SỰ TÍCH HỒ GƯƠM

Sự tích hồ gươm
(Truyền thuyết)
I - Gợi ý
1. Đại ý:
Truyền thuyết Sự tích Hồ Gươm ca ngợi cuộc kháng chiến chính nghĩa của nghĩa quân
Lam Sơn đánh đuổi giặc Minh. Nhờ có sức mạnh chính nghĩa, hợp ý trời lòng dân, cuộc
khởi nghĩa đã đi đến thắng lợi hoàn toàn.
2. Tóm tắt:
Thời giặc Minh đô hộ nước ta, chúng gây ra nhiều điều bạo ngược. Lê Lợi dựng cờ tụ
nghĩa tại Lam Sơn nhưng ban đầu thế yếu, lực mỏng nên thường bị thua. Đức Long Quân
quyết định cho nghĩa quân mượn thanh gươm thần để giết giặc.
Một người đánh cá tên là Lê Thận ba lần kéo lưới đều gặp một thanh sắt, nhìn kĩ hoá
ra một lưỡi gươm. Sau đó ít lâu, Lê Lợi bị giặc đuổi, chạy vào rừng bắt được chuôi gươm
nạm ngọc trên cây đa, đem tra vào lưỡi gươm ở nhà Lê Thận thì vừa như in, mới biết đó là
gươm thần.
Từ khi có gươm thần, nghĩa quân đánh đâu thắng đấy, cuối cùng đánh tan quân xâm
lược.
Một năm sau khi thắng giặc, Lê Lợi đi thuyền chơi hồ Tả Vọng; Long Quân sai Rùa
Vàng lên đòi lại gươm thần. Từ đó hồ Tả Vọng đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm.
II - Giá trị tác phẩm
1. Đức Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần vì muốn nghĩa quân đánh thắng
giặc.
Long Quân là một trong những nhân vật thần kì do nhân dân sáng tạo ra. Bằng chi tiết
Long Quân cho nghĩa quân Lê Lợi mượn gươm thần, tác giả dân gian đã chứng tỏ rằng
cuộc khởi nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn hợp chính nghĩa, lòng trời, được nhân dân hết
lòng ủng hộ.
2. Lê Lợi không trực tiếp nhận gươm. Người đánh cá nhận được lưỡi gươm dưới
nước, Lê Lợi nhận được chuôi gươm trên rừng, đem khớp với nhau thì "vừa như in". Điều
đó chứng tỏ sức mạnh của gươm thần thực chất là sức mạnh đoàn kết nhân dân ở khắp nơi,
trên mọi miền Tổ quốc, từ miền xuôi cho đến miền ngược, từ đồng bằng cho đến miền
rừng núi.

Mỗi bộ phận của thanh gươm ở một nơi nhưng khi khớp lại thì vừa như in, điều đó thể
hiện sự thống nhất nguyện vọng, ý chí chống giặc ngoại xâm của toàn dân tộc.
Hai chữ "Thuận Thiên" (hợp lòng trời) trên lưỡi gươm thần nhấn mạnh tính chất chính
nghĩa, hợp lòng người, lòng trời của nghĩa quân Lam Sơn.
3. Sức mạnh của gươm thần:
- Từ khi có gươm, nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng cao. Sức mạnh của gươm
thần làm cho quân Minh bạt vía.
- Từ bị động trốn tránh và thường hay thua trận, nghĩa quân chủ động đi tìm giặc đánh
và đã chiến thắng giòn giã, đuổi hẳn quân Minh về nước.
4. Đất nước đã thanh bình, Long Quân cho Rùa Vàng lên đòi lại gươm. Khi ấy Lê Lợi
đang dạo chơi trên hồ Tả Vọng, Rùa Vàng nhô lên, lưỡi gươm đeo bên mình Lê Lợi động
đậy. Rùa Vàng nói: "Xin bệ ha hoàn gươm lại cho Long Quân". Vua rút gươm nâng về
phía Rùa Vàng, Rùa Vàng ngậm lấy và lặn xuống nước.
5. ý nghĩa:
Truyện Sự tích Hồ Gươm trước hết giải thích tên gọi của Hồ Gươm (Hoàn Kiếm)
nhưng điều chủ yếu nhân dân ta muốn nói đến là tính chất chính nghĩa, hợp lòng trời, được
nhân dân ủng hộ của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Truyện đề cao, suy tôn vai trò của Lê Lợi, người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn
đã được nhân dân hết lòng ủng hộ, có công đánh đuổi giặc, đem lại cho thái bình cho đất
nước, nhân dân.
Truyện thể hiện khát vọng của quần chúng nhân dân muốn được sống trong hoà bình,
hạnh phúc.
6. Một truyền thuyết khác của nước ta cũng có hình ảnh Rùa Vàng là An Dương
Vương (hay còn gọi là truyện Mị Châu - Trọng Thuỷ).
Hình ảnh Rùa Vàng trong các truyền thuyết của Việt Nam tượng trưng cho khí thiêng
sông núi, cho tình cảm và trí tuệ của nhân dân.
Rùa Vàng trong truyện Sự tích Hồ Gươm là sứ giả của Long Quân có vai trò "phát
ngôn", thể hiện tình cảm và trí tuệ, khát vọng hoà bình của dân tộc.