chuyên đề: SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO ………………..
TRƯỜNG THCS ……………………….

CHUYÊN ĐỀ
MÔN:ĐỊA LÍ LỚP 6
“SỰ VẬN ĐỘNG TỰ QUAY CỦA TRÁI ĐẤT”

Tổ

Giáo viên :
: Khoa học xã hội
Thời lượng: 2 tiết

NĂM HỌC: 2018 – 2019


CHUYÊN ĐỀ ĐỊA LÍ LỚP 6.
A. CÁC BƯỚC XÂY DỰNG CHUYÊN ĐỀ:
1. Bước 1:
- Tên chuyên đề: SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT
- Căn cứ xây dựng chuyên đề:
+ Căn cứ vào nội dung bài 7, 8 có nội dung cùng nói về sự vận động của trái đất
+ Căn cứ vào thực tế: những hệ qủa mà sự vận động này đem lại.
2. Bước 2. Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ và năng lực
a. Kiến thức.
- Biết được Trái Đất gồm 2 vận động chính là sự vận động tự quay quanh trục và
quay quanh mặt Trời
- Trình bày được hướng, thời gian và các hệ quả.
b. Kĩ năng.
- Biết dùng quả địa cầu chứng minh hiện tượng Trái Đất tự quay quanh trục và
hiện tượng ngày đêm

- Biết sử dụng quả địa cầu để lập lại hiện tượng chuyển động tịnh tiến của TĐ
trên quỹ đạo và chững minh hiện tượng các mùa
- Rèn kĩ năng khai thác kiến thức trên quả địa cầu và kênh hình
c. Thái độ.
- Nâng cao ý thức yêu thích môn học
- Có thái độ học tập đúng đắn, có thói quen thu thập thông tin và tài liệu
d. Năng lực, phẩm chất.
- Năng lực chung: năng lực tự học, giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực khai thác kiến thức trên quả đại cầu, tranh ảnh,
hình vẽ.
3. Bước 3: Xây dựng nội dung chuyên đề.
- Hoạt động 1: Sự vận động tự quay quanh trục của Trái Đất
- Hoạt động 2: Sự vận động của Trái Đất quanh Mặt Trời
4. Bước 4. Xây dựng mô tả bảng cấp độ tư duy.
Nội dung

Nhận biết
Sự vận động Biết được sự
tự quay quanh chuyển động
trục của Trái tự quay quanh
một
trục
Đất
tưởng tượng
của Trái Đất.
Hướng

Thông hiểu
Trình
bày

được các hệ
quả của sự
chuyển động
quanh
trục
của Trái Đất:
hiện
tượng

Vận dụng
Trình
bày
được các hệ
quả của sự
chuyển động
quanh
trục
của Trái Đất:
hiện
tượng

Vận dụng cao
Giải
thích
được
hiện
tượng
ngày
đêm và sự
lệch hướng

chuyển động
của nó là từ
Tây
sang
Đông,
thời
gian tự quay
một
vòng
quanh trục là
24 giờ (một
ngày đêm)
Sự vận động - Hiểu được
chuyển
của Trái Đất sự
quanh
Mặt động của TĐ
quanh
MT
Trời
(quỹ đạo, thời
gian chuyển
động và tính
chất của sự
chuyển động)

ngày đêm và ngày đêm và
sự lệch hướng sự lệch hướng

- Nhớ vị trí
xuân phân, hạ
chí, thu phân
và đông chí
trên quỹ đạo
của TĐ

- Biết sử dụng
quả địa cầu để
lập lại hiện
tượng chuyển
động tịnh tiến
của TĐ trên
quỹ đạo và
chững minh
hiện
tượng
các mùa

