Bài dự thi học tập và làm theo lời bác - cấp chi bộ cơ sở

ĐẢNG BỘ PHƯỜNG BÌNH THẠNH
CHI BỘ QUÂN SỰ

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
Bình Thạnh, ngày 20 tháng 6 năm 2019

HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TƯTƯỞNG,
ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
SƠ LƯỢC VỀ HỒ CHÍ MINH
Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ngày 19/5/1890 trong một gia đình nhà
nho, nguồn gốc nông dân, ở làng Hoàng Trù, xã Kim Liên, huy ện Nam
Đàn, tỉnh Nghệ An, nơi có truyền thống đấu tranh kiên cường ch ống ách
thống trị của thực dân phong kiến. Hoàn cảnh xã h ội và s ự giáo d ục c ủa
gia đình đã ảnh hưởng sâu sắc đến Người ngay từ thời niên thiếu.
Với tinh thần yêu nước nồng nàn, thương dân sâu sắc, sự nhạy bén
về chính trị, Người đã bắt đầu suy nghĩ về những nguyên nhân thành
bại của các phong trào yêu nước lúc bấy giờ và quy ết tâm ra đi tìm con
đường để cứu dân, cứu nước.
Tháng 6 năm 1911, Người đi ra nước ngoài, suốt 30 năm hoạt
động, Người đã đi đến nước Pháp và nhiều nước châu Âu, châu Á, châu
Phi, châu Mỹ. Người hòa mình với những phong trào của công nhân và
nhân dân các dân tộc thuộc địa, vừa lao động kiếm sống, vừa h ọc tập,
hoạt động cách mạng và nghiên cứu các học thuy ết cách m ạng. Năm
1917, thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và sự ra đời của Quốc tế
Cộng sản đã đưa Người đến với chủ nghĩa Mác - Lênin. Từ đây, Người đã
nhận rõ đó là con đường duy nhất đúng đắn để giải phóng dân tộc và
giải phóng giai cấp.
Sau 30 năm hoạt động ở nước ngoài, năm 1941 Người về nước,
triệu tập Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ tám, quyết
định đường lối đánh Pháp, đuổi Nhật, thành lập Mặt trận Việt Minh,

gấp rút xây dựng lực lượng vũ trang, đẩy mạnh phong trào đấu tranh
cách mạng quần chúng, chuẩn bị tổng khởi nghĩa giành chính quyền
trong cả nước.
1


Hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn dân tộc Việt
Nam đã nhất tề đứng lên Tổng khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền
về tay nhân dân lao động. Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc
bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Người tuyên bố trước nhân dân cả nước và nhân dân thế giới quyền độc
lập của dân tộc Việt Nam.
Tháng 9 năm 1960, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ ba của
Đảng Lao động Việt Nam, Hồ Chí Minh được bầu làm Chủ tịch Ban Chấp
hành Trung ương Đảng. Dưới sự lãnh đạo của Người, nhân dân ta vừa
xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, vừa ti ến hành cu ộc kháng chi ến
chống Mỹ, bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, th ống nh ất nước
nhà, đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Ngày 2/9/1969, mặc dù đã được các giáo sư, bác sĩ tận tình c ứu
chữa nhưng do tuổi cao sức yếu Người đã từ trần, hưởng thọ 79 tuổi.
Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí
Minh là một cuộc đời trong sáng
cao đẹp của một người cộng sản
vĩ đại, một anh hùng dân tộc kiệt
xuất, một chiến sĩ quốc tế lỗi lạc,
đã đấu tranh không mệt mỏi và
hiến dâng cả đời mình cho Tổ
quốc, cho nhân dân, vì lý tưởng
cộng sản, vì độc lập, tự do của
các dân tộc bị áp bức, vì hòa bình và công lý trên thế giới.

Năm 1987, tại kỳ họp lần thứ 24, Tổ chức Giáo dục - Văn hóa Khoa học của Liên hiệp quốc (UNESCO) đã ra Ngh ị quy ết tôn vinh H ồ
Chí Minh là “Anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam và nhà văn hóa ki ệt
xuất”.
NHỮNG PHONG CÁCH CỦA HỒ CHÍ MINH
Phong cách quần chúng, phong cách dân chủ và phong cách nêu
gương trong tư tưởng và tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh
thể hiện xuyên suốt mọi hành động trong cả cuộc đời cách mạng, ph ấn
đấu hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân của vị lãnh tụ vĩ đại kính yêu c ủa
cách mạng Việt Nam và của dân tộc Việt Nam.
2


* Phong cách quần chúng
Phong cách quần chúng trong tư tưởng Hồ Chí Minh bắt ngu ồn từ
sự thấm nhuần sâu sắc quan điểm của chủ nghía Mác – Lênin: qu ần
chúng là người sáng tạo ra lịch sử, cách mạng là sự nghiệp của qu ần
chúng. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn có lòng tin vô tận đ ối v ới qu ần chúng.
Người luôn luôn chăm lo tăng cường mối liên hệ với quần chúng, coi đó
là nguồn sức mạnh tạo nên mọi thắng lợi của sự nghiệp cách mạng.
Phong cách quần chúng trong tư tưởng Hồ Chí Minh thể hiện bằng
phong cách sâu sát quần chúng, vì lợi ích của quần chúng, đi đúng đường
lối quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng, c ủa những ng ười
chiến sĩ cộng sản suốt đời phấn đấu cho sự nghiệp giải phóng dân tộc,
giải phóng giai cấp và giải phóng con người.
Thứ nhất, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ, đảng viên gần
dân, thấu hiếu tâm tư, nguyện vọng của nhân dân và bản thân Người
luôn là tấm gương sáng về phong cách gần dân. Sự g ần gũi đó đ ược th ể
hiện ngay từ phút đầu tiên Người ra mắt quốc dân. Khi vừa đ ọc m ột
đoạn Tuyên ngôn Độc lập, Người đã dừng lại hỏi: “Tôi nói đồng bào
nghe rõ không?”. Chỉ là một câu hỏi thôi, một câu h ỏi bình d ị, t ự nhiên

mà thực sự đã làm xúc động trái tim hàng chục triệu đ ồng bào toàn
quốc! “Cả muôn triệu một lời đáp: Có! Như Trường Sơn say gió Bi ển
Đông”. Đó là một điển hình mẫu mực về mối quan hệ gần gũi, thân thi ết
hiếm có giữa lãnh tụ với quần chúng, ngay ở những giây phút l ịch sử
trang trọng nhất.
Năm 1957, Bác Hồ về thăm
Quảng Bình. Cuộc mít tinh quần
chúng đón Bác được tổ chức tại
sân vận động thị xã Đồng Hới. Nói
chuyện với đồng bào, Người nhắc
nhở nhiều điều, trong đó có việc
phải chú ý chăm sóc các gia đình
thương binh, liệt sĩ, gia đình đồng
bào miền Nam tập kết,… rồi
Người đọc chậm rãi câu ca dao:
"Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng"

