục học sinh biết làm chủ bản thân: “Nói không với thuốc lá”.
- Giúp học sinh biết quý trọng sức khỏe và có ý thức bảo vệ bản thân, bảo vệ mọi
người xung quanh và môi trường.
- Rèn ý thức, tinh thần tham gia môn học.
- Yêu thích môn Ngữ văn cũng như các môn khoa học khác như: Giáo dục công
dân, Toán học, Hóa học, Vật lý, Sinh học, Âm nhac, Mỹ thuật.
4. Năng lực, phẩm chất
* Năng lực:
- Năng lực nhận xét, đánh giá vấn đề.
1


- Năng lực hợp tác, thảo luận nhóm.
- Năng lực giải quyết tình huống có vấn đề.....
- Năng lực thu thập thông tin.
- Giao tiếp hợp tác
-sáng tạo
* Phẩm chất: Tự tin, tự lập, tự chủ; có trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội
II. CHUẨN BỊ:
* Thầy: Giáo án, bài giảng, thiết bị dạy học, tư liệu dạy học (Băng hình, hình ảnh,
tài liệu....)
* Trò: Đọc tác phẩm, soạn bài, tìm hiểu các kiến thức về việc sử dụng thuốc lá ở

địa phương, trường học.
III. TIẾN TRÌNH TIẾT HỌC
1.HĐ khởi động (3 phút)
* Khởi động : HS chơi trò chơi ô chữ:
Ô chữ gồm có 07 hàng ngang. Mỗi hàng ngang là một lĩnh vực thuộc văn học,
âm nhạc, hiểu biết xã hội...
Luật chơi: Lớp được chia thành 6 đội . Mỗi đội chơi lần lượt được chọn một ô chữ
Thời gian suy nghĩ tối đa cho mỗi đội là 10 giây
Nếu trả lời đúng câu hỏi sẽ nhận được một tràng pháo tay cổ vũ của thầy cô và các
bạn . Nếu trả lời sai phải nhường quyền trả lời cho các đội còn lại.
Khi mỗi đội trả lời đúng thì ô chữ đó được mở và một phần từ khóa được hé lộ
Từ chìa khóa là một từ gồm 7 chữ cái
Bạn nào đoán đúng được từ chìa khóa sẽ được 10 điểm miệng .
Đội chiến thắng chung cuộc là đội giành được nhiều điểm nhất.
Câu 1. Là một từ có 6 chữ cái . Đây là một trong các biện pháp tu từ đã học( đối
chiếu hai sự vật có nết tương đồng)
( so sánh)
Câu 2. Từ có 10 chữ cái . Một bức họa nổi tiếng của Lê Vi Tan (Mùa thu vàng)
Câu 3. Từ có 11 chữ cái. Một đoạn trích đã học trong tác phẩm "Tắt đèn"(Tức
nước vỡ bờ)
Câu 4. Từ có12 chữ cái. Một trong những đồ dùng học tập của học sinh ( sách giáo
khoa)
Câu 5. Từ có 4 chữ cái. Đất nước được mệnh danh là xứ sở hoa anh đào.(Nhật)
Câu 6. Từ có 10 chữ cái. Một trong những loại hình giao thông hiện đại ( đường
không)
Câu 7. Từ có 12 chữ cái. Đây là một bài hát về mùa hè của Trịnh Công sơn được
học trong chương trình âm nhạc lớp 7 (Tiếng ve gọi hè)
Từ chìa khóa: Sức khỏe
GV: Sức khỏe là một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu của con người. Bởi
có sức khỏe chúng ta có sẽ có tất cả. Nhưng để giữ SK thế nào không phải ai cũng

làm được. Có người biết là mình sống như thế, làm như thế sẽ ảnh hưởng tới sức
khỏe của mình, của những người xung quanh mà vẫn không có biện pháp để cải
thiện. Một trong những nguyên nhân làm tổn hại nghiêm trọng sức khỏe con người
là tệ hút thuốc lá. Hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu văn bản ôn dịch thuốc lá
để thấy được tác hại không lường của tệ nghiện hút thuốc và có cách phòng
tránh và tuyên truyền cho những người xung quanh. và BH này cũng giúp các
em có thêm kĩ năng viết bài văn thuyết minh về một vấn đề XH.
2. HĐ hình thành kiến thức
2


