kỹ thuật sơn mài từ ngàn xưa

Ngh ệ thu ật s ơ
n mài đã t ồn t ại cùng v ớ
i lch
ị s ử Trung Hoa t ừ hàng ngàn n ăm
tr ư
ớc và đ
ư
ợ c kh ẳng đ
ị n h là hình th ứ
c bi ểu đ
ạt đáng tôn kính và c ổ đ
ại nh ất
c ủa n ền v ăn hóa Á đông. K ỹ thu ật s ơ
n mài truy ền th ống nhanh chóng du
nh ập sang nhi ều n ư
ớc ở Châu Á, trong đó có Vi ệt Nam thông qua con đ
ư
ờ ng
t ơ l ụa n ối li ền t ừ Trung Qu ốc sang các n ư
ớc láng gi ềng.

Quy trình s ơ
n mài t ại Hanoia
Ngh ệ thu ật s ơ
n mài Vi ệt Nam là c ả m ột quá trình lao đ
ộn g mi ệt mài t ốn bi ết
bao th ờ
i gian và công s ứ
c. M ỗi tác ph ẩm s ơ
n mài, dù l ớ
n hay nh ỏ đ

ều ph ải
tr ải qua h ơ
n 20 công đo ạn th ủ công kéo dài trong 3 tháng. Đ
ể tìm hi ểu k ỹ h ơ
n
v ề các k ỹ thu ật s ơ
n mài, b ạn đ
ọc hãy cùng tìm hi ểu ở bài vi ết d ư
ới đây:

1. M ộc

Công đo ạn t ạo dáng cho s ản ph ẩm s ơ
n mài, có th ể b ằng g ỗ, MDF ho ặc s ợ
i
nhân t ạo, th ư
ờn g đ
ư
ợ c g ọi là làm m ộc. Các ngh ệ nhân s ơ
n mài s ẽ ki ểm tra
kỹ l ư
ỡn g ch ất l ư
ợn g m ộc đ
ể đ
ảm b ảo m ộc tr ơ
n láng, không có v ết n ứ
t hay l ồi
lõm. Sau đó h ọ s ẽ ph ủ m ột l ớ
p keo lên m ộc nh ằm b ảo v ệ b ề m ặt s ản ph ẩm.

2.Hom


M ộc ti ếp t ục đượ
c ph ủ m ột l ớ
p h ỗn h ợ
p sơ
n dày, đượ
c làm t ừ s ơ
n mài t ự
nhiên, b ột đá, đấ
t núi mn,
ị mùn c ư
a và đấ
t phù sa, sau đó ph ất lên m ột l ớ
p
v ải cotton mn
ị nh ằm t ăng độ c ứ
ng và b ảo đả
m s ản ph ẩm không b ị n ứ
t ở đề
i u
ki ện khí h ậu khô l ạnh.

3. Lót


Khi sơn hom đã khô, nghệ nhân sẽ dùng một lớp sơn sống phủ lên trên toàn
bộ bề mặt của hom. Sản phẩm sau đó sẽ được đem ra mài nước để tạo độ
phẳng và phủ thêm một lớp hỗ hợp sơn bên ngoài.

3.1 Cẩn trứng


Sau khi thực hiện từ 6 đến 8 lớp sơn hom, các nghệ nhân s ơn mài s ẽ ti ến
hành công đoạn trang trí. Cẩn trứng là một kỹ thuật khó đòi h ỏi tay ngh ề cao,
độ tập trung và sự tỉ mỉ đến từng chi tiết để đảm bảo mẫu hoa văn luôn ổn
định và mềm mại trong từng chuyển động.

3.2 Mài lót

Các nghệ nhân sẽ phủ một lớp sơn mài tự nhiên lên sản ph ẩm, riêng ph ần có
họa tiết sẽ được phủ sơn trong. Sau khi lớp sơn này khô, mài nh ẹ b ề mặt s ản
phẩm dưới hồ nước ngọt. Quy trình này sẽ được lặp đi lặp lại nhiều lần liên
tục.