3


Bác đọc đến đâu, đồng bào đọc theo đến đó. M ột âm thanh hòa
quyện vang lên thân thiết giữa lãnh tụ và quần chúng. Các thành viên T ổ
cổ động của Uỷ ban Kiểm soát và giám sát qu ốc tế đóng tại Đ ồng H ới,
có mặt tại cuộc mít tinh, đã hết sức ngạc nhiên. H ọ nói v ới cán b ộ ta:
“Trong đời chúng tôi chưa bao giờ được thấy một thủ lĩnh qu ốc gia nào
gần gũi, thân thiết với nhân dân như Bác H ồ của Vi ệt Nam. Ở nước
chúng tôi, Tổng thống cũng đọc diễn văn rất hay. Rất ti ếc cái hay đó ch ỉ
có một số ít người trong dân chúng hiểu. Còn ở đây, Ch ủ t ịch H ồ Chí
Minh đọc diễn văn thì hàng vạn người đều hiểu được và đ ọc theo, nh ư

cha đọc cho con nghe, thầy đọc cho trò nghe…, th ật là g ần gũi và thân
thiết!”.
Trong đời sống hằng ngày, Người thường tranh thủ đi thăm,
chuyện trò thân tình với các cụ già, gặp gỡ chiến sĩ và đ ồng bào các đ ịa
phương, để nắm tình hình và tâm tư, nguyện vọng của nhân dân. Đi ều
đó đã trở thành một nhu cầu, một nếp sống, thành điều tâm ni ệm su ốt
đời của Người, từ buổi đầu ra đi tìm đường cứu nước đến khi trở thành
Chủ tịch nước, Chủ tịch Đảng, từ việc lớn đến việc nhỏ của Người đều
thể hiện sự quán triệt tư tưởng “Nước lấy dân làm gốc”, “Cách mạng là
sự nghiệp của quần chúng”. Ta hiểu vì sao Người thưòng nh ắc đ ến câu
ca truyền miệng của nhân dân Quảng Bình “Dễ mười lần không dân
cũng chịu, Khó trăm lần dân liệu cũng xong”.
Thứ hai, Hồ Chí Minh yêu cầu
mọi cán bộ, đảng viên phải đi
đúng đường lối quần chúng, đồng
thời bản thân Người nêu cao tấm
gương về lòng yêu mến và tin
tưởng rất mực vào khả năng và
sức mạnh của nhân dân. Bác nói:
“Nước lấy dân làm gốc”, “Gốc có
vững cây mới bền, Xây lầu thắng
lợi trên nền nhân dân”. Bác
thường xuyên căn dặn các tổ chức đảng, cán bộ, đ ảng viên ph ải coi
trọng mối liên hệ chặt chẽ với quần chúng, và ph ải th ể hi ện tinh th ần
phụ trách trước nhân dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Trong bầu trời, không gì quý
bằng nhân dân. Trong thế giới, không gì mạnh bằng lực l ượng đoàn k ết
4

của nhân dân… Trong xã hội không có gì tốt đ ẹp, v ẻ vang b ằng ph ục v ụ
cho lợi ích của nhân dân”. Vì vậy, “việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm,
việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh”. Mu ốn được dân yêu, mu ốn
được lòng dân, trước hết phải yêu dân, kính dân, phải thân dân, gần dân
để hiểu dân.
Thứ ba, cán bộ, đảng viên phải biết phấn đấu, hy sinh vì lợi ích
của tập thể, lợi ích của nhân dân. Bác nói: “Bao nhiêu cách t ổ ch ức và
cách làm việc, đều vì lợi ích của quần chúng… Vì v ậy, cách t ổ ch ức và
cách làm việc nào không phù hợp với quần chúng thì ta ph ải có gan đ ề
nghị lên cấp trên để bỏ đi hoặc sửa lại…”.
Thứ tư, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường yêu cầu cán b ộ, đ ảng viên
phải “từ nơi quần chúng ra, trở lại nơi quần chúng”. Người đã nhi ều l ần
phê phán tệ xa rời quần chúng, lên mặt “làm quan cách m ạng”, “quan
nhân dân”, không thấy mình là đày tớ, người học trò của nhân dân. Bác
đã nêu ra một quan điểm rất rõ: Không phải cứ viết lên trán hai ch ữ
“cộng sản” thì đương nhiên sẽ được mọi người quý trọng. Đi ều này có ý
nghĩa rất quan trọng đối với cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay.
* Phong cách dân chủ
Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên ph ải đ ặt
mình trong tập thể, lắng nghe ý kiến của tập th ể, phát huy s ức m ạnh
của tập thể, nhận trách nhiệm cá nhân và hoàn thành t ốt nhi ệm vụ
được tập thể giao phó và tuyệt đối tuân thủ nguyên tắc tập trung dân
chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
Thứ nhất, theo Hồ Chí Minh, mọi cán bộ, đảng viên phải gắn bó
vối tập thể, tôn trọng tập thể, đặt mình trong tập th ể, l ắng nghe ý ki ến
của tập thể, đồng thời tinh thần ấy cũng thấm sâu vào suy nghĩ và hành
động của Người. Hồ Chí Minh không bao giờ đặt mình cao hơn t ổ ch ức,
ở ngoài sự kiểm tra, giám sát của tổ chức, mà luôn luôn tranh th ủ bàn
bạc với tập thể Bộ Chính trị Trung ương Đảng. Khi bàn v ề cách làm và
xuất bản loại sách Người tốt, việc tốt với một s ố cán b ộ, Người nói:

“Bác muốn bàn luận dân chủ, các chú có ý kiến gì trái v ới Bác thì c ứ cãi,
nhất trí rồi về làm mới tốt được.
Người lãnh đạo muốn biết rõ ưu điểm, khuyết điểm của mình,
muốn biết công tác của mình tốt hay xấu không gì bằng khuyên cán b ộ
của mình mạnh bạo đề ra ý kiến và phê bình. Nh ư th ế ch ẳng nh ững

