Tổ chức hoạt động ngoại khóa em yêu lịch sử xứ thanh

1. MỞ ĐẦU
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Sinh thời Bác Hồ từng nói:
"Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam"
Có thể nói rằng đó là lời căn dặn và cũng là tâm huyết của Bác Hồ kính
yêu, Người luôn mong muốn thế hệ trẻ không chỉ hiểu lịch sử mà còn phải
"tường" có nghĩa là phải hiểu rõ, hiểu một cách sâu sắc về truyền thống lịch sử
của cha ông. Tuy nhiên, việc dạy và học môn Lịch sử vẫn còn nhiều hạn chế.
Bản thân giáo viên còn gặp một số khó khăn khách quan và chủ quan trong việc
truyền thụ kiến thức và phương pháp học bộ môn Lịch sử. Thêm vào đó là điều
kiện xã hội hiện nay, trong xu thế mở cửa hội nhập, phát triển nền kinh tế thị
trường, bên cạnh những mặt tích cực, còn tồn tại nhiều hạn chế như: Học sinh
chỉ học những môn "thời thượng" còn những môn rất cần thiết, có giá trị giáo
dục như môn lịch sử lại bị xem nhẹ. Việc học lịch sử của học sinh hiện nay thật
đáng buồn, nhiều học sinh học lịch sử là để đối phó với giáo viên, với các kỳ thi
chứ không phải học để biết, để hiểu từ đó yêu thích về lịch sử, tự hào về lịch sử
dân tộc. Chúng ta đều biết rằng bộ môn lịch sử có vai trò rất quan trọng trong
việc giáo dục bản sắc văn hóa, truyền thống dân tộc, hình thành thế giới quan,
tình cảm đạo đức, năng lực nhận thức cho học sinh trước những thách thức của
toàn cầu hoá nhằm tạo ra bản lĩnh công dân của đất nước khi tham gia quá trình
hội nhập quốc tế.
Trong quá trình dạy học bộ môn, ngoài các tiết học chính khoá thì hoạt
động ngoại khoá là rất thiết thực. Khi chất lượng của bộ môn Lịch sử đang ở
mức "báo động" thì hoạt động ngoại khoá được đề cập tới như là một trong
những phương pháp để đưa kết quả của việc học môn lịch sử ở nhà trường
THCS khả quan hơn, để học sinh có niềm yêu thích, hiểu về lịch sử hào hùng
của dân tộc , đất nước và quê hương mình.
Là một giáo viên bộ môn, tôi rất băn khoăn và suy nghĩ mình cần phải
làm gì để giúp học sinh yêu thích bộ môn lịch sử nói chung và chương trình lịch
sử địa phương nói riêng. Chính vì vậy, tôi đã mạnh dạn xin ý kiến chỉ đạo của

Ban giám hiệu nhà trường cho phép tổ chức buổi ngoại khoá về Lịch sử địa
phương Thanh Hoá. Buổi ngoại khoá được tổ chức đúng vào dịp toàn Đảng,
toàn quân, toàn dân Thanh Hoá kỷ niệm 70 năm lần đầu tiên Bác Hồ về thăm
tỉnh Thanh.
Buổi ngoại khoá "Em yêu lịch sử xứ Thanh" ở trường THCS Lam Sơn Thọ Xuân chúng tôi được tổ chức long trọng và thành công. Với kết quả đó, tôi
nhận thấy buổi ngoại khoá trong dạy học có sức hấp dẫn, không đơn thuần là sân
chơi giải trí bổ ích mà còn giúp học sinh dễ hiểu, dễ khắc sâu kiến thức, nắm
được một số kỹ năng quan trọng như: Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng vận động
nhanh nhẹn, khéo léo, kỹ năng hợp tác, kỹ năng ra quyết định. Điều đặc biệt

1


hơn cả là qua hoạt động ngoại khoá sẽ kích thích học sinh học tập, lĩnh hội tri
thức lịch sử một cách dễ dàng, củng cố kiến thức một cách vững vàng, tạo niềm
say mê hứng thú hơn trong các giờ học lịch sử. Không chỉ vậy, buổi ngoại khoá
còn giúp học sinh củng cố và có thêm hiểu biết về lịch sử xứ Thanh - Mảnh đất
địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống cách mạng. Nơi phát tích nhiều cuộc khởi
nghĩa lớn. Cái nôi sinh ra nhiều đời Vua, Chúa anh hùng. Chính vì vậy, từ bao
đời nay trong nhân gian có câu truyền miệng: "Vua xứ Thanh, Thần xứ Nghệ"
hay "Thanh cậy thế, Nghệ cậy thần"....
Từ đó, giúp học sinh biết trân trọng và tự hào về truyền thống lịch sử văn
hóa từ ngàn năm nay với những vị anh hùng dân tộc đã có công lớn trong việc
chống ngoại xâm, xây dựng đất nước hoà bình, thịnh trị. Đồng thời, học sinh có
niềm khát khao khám phá, biết đánh giá và nhận xét khái quát các sự kiện hay
nhân vật lịch sử nào đó, khiến các em yêu thích môn lịch sử. Đặc biệt là lịch sử
của quê hương Thanh Hoá. Bởi vậy tôi quyết định chia sẻ kinh nghiệm của mình
cho bạn bè, đồng nghiệp mong góp phần giúp môn Lịch sử đi đúng vị trí, chức
năng của nó. Nên tôi quyết định chọn đề tài "Em yêu lịch sử xứ Thanh"
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Giúp học sinh có thêm kiến thức địa phương, tạo hứng thú cho các tiết
học lịch sử địa phương nói riêng, lịch sử nói chung. Trong phân phối chương
trình THCS lớp 6 và 8 có 1tiết/ năm, lớp 7 và 9, mỗi khối có 2 tiết lịch sử địa
phương trong chương trình giảng dạy.
Tổ chức các tiết ngoại khoá về lịch sử, rèn luyện thêm kỹ năng sống cho
học sinh, kinh nghiệm cho giáo viên giảng dạy, làm phong phú hơn cho hoạt
động dạy học. Từ đó, học sinh nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của lịch
sử địa phương, đặc biệt là Lịch sử địa phương Thanh Hoá.
Làm cho tiết học bớt khô khan, nặng nề mà trở nên nhẹ nhàng, sinh động,
hấp dẫn, hiệu quả đồng thời tạo cho học sinh hứng thú trong giờ học. Rèn cho
học sinh những kỹ năng cơ bản của bộ môn.
1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tượng:
Đối tượng nghiên cứu: Cách thức tổ chức hoạt động ngoại khoá: "Em yêu
lịch sử xứ Thanh".
Khách thể: Học sinh THCS từ lớp 6 đến lớp 9.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu:
Tập trung kiến thức trong phần lịch sử địa phương Thanh Hoá nói riêng
và lịch sử trong chương trình THCS nói chung.
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu tài liệu liên quan đến lịch sử
nói chung và lịch sử địa phương nói riêng.
Phương pháp tham vấn: Vấn đáp, thăm dò học sinh.

