Bài giảng thiên văn học: 09 Sự sống trên Trái Đất và trong vũ trụ

D

Đ NG VŨ TU N S N

VIETNAM ASTRONOMY & COSMOLOGY ASSOCIATION




S s ng trên Trái
t đ c mang
t i b i các thiên th ch nguyên
th y trong giai đo n đ u c a H
M t Tr i.
Trong các thiên th ch có các tinh
th ng m n c ch a m t s h p
ch t h u c đ n gi n đ t o
thành s s ng.
Thiên th ch tác đ ng lên t t c
các hành tinh. Tuy nhiên các hành
tinh có đi u ki n không phù h p
s không phát sinh đ c s
s ng.


i u ki n v t lý đ Trái
sinh s s ng:

t phát

 T c đ t quay đ đ gi đ c

khí quy n và đi u hòa nhi t
l ng.
 Kho ng cách đ n M t Tr i cho
phép n c t n t i
d ng l ng
trên b m t (vùng s ng đ c).
 Có b m t r n, do s t o thành
mu n c a H M t Tr i.


i thái c (Archaean): 3,8 đ n
2,5 t n m tr c
 Axit amin xu t hi n, các th
s ng đ u tiên hình thành trên c
s c a RNA.
 Các th c th đ n bào xu t hi n,
các kh i l n g i là Stromatolite
t o thành và b m oxy vào đ i
d ng nh quang h p.
 S t b oxy hóa chìm xu ng đáy
bi n t o thành các qu ng s t.


i nguyên sinh (proterozoic):
2,5 t đ n 530 tri u n m tr c
 Th c v t đa bào xu t hi n c u
t o t DNA.
 850 tri u n m tr c, đóng b ng
toàn c u kéo dài 200 tri u n m.
Nh núi l a ho t đ ng, Trái

t
nóng lên và s s ng ti p t c
phát tri n.
 Cu i đ i nguyên sinh, đ ng v t
thân m m xu t hi n, th c v t đa
bào b t đ u lên m t đ t sau khi
khí quy n đã đ y oxy.


i c sinh (paleozoic): 530 đ n
248 tri u n m tr c
 Bùng n Cambri.
 505 tri u n m tr c (k Ordovic):
i d ng xâm chi m phía B c
Trái
t.
 K Silur và Devon (440-410 và
410-360 tri u n m tr c): loài
cá xu t hi n trong đ i d ng.
 K Devon, m t loài cá là
Tetrapods dùng vây bò lên m t
đ t. Côn trùng phát tri n v i
kích th c l n.


K Carbon (360 đ n 286 tri u n m tr

c):

•Cây ch t hàng lo t và t o thành các m than đá

•Xu t hi n đ ng v t đ tr ng trên c n. Bò sát phát tri n.


K Permi (286 đ n 248 tri u n m tr

c):

•Bò sát có s xu t hi n đ c đi m c a đ ng v t có vú
•

i tuy t ch ng Permi (250 tri u n m tr c) làm bi n m t
trên 90% s loài (Tuy t ch ng l n nh t l ch s )


i trung sinh (Mesozoic): B t
đ u t 248 tri u n m tr c
 Các sinh v t s ng sót sau tuy t
ch ng b t đ u phát tri n tr l i.
 Xu t hi n t tiên đ u tiên c a
đ ng v t có vú và con ng i.


ng v t có vú v n còn ch a
phát tri n, do đây là giai đo n
c a kh ng long.


K Trias (k đ u tiên c a Mesozoic): Kh ng long phát tri n
m nh m c trên c n, d i n c và trên không.
Chúng th ng tr Trái

t t ng c ng kho ng 165 tri u n m.


Th i kì c a kh ng long dài t i m c th c t c nh này
không th x y ra vì t Stegosaurus đ n T-rex (~80 tri u
n m) còn dài h n t T-rex t i chúng ta (65 tri u n m).


Cu i k Creta (65 tri u n m
tr c), m t ti u hành tinh trong
H M t Tr i va ch m tr c di n
v i Trái
t
khu v c v nh
Mexico ngày nay. H qu c a v
va ch m này gây ra s tuy t
ch ng c a h u h t loài bò sát khi
đó.
C ng nh cu c tuy t ch ng này,
đ ng v t có vú m i có c h i phát
tri n t i ngày nay.


i tân sinh (Cenozoic)
 B t đ u ngay sau tuy t ch ng
c a kh ng long.
 60 tri u n m tr c đ ng v t có
vú lên kh i lòng đ t.
 Chim ti n hóa t bò sát, phát

tri n v i kích th c l n.


55 tri u n m tr c, đ ng v t linh tr ng đ u tiên xu t
hi n. ây là t tiên g n đ u tiên c a loài ng i.


T tiên th c s đ u tiên c a con
ng i xu t hi n cách đây 3,7 tri u
n m (đ ng th ng, đi b ng hai
chân).
Ngu n g c loài ng i t
s
chuy n t trên cây xu ng m t đ t
c a linh tr ng
châu Phi đ
ch ng l i sa m c hóa.
100.000 n m tr c, con ng i có
trí tu m i ti n hóa thành, ra kh i
châu Phi t i châu Âu và châu Á.


Khi v n ng i Homo Sapien ti n lên châu Âu và châu Á
c ng là lúc Trái
t b c vào k b ng hà.
12.000 n m tr c, th i kì b ng hà k t thúc kéo theo s
tuy t ch ng c a nhi u loài đ ng v t.


V i vi c khí h u n đ nh và s phát tri n trí tu , con

ng i ti n hóa và xây d ng n n v n minh cho t i nay.



Tìm ki m s s ng ngoài
Trái
t là m c tiêu l n c a
khoa h c ngày nay v i m c
đích:
-Tìm hi u b n ch t c a
chính s s ng c a chúng ta
-Tìm ki m các đi m đ n
m i cho con ng i trong
t ng lai xa
-Tìm ki m nh ng d ng
s ng khác và các “đ ng
lo i” c a chúng ta trong v
tr .


1- Thành ph n hoá h c : Kho ng 29 nguyên t đóng vai trò
cho s s ng, trong đó ch y u là C, H, N, O, P, S – trong đó
đ c bi t là C, lo i nguyên t t o nên nhi u h p ch t nh t.
2- Ngu n n ng l ng: S s ng trên Trái
n ng l ng là ánh sáng M t Tr i.

ts

d ng ngu n

3- Môi tr ng, hay dung môi đ các ph n ng x y ra. Môi
tr ng c a s s ng trên Trái
t là n c l ng. Do v y m t
hành tinh r t c n có n c đ có th có s s ng.


Thiên th c n n m trong “vùng s ng đ
Vùng s ng đ

c khác nhau

c” đ có th có n

các sao khác nhau.

c l ng trên b m t.


Theo phân tích chính xác nh t, vùng s ng đ c c a M t Tr i n m kho ng
cách t 0,5 đ n 3 AU, t c là Sao Kim và Sao Ho cùng nhi u ti u hành tinh
thu c vành đai chính n m trong khu v c này.


Sao Kim có kích th c và kh i
l ng g n gi ng Trái
t, nh ng
nó có nhi t đ b m t cao nh t H
M t Tr i, chu k t quay l n h n
c chu k qu đ o và khí quy n
quá nhi u CO2.

Có gi thi t cho r ng có s s ng vi
sinh v t l l ng
đ cao kho ng
50 đ n 65 km.