5


không phạm gì đến uy tín
của người lãnh đạo, mà lại
thể hiện dân chủ thật sự
trong Đảng.
Thứ hai, là phải mở rộng
dân chủ đề phát huy sức
mạnh của tập thể. Người
thường nói: Đề ra công việc,
đẻ ra nghị quyết, không khó,
vấn đề là thực hiện nó. Ai thực hiện? – Tập thể, quần chúng. Vì vậy, có
dân chủ, bàn bạc tập thể mới cùng thông su ốt, nh ất trí, m ới cùng quy ết
tâm thực hiện, tránh được “trống đánh xuôi, kèn th ổi ng ược”. S ở dĩ x ảy
ra mất đoàn kết vì người đứng đầu ở nơi đó còn chuyên quy ền, đ ộc
đoán, áp đặt chủ quan, trong hội nghị thì mọi người mi ễn c ưỡng đ ồng
tình, sau hội nghị, nếu đã không thông thì sẽ không quy ết tâm th ực hi ện.
Vì vậy, Người yêu cầu: “Phải thật sự mở rộng dân chủ để tất cả đảng
viên bày tỏ hết ý kiến của mình”. “Có dân chủ mới làm cho cán b ộ và
quần chúng đề ra sáng kiến”; “thực hành dân chủ là cái chìa khóa v ạn
năng có thể giải quyết mọi khó khăn”. Bản thân Người là tấm gương
mẫu mực về thực hành dân chủ.
Thứ ba, là nhận

trách nhiệm cá nhân, hoàn
thành tốt nhiệm vụ được
tập thể giao phó và tuyệt
đối tuân thủ nguyên tắc
tập trung dân chủ, tập thể
lãnh đạo, cá nhân phụ
trách. Là người đứng đầu
Đảng cầm quyền, đứng
đầu Nhà nước, nhưng Chủ
tịch Hồ Chí Minh thường xuyên có phong cách làm việc tập th ể và dân
chủ. Người giải thích: “Tập thể lãnh đạo là dân chủ. Cá nhân phụ trách,
tức là tập trung. Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tức là dân ch ủ tập
trung.
- Tuyệt đối trung thành với Đảng, với nhân dân. Ra s ức ph ấn đ ấu
để thực hiện mục tiêu của Đảng.
6


- Vô luận trong hoàn cảnh nào cũng quyết tâm ch ống m ọi k ẻ đ ịch,
luôn luôn cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu, quy ết không chịu khu ất ph ục,
không chịu cúi đầu.
- Vô luận trong hoàn cảnh nào cũng ph ải đ ặt l ợi ích c ủa Đ ảng lên
trên hết.
- Hòa mình với quần chúng thành một khối, tin qu ần chúng, hi ểu
quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng.
* Phong cách nêu gương
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nêu gương thì trước hết phải làm
gương trong mọi công việc từ nhỏ đến lớn, th ể hiện thường xuyên, v ề
mọi mặt, phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, nói ph ải đi đôi v ới
làm.

Thứ nhất, cần nêu gương trên ba mối quan hệ đối với mình, đ ối
với người, đối vối việc. Đối với mình phải không tự cao tự đại, tự mãn,
kiêu ngạo mà luôn học tập cầu tiến bộ, luôn tự kiểm điểm để phát triển
điều hay, sửa đổi điều dở của bản thân, phải tự phê bình mình nh ư r ửa
mặt hằng ngày; đối với người, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn,
đoàn kết, thật thà, không dối trá, lừa lọc, khoan dung, đ ộ l ượng; đ ối v ới
việc, dù trong hoàn cảnh nào phải giữ nguyên tắc “dĩ công vi th ượng”
(để việc công lên trên, lên trước việc tư).
Thứ hai, muốn nêu
gương được thì nói
phải đi đôi với làm và
trong suốt cuộc đời
hoạt động cách mạng
đầy gian khổ, hy sinh,
Chủ tịch Hồ Chí Minh
luôn là một tấm gương
đạo đức mẫu mực cho
mọi người học tập và
noi theo, ở Người đã
đạt tới sự thống nhất
chặt chẽ giữa nói và làm, giữa giáo dục đạo đức và nêu g ương đ ạo đ ức,
đạt tới sự nhất quán giữa công việc và đời tư, giữa đ ạo đ ức vĩ nhân và
đạo đức đời thường.

7


Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Nói miệng, ai cũng nói được. Ta
cần phải thực hành. Kháng chiến, kiến quốc, ta phải cần kiệm. Nhưng
tự mình phải cần và kiệm trước đã. Trước hết, mình phải làm gương,

gắng làm gương trong anh em, và khi đi công tác, gắng làm g ương cho
dân. Làm gương cả về ba mặt: tinh thần, vật chất và văn hóa. Không có
gì là khó. Khó như cách mạng mà ta đã làm được và đã thành công. Mu ốn
làm được, ta phải: quyết tâm, trí tâm và đồng tâm. Ta nh ớ ba chữ ấy,
thực hành làm gương nêu ba chữ ấy lên, tất là các đ ồng chí ph ải thành
công”.
Thứ ba, để giáo dục bằng nêu gương đạt kết quả cao, Người chủ
trương: “Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau
là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ
chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”. Trong gia
đình, cha mẹ có thể là tấm gương cho các con, anh ch ị là t ấm g ương đ ối
với các em; trong nhà trường, thầy giáo, cô giáo là t ấm g ương cho h ọc
trò; trong cơ quan, tổ chức thì cán bộ lãnh đạo là tấm gương cho c ấp
dưới, người này có thể nêu gương cho người khác. Trong cu ộc s ống
hằng ngày, người cán bộ, đảng viên chẳng những phải có trách nhiệm tự
tu dưỡng tốt để trở thành con người có đời tư trong sáng, mà còn phải là
tấm gương giúp nhân dân nhìn vào đó làm những đi ều đúng, đi ều thi ện,
chống lại thói hư, tật xấu.
Tư tưỏng đạo đức ấy
đã tạo nên một phong cách
nêu gương, tự giác gương
mẫu của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, người lãnh tụ kính
yêu của cách mạng Việt
Nam, người suốt đời phấn
đấu, hy sinh vì đất nước, vì
dân tộc, đời tư trong sáng,
cuộc sống riêng giản dị,
người mà cả cuộc đời là
một tấm gương lớn cho các thế hệ con cháu mãi mãi noi theo.

TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH

8


VỀ TÔN TRỌNG NHÂN DÂN, PHÁT HUY DÂN CHỦ, CHĂM LO ĐƠI
SỐNG NHÂN DÂN
Thứ nhất, tư tưởng Hồ Chí Minh tôn trọng Nhân dân, phát huy dân
chủ, chăm lo đời sống nhân dân thể phải có thái đ ộ đánh giá cao vai trò,
vị trí nhân dân.
Theo Bác, muốn thật tôn trọng nhân dân phải hiểu dân Chính tài
dân, sức dân, dân, quyền dân, lòng dân, khôn khéo, hăng hái, anh hùng
tạo nên “cái gốc” dân. Cùng với thái đ ộ đánh giá cao vai trò nhân dân, ý
thức tôn trọng nhân dân phải đặc biệt ý không xâm phạm đến lợi ích,
quyền lợi hợp pháp, không xúc phạm nhân dân. Phải luôn tôn tr ọng gi ữ
gìn của công, của nhân dân.
Phát huy dân chủ khía cạnh biểu ý thức tôn trọng nhân dân. T ừ
chỗ đánh giá cao vai trò dân, Hồ Chí Minh nhấn mạnh trách nhi ệm
Đảng, Nhà nước việc phát huy quyền làm chủ nhân dân, cho họ có l ực
làm chủ, biết hưởng, dùng quyền dân chủ, dám nói, dám làm.
Dân chủ được Người giải thích ngắn gọn, súc tích dân làm ch ủ dân
chủ. Trong nước dân chủ địa vị cao dân, dân quý nh ất, lực l ượng nhân
dân mạnh. Phát huy dân chủ phát huy tài dân. Mu ốn vậy, ph ải ch ịu khó
nghe dân, gặp dân, hiểu dân, học dân, hỏi dân H ọc hỏi dân để lãnh đ ạo
dân Theo Hồ Chí Minh “Không học hỏi dân không lãnh đ ạo dân. Có bi ết
làm học trò dân, làm thầy học dân”.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh chăm lo đời sống nhân dân ng ười,
người, trước hết là vì dân do dân. Người nói “tôi có ham mu ốn, ham
muốn bậc, cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta hòan tòan tự do, đ ồng
bào có cơm ăn áo mặc, học hành”.