2


Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan: Tranh ảnh, tư liệu, công nghệ
thông tin....
Phương pháp thực nghiệm: Tiến hành tổ chức ngoại khoá.

Phương pháp đối sánh: Đối chiếu, so sánh kết quả trước và sau khi tổ
chức buổi ngoại khoá.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Đánh giá, rút kinh nghiệm sau buổi
ngoại khoá.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Môn lịch sử ngoài nhiệm vụ góp phần vào việc thực hiện mục tiêu đào
tạo của nhà trường nói chung là cung cấp kiến thức cơ bản khoa học lịch sử,
ngoài ra, còn giáo dục những phẩm chất tốt đẹp của dân tộc, lòng yêu nước, biết
ơn tiền nhân hoài bão và ý chí xây dựng đất nước cho các thế hệ tiếp theo. Đặc
biệt, trong giai đoạn mở cửa hiện nay, môn lịch sử còn đảm nhận trách nhiệm
bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, qua thời gian dài mặc
dù Bộ giáo dục đào tạo cũng như giáo viêndạy môn lịch sử đã rất cố gằng trong
việc cải tiến, đổi phương pháp dạy học lịch sử nhưng do nhiều yếu tố nên chưa
thực sự lôi cuốn học sinh. Tổ chức ngoại khoá vừa củng cố, khắc sâu những kiến
thức, sự kiện, địa danh lịch sử đã học vừa cung cấp thêm những thông tin, tư
liệu về lịch sử mới mà các em chưa biết, chưa rõ về lịch sử Thanh Hoá.... Điều
đó làm tăng sự hấp dẫn thu hút của học sinh.
Trong thư gửi cán bộ phụ trách thiếu nhi tháng 11 năm 1949, Bác Hồ căn
dặn: "Phải giữ toàn vẹn cá tính vui vẻ, hoạt bát, tự nhiên, tự động, trẻ trung của
chúng.... trong lúc học cũng cần cho chúng vui, trong lúc vui cũng cần cho
chúng học. Ở nhà, ở trường, ở xã hội chúng đều học". Lời dạy của Bác cho đến
nay vẫn rất gần và sống động trong thực tiễn giảng dạy. Bên cạnh việc dạy chữ,
cần tổ chức cho các em vui chơi. Hoạt động ngoại khoá cũng là một hình thức
giáo dục vui vẻ, nhẹ nhàng mà hiệu quả. Thông qua việc tìm hiểu kiến thức lịch
sử, đặc biệt là lịch sử địa phương, giúp các em học sinh có nhiều hiểu biết để
xây dựng những tìm cảm tốt đẹp, lòng yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc, lòng
biết ơn các thế hệ anh hùng đã hi sinh thân mình vì tổ quốc.... Qua buổi ngoại
khoá, các em học sinh được hoà mình vào tập thể, được giao lưu, học tập, được
tìm hiểu các kiến thức có nội dung phong phú để từ đó hướng các em tới chuẩn

mực đạo đức, những hiểu biết về văn hóa mà các cấp, các ngành làm công tác
giáo dục mong muốn.
2.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SKKN
2.2.1. Thuận lợi:
* Giáo viên :
Được đào tạo chính ban, tâm huyết, có trách nhiệm nghề nghiệp, luôn đổi
mới phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học bộ môn lịch sử.