GV ghi đề bài
Hoạt động của GV và HS
HĐ I. Tìm hiểu chung ( 5 phút)
PP: Dự án
KT: Giao nhiệm vụ
-HS giới thiệu về TG, Văn bản, Bố cục
TB về nạn dịch thuốc
lá
ÔN
DỊCH
THUỐC
LÁ

Nội dung kiến thức.
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- GS-BS Nguyễn Khắc Viện
- Sinh năm: 1913 - 1997
2.Tác phẩm :

- Trích «Từ thuốc lá đến ma túy – Bệnh
nghiện »
- PTBĐ: Nghị luận+ thuyết minh

Tác hại của thuốc lá
3. Bố cục: 3 phần:
a. Từ đầu -> “…còn nặng hơn cả AIDS”
 Thông báo về nạn dịch thuốc lá.
b. Tiếp theo -> “…con đường phạm
pháp”
 Tác hại của thuốc lá.

Thông điệp

c. Phần còn lại:
Lời kêu gọi chống thuốc lá.

HĐ II. Phân tích VB (25 phút)
PP: Dự án, HĐ nhóm, trải nghiệm.
KT: Giao nhiệm vụ, động não, hợp tác
- HS HĐ nhóm đôi: (3 phút)

II. Phân tích: (25 phút)
* Nhan đề (3 phút)

Tìm hiểu ý nghĩa nhan đề tác phẩm:

- Ôn dich:
+ Bệnh lan truyền nguy hiểm, gây tử vong
hàng loạt.

+ Lời nguyền rủa
- Dấu phẩy đặt giữa hai từ,
+ Gợi tình huống nguy cấp.
+ Bộc lộ thái độ ghê tởm, căm ghét thuốc
lá.
- Thuốc lá : tệ nghiện thuốc lá
vừa khẳng định, vừa nguyền rủa đó là loại
- HS trình bày về nạn dịch thuốc lá (2 dịch lây lan đáng báo động đe dọa sức
phút)
khỏe, tính mạng con người
(GV tích hợp: Kiến thức văn thuyết
minh).
1. Thông báo về nạn dịch thuốc lá(3
phút)
- Nhóm 1: Trình bày sản phẩm nhóm:
3


Phóng sự điều tra (Tiếp cận kiến thức - Dựa vào hơn 5 vạn công trình nghiên
bài học)
cứu về thuốc lá
- Lấy kết luận của các công trình ấy làm
luận đề cho bài viết khẳng định tính
nghiêm trọng của vấn đề.
-> Nhấn mạnh hiểm họa to lớn của ôn dịch
- HSHĐ nhóm đôi ( 2 phút)
này.
+ Cách nêu tác hại của thuốc lá có gì
đặc biệt?
2. Tác hại của hút thuốc lá.

+ Hút thuốc lá có ảnh hưởng đến con * “Nếu giặc đánh như vũ bão thì không
người về những phương diện nào?
đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như
tằm ăn dâu”.
( Chiếu trên máy chiếu lời của Trần - Lấy cách tấn công của giặc ngoại xâm
Hưng Đạo)
so sánh với cách tấn công của thuốc lá
Tích hợp KT lịch sử
với con người
Trần hưng Đạo là vị tướng soái, thiên
tài quân sự thời Trần, có công đánh - Gặm nhấm là cách đánh từ từ, cũng như
thắng quân Nguyên Mông. Đây là câu khói thuốc lá xâm nhập vào cơ thể con
nói với vua Trần Anbh Tông khi đc nhà người một cách vô hình nhưng gây hậu
quả khôn lường.
vua hỏi về kế sách đánh giặc.
- Cách so sánh sáng tạo gây ấn tượng cho
*Thảo luận, trình bày nhóm: Tác hại người đọc: Khói thuốc lá là một loại giặc
vô hình tàn phá , hủy hoại sức khỏe, tính
của thuốc lá ( 18 phút)
mạng con người
- Nhóm 1+2: Về sức khỏe
con người.
- Nhóm 3+4: Kinh tế
- Nhóm 5+6: Về xã hội
* Khói thuốc:
Yêu cầu:
+ Tác hại đến sức khỏe;
- Hai nhóm hoạt động một nội dung.
+ Tác hại đến kinh tế;
- Trao đổi, bổ sung và thống nhất kết + Tác hại đến đời sống xã hội