Theo Bác, muốn có sức dân, lòng dân phải chăm lo đ ời s ống dân.
Trước lúc xa, Hồ Chí Minh vẫn quan tâm “đầu tiên là công vi ệc đ ối v ới
con người”. Người dặn trong Di chúc “Đảng cần phải có kế hoạch th ật
tốt để phát triển kinh tế văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đ ời s ống
nhân dân”.
Thứ hai, đạo đức Hồ Chí Minh về ý thức tôn trọng Nhân dân th ể
hiện nổi bật ở sự thống nhất tư tưởng đạo đức và tư tưởng chính trị ở
Người.

9


Ý thức tôn trọng nhân dân
ở khía cạnh đạo đức cần phải
khai thác việc coi trọng, đề cao
nhân dân. Tôn trọng nhân dân
đạo đức Hồ Chí Minh đề cao ý
dân, sức dân, “dễ mười lần
không dân cũng chịu, Khó trăm
lần dân liệu cũng xong”. Vì vậy,
“đối với dân ta đừng có làm điều
trái ý dân Dân muốn gì, ta phải làm nấy”. Người yêu cầu cán b ộ, đ ảng
viên hết lòng, phục vụ nhân dân, yêu kính nhân dân, th ật tôn tr ọng nhân
dân.
Đạo đức Hồ Chí Minh phát huy dân chủ hiểu ngắn g ọn: dân là ch ủ
và dân làm chủ Từ chỗ nâng cao dân trí, bồi dưỡng ý th ức, lực làm ch ủ,
phát triển văn hóa trị tính tích cực công dân, khuy ến khích nhân dân
tham gia vào công việc Đảng, Chính phủ, điều quan trọng tạo đi ều ki ện
cho dân “dùng quyền dân chủ mình, dám nói, dám làm”.
Đạo đức Hồ Chí Minh chăm lo đời sống nhân dân th ể hi ện r ất rõ

quan điểm Người nói điều tóm tắt, đạo đức cách mạng là: Đặt l ợi ích
Đảng nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng cá nhân. H ết
lòng phục vụ nhân dân Chăm lo đời sống nhân dân là sứ m ệnh Đảng ta
từ đời “Đảng không phải là tổ chức để làm quan phát tài. Nó ph ải làm
tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đ ồng
bào sung sướng”.
Trăn trở đời sống Nhân dân, Di chúc, Người không quên nhắc nhở
Đảng, Nhà nước “chớ nên tổ chức điếu phúng linh đình, để khỏi lãng phí
tiền bạc nhân dân”.
Thứ ba, phong cách Hồ Chí Minh tôn trọng nhân dân xuất phát cách
tự nhiên từ nhân cách, cuộc đời, cái tâm, cái đức vì nước vì dân c ủa
Người. Phong cách tôn trọng nhân dân của Hồ Chí Minh th ể nhi ều cách.
Hồ Chí Minh có cách giao tiếp hoàn toàn mới giữa lãnh t ụ và qu ần chúng
nhân dân, thể thái độ yêu thương, quý mến, trân trọng người.
Phong cách Hồ Chí Minh phát huy dân chủ xuất phát từ chỗ tôn
trọng nhân dân, đề cao vai trò, vị trí nhân dân Dù b ận nhi ều công vi ệc
đối nội, đối ngoại, với dân, đến với quần chúng, người “không quan

10


trọng” để học dân, hỏi dân, hiểu dân, nghe dân nói, thấy dân làm, đ ể
nắm vững dân tình, dân tâm, dân ý nhu cầu thường trực của Bác.
Để thực phong
cách dân chủ, cần
phải hiểu: “nếu quần
chúng nói mười điều
mà chỉ có vài điều xây
dựng, như thế vẫn là
quý báu bổ ích. Uy tín

người lãnh đạo là ở
chỗ mạnh dạn thực
hiện tự phê bình phê
bình, biết học hỏi
quần chúng, sửa chữa
khuyết điểm, để đưa công việc ngày càng tiến bộ chứ không ph ải ở ch ỗ
giấu giếm khuyết điểm e sợ quần chúng phê bình”. Người chỉ rõ: “đ ể
phát huy ưu điểm, điều quan trọng dân nói Dân biết nhi ều vi ệc mà c ấp
lãnh đạo không biết. Việc gì cũng phải bàn với dân; dân sẽ có ý ki ến
hay”.
Trong sự nghiệp kiến thiết chủ nghĩa xã hội, Người cho “H ễ có
người Việt Nam bị bóc lột, bị nghèo nàn, thì Đảng v ẫn đau th ương, cho
đó là chưa làm tròn nhiệm vụ”. Người nói: “một ngày mà T ổ qu ốc ch ưa
thống nhất, đồng bào chịu cực khổ là 1 ngày tôi ăn không ngon, ng ủ
không yên”, Người biến tình thương thành trách nhiệm bản thân.
Theo Người, Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên phải gần gũi nhân
dân, quan tâm đến việc nhỏ cho đời sống hằng ngày của Nhân dân
“Chính sách Đảng Chính phủ phải chăm nom đ ến đ ời s ống nhân dân
Nếu dân đói, Đảng Chính phủ có lỗi; dân rét Đảng Chính ph ủ có l ỗi; dân
dốt Đảng Chính phủ có lỗi; dân ốm Đảng Chính ph ủ có l ỗi. Vì v ậy, cán
bộ Đảng và chính quyền từ trên xuống dưới, phải quan tâm đ ến đ ời
sống nhân dân Phải lãnh đạo, tổ chức, giáo dục nhân dân tăng gia s ản
xuất tiết kiệm Dân đủ ăn đủ mặc thì chính sách của Đảng Chính ph ủ
đưa ra sẽ dễ dàng thực hiện. Nếu dân đói, rét, d ốt, bệnh sách ta dù có
hay không thực hiện được”.