3


Bản thân đã cùng tổ chuyên môn tổ chức một số buổi ngoại khóa về Văn
học nên nắm được cách thức tiến hành một chương trình ngoại khóa.
* Học sinh :
Học sinh Trường THCS Lam Sơn nằm trên địa bàn Thị trấn Lam Sơn, học
sinh luôn được tạo mọi điều kiện để học tập, có năng lực, say mê tìm hiểu các
nguồn tài liệu liên quan đến bộ môn lịch sử.
Sinh ra trên mảnh đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, vì vậy học sinh
thường xuyên được giáo dục, tuyên truyền truyền thống lịch sử nói chung, lịch
sử Thanh Hoá nói riêng.
2.2.2. Khó khăn
Trong cuộc sống kinh tế thị trường ngày nay khi hầu hết các giá trị đều
quy đổi thành hàng hoá, tiền bạc và lợi nhuận thì kiến thức từ các môn tự nhiên
được các bậc phụ huynh và học sinh hết sức đề cao. Ngược lại, các môn khoa
học xã hội đặc biệt là các môn học sử dụng kiến thức dài khó thuộc như: Sử, địa,
giáo dục công dân v.v.... thì học sinh chỉ học cho qua loa, đại khái, thậm chí còn
cảm thấy "chán ngán" nếu như giáo viên dạy môn đó không cải tiến phương
pháp dạy - học theo lối truyền thống "đọc - chép". Câu hỏi: "Học lịch sử để làm
gì ?" cũng được quy về giá trị lợi ích mà nó đem lại. Điều này cũng được phản
ánh rõ nét nhất bằng các kỳ thi THPT và kỳ thi Đại học, Cao đẳng những năm

gần đây, số học sinh bị điểm 0 môn lịch sử ngày càng nhiều là điều chúng ta dễ
hiểu.
Ở các trường THPT nói chung hiện nay, phần đa học sinh còn lười học và
chưa có sự say mê môn lịch sử, ngay cả khi hỏi đến những mốc quan trọng nhất
của lịch sử dân tộc nhiều em cũng không trả lời được, khi được giải đáp về câu
hỏi đó thì cũng không hiểu gì về sự kiện lịch sử ấy, đâu đó còn xem nhẹ bộ môn
lịch sử.
Việc gây hứng thú học tập cho học sinh nói chung, giúp học sinh yêu
thích môn lịch sử nói riêng không phải lúc nào cũng được chú ý thường xuyên.
Đây không phải và vấn đề mới nhưng để thực hiện tốt thật không dễ dàng chút
nào. Hơn nữa, xuất phát từ thực tế hiện nay, nước ta mở rộng giao lưu văn hoá
với nước ngoài. Một số thanh thiếu niên đã quên đi nét văn hoá truyền thống của
quê hương hoặc hiểu biết rất sơ sài về lịch sử địa phương mình. Để giúp các em
yêu thích về lịch sử đặc biệt là lịch sử địa phương, ngoài việc đổi mới phương
pháp dạy - học, trong các giờ chính khoá thì việc tổ chức các buổi ngoại khoá sẽ
giúp học sinh nhớ nhanh, nhớ lâu và vận dụng trong các bài học sẽ đạt chất
lượng, hiệu quả hơn rất nhiều. Đồng thời, sẽ khơi dạy đạo lý "Uống nước nhớ
nguồn" ở mỗi học sinh. Cuộc thi: "Em yêu lịch sử xứ Thanh" ở trường THCS
Lam Sơn đã lôi cuốn rất nhiều học sinh toàn trường tham gia.
2.3. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
2.3.1. Giải pháp chung

4


Qua đề tài nay tôi chỉ chia sẻ kinh nghiệm về cách thức tổ chức buổi
ngoại khóa nói chung và buổi ngoại khóa " Em yêu Lịch sử xứ Thanh ” nói
riêng. Với các bước thực hiện:
Một là: Thiết kế nội dung chương trình cần phải đảm bảo đúng đường lối
quan điểm của Đảng và nhà nước, bám sát vào lịch sử xứ Thanh và thể hiện

"tính vừa sức" đối với học sinh.
Hai là: Chọn hình thức tổ chức sân chơi phù hợp với điều kiện cơ sở vật
chất nhà trường
Ba là: Chọn nội dung câu hỏi rõ ràng, ngắn gọn, học sinh dễ tìm nguồn tư
liệu tham khảo, phù hợp kĩ năng cần rèn luyện cho học sinh.
Bốn là: Hình thức tổ chức cần khoa học, gọn nhẹ, phù hợp với đặc điểm
tâm sinh lý học sinh: "Học mà chơi, chơi mà học".
Năm là:Trang thiết bị cần thiết phục vụ cho buổi ngoại khoá phải đảm bảo
về mặt thẩm mĩ, thu hút, gây ấn tượng đối với học sinh.
Sáu là: Xây dựng kế hoạch tổ chức buổi ngoại khoá cụ thể: thời gian, số
lượng học sinh tham gia (Phối hợp giáo viên chủ nhiệm để lựa chọn học sinh
tham gia cuộc thi).
Bảy là: Khi tổ chức sân chơi, giáo viên là trọng tài cần công bằng, khách
quan, chính xác.
2.3.2. Hình thức tổ chức cuộc thi: "Em yêu lịch sử xứ Thanh"
2.3.2.1. Chuẩn bị:
a) Về phía giáo viên:
Phân công các thầy cô giáo trong tổ Khoa học xã hội là chủ yếu, ra câu
hỏi và đáp án liên quan đến lịch sử địa phương Thanh Hoá .
Kẻ 84 ô vuông tương ứng 84 thí sinh dự thi (các thầy - cô dạy Thể dục
phụ trách).
Người dẫn chương trình:
+ Chuẩn bị lời dẫn.
+ Chuẩn bị nội dung và đáp án các câu hỏi liên quan ....
Các phương tiện hỗ trợ gồm
- Máy chiếu (đồng chí phụ trách môn Tin học chuẩn bị).
- Chuông báo hiệu (giờ bắt đầu thi và kết thúc do đồng chí Tổng phụ trách
Đội thực hiện).
- Cắt chữ, treo phông (đồng chí phụ trách môn Mĩ thuật chịu trách nhiệm
thực hiện).

- Văn nghệ chào mừng (do đồng chí phụ trách môn Âm nhạc chuẩn bị).