Giải
thích
được
hiện
tượng
các
mùa trên Trái
Đất

5. Bước 5. Xây dựng câu hỏi và bài tập.

Câu hỏi nhận biết.
? Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng nào
? Thời gian tự quay 1 vòng quanh trục của TĐ là bao nhiêu
? TĐ quay quanh MT theo chiều ntn
? Thời gian TĐ chuyển động hết một vòng quanh MT là bao nhiêu
Câu hỏi thông hiểu
? Trái Đất chuyển động quanh trục sinh ra những hệ quả nào
? Xác định các vị trí xuân phân, hạ chí, thu phân và đông chí trên quỹ đạo của TĐ
Câu hỏi vận dụng.
? Dùng quả địa cầu để chứng minh hiện tượng ngày đêm và hiện tượng các mùa
Câu hỏi vận dụng cao.
? Tại sao trên Trái Đất lại có hiện tượng ngày đêm và hiện tượng các mùa
B. CÁC BƯỚC BIÊN SOẠN CHUYÊN ĐỀ
CHYÊN ĐỀ: SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT VÀ CÁC HỆ QUẢ
Thời lượng 2 tiết (tiết 8, 9)
I. Mục tiêu.
a. Kiến thức.


- Biết được Trái Đất gồm 2 vận động chính là sự vận động tự quay quanh trục và
quay quanh mặt Trời
- Trình bày được hướng, thời gian và các hệ quả.
b. Kĩ năng.
- Biết dùng quả địa cầu chứng minh hiện tượng Trái Đất tự quay quanh trục và
hiện tượng ngày đêm
- Biết sử dụng quả địa cầu để lập lại hiện tượng chuyển động tịnh tiến của TĐ
trên quỹ đạo và chững minh hiện tượng các mùa
- Rèn kĩ năng khai thác kiến thức trên quả địa cầu và kênh hình
c. Thái độ.
- Nâng cao ý thức yêu thích môn học

- Có thái độ học tập đúng đắn, có thói quen thu thập thông tin và tài liệu
d. Năng lực, phẩm chất.
- Năng lực chung: năng lực tự học, giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực khai thác kiến thức trên quả đại cầu, tranh ảnh,
hình vẽ.
II. Hình thức, phương pháp.
- Hình thức: Nội khóa.
- Phương pháp: Nêu vấn đề, giảng giải, trực quan, đàm thoại, hướng dẫn HS
khai thác kiến thức qua kênh hình
III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh.
1. Chuẩn bị của giáo viên.
- Tranh về sự chuyển đông của TĐ quanh MT
- Quả địa cầu
2. Chuẩn bị của HS.
- Đọc trước bài mới
IV.Tiến trình bài dạy.
1. ổn định tổ chức; 1’ 6A1…….
6A2……..
2. Kiểm tra bài cũ;
? TĐ tự quay quanh trục theo hướng nào, thời gian tự qay quanh trục của TĐ là
bao nhiêu, TĐ tự quay quanh trục sinh ra những hệ quả gì
3. Dạy - học bài mới.
3.1. Sự vận động tự quay quanh trục cảu TĐ
HS : QS quả địa cầu
GV : Quay quả địa cầu và giới thiệu; Quả Địa cầu là mô hình thu nhỏ của TĐ, TĐ tự
quay quanh một trục tưởng tượng nối liền 2 cực Bắc và Nam
HS: N/c thông tin
? Trục TĐ nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một góc là bao nhiêu
HS: Qs giáo viên dùng tay đẩy quả đại cầu đúng hướng 1-2 lần + hình 19 SGK về
hướng tự quay của TĐ

? Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng nào


GV: Quay quả địa cầu 1 vòng
? Thời gian tự quay 1 vòng quanh trục của TĐ là bao nhiêu
HS: QS H 20 Các khu vực giờ trên TĐ
? Người ta chia bề mặt TĐ ra làm bao nhiêu khu vực giờ
? Số thứ tự các khu vực giờ từ khu vực giờ gốc tăng về phía tây hay phía đông?
? Nc ta nằm ở kv giờ thứ mấy sớm hơn giờ gốc là mấy giờ
HS: QS H 20
? Khi ở giờ gốc là 12 giờ thì ở nươc ta là mấy giờ
? Sự phân chia bề mặt TĐ ra làm 24 khu vực giờ có thuận lợi gì về mặt sinh hoạt và đời
sống
Hoạt động 2; cá nhân
GV: TĐ tự quay quanh trục sinh ra những hệ quả nào...
GV: Dùng ngọn đèn và qủa địa cầu, cho địa cầu quay
HS: QSát
? Nhận xét phần chiếu sáng trên quả địa cầu
? Vì sao chỉ có một nửa quả địa cầu được chiếu sáng
TĐ có dạng hình cầu
? Nửa được chiếu sáng gọi là gì, nửa trong bóng tối gọi là gì
? TĐ tự quay quanh trục sinh ra hệ quả nào
? Tại sao ở khắp mọi nơi trên TĐ đều lần lượt có ngày và đêm
? Nếu TĐ không tự quay quanh trục thì hiện tượng ngày đêm đêm không
? Nếu TĐ đứng yên không tự quay quanh trục thì tất cả các địa điểm trên bề mặt TĐ đều lần
lượt có ngày và đêm không. T sao
HS: QSH 22 SGK Sự lệch hướng do vận động tự quay quanh trục của TĐ
? Trái Đất tự quay quanh trục vậy các vật chuyển động trên bề mặt TĐ có hiện tượng gì
HS: QSH 22
? ở BBC nhìn suôi theo chiều chuyển động các vật chuyển động theo hướng từ P đến N

và từ O đến S bị lệch về phái bên phải hay bên trái
P - N (TN- ĐB), O - S (ĐB - TN)
HS: QS hình vẽ
Xích đạo

? Nếu nhìn suôi theo chiều chuyển động thì các vật ở NBC sẽ lệch về phía bên phải hay
bên trái
3.2. Sự chyển động của Trái Đất quanh Mặt trời.
HS : QSH 23
? TĐ chuyển động ntn quanh MT
? TĐ quay quanh MT theo chiều ntn
? Khi TĐ tự quay quanh MT thì nó có tự quay quanh trục nữa không
? Thời gian TĐ chuyển động hết một vòng quanh MT là bao nhiêu
HS : QSH 23 chú ý các vị trí xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí


? NX độ nghiêng và hướng nghiêng của trục TĐ ở các vị trí xuân phân, hạ chí, thu
phân, đông chí
GV : Dùng quả địa cầu lập lại sự chuyển động tịnh tiến ở 4 vị trí xuân phân, hạ chí, thu
phân, đông chí theo quỹ đạo hình elíp gần tròn
? Khi chuyển động trên quỹ đạo lúc nào TĐ gần MT nhất, khi nào xa MT nhất
? Khi chuyển động trên quỹ đạo trục và hướng tự quay của TĐ ntn
? Hiện tượng gì xảy ra ở vị trí 2 bán cầu
? Hai nửa cầu luân phiên nhau ngả về phía MT sinh ra hiện tượng gì
HS: QS H23
? Trong ngày 22/6 (hạ chí) nửa cầu nào ngả về phía MT, nửa cầu nào chếch xa MT
? Trong ngày 22/12 (đông chí) nửa cầu nào ngả về phía MT, nửa cầu nào chếch xa MT
? Nửa cầu ngả về phía MT có góc chiếu sáng, lượng nhiệt và thời gian chiếu sáng ntn
? ở nửa cầu đó lúc này là mùa gì
? Nửa cầu chếch xa phía MT có góc chiếu sáng, lượng nhiệt và thời gian chiếu sáng ntn