11


Nói chuyện hội nghị sản xuất cứu đói, Người rõ: “Khi thiếu gạo,

cán bộ không biết tự tổ chức sản xuất tự cứu, không biết tổ chức nhân
dân giúp đỡ nhau. Không biết tổ chức trưng vay.
Theo Hồ Chí Minh, tham nhũng là tội ác với dân, c ần nghiêm tr ị t ất
kẻ bất liêm, bất kể chúng là ai, cương vị gì.
Thực có hiệu xây dựng ý thức tôn trọng nhân dân, phát huy dân
chủ, chăm lo đời sống nhân dân.
Trong bối cảnh nêu
trên, việc thực hiện có
hiệu quả chủ đề xây dựng
ý thức tôn trọng nhân dân,
phát huy dân chủ, chăm lo
đời sống nhân dân trong
năm 2019 và các năm tiếp
theo chính là góp phần
thực hiện tốt Chỉ thị 05CT/TW của Bộ Chính trị
khóa XII “về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đ ạo đ ức, phong
cách Hồ Chí Minh”. Trong đó, cần chú trọng một số nhiệm v ụ, gi ải pháp
cụ thể như sau:
Thứ nhất, đối với tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận T ổ qu ốc và
các tổ chức chính trị - xã hội:
Quán triệt đầy đủ tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của
Đảng, pháp luật của Nhà nước về "dân làm gốc"; chỉ đạo thực hiện Quy
chế dân chủ ở cơ sở, cải cách hành chính, tạo điều kiện thu ận l ợi nh ất
cho nhân dân tự do sản xuất, không ngừng nâng cao đời sống nhân dân.
Nghiêm túc triển khai thực hiện: Quyết định số 217-QĐ/TW ngày
12-12-2013 của Bộ Chính trị khóa XI “về việc ban hành Quy ch ế giám
sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn th ể
chính trị - xã hội”; Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12-12-2013 c ủa B ộ
Chính trị quy định “về việc Mặt trận Tổ quốc và các đoàn th ể chính tr ị xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây d ựng chính
quyền”; Quy định 124-QĐ/TW ngày 2-2-2018 của Ban Bí thư khóa XII v ề

“Giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính tr ị - xã h ội
và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối s ống c ủa
người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên”.
12


Thứ hai, đối với cán bộ
lãnh đạo, người đứng đầu,
cần chủ động, tích cực trong
thực hiện các chương trình,
kế hoạch, mục tiêu phát
triển kinh tế, xã hội, văn hóa,
bảo vệ môi trường; phát huy
sức dân, huy động nhân dân
tham gia thực hiện các mục
tiêu đề ra vì lợi ích của nhân
dân.
Thực hiện nghiêm Quy
định 08-QĐ/TW, ngày 25-102018 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về “Trách nhi ệm nêu
gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên
Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”. Nghiêm túc thực hi ện
yêu cầu về tiếp xúc, trao đổi, đối thoại với nhân dân được nêu trong
Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về “Một số vấn đ ề cấp bách v ề xây
dựng Đảng hiện nay” là “cán bộ chủ chốt và cán bộ dân cử các c ấp ph ải
thường xuyên tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân, chủ đ ộng n ắm
bắt tâm tư, đánh giá, dự báo diễn biến tư tưởng của cán b ộ, đ ảng viên
và có biện pháp giải quyết kịp thời”.
Thứ ba, đối với cán bộ, đảng viên, công chức trong hệ th ống chính
trị:
Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, v ững m ạnh, đ ủ

phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; ngăn chặn, đẩy lùi suy
thoái trong đội ngũ cán bộ. Thực hiện tốt Nghị quy ết 26-NQ/TW c ủa
Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về "Xây dựng đ ội ngũ cán b ộ, nh ất
là cán bộ cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm
nhiệm vụ". Tự giác thực hiện nghiêm Quy định 47-QĐ/TW ngày 1-112011 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Những đi ều
đảng viên không được làm”, Quy định 101-QĐ/TW ngày 7-6-2012 c ủa
Ban Bí thư khóa XI về “Trách nhiệm nêu gương của cán b ộ, đ ảng viên,
nhất là cán bộ chủ chốt các cấp”, Quy định số 55-QĐ/TW ngày 19-122016 của Bộ Chính trị khóa XII về “Một số việc cần làm ngay đ ể tăng
cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên”.
13


Trong đó, yêu cầu cán bộ, đảng viên phải gương mẫu trong th ực
hiện, tuyên truyền và bảo vệ chủ trương, đường lối của Ðảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước; sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân vì l ợi ích
chung của Ðảng, Nhà nước và của nhân dân./.
Phong cách Hồ Chí Minh tôn
trọng Nhân dân xuất phát một
cách tự nhiên từ nhân cách, cuộc
đời, cái tâm, cái đức vì nước, vì
dân của Người. Hồ Chí Minh là
con người sinh ra từ Nhân dân,
sống hết lòng với dân cuối đời lại
muốn trở lại với Nhân dân, làm
một cái nhà nho nhỏ, nơi có non
xanh nước biếc, câu cá trồng hoa,
sớm chiều làm bạn với cụ già hái củi, trẻ em, chăn trâu, không dính líu
với vòng danh lợi. Người thường nói không có Nhân dân không có Bác
Hồ Chí Minh có trái tim cùng đập cùng nhịp, có tâm h ồn bi ết xót xa đ ến
thân phận người cùng khổ của Nhân dân. Chính nhân cách l ớn và cu ộc

đời oanh liệt Hồ Chí Minh đã tạo ra phong cách tôn tr ọng Nhân dân ở
Người.
Phong cách tôn trọng Nhân dân của Hồ Chí Minh thể nhiều cách.
Người chú ý lắng nghe ý kiến và giải quyết những kiến ngh ị chính đáng
của quần chúng, sẵn sàng tiếp thu phê bình của quần chúng và hoan
nghênh quần chúng phê bình mình.
Phong cách Hồ Chí Minh phát huy dân chủ xuất phát từ chỗ tôn
trọng Nhân dân, đề cao vai trò, vị trí Nhân dân. Dù bận nhi ều công vi ệc
đối nội, đối ngoại, với dân, đến với quần chúng, người “không quan
trọng” để học dân, hỏi dân, hiểu dân, nghe dân nói, thấy dân làm, đ ể
nắm vững dân tình, dân tâm, dân ý là nhu cầu thường trực Bác.
Phong cách ấy làm cho lãnh tụ quần chúng hòa nhập với nhau
trong sự đồng cảm sâu sắc “Cán bộ đi về hợp tác xã không ph ải đi vào
nhà chủ nhiệm để có chỗ có cơm nước đàng hoàng mà ph ải đi vào nhân
dân”, phải “ba cùng”
Mỗi cán bộ khi thực hiện phong cách phát huy dân ch ủ ph ải b ắt
đầu từ 1 khẩu hiệu, mỗi một công việc, mỗi một chính sách của chúng

14


ta, phải dựa vào ý kiến kinh nghiệm dân chúng, ph ải nghe theo nguy ện
vọng dân chúng.
Theo Hồ Chí Minh, dân chủ, sáng
kiến, hăng hái, ba điều đó rất quan hệ
với nhau. Có dân chủ mới làm cho cán
bộ và quần chúng đề ra sáng kiến
Những sáng kiến khen ngợi, người thêm
hăng hái người khác học theo
Phong cách Hồ Chí Minh chăm lo