5


- Ban giám khảo (Là các thầy cô trong Ban giám hiệu nhà trường, Tổng
phụ trách, tổ trưởng tổ xã hội).
- Thư ký:

+ 01 giáo viên bên tổ Khoa học tự nhiên.
+ 01 giáo viên bên tổ Khoa học xã hội.

+ Tập trung và quản lý học sinh: Đồng chí giáo viên phụ trách môn Thể dục.
+ Trang phục cho giáo viên:

Nam: Comlê, cà vạt.
Nữ:

Áo dài.

b) Về phía học sinh:
Mỗi lớp có 6 học sinh đại diện tham gia cuộc thi. Học sinh được lựa chọn
từ các lớp. Học sinh tìm hiểu tự tìm, đọc tài liệu liên quan tới cuộc thi.
Trang phục: Học sinh mặc đồng phục của trường.
Mỗi lớp tự trang trí mũ đội, băng rôn cho lớp mình.Mỗi học sinh tham dự
chuẩn bị 1 bảng con, phấn viết và giẻ lau.
Yêu cầu đối với học sinh:
- Có mặt đầy đủ, đúng giờ, ngồi đúng số báo danh của mình, phải tuyệt
đối nghiêm túc, trung thực trong cuộc thi.
- Khi bị loại khỏi cuộc thi, thí sinh đó phải nhanh chóng rời khỏi sân chơi

về vị trí tập kết ban đầu.
- Thí sinh nào phạm quy cũng bị loại khỏi cuộc chơi.
- Cổ động viên của các lớp ngồi nghiêm túc theo vị trí đã quy định. Cổ
động nhiệt tình ,có văn hóa.
2.3.2. Cách thức tổ chức
a) Thể lệ cuộc thi
- Các thí sinh ngồi theo thứ tự số báo danh đã quy định.
- Hình thức thi: Học sinh trả lời nhanh vào bảng trong vòng 20giây. Khi
chuông báo hiệu hết giờ trả lời các em giơ đáp án của mình lên và giữ nguyên vị
trí, nếu em nào sai đáp án hoặc chưa có đáp án kịp thời sẽ bị loại. Những em bị
loại sẽ nhanh chóng trở về vị trí tập kết ban đầu.
b) Nội dung câu hỏi gồm:
30 câu hỏi liên quan đến lịch sử địa phương Thanh Hoá trên tất cả các lĩnh
vực. Học sinh sẽ lần lượt trả lời các câu hỏi đó theo sự điều khiển của người dẫn
chương trình. Sau mỗi câu hỏi, người phụ trách máy chiếu sẽ đưa nội dung câu
hỏi để học sinh tiện theo dõi. Sau 20 giây, cùng với kết quả học sinh, máy chiếu
sẽ công bố đáp án. Sau đó người dẫn tuyên bố đáp án đúng vfa giúp các em hiểu
thêm về các sự kiện này.
c) Tổ chức cuộc thi: "Em yêu lịch sử xứ Thanh"

6


Câu 1: Đây là câu nói nổi tiếng của nhân vật lịch sử nào ở nước ta ?
“Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình ở biển
khơi, đánh đuổi quân Ngô giành lại giang sơn, cưỡi ách nô lệ, đâu chịu khom
lưng làm tì thiếp cho người”.
Đáp án: BÀ TRIỆU (Bà Triệu tên là Triệu Thị Trinh, em gái của Triệu Quốc
Đạt - Một hào trưởng lớn. Bà là người có sức khỏe, giỏi võ nghệ và có chí lớn. Mỗi
lần ra trận, Triệu Thị Trinh thường mặc áo giáp đồng, đi guốc ngà, cài trâm vàng, oai

phong lẫm liệt. Quân Ngô khiếp sợ phải thốt lên: "Vung giáo chống hổ dễ, giáp mặt
vua Bà khó").
Câu 2: Động Từ Thức tại Nga Sơn Thanh Hoá có tên gọi khác là gì ?
Đáp án: Động Từ Thức còn gọi là động Bích Đào (Động Từ Thức Động Bích Đào là một hệ thống hang động núi đá vôi với nhiều nhũ đá được gắn
liền với truyền thuyết Từ Thức gặp tiên. Động nằm trên địa bàn xã Nga Thiện,
huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hoá. Điều đặc biệt nhất ở nơi này không chỉ bởi vẻ
đẹp của thạch nhũ mà còn bởi câu chuyện tình lãng mạn được xây đắp từ trí
tưởng tượng vô cùng phong phú giữa người và tiên: chàng Từ Thức và nàng tiên
Giáng Hương. Phía dưới vòng cung của động chính có một nhũ đá toả xuống
trông như một trái đào tiên, nên động còn được gọi là động Bích Đào. Gắn liền
bởi tích hay, động đẹp, nơi đây từ lâu đã trở thành điểm đến không thể bỏ qua
của nhiều tao nhân, mặc khách).

7


Câu 3: Ông là ai ?
"Ai người thay mặt vua Lê
Khoác áo long bào ngạo nghễ xông ra"
Đáp án: LÊ LAI (Lê Lai mất ngày 29/04/1418 là một viên tướng nổi
tiếng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, có công lao giúp đỡ Lê Thái Tổ gây dựng
sự nghiệp. Câu chuyện ông hy sinh thân mình cứu Lê Lợi thoát khỏi vòng vây
quân Minh được truyền tụng gọi là "Lê Lai cứu chúa").