? ở nửa cầu đó lúc này là mùa gì
? Ngày 22/6 là mùa gì ở NCB và là mùa gì ở nửa cầu Nam
? Ngày 22/6 ở NCB có phải là ngày nóng nhất trong năm
? Ngày 22/12 (đông chí) là mùa gì ở nửa cầu Bắc và là mùa gì ở nửa cầu Nam
? NX sự phân bố ánh sáng, lượng nhiệt ở 2 nửa cầu B&N
HS: QSH23
? Vào những ngày nào thì 2 nửa cầu Bắc và Nam đều nhận được lượng nhiệt và a/s như
nhau
? Vậy một năm có mấy mùa
? Hãy nêu cách tính mùa trên TG
? NX về cách tính mùa theo dương lịch và âm dương lịch
4. Củng cố
GV: Nhắc lại những nội dung cơ bản của chuyên đề
? Hãy vẽ một hình tròn tượng chưng cho TĐ và vẽ hướng chuyển động của TĐ
? Hãy trình bày các hệ quả của sự vận động tự quay quanh trục của TĐ
Dùng quả địa cầu lập lại sự chuyển động tịnh tiến ở 4 vị trí xuân phân, hạ chí, thu
phân, đông chí theo quỹ đạo hình elíp gần tròn ?
5: Hướng dẫn HS học bài ở nhà.
Về học bài và làm các bt trong tập bđ
Đọc trước bài mới
TIẾT DẠY CỤ THỂ
Ngày dạy; .../.../2018
Tiết 8 - Bài 7: SỰ VẬN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT VÀ
CÁC HỆ QUẢ
I. MỤC TIÊU.
- Biết được sự chuyển động tự quay quanh một trục tưởng tượng của Trái Đất.
Hướng chuyển động của nó là từ Tây sang Đông, thời gian tự quay một vòng quanh
trục là 24 giờ (một ngày đêm)
- Trình bày được các hệ quả của sự chuyển động quanh trục của Trái Đất: hiện
tượng ngày đêm và sự lệch hướng

- Biết dùng quả địa cầu chứng minh hiện tượng Trái Đất tự quay quanh trục và
hiện tượng ngày đêm
- Nâng cao ý thức yêu thích môn học
- Có thái độ học tập đúng đắn, có thói quen thu thập thông tin và tài liệu
II. CHUẨN BỊ TÀI LIỆU - THIẾT BỊ DẠY HỌC
- Quả địa cầu
- Các hình vẽ trong SGK
- Đọc trước bài mới
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC.
1. ổn định tổ chức; 1’ 6A1…….
6A2……..
2. Kiểm tra bài cũ; Không kiểm tra
3. Dạy - học bài mới.
Các em ạ Trái đất mà chúng ta đang sinh sống có khá nhiều sự vận động, trong
đó sự vận động tự quay quanh trục là vận động chính của TĐ. vậy TĐ tự quay quanh
trục có đặc điểm ra sao, khi TĐ tự quay quanh trục thì sinh ra những hệ quả nào. Để…
Hoạt động của thầy và trò
Hoạt động 1; Cả lớp
HS : QS quả địa cầu
GV : Quay quả địa cầu và giới thiệu; Quả Địa cầu là mô hình
thu nhỏ của TĐ, TĐ tự quay quanh một trục tưởng tượng nối
liền 2 cực Bắc và Nam
HS: N/c thông tin
? Trục TĐ nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một góc là bao
nhiêu
HS: Qs giáo viên dùng tay đẩy quả đại cầu đúng hướng 1-2 lần
+ hình 19 SGK về hướng tự quay của TĐ
? Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng nào

GV: Quay quả địa cầu 1 vòng
? Thời gian tự quay 1 vòng quanh trục của TĐ là bao nhiêu
GV: Thực ra thời gian để TĐ quay 1 vòng quanh trục là
23h56’4giây người ta gọi đó là ngày thực hay ngày thiên văn
Khi TĐ tự quay quanh trục đồng thời quay quanh MT, khi TĐ
quay một vòng quanh trục thì cũng di chuyển được một khoảng
cách nhất định trên quỹ đạo, lúc đó MT chưa xuất hiện ở vị trí
ban đầu, để thấy đựơc vị trí xuất hiện cũ của MT thì TĐ phải
quay thêm một thời gian bằng 3’56 giây
GV: Tại sao chúng ta lại thấy TĐ đứng yên còn MT, MT và các
ngôi sao trên bầu trời lại chuyển độngtheo hướng từ T- Đ để
hiểu rõ vấn đền này 1 bạn đọc cho cô nội dung bài đọc thêm Tr
24 SGK
Tốc độ tự quay của TĐ là 4’/độ, TĐ tự quay quanh trục với tốc
độ khá nhanh, nhưng chúng ta và mọi vật trên đó cũng đang
quay với cùng 1 tốc độ bởi vậy chúng ta không cảm nhận được
sự chuyển động này.
HS: QS H 20 Các khu vực giờ trên TĐ