đời sống cho Nhân dân: trên cơ sở nhận
thức “dân dĩ thực vi thiên”, nghĩa là dân lấy ăn làm tr ời, “có th ực m ới v ực
được đạo”, nghĩa là không có ăn chẳng làm được việc gì cả, tư tưởng
phong cách Hồ Chí Minh thể hiện đậm nét trong vi ệc chăm lo đ ời s ống
Nhân dân.
Theo Người, Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên phải gần gũi Nhân
dân, quan tâm đến việc nhỏ cho đời sống ngày Nhân dân. “Chính sách
Đảng Chính phủ là phải hết sức chăm nom đến đời sống nhân dân
Hồ Chí Minh luôn luôn gương mẫu, thực hiện nói đi đôi v ới làm,
“gần dân” thì phải tăng cường tiếp xúc với dân.
HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TƯ TƯỞNG
TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH
* Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là sự kết tinh những truyền
thống tốt đẹp của dân tộc ta và tinh hoa văn hoá của nhân lo ại; là
tài sản tinh thần vô giá của Đảng và nhân dân ta
Trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước, ông cha ta luôn
coi trọng đạo đức, hình thành nên các chuẩn mực giá trị đạo đức tốt đẹp
trong quan hệ gia đình, cộng đồng và xã hội, phù h ợp v ới yêu c ầu t ồn
tại, phát triển của dân tộc. Đó là truy ền thống yêu quê hương đ ất n ước;
gắn bó với thiên nhiên, với cộng đồng; đoàn kết, thu ỷ chung nhân ái,
quý trọng nghĩa tình; yêu lao dộng; dũng cảm, kiên cường, hi ếu h ọc,
sáng tạo...
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ truyền thống đạo
đức của dân tộc Việt Nam, được Người kế thừa và phát triển, kết hợp
với những tinh hoa văn hoá, đạo đức của nhân loại, cả phương Đông và
15


phương
Tây,

mà
Người đã tiếp thu
được trong quá trình
hoạt động cách mạng
đầy gian lao, thử
thách và vô cùng
phong phú của mình.
Tư tưởng đạo đức đó
kết hợp với đạo đức
tiên tiến nhất của
thời đại là đạo đức cộng sản trong Hồ Chí Minh, từ đó Ng ười đã xây
dựng nên những giá trị đạo đức mới, đó là đạo đức cách mạng.
Trong quá trình đấu tranh giành và bảo v ệ n ền đ ộc l ập, th ống
nhất của Tổ quốc, xây dựng và bảo vệ đất nước, đạo đức mới - đ ạo đức
cách mạng Hồ Chí Minh đã trở thành nền tảng và đ ộng lực tinh th ần, là
nguồn sức mạnh to lớn để Đảng và nhân dân ta vượt qua mọi thử thách,
hy sinh, giành độc lập, tự do, thống nhất cho T ổ qu ốc, xây dựng đ ất
nước theo mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công b ằng, dân ch ủ,
văn minh.
Công cuộc đổi mới
đất nước hiện nay đang
đặt ra những yêu cầu
ngày càng cao trong việc
phát huy sức mạnh toàn
dân tộc, giải phóng mọi
tiềm năng cho sự phát
triển. Phát huy mạnh mẽ
những chuẩn mực đạo
đức mới, sự năng động,
sáng tạo, ý chí độc lập, tự

chủ, tự lực, tự cường, quyết tâm không chịu mãi đói nghèo, đ ưa đ ất
nước tiến lên cùng nhân loại và thời đại, là đ ộng lực tinh th ần to l ớn đ ể
đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới.
Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là m ột trong
những biện pháp để phát huy những mặt tích cực, khắc phục những tiêu
cực về đạo đức, lối sống. Học tập và làm theo tấm gương đ ạo đức H ồ
16


Chí Minh là niềm vinh dự và tự hào đối với m ỗi cán b ộ, đ ảng viên, m ỗi
người Việt Nam chúng ta. Để xứng đáng là cán b ộ, đ ảng viên c ủa Đ ảng
Cộng sản Việt Nam, do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng l ập, tổ ch ức và rèn
luyện, việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Ng ười ph ải tr ở
thành nhiệm vụ hằng ngày của mỗi đảng viên và những người đang
phấn đấu vào Đảng.
* Những nội dung chủ yếu của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
* Quan điểm của Hồ Chí Minh về vị trí của đạo đức trong đời sống
xã hội và của mỗi người
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định đạo đức là gốc của người cách
mạng, muốn làm cách mạng phải lấy đạo đức làm gốc. Người viết: "Làm
cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội m ới là m ột s ự nghi ệp r ất
vẻ vang, nhưng nó cũng là nhiệm vụ rất nặng nề, một cu ộc đ ấu tranh
rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới gánh được n ặng và đi
được xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm n ền tảng,
mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang''.
Hồ Chí Minh coi đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát tri ển con ng ười,
như gốc của cây, như ngọn nguồn của sông, su ối, Người viết: "Cũng nh ư
sông thì có nguồn mới có nước, không có ngu ồn thì sông c ạn. Cây ph ải
có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đ ạo đ ức,
không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đ ạo đ ược nhân

dân".
Hồ Chí Minh quan
niệm, đạo đức cách
mạng là chỗ dựa giúp
cho con người vững
vàng trong mọi thử
thách, Người viết: "Có
đạo đức cách mạng thì
khi gặp khó khăn, gian
khổ, thất bại, cũng
không sợ sệt, rụt rè, lùi bước... khi gặp thuận lợi và thành công cũng vẫn
giữ vững tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn, "lo trước thiên h ạ,
vui sau thiên hạ", lo hoàn thành nhiệm vụ cho t ốt chứ không kèn c ựa v ề
mặt hưởng thụ; không công thần, không quan liêu, không kiêu ng ạo,
không hủ hoá".
17


Đối với Đảng, đội tiên phong của giai cấp công nhân, Ch ủ t ịch H ồ
Chí Minh yêu cầu phải xây dựng Đảng ta thật trong s ạch, Đảng ph ải "là
đạo đức, là văn minh". Trong bản Di chúc bất hủ, Người viết: "Đảng ta là
một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm
nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô t ư.
Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đ ạo,
là người đày tớ thật trung thành của nhân dân".
* Quan điểm Hồ Chí Minh về những phẩm chất đạo đức cơ bản của
con người Việt Nam
Về những phẩm chất đạo đức của người Việt Nam, quan điểm
đạo đức Hồ Chí Minh đã bao quát những mối quan hệ cơ bản của con
người trong xã hội, bao gồm:

