VAI TRÒ của KHOA học xã hội và NHÂN văn QUÂN sự

VAI TRÒ CỦA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN QUÂN SỰ
TRONG VIỆC BỒI DƯỠNG, RÈN LUYỆN BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CHO ĐỘI NGŨ HỌC VIÊN TRONG CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI
Khoa học xã hội và nhân văn (KHXHNV) là hệ thống tri thức phản ánh
những quy luật hình thành vận động và phát triển của xã hội và con người.
Ngày nay cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại không những đã tạo ra
sự biến đổi sâu sắc trong công nghệ sản xuất mà còn tác động rất lớn đến lĩnh vực
chính trị xã hội trong lối sống, trong ý thức tư duy của con người, đặt vai trò vị ví
của nguồn lực con người, yếu tố con người là trung tâm, động lực và là mục tiêu
của sự phát triển bền vững.
Quan điểm của Đảng ta về phát triển KHXHNV, coi KHXHNV là công cụ sắc
bén trong đổi mới nhận thức, đổi mới phương pháp tư duy, xây dựng ý thức xã hội
và nhân cách con người XHCN. Đồng thời phải xây dựng và phát triển nguồn lực
con người cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) theo định hướng
XHCN.
Đảng ta luôn quan tâm đến việc nghiên cứu KHXHNV vì nó là cơ sở tư tưởng
chỉ đạo phương hướng phát triển xã hội; là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động
của Đảng; là cơ sở khoa học để hoạch định chủ trương, đường lối chính sách của
Đảng trên con đường đi lên CNXH; là vai trò quan trọng trong việc hình thành thế
giới quan khoa học, nâng cao dân trí, giáo dục tính nhân văn, bảo tồn phát huy
truyền thống tốt đẹp và bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời góp phần nâng cao năng
lực lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước.
Việc bồi dưỡng, rèn luyện bản lĩnh chính trị cho đội ngũ học viên trong các
Trường sĩ quan quân đội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng và luôn luôn cần thiết
trong quá trình đào tạo, quản lý giáo dục và xây dựng đội ngũ cán bộ.
Giáo dục, bồi dưỡng và rèn luyện bản lĩnh chính trị cho đội ngũ học viên
hiện nay là một quá trình liên tục, từ đào tạo tại các học viện, nhà trường trong và
ngoài quân đội đến thực hiện chức trách nhiệm vụ, chịu sự quản lý rèn luyện của
các đơn vị trong toàn quân. Quá trình này có nhiều lực lượng tham gia, do nhiều
yếu tố tác động tạo nên. Khi đào tạo tại Trường, người học viên được sự giáo dục,
rèn luyện của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý, các tổ chức đảng, tổ chức quần

chúng, hệ thống thiết chế văn hóa và môi trường giáo dục quân sự. Ở giai đoạn này
học viên được nghiên cứu, học tập một cách hệ thống các nội dung về khoa học xã
hội nhân văn quân sự. Khi tốt nghiệp ra trường với cương vị trung đội trưởng và
phát triển lên cán bộ tiểu đoàn, đội ngũ cán bộ phân đội chịu sự quản lý, giáo dục
và rèn luyện của cấp ủy và chỉ huy các cấp. Họ học tập, rèn luyện trong điều kiện
“chiến đấu thời bình”.
Bản lĩnh chính trị của cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam là tổng
hòa các phẩm chất chính trị, năng lực chính trị đã phát triển cao, bảo đảm cho mỗi
cán bộ, chiến sĩ tự quyết định một cách độc lập, đúng đắn, sáng tạo trong tư duy và
hành động theo quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường


2

lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, luôn kiên định, vững vàng trong mọi
tình huống.
Bản lĩnh chính trị của cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam được
hình thành và phát triển từ thực tiễn đấu tranh cách mạng, các cuộc chiến tranh giải
phóng dân tộc trước đây, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN hiện
nay.Biểu hiện của các yếu tố hình thành nên bản lĩnh chính trịlà thế giới quan khoa
học, niềm tin cộng sản chủ nghĩa. Nhận thức sâu sắc về lý luận chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách pháp
luật Nhà nước. Tin tưởng tuyệt đối vào vào mục tiêu lý tưởng của Đảng, con
đường xã hội chủ nghĩa.Tinh thần trách nhiệm cao, có khả năng giải quyết kịp thời,
chính xác các vấn đề, nhiệm vụ chính trị do thực tiễn thực hiện chức trách, nhiệm
vụ đặt ra phù hợp với hoàn cảnh và các mối quan hệ cụ thể. Nắm chắc tình hình
nhiệm vụ của đơn vị, có khả năng quán triệt, tổ chức thực hiện thắng lợi mọi nghị
quyết, chỉ thị, mệnh lệnh của trên. Có phẩm chất đạo đức “cần, kiệm, liêm, chính,
chí công, vô tư”, lối sống trung thực, trong sáng lành mạnh, luôn gương mẫu trong
mọi hoạt động của đơn vị. Không sợ hy sinh, gian khổ, sẵn sàng nhận và hoàn
thành mọi nhiệm vụ được giao.