4.Dán vàng/bạc


Kỹ thuật dán vàng bạc trên sơn mài đã có từ hàng nghìn năm tr ước. Nó đòi
hỏi tay nghề khéo léo, sự tận tâm và tập trung cao độ của ng ười th ợ s ơn mài
bởi với độ mỏng 0.1micron, mỗi lá vàng là cả một công trình ngh ệ thu ật.
Các nghệ nhân cẩn thận đặt lá vàng/bạc lên trên bề mặt họa ti ết r ồi dùng bút
lông chổi to ấn đều. Công việc này được tiến hành hết sức tỉ mỉ cho đến khi
lá vàng/bạc phủ kín vùng họa tiết. Sau đó, họ sẽ dùng m ột chi ếc bút lông
cứng hơn để loại bỏ phần lá vàng/bạc thừa khỏi vùng họa tiết.

5.Vào màu

Các nghệ nhân tiến hành phủ màu trên bề mặt s ản ph ẩm. Họ thực hi ện công
việc này rất cẩn thận để đảm bảo lớp sơn đều và trơn mượt.

6.Mài màu


Mài màu là một hình thức đặc biệt của kỹ thuật mài nước mà khi kết h ợp v ới
những công đoạn sơn mài khác, nó sẽ mang đến cho sản phẩm một v ẻ ngoài
bóng loáng như gương.
Các nghệ nhân dùng bút vẽ để phủ màu sản phẩm, vì vậy không tránh kh ỏi
để lại những vệt vẽ trên bề mặt. Công đoạn mài màu giúp loại b ỏ h ết độ
nhám của lớp màu và khiến bề mặt sản phẩm sáng mịn hơn.

7.V ẽ tay ho ặc ch ạm kh ắc


Kỹ thuật chạm khắc trên sơn mài có nguồn gốc từ Trung Quốc, sau đó được
hoàn thiện bởi các nghệ nhân Việt Nam. Sau công đoạn đánh bóng, các ngh ệ
nhân tiến hành chạm khắc và phủ màu họa tiết trên nền sơn mài.


Vẽ tay là một kỹ thuật trang trí sơn mài đòi h ỏi sự tỉ mỉ đến từng chi ti ết. Ngh ệ
nhân tạo khuôn hoa văn trên bề mặt sản phẩm rồi v ẽ tay t ừng đường nét,
nhằm thể hiện tính sáng tạo và độc đáo của sản phẩm.

Mẫu hoa văn tinh xảo và sống động của bình hoa “Đêm trong v ườn” được l ấy
cảm hứng từ thiên nhiên tươi đẹp và giàu chất thơ của Việt Nam. Ngh ệ nhân
đã dành trọn vẹn 30 giờ để hoàn thành công đoạn vẽ tay.

8.Ph ủ bóng ho ặc ph ủ m ờ

Kỹ thuật phủ bóng hoặc phủ mờ trên sơn mài giúp bảo v ệ b ề mặt s ản ph ẩm
khỏi sự tác động của các thành phần khác như vết bẩn hoặc dấu tay và mang
đến cho sản phẩm một vẻ ngoài thời trang và hiện đại.

9.Mài quang


Sản phẩm được mài và trau chuốt lại lần cuối để làm nổi bật sự tinh t ế và s ắc
nét của các họa tiết trang trí.

10. Đánh bóng


Đánh bóng là công đoạn chà xát nhẹ nhàng bề mặt s ản ph ẩm cho đến khi nó
trở nên đẹp và mịn mượt. Nghệ nhân chỉnh máy ở độ mài phù hợp để đánh
bóng bề mặt cho đến khi sản phẩm đạt độ bóng hoàn hảo.

11.QC


Chất lượng là một trong những giá trị gốc rễ của Hanoia. B ởi v ậy, qui trình
kiểm tra chất lượng được thực hiện hết sức nghiêm ngặt, tương tự như đối
với những sản phẩm công nghiệp tinh vi.


Nụ cười sáng bừng trên khuôn mặt nghệ nhân sơn mài. Với họ, s ơn mài là
tình yêu, là cuộc sống và mỗi sản phẩm sơn mài là món quà t ặng c ủa th ời
gian.