Một là, với đất nước, dân tộc phải "Trung với nước, hiếu với dân".
Trung, hiếu là phẩm chất đạo đức truy ền th ống của dân tộc Vi ệt
Nam và phương Đông, được Chủ tịch Hồ Chí Minh kế thừa và phát tri ển
trong điều kiện mới. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, trung với n ước, hi ếu
với dân là điều chủ chốt của đạo đức cách mạng. Trung với n ước là
trung thành vô hạn với sự nghiệp dựng nước và giữ n ước, đ ấu tranh
giành độc lập dân tộc và làm cho đất nước "sánh vai với cường qu ốc
năm châu". Nước là của dân, dân là chủ đất nước, cho nên "trung với
nước" là trung với dân, trung thành với lợi ích của nhân dân, "bao nhiêu
quyền hạn đều của dân"; "bao nhiêu lợi ích đều vì dân".
Hiếu với dân là Đảng, Chính phủ, cán bộ nhà nước phải là "đ ầy tớ
trung thành của dân"; phải "tận trung với nước, tận hiếu với dân".
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, trung với nước, hiếu với dân phải gắn bó
với dân, gần dân, dựa vào dân, lấy dân làm gốc. Phải nắm vững dân tình,
hiểu rõ dân tâm, quan tâm cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, làm cho
dân hiểu rõ trách nhiệm và quyền lợi của người làm chủ đất nước.
Hai là, với mọi người phải ''Yêu thương con người, sống có nghĩa,
có tình".
Yêu thương con người trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh xuất
phát từ truyền thống nhân nghĩa của dân tộc, kết hợp với ch ủ nghĩa
nhân văn của nhân loại, chủ nghĩa nhân đ ạo cộng s ản. Yêu th ương con
người thể hiện mối quan hệ giữa cá nhân với cá nhân trong quan h ệ xã
hội, là phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất.

18


Yêu thương con người là phải quan tâm đến những người lao động
bình thường, chiếm số đông trong xã hội. Yêu thương con người ph ải
làm mọi việc để vì con người, vì mục tiêu "ai cũng có c ơm ăn, áo m ặc, ai

cũng được học hành"; dám hy sinh, dám dấn thân đ ể đ ấu tranh gi ải
phóng con người.
Yêu thương con người phải tin vào con người. Với mình thì ch ặt chẽ,
nghiêm khắc; với người thì độ lượng, rộng rãi, nâng con người lên, kể cả
với người lầm đường, lạc lối, mắc sai lầm, khuyết điểm.
Yêu thương con
người là giúp cho mỗi
người ngày càng tiến
bộ, sống cao đẹp hơn.
Yêu thương con người
phải thực hiện tự phê
bình, phê bình chân
thành, giúp nhau sửa
chữa khuyết điểm.
Ba là, với mình
phải thực sự "Cần,
kiệm, liêm, chính, chí
công vô tư"
Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư trong tư tưởng đạo đức của Hồ Chí
Minh là mối quan hệ "với tự mình".
Hồ Chí Minh quan niệm cần, kiệm, liêm, chính là b ốn đ ức tính c ần
có của con người, mang một lẽ tự nhiên, như trời có bốn mùa, đ ất có
bốn phương và Người giải thích cặn kẽ, cụ thể nội dung từng khái niệm.
- Cần là lao động cần cù, siêng năng; lao đ ộng có k ế ho ạch, sáng
tạo, có năng suất cao; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không
lười biếng, không ỷ lại, không dựa dẫm. Phải thấy rõ "lao đ ộng là nghĩa
vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của mỗi chúng ta".
- Kiệm là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì gi ờ, ti ết ki ệm ti ền
của dân, của nước, của bản thân mình, tiết kiệm từ cái to đ ến cái nh ỏ;
"không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi, không phô tr ương, hình

thức...".
- Liêm là "luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân", "không xâm
phạm một đồng xu, hạt thóc của Nhà nước, của nhân dân"; "không tham
19


địa vị, không tham tiền tài, không tham sung sướng, không tham tâng
bốc mình...".
- Chính là không tà, là thẳng thắn, đúng đ ắn. Đối với mình không
tự cao, tự đại; đối với người không nịnh trên, khinh dưới, không d ối trá,
lừa lọc, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn k ết. Đối với vi ệc
thì để việc công lên trên, lên trước việc tư, việc nhà. Được giao nhi ệm
vụ gì quyết làm cho kỳ được, "việc thiện dù nhỏ mấy cũng làm; vi ệc ác
thì dù nhỏ mấy cũng tránh"
- Chí công vô tư là đem lòng chí công vô
tư đối với người, với việc. "Khi làm bất
cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình
trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi
sau", "lo trước thiên hạ, vui sau thiên
hạ".
Cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ chặt
chẽ với nhau và với chí công vô tư. Cần,
kiệm, liêm, chính sẽ dẫn đến chí công vô tư. Ngược lại, đã chí công vô tư,
một lòng vì nước, vì dân, vì Đảng thì nhất đ ịnh sẽ thực hi ện đ ược c ần,
kiệm, liêm, chính.
Bốn là, mở rộng quan hệ yêu thương con người đối với toàn nhân
loại, người cách mạng phải có ''Tinh thần quốc tế trong sáng''.
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh về tình đoàn kết qu ốc tế trong sáng là
sự mở rộng quan hệ đạo đức giữa người với người và với toàn nhân loại
vì Người không chỉ là "người Việt Nam nhất" như cố Thủ tướng Phạm

Văn Đồng khẳng định, mà còn là "nhà văn hoá l ớn c ủa th ế gi ới", "chi ến
sĩ lỗi lạc của phong trào cộng sản quốc tế".
Đoàn kết quốc tế
trong sáng theo Hồ Chí
Minh trước hết là đoàn
kết với nhân dân lao
động các nước vì mục
tiêu chung: đấu tranh
giải phóng con người
khỏi ách áp bức, bóc
lột. Đó là tình đoàn kết
quốc tế giữa những người vô sản toàn thế giới vì một mục tiêu chung,
20


"bốn phương vô sản đều là anh em"; là đoàn kết với các dân t ộc vì hoà
bình, công lý và tiến bộ xã hội.
Đoàn kết quốc tế gắn liền với chủ nghĩa yêu nước. Chủ nghĩa yêu
nước chân chính sẽ dẫn đến chủ nghĩa quốc tế trong sáng.
* Quan niệm Hồ Chí Minh về những nguyên tắc xây dựng và th ực
hành đạo đức
Hồ Chí Minh nêu lên những nguyên tắc xây dựng và th ực hành n ền
đạo đức mới trong xã hội, thể hiện ở ba điểm sau:
Một là, nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức.
Đối với mỗi người, lời nói phải đi đôi với việc làm.
Nói đi đôi với làm trước hết là sự nêu gương tốt. Sự nêu gương của
thế hệ đi trước với thế hệ đi sau, lãnh đạo với nhân viên, đ ảng viên
phải nêu gương trước quần chúng. Người nói: "Trước mặt quần chúng,
không phải ta cứ viết lên trán chữ "cộng sản" mà ta được họ yêu mến.
Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Mu ốn

hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta b ắt
chước".
Hai là, xây đi đôi với chống.
Cùng với việc xây dựng đạo đức mới, bồi dưỡng những ph ẩm ch ất
tốt đẹp, nhất thiết phải chống những biểu hiện đạo đức sai trái, xấu xa,
không phù hợp với những chuẩn mực của đạo đức mới. Xây đi đôi với
chống, muốn xây phải chống, chống nhằm mục đích xây.
Xây dựng đạo đức mới trước hết phải tác động vào nhận thức, đẩy
mạnh việc giáo dục, từ trong gia đình đ ến nhà trường, tập th ể và toàn
xã hội. Những phẩm chất đạo đức chung phải được cụ th ể hoá, sát h ợp
với từng tầng lớp, đối tượng. Trong các bài vi ết c ủa mình, H ồ Chí Minh
đã nêu rất cụ thể các phẩm chất đạo đức cơ bản đối với từng giai cấp,
tầng lớp, lứa tuổi và nhóm xã hội.