Để hình thành, xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ
học viên trong các trường sĩ quan quân đội trong tình hình hiện nay có nhiều vấn
đề, song trước hết và thường xuyên là phải phát huy vai trò của khoa học xã hội và
nhân văn quân sự.
Khoa học xã hội - nhân văn quân sự là lĩnh vực khoa học nghiên cứu những
quy luật hình thành và phát triển của nhân cách người quân nhân cách mạng, người
cán bộ quân đội cách mạng, trong đó cốt lõi là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước,…
Những tri thức của khoa học xã hội và nhân văn quân sự sẽ góp phần quyết định
việc hình thành nhân cách người cán bộ quân đội cách mạng.
Khoa học xã hội- nhân văn quân sự trang bị cho đội ngũ học viên trong các
trường sĩ quanquân đội những vấn đề cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lênin,tư tưởng
Hồ Chí Minh, về đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước;
các vấn đề về kinh tế, văn hóa, xã hội, pháp luật,đạo đức, nhân cách người quân
nhân, người cán bộ cách mạng; các vấn đề về Đảng Cộng sản Việt Nam; về xây
dựng Nhà nước pháp quyền XHCN; các vấn đề về dân tộc, dân chủ, tôn giáo…
Nhằm trang bị cho đội ngũ học viênthế giới quan khoa học, cách mạng,phương
pháp luận mácxít,niềm tin cộng sản chủ nghĩa. Trên cơ sở đó hình thành phương
pháp xem xét, giải quyết đúng các vấn đề do thực tiễn đặt ra; là vũ khí lý luận đấu
tranh chống lại những quan điểm tư tưởng sai trái.Hình thành và ngày càng hoàn
thiện nhân cách người quân nhân cách mạng, người cán bộ quân đội có phẩm chất
“Bộ đội Cụ Hồ”, “cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”. “Trung với Đảng, hiếu
với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã
hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng
đánh thắng”.
Như vậy, về mặt nội dung khoa học xã hội và nhân văn quân sự có vai trò
quyết định đến xây dựng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ học viên trong


3

các trường sĩ quanquân đội. Song để khoa học xã hội và nhân văn quân sự phát huy
được vai trò thì cần có những giải pháp cụ thể.
Một là, không ngừng đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục chủ nghĩa Mác –
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu lý tưởng của Đảng cho đội ngũ sĩ quan
quân đội.
Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ
nam cho mọi hành động của Đảng; là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận cách
mạng, khoa học trong xem xét, nhận định, đánh giá, giải quyết những vấn đề do
thực tiễn đặt ra. Là vũ khí sắc bén đấu tranh chống lại các quan điểm phản động,
sai trái của các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng, lý luận hiện nay.
Người học viên sĩ quan quân đội phải luôn nắm vững đường lối quan điểm,
mục tiêu lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, là xây dựng đất
nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ,công bằng, văn minh”. Đây cũng là
mục tiêu phấn đấu của mỗi cán bộ, đảng viên, quân nhân cách mạng. Do đó ngay
trong quá trình đào tạo, nhà trường phải thực hiện nghiêm nội dung chương trình
do Tổng cục Chính trị quy định, thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học, quản
lý rèn luyện học viên, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Bảo đảm
cho học viên nắm chắc những nội dung của khoa học xã hội và nhân văn quân sự.
Đồng thời phát huy vai trò của các lực lượng, các tổ chức, các yếu tố tạo thành môi
trường giáo dục rèn luyện với yêu cầu ngày càng cao, không ngừng nâng cao ý chí
phấn đấu tu dưỡng, xây dựng ý chí quyết tâm vượt khó khăn gian khổ vươn lên. Ở
các đơn vị, lãnh đạo chỉ huy các cấp mà trực tiếp là chính trị viên phải có kế hoạch
cụ thể, có hình thức tổ chức phù hợp với điều kiện công tác và hoạt động của từng
đơn vị, tổ chức thực hiện các nội dung giáo dục chính trị tư tưởng, pháp luật…
theo quy định của Tổng Cục chính trị. Để tổ chức nghiên cứu học tập đạt hiệu quả,
nội dung phải có tính cập nhật, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ làm.Đồng thời phải cung cấp
tài liệu học tập, nghiên cứu kịp thời, đầy đủ. Đây là cách tốt nhất giúp đội ngũ cán
bộ phát huy tự nghiên cứu học tập và hình thành phương pháp công tác. Cần có
nhiều giải pháp động viên, khuyến khích cán bộ tự học, tự nghiên cứu để không