quả.
- Cử đại diện hai nhóm trình bày sản
phẩm.
- Các nhóm khác nhận xét bổ sung.
Cụ thể:
+ Nhóm 1+2 trình bày
(Nhóm 3 hỏi: tại sao tác giả lại bắt đầu
cho tác hại của thuốc lá bằng một căn
bệnh nhẹ nhất khi hút thuốc: viêm phế
quản mà k đưa ra bệnh nặng ngay từ
đầu?)
-Khói thuốc lá gặm nhấm từ từ cơ thể
người từ nhẹ đến nặng không thể coi
thường. đồng thời cũng là lời cảnh báo
cho những ai chủ quan với căn bệnh
viêm phế quản khi hút thuốc.

* Về sức khỏe:
- Người hút( hút thuốc chủ động)
+ Nhẹ: ho hen, viêm phế quản;
+Nặng: ung thư vòm họng, ung thư phổi,
4


Nhóm 4 hỏi: Tại sao trong văn bản nhật
dụng có yếu tố nghị luận là chủ yếu tác
giả lại sử dụng câu biểu cảm: Tôi hút
thuốc, tôi bị bệnh, mặc tôi!
- Muốn nhắc nhở chúng ta k đc vô trách
nhiệm , k đc thỏa mãn sự nghiện ngập

của bản thân mà coi thường tính mạng
của những người xung quanh, của cộng
động
Nhóm 3+4 trình bày
- Nhóm 5 hỏi:
Với những người nghiện ngập, họ có thể
nhịn bữa sáng để lấy tiên hút thuốc. Như
vậy họ chẳng làm ảnh hưởng đến kinh tế
của ai. Bạn giải thích điều này thế nào?
- Làm phép tính:
+ 1 người nghiện một ngày hút 1
bao=15
nghìn
x
365
ngày=
5.475.000đ/năm ( so sánh với tiền chi cho
việc học, tạo thêm nhiều cơ hội cho con
cái học hành, gia đình sẽ đc cải thiện
thêm...)
Nhóm 5+6. Trình bày.
Nhóm 1 hỏi: Tôi không nghĩ rằng cứ
hút thuốc là xấu. Chẳng qua họ nghiện
cũng giống như người ta thích uống cà
phê hay trè vậy. Bạn nghĩ sao?
- Là ảnh hưởng. Là tác động xấu. VD:
Khi người hút không để ý đến sự có mặt
của những người xung quanh; khi học
sinh chúng ta chưa làm ra tiền mà
nghiện thuốc tì chắc phải đi ăn tộm rồi

tắc động mạch, nhồi máu cơ tim
( NHóm nêu ngoài những con số: 1,1
triệu ng chết vì ung thư/năm-85% chết vì
ung thư phổi; ở Vn có 40.000 người chết
liên quan đến thuốc lá gấp 3 lần số người
chết vì tai nạn giao thông)
> Thuốc lá hủy hoại nghiêm trọng đến
sức khỏe, nguy hiểm đến tính mạng
người hút.
- Những người xung quanh (hút thuốc
thụ động)
+ Vợ con
+ Đồng nghiệp
+ Phụ nữ có thai
- Đau tim, viêm phế quản, ung thư.
( Tại Hà Nội gần nửa dân số phải hút
thuốc thụ động, nhiều nhất là phụ nữ và
trẻ em)
-> Đầu độc những người xung quanh.
-Chứng cớ khoa học, được phân tích và
minh họa bằng các số liệu thống kê nên có
sức thuyết phục cao.
* Về kinh tế:
- Tiền mua một bao thuốc: (15.000đ ở thời
điểm tác giả viết bài; 30.000 ở thời điểm
hiện tại)
- Sức khỏe yếu, mất ngày công lao động.
-> Tốn kém, thiệt hại.
( Ngoài ra còn chưa kể việc huy động

nhiều nguồn tài nguyên trong đó có tài
nguyên rừng sử dụng cho việc lấy gõ làm
giấy quấn thuốc và sản xuất bao bì đựng
thuốc ; tiền chi phí cho việc chữa bệnh do
thuốc lá gây ra; theo thống kê năm 2016
Vn đã bỏ ra 31 tỉ đồng cho tiêu dùng
thuốc lá)