21


Trong giáo dục, vấn đề quan
trọng là phải khơi dậy ý thức đạo
đức lành mạnh trong mỗi người,
để mỗi người nhận thức được và
tự giác thực hiện.
Trong đấu
tranh chống lại cái tiêu cực, lạc
hậu phải phát hiện sớm, phải chú
ý phòng ngừa, ngăn chặn.
Để xây và chống cần phát huy vai
trò của dư luận xã hội, tạo ra phong trào quần chúng rộng rãi, bi ểu
dương cái tốt, phê phán cái xấu. Chủ tịch H ồ Chí Minh luôn luôn quan
tâm để biểu dương người tốt việc tốt. Người đã phát động cu ộc thi đua

"3 xây, 3 chống", viết sách "người tốt việc tốt" để tuyên truy ền, giáo d ục
về đạo đức, lối sống.
Hai là, phải tu dưỡng đạo đức suốt đời.
Theo Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng phải qua đ ấu tranh, rèn
luyện bền bỉ mới thành. Người viết: "Đạo đức cách mạng không ph ải
trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát
triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luy ện
càng trong". Người dạy: một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày
hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất đ ịnh hôm nay và ngày
mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi; nếu lòng dạ không trong
sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân".

22


Trong rèn luyện đạo đức,
Hồ Chí Minh coi tự rèn luyện có
vai trò rất quan trọng. Người
khẳng định, đã là người thì ai
cũng có chỗ hay, chỗ dở, chỗ xấu,
chỗ tốt, ai cũng có thiện, có ác ở
trong mình. Vấn đề là dám nhìn
thẳng vào con người mình, không
tự lừa dối, huyễn hoặc, thấy rõ
cái hay, cái tốt, cái thiện để phát
huy và thấy rõ cái dở, cái xấu, cái
ác để khắc phục. Tu dưỡng đạo
đức phải được thực hiện trong
mọi hoạt động thực tiễn, trong
mọi mối quan hệ của mình, trong

đời tư cũng như trong sinh hoạt
cộng đồng.
* Noi theo tấm gương đạo
đức trong sáng, mẫu mực của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là tấm gương đ ạo đức c ủa m ột
vĩ nhân, một lãnh tụ cách mạng vĩ đại, một người cộng sản vĩ đại,
nhưng đồng thời cũng là tấm gương đạo đức của một người Vi ệt Nam
chân chính, bình thường, gần gũi, ai cũng có th ể h ọc theo, làm theo, đ ể
trở thành một người cách mạng, người công dân tốt h ơn trong xã h ội.
Điều ấy thể hiện trong các điểm sau:
Một là, đạo đức Hồ Chí Minh là tấm gương trọn đời phấn đấu vì
sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người.
Ngay từ thuở thiếu thời, Hồ Chí Minh đã lựa ch ọn m ột cách rõ ràng m ục
tiêu phấn đấu là vì nước, vì dân. Trong cả cu ộc đ ời hoạt đ ộng cách
mạng lâu dài và gian khổ, Người đã chấp nhận mọi sự hy sinh, không
quản gian nguy, kiên định, dũng cảm và sáng suốt để vượt mục tiêu đó.
Hai là, đạo đức Hồ Chí Minh là tấm gương của ý chí và ngh ị lực
tinh thần to lớn, vượt qua mọi thử thách, khó khăn để đạt mục đích.
Cuộc đời cách mạng của Hồ Chí Minh là một chu ỗi năm tháng đ ấu
tranh vô cùng gian khổ. Vượt qua bao khó khăn, Người kiên trì m ục đích
của cuộc sống, bảo vệ chân lý, giữ vững quan điểm, khí phách, bình tĩnh,
23


chủ động vượt qua mọi thử thách. Người tự răn mình: "Mu ốn nên s ự
nghiệp lớn, tinh thần càng phải cao".
Ba là, đạo đức Hồ Chí Minh
là tấm gương tuyệt đối tin
tưởng vào sức mạnh của nhân
dân, hết lòng, hết sức phục vụ

nhân dân
Hồ Chí Minh luôn luôn tin ở
con người, tin tưởng vào trí
tuệ và sức mạnh của nhân
dân; dựa vào dân, lấy dân làm
gốc, nguyện làm "người đầy
tớ thật trung thành của nhân dân", "người lính vâng l ệnh qu ốc dân,
đồng bào ra mặt trận".
Bốn là, đạo đức Hồ Chí Minh là tấm gương của lòng nhân ái, v ị tha,
khoan dung, nhân hậu, hết mực vì con người.
Hồ Chí Minh có tình thương yêu bao la với tất cả m ọi ki ếp người,
chia sẻ với mỗi người những nỗi đau. Người nói "Mỗi người, m ỗi gia
đình đều có một nỗi đau khổ riêng và gộp cả những nỗi đau kh ổ riêng
của mỗi người, mỗi gia đình lại thì thành nỗi đau khổ của tôi"
Năm là, đạo đức Hồ Chí Minh là tấm gương cần, kiệm, liêm, chính,
chí công vô tư, đời riêng trong sáng, nếp sống giản d ị và đ ức khiêm t ốn
phi thường.
Hồ Chí Minh sống thật sự cần, kiệm, giản d ị, coi khinh s ự xa hoa,
không ưa chuộng những nghi thức trang trọng. Su ốt đời Người s ống
trong sạch, vì dân, vì nước, vì con người, không gợn chút riêng t ư. Ng ười
đã đề ra tư cách người cách mạng cho cán bộ, đ ảng viên ph ấn đ ấu và t ự
mình gương mẫu thực hiện.

24


Bấy nhiêu đức tính cao cả chung đúc lại trong m ột con ng ười làm
cho tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở nên siêu vi ệt, vô song "khó ai
có thể vượt hơn". Nhưng cũng chính từ sự kết hợp của những đức tính
đó, Người là tấm gương cụ thể, gần gũi mà mọi người đ ều có th ể noi

theo.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HẾT

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

25