Đền thờ Trung túc Vương Lê Lai
Câu 4: Căn cứ của cuộc khởi nghĩa Ba Đình (1886) diễn ra ở đâu ?
ĐÁP ÁN: Ở ba làng: Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mỹ Khê - huyện Nga Sơn
(Di tích lịch sử chiến khu Ba Đình, cách trung tâm huyện Nga Sơn 4 km về phía
Tây Bắc thuộc xã Ba Đình, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hoá được xếp hạng Di tích lịch
sử cấp quốc gia. Căn cứ Ba Đình được xây dựng trên địa bàn 3 làng: Mĩ Khê, Thượng

Thọ, Mậu Thịnh. Vào mùa mưa, căn cứ này trông như một hòn đảo nổi giữa cánh đồng
nước mênh mông, tách biệt với các làng khác. Căn cứ này gọi là Ba Đình vì mỗi làng có
một cái đình, từ làng này có thể nhìn thấy đình của 2 làng kia. Mỗi làng chỉ có một con
đường độc đạo đi vào).
Câu 5: Tên Thanh Hóa có từ đời Vua nào ?
Đáp án: Vua Lí Công Uẩn.
(Chia nước làm 24 lộ, có Thanh Hóa lộ – Thanh: trong sạch, Hóa: Biến hóa).

8


Câu 6: Bia Vĩnh Lăng thuộc khu di tích lịch sử Lam Kinh do ai soạn ?
Đáp án: Nguyễn Trãi (tháng 10 năm Quí Sửu).

Câu 7: Làng cổ nào của xứ Thanh được xem như một niên biểu về sự
phát triển liên tục từ buổi các vua Hùng dựng nước cho đến thời hiện đại ?
Đáp án: Làng cổ Đông Sơn (Đây là làng Việt cổ có vị trí rất lớn, đại diện
cho cả một giai đoạn lịch sử văn minh Đông Sơn - trống đồng Đông Sơn)
Câu 8: Ai là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống quân Minh xâm lược
thế kỷ thứ XV ?
Đáp án: Lê Lợi (Lê Thái Tổ).

9


Câu 9: Ai là người có công giải phóng thành Đại La năm 931, đánh thắng
giặc ngoại xâm, xây dựng nền độc lập tự chủ, kết thúc 1000 năm đô hộ của
phương Bắc ?
Đáp án: Dương Đình Nghệ (ông là một hào trưởng lâu đời ở Ái Châu,
thuộc dòng họ tuấn tú, hào kiệt, có tinh thần yêu nước nồng nàn, sâu sắc, bất

chấp mọi gian khổ hy sinh).
Câu 10: Ai là vị vua đầu tiên của nhà Tiền Lê ?
Đáp án: Vua Lê Đại Hành (Lê Hoàn không chỉ là một vị hoàng đế có
những đóng góp to lớn trong việc chống quân Tống phương Bắc, quân Chiêm
phương Nam, giữ gìn và củng cố nền độc lập dân tộc mà còn có nhiều công lao
trong sự nghiệp ngoại giao, xây dựng và kiến tạo đất nước Đại Cồ Việt).
Câu 11: Ai là người phát minh ra súng Thần Cơ ?
Đáp án: Hồ Nguyên Trừng (con trai Hồ Quý Ly, ông là người sáng tạo ra
phương pháp làm súng "thần cơ thương pháo" loại súng này được đúc bằng sắt
hoặc đồng, có nhiều kích cỡ).
Câu 12: Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Ba Đình (1886) là ai ?
Đáp án: Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Ba Đình là Phạm Bành và Đinh Công Tráng
(Để chuẩn bị chiến đấu lâu dài, Đinh Công Tráng đã họp các tướng lĩnh, trình bày kế
hoạch xây dựng căn cứ Ba Đình. Việc xây thành ông giao cho Đốc Thuế chỉ huy. Việc
huy động dân phu và nguyên liệu giao cho tướng khác. Nhân dân ở các làng quanh Ba
Đình hết lòng ủng hộ nghĩa quân).

Phạm Bành và Đinh Công Tráng

10


Câu 13: Đội du kích Ngọc Trạo được thành lập ngày 19/9/1941 gồm bao
nhiêu người ?
Đáp án: 21 người (Ngày 19/9/1941 tại Hang Treo huyện Thạch Thành,
trong ánh đuốc bập bùng và dưới lá cờ đỏ sao vàng, đội du kích Ngọc Trạo tiền
thân của lực lượng vũ trang cách mạng tỉnh Thanh Hoá chính thức được thành
lập gồm 21 chiến sĩ do đồng chí Đặng Châu Tuệ chỉ huy trước sự góp mặt của
đồng chí đặc phái viên xứ uỷ Bắc Kì. Những chiến sĩ đầu tiên của lực lượng vũ
trang Thanh Hoá đã tuyên thệ tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng,

với dân tộc. Chỉ một tuần sau khi được thành lập đội du kích Ngọc Trạo đã phát
triển lên tới 40 người, sau một tháng lên tới 83 người. Hiện nay Ngọc Trạo là
một chiến khu cách mạng cấp quốc gia, là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống
yêu nước và cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau).
Câu 14: Chi bộ cộng sản đầu tiên của huyện Thọ Xuân được thành lập
vào ngày, tháng, năm nào ?
Đáp án: 20/07/1930 (Ngày 20/7/1930) tại làng Yên Trường, xã Thọ Lập,
huyện Thọ Xuân, chi bộ cộng sản đầu tiên của huyện Thọ Xuân được thành lập
gồm 7 đồng chí. Hội nghị bầu đồng chí Lê Văn Sĩ làm bí thư chi bộ.