ngừng nâng cao trình độ lý luận Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm vững
đường lối quan điểm của Đảng, chính sách, Pháp luật Nhà nước tạo cơ sở để sĩ
quan tự tin, ứng xử – xử lý đúng, vững vàng trong mọi tình huống.
Hai là, luôn coi trọng giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống.
Phẩm chất đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch là một tiêu chí, là một nội
dung bản lĩnh chính trị của người cán bộ, đảng viên. Trong đào tạo ở nhà trường
phải trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản về đạo đức cách mạng của
người quân nhân- cán bộ cách mạng một cách hệ thống. Giai đoạn đào tạo tại
trường là giai đoạn hình thành đạo đức cách mạng ở người sĩ quan tương lai.Đồng
thời với trang bị kiến thức, phải hướng dẫn phương pháp tu dưỡng rèn luyện. Nhất
là giáo dục thông qua những tấm gương của chính đội ngũ cán bộ nhà giáo, cán bộ
quản lý, hệ thống sách báo tài liệu về những tấm gương điển hình trong chiến đấu,
học tập, công tác.
Đội ngũ học viên trong các trường sĩ quanquân độisau khi tốt nghiệp sẽ trở
thành những cán bộ quân đội thường xuyên tổ chức chỉ huy bộ đội thực hiện nhiệm
vụ trong điều kiện hết sức khó khăn, gian khổ, nguy hiểm, quản lý cơ sở vật chất-


4

tài sản lớn của quân đội. Lãnh đạo chỉ huy các cấp phải thường xuyên quan tâm
giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống trong sáng, lành mạnh cho đội ngũ
cán bộ. Công tác giáo dục, rèn luyện phải thông qua hoạt động thực tiễn quản lý,
chỉ huy, công tác. Đó là lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân; là
tinh thần “cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”; yêu thương đồng chí, đồng đội.
Kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện tham nhũng, lãng phí; luôn nêu cao tinh
thần tự học tập tu dưỡng phấn đấu; ý thức chấp hành kỷ luật; tự phê bình và phê
bình; đoàn kết, thống nhất…
Cấp ủy, cán bộ cấp trên mà trước hết cấp trên trực tiếp phải thường xuyên
kiểm tra, hướng dẫn, động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện cho cán bộ cấp dưới phấn