* Về xã hội:
- Người lớn hút thuốc làm gương xấu cho
trẻ em
- Hút thuốc -> ma túy -> trộm cắp.
-> Hủy hoại lối sống, nhân cách con
GV Sau khi biết tác hại của thuốc lá, người.
em thấy thế nào? ( sợ, chắc chắn bản ( Hình ảnh thanh niên phì phèo điếu thuốc
là hình ảnh không đẹp; tạo ra một kiểu
thân sẽ tránh xa nó)
- Mở rộng: Ngoài những tác hại nêu sống của giới trẻ: chơi bời, hưởng thụ)
5


trờn, hỳt thuc lỏ cũn cú nhng tỏc hi
no?
- Hy hoi mụi trng.
+ u thuc vt xung ao h cn tr s
Pt ca sinh vt; nguy c ha hon cao...
õm nhaọp aứo ụ te con ngửụứi
tửứ tửứ,

--> Hỳt thuc lỏ cú tỏc hi ghờ gm, nhiu

mt i vi con ngi, xó hi
-Chng c sỏt thc, khoa hc; lp lun
cht ch, thuyt phc.

-HSH nhúm
+ Nhn xột v cỏch kin ngh ca tỏc gi
v chng hỳt thuc.
+ Chin dich chng thuc lỏ c cỏc
nc phỏt trin hng ng nh th no?
+ Thỏi ca tỏc gi qua cõu: "Vit
Nam....ngn nga"?
Phong: Em ó bao gi hỳt thuc cha?
Nu cú ngi mi em hỳt thuc thỡ em
gii quyờt tỡnh hung ú th no?
Em nh ngn chn nn dch ny bng
cỏch no?

c. Kin ngh chng hỳt thuc lỏ: (2
phỳt)
- Cỏc nc ang phỏt trin
+ Tuyờn truyn
+ Cm
+ Pht nng

- Vit Nam cú nhiu bnh tt Ngh m
kinh! ó n lỳc mi ngi phi ng lờn
chng li, ngn nga...
- Kờu gi: Mi ngi phi ng lờn chng
Em nhn ra nhng thụng ip no sau li, ngn nga ụn dch ny.
khi hc VB ny

(HS bc l)
- Hỳt thuc l ti ỏc.
- Thuc lỏ l mt t nn, hóy loi tr nú. 4. Tng kt:
- Hóy núi khụng vi thuc lỏ.
a. Ni dung:
- Thuc lỏ l k thự ca nhõn loi
Vi nhng phõn tớch khoa hc, tỏc gi ó
ch ra tỏc hi ca vic hỳt thuc lỏ i vi
i sng con ngi, t ú phờ phỏn v kờu
gi mi ngi ngn nga t nn hỳt thuc
lỏ.
b. Ngh thut- Lp lun cht ch, dn
chng sinh ng, thuyt minh c th, phõn
tớch trờn c s khoa hc.
- S dng th phỏp so sỏnh thuyt minh

6


3. HĐ luyện tập:
PP: Tự học
KT: Giao nhiệm vụ:
Em nhận ra những thông điệp nào sau khi học VB này
+ Mỗi HS tự tìm cho mình một thông điệp
+ Nhóm lựa chọn một thông điệp ý nghĩa nhất-> thông điệp nhóm.
+ Hs biểu quyết lấy một thông điệp ý nghĩa nhất-> Thông điệp của lớp 8A
(HS bộc lộ)
4. HĐ vận dụng:
- Nhóm 1,2: Chiếu clip đã tìm hiểu thực tế
- Nhóm 3,4: Vẽ tranh khẩu hiệu

-Nhóm 5,6: Nếu gia đình em có người hút thuốc lá thì em sẽ làm gì? (HS trả lời
-> GV chốt).
5. HĐ tìm tòi mở rộng
- Sưu tầm vẽ tranh ảnh, tài liệu về tác hại của tệ nghiện hút thuốc lá và khói thuốc
đối với sức khỏe con người và cộng đồng.
- Em hãy viết một đoạn văn bày tỏ thái độ của em với thuốc lá.
- Soạn bài “Bài toán dân số”: Đọc văn bản, đọc chú thích và trả lời câu hỏi phần
đọc – hiểu văn bản.

7