Câu 15: Người con nào của Thanh Hóa nổi tiếng với giai thoại hi sinh
thân mình để cứu pháo trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
Đáp án: Tô Vĩnh Diện (quê Triệu Sơn, Thanh Hóa, hi sinh thân mình để
cứu pháo trong chiến dịch Điện Biên Phủ, được phong tặng danh hiệu anh hùng
lực lượng vũ trang nhân dân).
Câu 16: Kể tên các liệt sĩ được phong tặng danh hiệu: Anh hùng lực
lượng vũ trang Thanh Hoá trong kháng chiến chống Pháp ?

11


Đáp án: 5 liệt sĩ đó là: Liệt sĩ Tô Vĩnh Diện, liệt sĩ Trương Công Man,
liệt sĩ Trần Đức, liệt sĩ Lê Công Khai, liệt sĩ Lò Công Bường.
Câu 17: Cây cầu huyền thoại biểu trưng cho ý chí, tinh thần anh dũng của
người Thanh Hóa thời chống Mĩ có tên gọi là gì ?
Đáp án: Cầu Hàm Rồng (là tượng đài về chủ nghĩa anh hùng cách mạng
của nhân dân và thanh niên Việt Nam; một biểu tượng trước toàn thế giới về sự
thất bại về chính sách xâm lược và hiếu chiến của đế quốc Mĩ).
Câu 18: Câu nói “Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến đánh quân thù” là
của ai ?

Đáp án: Lê Mã Lương (thiếu tướng Lê Mã Lương quê huyện Nông Cống,
tỉnh Thanh Hóa. Ông là một vị tướng được mọi người nhớ đến bởi những chiến
công hiển hách mà còn nhớ đến vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân ở tuổi
21 với câu nói nổi tiếng “Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến đánh quân thù”.
Câu 19: Em hãy kể tên người nữ anh hùng lực lượng vũ trang Thanh Hoá
có kì tích vác 2 thùng đạn nặng tới 98 kg trong kháng chiến chống Mĩ ?
Đáp án: Anh hùng Ngô Thị Tuyển (với kì tích của mình, ngày 1/1/1967
bà được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang).

Câu 20: Người anh hùng Thanh Hoá tuổi thiếu niên liều mình cứu 2 em
nhỏ trong kháng chiến chống Mĩ. Anh là ai ?
Đáp án: Nguyễn Bá Ngọc (Hy sinh rạng sáng ngày 5/4/1965).
Câu 21: Thắng cảnh nào ở Sầm Sơn là biểu tượng của tình thuỷ chung, là
khát khao hạnh phúc, được sống trong tình yêu ?

12


Đáp án: Hòn Trống Mái (Hòn Trống Mái - biểu tượng thuỷ chung của
tình yêu giữa chàng trai tên Ngư Phủ và một tiên nữ đội lốt cò).

Câu 22: Bác Hồ kính yêu đã về thăm tỉnh Thanh Hóa mấy lần ?
Đáp án: 4 lần.
+ Ngày 20/2/1947 sau kháng chiến toàn quốc bùng nổ chưa tròn 2 tháng Bác Hồ đã về thăm Thanh Hóa lần đầu tiên. Sáng hôm đó Bác nói chuyện với
hơn 40 cán bộ chủ chốt của tỉnh Thanh Hóa tại núi Rừng Thông huyện Đông
Sơn.
+ Lần thứ hai Bác về thăm Thanh Hóa trong 2 ngày 13,14/6 / 1957. Bác
Hồ đã nói chuyện tại thị xã với gần 4.000 đại biểu các tầng lớp nhân dân hân
hoan chào đón Người.
+ Ba năm sau, trong 3 ngày từ ngày 17 đến ngày 19/7/1960 Bác Hồ lại về

thăm Thanh Hóa lần thứ 3. Lần này Người rất vui, trên đường từ thị xã Thanh
Hóa xuống Sầm Sơn, Bác tức cảnh đọc tặng Thanh Hóa hai câu thơ ứng tác:
"Tỉnh Thanh biển bạc rừng vàng
Ruộng đồng man mác, xóm làng liên miên".
+ Hơn một năm sau, Bác Hồ lại vào thăm Thanh Hóa lần thứ tư trong 2
ngày 11,12/12/1961. Buổi sáng ngày 11 Bác đi thăm HTX Nông nghiệp tiên tiến
Yên Trường thuộc huyện Yên Định.
Câu 23: Khu di tích lịch sử Lam Kinh được Thủ tướng Chính phủ công
nhận là di tích Quốc gia đặc biệt vào ngày, tháng, năm nào ?
Đáp án: 27/7/2012.

13


Câu 24: Suối Hiêu thuộc xã nào, huyện nào của tỉnh Thanh Hoá
Đáp án: Suối Hiêu, thuộc xã Cổ Lũng, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hoá
(Nằm trong vũng lõi khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Đây là điểm đến yêu
thích của dân phượt và các du khách nước ngoài ưa du lịch khám phá trong vài
năm nay. Đến Pù Luông mùa lúa chín, cung đường dài 25 km từ thị trấn Cành
Nàng đến bản Hiêu rất đẹp. Nơi đây nổi tiếng với dòng suối Hiêu có thể biến
cây thành đá. Do chứa một lượng đá vôi lớn, nên nước suối Hiêu làm vôi hoá
những bộ rễ cây nằm dưới lòng suối. Nước suối trong, mát lạnh mùa hè và ấm
áp vào mùa đông).
Câu 25: Trò diễn dân gian nào ở Thọ Xuân được công nhận là di sản văn
hoá phi vật thể quốc gia ngày 06/03/2017 ?
Đáp án: Trò Xuân Phả.