đấu tu dưỡng, khẳng định theo chức trách nhiệm vụ. Phải quan tâm chăm lo điều
kiện làm việc, đời sống vật chất tinh thần cho bản thân và gia đình cán bộ, nhất là
những đồng chí có hoàn cảnh hoặc công tác nơi khó khăn, gian khổ…
Ba là, quan tâm bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý, chỉ huy, khoa học kỹ
thuật, hoạt động CTĐ, CTCT, hiểu biết kinh tế, xã hội, pháp luật.
Bản lĩnh chính trị vững vàng, tạo niềm tin vững chắc và khả năng xử lý
đúng, hiệu quả các vấn đề cuộc sống đặt ra khi bản thân cán bộ có đủ trình độ hiểu
biết đánh giá, nhận định và đưa ra phương pháp giải quyết đúng, kịp thời. Nhu cầu
thực tiễn không ngừng phát triển, thậm chí có nội dung khác so với trước. Do vậy
để đội ngũ sĩ quan phân đội bắt kịp sự phát triển, tự tin, vững vàng trước cái mới,
cái khó khăn thì phải kịp thời cập nhật những vấn đề liên quan đến thực thi quyền
hạn chức trách. Trong quá trình đào tạo, nhà trường phải trang bị cho học viên
những kiến thức cơ bản, hệ thống về Chủ nghĩa Mác- Lênin, tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật nhà nước; các vấn đề về đạo
đức cách mạng, phương pháp tiến hành công tác đảng, công tác chính trị, văn hóa
thẩm mỹ, pháp luật, kiến thức kinh tế xã hội; những vấn đề truyền thống lịch sử,
văn hóa. Học viên vừa trau đồi kiến thức vừa tích lũy năng lực kinh nghiệm. Do
vậy quá trình giáo dục phải quan tâm cả trang bị kiến thức, cả phương pháp tu
dưỡng, rèn luyện, tự mình làm chủ bản thân, đấu tranh với mọi luận điệu phản
động, hành visai trái… Khi đã giữ các cương vị ở đơn vị, thông qua tổ chức tập
huấn, học tại chức, bồi dưỡng của cấp trên với cấp dưới hay hoạt động kiểm tra,
đánh giá… để bổ sung kiến thức mới, những nội dung còn khiếm khuyết; hướng
dẫn cách làm hay, hiệu quả, phương pháp tác phong công tác, kinh nghiệm quản lý,
chỉ huy… Nhất là những nội dung về văn hóa, xã hội, kiến thức pháp luật, quản lý
kinh tế, phương pháp công tác tư tưởng, kinh nghiệm công tác dân vận, …Lãnh
đạo chỉ huy các cấp cần quan tâm, bảo đảm đầy đủ, kịp thời tài liệu, sách báo, vật
tư công tác đảng, công tác chính trị theo quy định của Bộ quốc phòng. Tạo mọi khả
năng cung cấp những tài liệu liên quan đến nâng cao trình độ kiến thức về khoa
học xã hội và nhân văn quân sự, khoa học kỹ thuật, kinh tế, văn hóa, xã hội, về
quản lý bộ đội… Phải tận dụng khả năng tối ưu của công nghệ thông tin để giúp

cán bộ tự nghiên cứu, học tập.
Bốn là, phát huy tính chủ động, tự giác trong tu dưỡng, rèn luyện, không
ngừng phấn đấu nâng cao bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán bộ.
Bản lĩnh chính trị của người quân nhân cách mạng không tự có. Đó là kết quả
của quá trình giáo dục, rèn luyện gian khổ của đội ngũ cán bộ dưới sự tổ chức, giáo


5

dục, hướng dẫn của cấp ủy, chỉ huy các cấp, của đội ngũ giáo viên các nhà trường, sự
giúp đỡ của đồng chí đồng đội và quyết định nhất là sự tự giác tu dưỡng rèn luyện
phấn đấu của từng cán bộ, đảng viên. Đặc biệt quá trình thực hiện chức trách, nhiệm
vụ là quá trình người cán bộ được thể hiện trong thực tiễn và khẳng định bản lĩnh
chính trị của mình. Trong thực tế, những nội dung bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán
bộ được hình thành và từng bước nâng cao trong quá trình đào tạo sĩ quan ở các nhà
trường. Song để có bản lĩnh chính trị vững vàng thì người cán bộ quân đội phải được
tôi luyện trong thực tiễn quản lý, chỉ huy đơn vị làm nhiệm vụ, trước những khó khăn
gian khổ, đối mặt với hiểm nguy…Sự tự giác tu dưỡng rèn luyện của mỗi cá nhân là
nhân tố quyết định quá trình nâng cao bản lĩnh chính trị. Do vậy, cấp ủy, chỉ huy các
cấp cần thường xuyên quan tâm đến hoàn cảnh gia đình, điều kiện làm việc, sinh hoạt
học tập, có nhiều chủ trương giải pháp phù hợp khuyến khích cán bộ không ngừng
học tập, rèn luyện, nâng trình độ mọi mặt và sự tự tin.
Bồi dưỡng và rèn luyện bản lĩnh chính trị cho đội ngũ cán bộ hiện nay là
một yêu cầu thường xuyên, là một quá trình liên tục từ đào tạo đến quản lý, sử
dụng cán bộ. Trong quá trình đó, lãnh đạo chỉ huy các cấp, các cơ quan chức năng
phải luôn coi trọng và phát huy tốt vai trò của khoa học xã hội và nhân văn quân
sự, tinh thần tự giác học tập, tu dưỡng rèn luyện của đội ngũ cán bộ.