Nội dung chính
1. Sự vận động của
TĐ quanh trục 15’

- TĐ tự quay quanh
trục theo hướng từ Tây
sang Đông
- Thời gian tự quay
một vòng quanh trục :
24 giờ (một ngày đêm)

? Người ta chia bề mặt TĐ ra làm bao nhiêu khu vực giờ
? Cùng một lúc trên TĐ có giờ giống nhau không
(Không, vì trong cngf 1 lcs trên bề mặt TĐ có cả ngày lẫn đêm,
tức là có đủ 24 giờ)
? Mỗi khu vực giờ khác nhau có giờ giống nhau không
? Mỗi khu vực giờ, múi giờ chênh nhau bao nhiêu giờ
? Mỗi một khu vực giờ rộng bao nhiêu kinh tuyến
3600 : 24 = 15 kinh tuyến
Giờ chính xác của kinh tuyến đi qua giữa khu vực được tính là
giờ chung của khu vực đó,
? Khu vực giờ gốc có dường kinh tuyến nào đi qua
Để tiện cho việc tính giờ trên toàn TG năm 1884 Hội nghị quốc
tế đã thống nhất lấy khu vực có kinh tuyến gốc (0 0) đi qua đài
thiên văn Grinuýt ngoại ô thành phố Luân Đôn (Anh) làm giờ
GMT hay giờ gốc, giờ gốc được tính từ 7030’T - 7030’Đ
? Số thứ tự các khu vực giờ từ khu vực giờ gốc tăng về phía
tây hay phía đông?
? Nc ta nằm ở kv giờ thứ mấy sớm hơn giờ gốc là mấy giờ
HS: QS H 20
? Khi ở giờ gốc là 12 giờ thì ở nươc ta là mấy giờ
12 + 7 = 19 giờ
Như vậy mỗi quốc gia có giờ quy định riêng, nhưng ở những
nước có diện tích rộng trải dài trên nhiều kinh tuyến như LB
Nga - 11 khu vực giờ, Canađa- 5 khu vực giờ thì dùng khu vực
giờ đi qua thủ đô của nước đó, gọi là giờ pháp lệnh
GV;Trong hành trình của đoàn thủy thủ Mazenlăng đi vòng
quanh thế giới về phía Tây trong 1083 ngày. Lịch về là ngày
6/9/1522, nhưng thực tế lại là ngày 7/9/1522.
? Tại sao lại có sự nhầm lẫn như vậy

Do TĐ quay từ T- Đ, đoàn thủy thủ đi về phía tây cứ qua 15
kinh tuyến (1 múi giờ) sẽ bị chậm đi mất một giờ, đi vòng
quanh Tg tức là đi hết 360 kinh tuyến do đó bị chậm mất 24 giờ
tức 1ngày đêm
Để tránh nhầm lẫn người ta quy ước đường kinh tuyến 180 0 là
đường đổi ngày quốc tế
? Sự phân chia bề mặt TĐ ra làm 24 khu vực giờ có thuận
lợi gì về mặt sinh hoạt và đời sống
Thuận tiện cho việc tính giờ và giao dịch trên toàn thế giới, vì
hoạt động của người dân ở các nơi khác nhau trên thế giới sẽ đc
thống nhất về mặt thời gian
Như vậy là các em đã n/c song nội dung đầu tiên ở phần này
các em cần nắm hướng và thời gian tự quay của TĐ và sự phân
chia giờ trên TĐ
Hoạt động 2; cá nhân
GV: TĐ tự quay quanh trục sinh ra những hệ quả nào...
GV: Dùng ngọn đèn và qủa địa cầu, cho địa cầu quay

- Chia bề mặt TĐ làm
24 khu vực giờ
- Mỗi khu vực có một
giờ riêng (giờ khu vực)