14

Câu 26: Tổ khúc múa đèn có nguồn gốc từ đâu ?
Đáp án: Làng Viên Khê - Đông Anh - Đông Sơn - Thanh Hoá (tổ khúc
múa đèn Đông Anh do những người dân chân lấm tay bùn sáng tạo nên nhằm
phục vụ nhu cầu sản xuất qua các thời vụ, nói lên ước mơ mưa thuận gió hoà,
mùa màng bội thu và tình yêu đôi lứa).
Câu 27: Đền Cửa Đạt thuộc huyện Thường Xuân - Thanh Hoá thờ vị anh
hùng nào trong phong trào Cần Vương chống Pháp ?
Đáp án: Anh hùng Cầm Bá Thước (đáp ứng tiếng gọi kháng chiến dưới
cờ nghĩa của Phan Đình Phùng, ông cầm đầu các đội quân thuộc tỉnh Thanh
Hoá. Sau đó ông tham gia khởi nghĩa Tống Duy Tân. Chính ông đã chủ trương
kinh tài bằng cách đem ngọc quế để nghĩa Đảng bán lấy tiền mua quân lương,
khí giới).
Câu 28: "Chiến hạm nổi" là danh của hòn đảo nào của Thanh Hoá trong
thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước ?
Đáp án: Đảo Hòn Mê (đảo Hòn Mê với tên gọi cổ là "thập bát mã sơn"
tức mười tám hòn đảo lớn, nhỏ tạo thành 3 cụm đỏ, như 1 đàn tuấn mã đang lao
mình. Đảo Mê là vị trí tiền tiêu, là chiến hạm nổi, ngăn chặn quân địch tấn công
từ biển vào đất liền).

Câu 29: Dân tộc Mường - Thanh Hoá có bộ sử thi nổi tiếng. Em hãy cho
biết tên của bộ sử thi đó ?
Đáp án: Sử thi "Đẻ đất, đẻ nước" (là thiên sử thi thần thoại của người
Mường - một dân tộc thiểu số hiện cư trú chủ yếu ở tỉnh Hoà Bình và Thanh
Hoá. "Đẻ đất, đẻ nước" kể lại những sự việc ở trần gian từ khi khai thiên lập địa,
khi vũ trụ còn là một khối hỗn mang đến khi bản mường đượng ổn định).

15


Câu 30: Thành Nhà Hồ được UNESCO công nhận là di sản Văn hóa thế

giới vào ngày, tháng, năm nào ?
Đáp án: 27/6/2011.

* Hết câu hỏi số 25, trên sân còn lại 56 thí sinh.
* Hết câu số 30, số thí sinh còn lại là 4 em.
* 4 em học sinh còn lại tham gia trả lời tiếp câu hỏi của Ban giám hiệu để
tìm ra thí sinh xuất sắc nhất cuộc thi.
Câu 1: Ông là vị Vua nào của triều Hậu Lê ?
"Trị vì đất nước thanh bình
Kính thầy trọng đạo trọn tình vua tôi"
* Đáp án: Vua Lê Hiến Tông.
- Sau câu hỏi thứ nhất: Còn lại 3 em trên sân thi đấu.
Câu 2: Ông là ai ? Quê ở đâu ?
Người có học vị Bảng nhãn và là tác giả của cuốn "Đại Việt sử ký" ?
* Đáp án: Ông là Lê Văn Hưu quê ở Thiệu Hoá, Thanh Hoá.
Câu 3: Ông là ai ? Quê ở đâu ?
Là người soạn thảo bài hịch kêu gọi quần thần phế bỏ Vua Lê Uy Mục ?
* Đáp án: Ông chính là Lương Đắc Bằng, quê ở Hoằng Hoá, Thanh Hoá.
Sau câu hỏi thứ hai: Trên sân thi đấu còn lại 2 em học sinh. Ở câu hỏi thứ
ba em Nguyễn Ngọc Sơn lớp 7C trả lời chính xác. Như vậy, cuộc thi: "Em yêu
lịch sử xứ Thanh" có 40 giải khuyến khích, 4 giải ba, 1 giải nhì đó là em: Phạm
Thị Thu Giang - Lớp 8A và 1 giải nhất đó là em: Nguyễn Ngọc Sơn - Lớp 7C.

16


2.4. HIỆU QUẢ CÚA SKKN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC,
ĐỐI VỚI BẢN THÂN, ĐỒNG NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG
2.4.1. Với việc tổ chức hoạt động ngoại khoá "Em yêu lịch sử xứ
Thanh" tôi thấy: Trong các tiết học lịch sử nói chung, lịch sử địa phương nói

riêng sôi động, học sinh hiểu bài, hứng thú hơn. Đa số các em đều thích tìm hiểu
kiến thức lịch sử. Sau đây là kết quả đối chứng ở học sinh khối 7 về kiến thức
lịch sử địa phương Thanh Hoá.
* Trước khi tổ chức ngoại khóa :
Lớp (sĩ số)
N.Dung
không thích
thích
rất thích

7A (38)
7B (38)
7C (39)
Số
Tỉ lệ
Số
Tỉ lệ
Số
Tỉ lệ
lượng (%) lượng (%) lượng (%)
17
45
19
50
15
38
18
47
15
39

19
49
3
8
4
11
5
13

* Sau khi tổ chức ngoại khóa :
Lớp (sĩ số)
N.Dung
không thích
thích
rất thích

7A (38)
7B (38)
7C (39)
Số
Tỉ lệ
Số
Tỉ lệ
Số
Tỉ lệ
lượng (%) lượng (%) lượng (%)
7
18
6
16