2. Hệ quả sự vận đọng
tự quay quanh trục
của TĐ


HS: QSát
? Nhận xét phần chiếu sáng trên quả địa cầu

? Vì sao chỉ có một nửa quả địa cầu được chiếu sáng
TĐ có dạng hình cầu
? Nửa được chiếu sáng gọi là gì, nửa trong bóng tối gọi là gì
? TĐ tự quay quanh trục sinh ra hệ quả nào
? Tại sao ở khắp mọi nơi trên TĐ đều lần lượt có ngày và
đêm
? Nếu TĐ không tự quay quanh trục thì hiện tượng ngày
đêm đêm không
Vẫn có ngày đêm, nhưng một năm chỉ có 1 ngày, một đêm, ngày sẽ dài 6
tháng, đêm sẽ dài 6 tháng đối với tất cả mọi nơi trên TĐ
Ban ngày dài 6 tháng mặt đất sẽ tích một lượng nhiệt rất lớn và nóng
lên dữ dội. Trong khi đó ban đêm dài 6 tháng mặt đất lại tỏa ra một
lượng nhiệt rất lớn làm cho nhiệt độ hạ xuống rất thấp. Trong điều
kiện chênh lệch nhiệt độ như vậy. Sự sống trên bề mặt tría đất như
hiện nay sẽ không tồn tại được
Ngoài ra sự chênh lệch về nhiệt độ cũng gây ra một sự chênh lệch
rất lớn về khí áp giữa hai nửa cầu ngày và đêm, dẫn đến việc hình
thành những những luồng gió mạnh không sao tưởng tượng được
trên TĐ
? Nếu TĐ đứng yên không tự quay quanh trục thì tất cả các địa
điểm trên bề mặt TĐ đều lần lượt có ngày và đêm không. T sao
- Tất cả mọi nơi trên bề mặt TĐ không thể lần lượt có ngày và đêm.
Vì TĐ tự quay quanh trục nên tất cả mọi nơi trên bề mặt TĐ mới lần
lượt có ngày và đêm
HS: QSH 22 SGK Sự lệch hướng do vận động tự quay quanh
trục của TĐ
? Trái Đất tự quay quanh trục vậy các vật chuyển động
trên bề mặt TĐ có hiện tượng gì
HS: QSH 22
GV: Lưu ý mũi tên có gạch chấm là hướng mà các vật phải

chuyển động, nhưng do TĐ có sự tự quay quanh trục nên các
vật chuyển động đã bị lệch theo hướng của mũi tên không bị
đứt đoạn
? ở BBC nhìn suôi theo chiều chuyển động các vật chuyển
động theo hướng từ P đến N và từ O đến S bị lệch về phái
bên phải hay bên trái
P - N (TN- ĐB), O - S (ĐB - TN)
HS: QS hình vẽ
Xích đạo

? Nếu nhìn suôi theo chiều chuyển động thì các vật ở NBC

- Khắp mọi nơi trên TĐ
đều lần lượt có ngày và
đêm

- Các vật chuyển động
trên bề mặt TĐ đều bị
lệch hướng

- Nhìn suôi theo chiều
chuyển đông, thì ở nửa
cầu Bắc vật chuyển
đông lệch về bên phải,


sẽ lệch về phía bên phải hay bên trái
GV: Hiện tượng này đúng cả với các vật ở thể rắn - đường đi nửa cầu Nam lệch về
của các viên đạn pháo, lỏng- hướng chảy của các dòng sông, bên trái
khí - các loại gió thổi thường xuyên trên TĐ như gió tín phong

và TOĐ
GV: TĐ tự quay quanh trục sinh ra 2 hệ quả đó là hiện tượng
ngày đêm và sự lệch hướng
4: Đánh giá; 5’
? Hãy vẽ một hình tròn tượng chưng cho TĐ và vẽ hướng chuyển động của TĐ
? Hãy trình bày các hệ quả của sự vận động tự quay quanh trục của TĐ
5:Hướng dẫn HS học bài ở nhà; 1’
Về học bài và làm các bt trong tập bđ, Đọc trước bài mới