5
13
23
61
24
63
21
62
8
21
8
21
10
25

Theo chủ trương kế hoạch của UBND tỉnh – Sở GD&ĐT Thanh hóa phát
động tổ chức cuộc thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh” đến tất cả các cấp học.
Hưởng ứng cuộc thi đó Phòng GD&ĐT tổ chức cuộc thi này, bản thân tôi đã
được chuẩn bị, hướng dẫn, tập luyện học sinh nên các em hưởng ứng nhiệt tình
và thu được nhiều kết quả.
2.4.2. Kết quả đạt được trong cuộc thi viết bài về: "Em yêu lịch sử xứ
Thanh" do trường, huyện và tỉnh Thanh Hoá tổ chức.
Cấp

Nhất

Nhì

Ba

Khuyến
khích

Tỉ lệ

Cấp trường

1

1

7

11

100

Cấp huyện

1

7

1

100

2

5

100

Cấp tỉnh

17

%


3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. KẾT LUẬN
Lịch sử địa phương là một phần của lịch sử dân tộc, góp phần quan trọng
trong việc giáo dục truyền thống cách mạng, tình yêu quê hương, đất nước cho
thế hệ trẻ mà đặc biệt là lứa tuổi học đường, nhằm khơi dậy trong các em lòng tự
hào về lịch sử xứ Thanh anh hùng. Từ đó các em có ý thức phấn đấu học tập, rèn
luyện góp phần xây dựng quê hương đất nước "Vì mục tiêu dân giàu nước
mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh", đưa nước ta vững bước tiến lên
CNXH. Như vậy, qua việc sưu tầm tài liệu lịch sử địa phương, tôi nhận thấy việc
sưu tầm nghiên cứu tài liệu lịch sử địa phương là rất cần thiết trong các tiết dạy
học lịch sử địa phương ở các khối lớp trong nhà trường THCS nói chung và
trường T.H.C.S Lam Sơn nói riêng và đặc biệt thích hợp cho việc tổ chức các
buổi ngoại khoá về lịch sử cho học sinh. Thanh Hoá là vùng đất "Địa linh nhân
kiệt", nơi có nhiều di tích lịch sử như: Thành nhà Hồ, lăng và đền Bà Triệu, đền
thờ Lê Hoàn, di tích lịch sử Lam Kinh, chiến khu Ngọc Trạo, Hàm Rồng .... Khi
sưu tầm nghiên cứu các vấn đề trên chúng ta nên kết hợp với các tổ chức khác
như nhà trường, tổ Khoa học xã hội, tổ chức Đoàn, Đội .... để thực hiện các
buổi ngoại khoá hàng năm. Đồng thời, qua việc hướng dẫn cho học sinh tham
gia sưu tầm tài liệu đã khích lệ tinh thần ham học hỏi, hăng say tìm hiểu truyền
thống lịch sử địa phương và có ý thức trân trọng, bảo vệ những di sản văn hóa

đó.
Với mục tiêu thực hiện tốt các cuộc vận động: "Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh" và cuộc vận động "Mỗi thầy cô giáo là tấm
gương đạo đức, tự học và sáng tạo" cùng với phong trào "Xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực", bản thân tôi với tư cách là một giáo viên bộ môn,
tôi luôn tìm hiểu phương pháp dạy học sao cho học sinh có thể nắm bắt kiến
thức một cách dễ hiểu nhất giúp các em có hứng thú bộ môn tránh được áp lực
khi học. Qua đề tài này, tôi đã cùng với đồng nghiệp góp phần nhỏ vào việc
nâng cao chất lượng dạy học môn lịch sử thể hiện qua những kết quả đã đạt
được ở các bài dự thi : "Em yêu lịch sử xứ Thanh" do Tỉnh Thanh Hóa phát
động đạt giải cao cấp trường, cấp huyện và cấp tỉnh. Điều đáng quý nhất là ý
thức học tập bộ môn lịch sử của học sinh được nâng lên rất nhiều. Trong quá
trình thực hiện đề tài, với thời lượng cho phép nên không tránh khỏi những thiếu
sót, tôi rất mong các quý thầy cô góp ý để đề tài tổ chức hoạt động ngoại khoá:
"Em yêu lịch sử xứ Thanh" của tôi được hoàn thiện hơn.
3.2. KIẾN NGHỊ
* Đối với cấp trên:
- Hỗ trợ thêm các nguồn tư liệu về lịch sử địa phương Thanh Hoá.
- Tổ chức sân chơi rộng về tìm hiểu kiến thức lịch sử địa phương để các
trường được giao lưu, học hỏi lẫn nhau.
- Cần tăng cường số tiết học lịch sử địa phương trong các giờ chính khoá.

18


* Về phía nhà trường:
- Cần tuyên truyền sâu rộng về lịch sử nói chung và lịch sử địa phương
Thanh Hoá nói riêng thông qua hoạt động ngoại khoá nhiều hơn nữa ở các tiết
giáo dục ngoài giờ lên lớp, tiết chào cờ hàng tuần.
- Thường xuyên tổ chức các chuyên đề để nâng cao chất lượng môn Lịch Sử.

- Ngoài những kiến thức có trong sách giáo khoa, người giáo viên cần
không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, tiếp cận sự kiện mới nhất
để truyền tải cho học sinh. Đồng thời phải luôn luôn đổi mới cách thức dạy học
phù hợp giúp học sinh hăng say tìm hiểu và vận dụng.

XÁC NHẬN CỦA

Thanh Hóa, ngày 25 tháng 05 năm 2017

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết không sao chép nội dung
của người khác.
Người thực hiện

Lê Thị Hồng Quyên

19