Một số biện pháp chỉ đạo phát huy vai trò của đội thiếu niên tiền phong hồ chí minh trong việc tăng cường hứng thú của học sinh THCS đối với các trò chơi dân gian

1.Mở đầu.
1.1.Lí do chọn đề tài.
Trước thực trạng bạo lực học đường ngày càng gia tăng , đạo đức học sinh
ngày càng xuống cấp, tệ nạn xã hội đang tấn công vào môi trường giáo dục…
ngày 22/8/2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chỉ thị số 40/CT- BGDĐT về
việc phát động đã phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực” trong các nhà trường phổ thông.
Mục tiêu của phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực” là nhằm huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong và
ngoài nhà trường để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả,
phù hợp với điều kiện của địa phương và đáp ứng nhu cầu xã hội; phát huy tính
chủ động, tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập và các hoạt động xã hội
một cách phù hợp và hiệu quả. Yêu cầu của việc xây dựng “ Trường học thân
thiện học sinh tích cực là: Tập trung các nguồn lực để giải quyết dứt điểm những
yếu kém về cơ sở vật chất, thiết bị trường học, tạo điều kiện cho học sinh khi
đến trường được an toàn, thân thiện, vui vẻ; tăng cường sự tham gia một cách
hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại cộng
đồng, với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo, huy động và tạo điều kiện
để có sự tham gia hoạt động đa dạng và phong phú của các tổ chức, cá nhân
trong việc giáo dục văn hóa, truyền thống lịch sử cách mạng cho học sinh.[2]
Qua thời gian 8 năm phát động phong trào thi đua “ Xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực”, môi trường giáo dục trong các trường phổ thông
đã được cải thiện theo chiều hướng tích cực hơn. Song một hai năm trở lại đây
phong trào này đang chững lại do chưa có những đổi mới trong chỉ đạo và
những cách làm sáng tạo trong thực hiện. Nhiều hoạt động hưởng ứng phong
trào thi đua trở nên cũ mòn, thiếu sức hấp dẫn đối với học sinh.
Một trong 5 nội dung của phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực là tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh như:
tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao một cách thiết thực, khuyến khích sự
tham gia chủ động, tự giác của học sinh; tổ chức các trò chơi dân gian và các
hoạt động vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh.

Chương trình môn Ngữ văn lớp 6, phần Chương trình địa phương đã dành
tiết 71 để giới thiệu đến học sinh “ Một số trò chơi dân gian Thanh Hóa”. Điều
này cho thấy sự quan tâm của nghành giáo dục tỉnh nhà đối với việc phổ biến,
gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong các trò chơi dân gian đối với
học sinh Trung học cơ sở.
Nội dung hoạt động “Tổ chức các trò chơi dân gian” được nhà trường
chúng tôi vận dụng thực hiện. Nhưng một hai năm đầu tổ chức các em hào hứng
tham gia. Đến năm thứ ba tổ chức thì các em có vẻ thiếu nhiệt tình vì thấy không
hấp dẫn. Mặt khác tâm lí tuổi mới lớn thích thể hiện, thích cái mới lạ nên dễ bị
cuốn vào những trò chơi có tốc độ cao, có công nghệ hiện đại. Trò chơi dân gian
trong trường học dần mai một trong tâm trí học sinh…
1


Bám sát nội dung hoạt động trên, với cương vị là Phó Bí thư Chi bộ, Phó
Hiệu trưởng nhà trường được phân công chỉ đạo các tổ chức đoàn thể trong nhà
trường, bản thân tôi nhận thấy cần phải phát huy tốt vai trò của Đội Thiếu niên
Tiền phong Hồ Chí Minh trong việc thúc đẩy các hoạt động tập thể trong nhà
trường, đặc biệt là trong việc phổ biến, phát huy hiệu quả của các trò chơi dân
gian trong nhà trường. Nếu Đội Thiếu niên phát huy tốt vai trò của mình thì sẽ
tạo ra những sân chơi hữu ích đối với đội viên.
Trong trường học sau những giờ học căng thẳng, các em được chơi các trò
chơi dân gian bổ ích sẽ tạo nên hứng thú cho những giờ học tiếp theo. Thông
qua hoạt động tiếp cận của học sinh khi chơi trò chơi dân gian thì chính các em
là những người nuôi dưỡng và phổ biến văn hoá dân tộc ngay từ lứa tuổi Thiếu
niên. Vì vậy đưa trò chơi dân gian vào trường học là phù hợp và cần thiết vì nó
không chỉ là giải trí đơn thuần mà thông qua việc chơi cũng đã góp phần vào
việc giáo dục có hiệu quả, giúp học sinh tăng cường sức khoẻ, phát triển giao
tiếp, bình đẳng giới, hình thành nhân cách con người Việt thời kì hội nhập và
phát triển.

Qua thực tế công tác chỉ đạo và thực hiện đổi mới các hình thức tổ chức,
phát huy vai trò của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh trong việc phổ
biến và tăng cường hứng thú của các trò chơi dân gian đối với học sinh Trung
học cơ sở, bản thân tôi xin mạnh dạn đề xuất sáng kiến kinh nghiệm: “ Một số
biện pháp chỉ đạo phát huy vai trò Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh
trong việc tăng cường hứng thú của học sinh Trung học cơ sở đối với các trò
chơi dân gian”
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu ra đời với mong muốn là: Phát huy hiệu quả vai trò của Đội
Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh trong việc tăng cường hứng thú của học
sinh Trung học cơ sở đối với các trò chơi dân gian; nâng cao hơn chất lượng,
hiệu quả của công tác Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh (sau đây gọi
chung là Đội Thiếu niên), góp phần xây dựng môi thường giáo dục trong nhà
trường thân thiện và tích cực hơn.
Sáng kiến kinh nghiệm này cũng hướng tới Tổng phụ trách Đội, các anh
(chị) phụ trách các Chi đội, các Chi đội trưởng để giúp họ nắm chắc hơn về sự
chuẩn bị lập kế hoạch, phương pháp, cách thức tổ chức cho các hội thi, trò chơi
dân gian cũng như các hoạt động tập thể khác do Đội Thiếu niên và nhà trường
tổ chức.
1.3.Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm này là một số
biện pháp chỉ đạo, quản lí để “Phát huy vai trò của Đội Thiếu niên Tiền phong
Hồ Chí Minh trong việc tăng cường hứng thú của học sinh Trung học cơ sở đối
với các trò chơi dân gian “
Với khuôn khổ của đề tài này bản thân tôi muốn hướng tới đối tượng cụ
thể là hoạt động của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và học sinh trong
trường THCS Tây Hồ huyện Thọ Xuân nơi tôi đang công tác hiện nay.
2

1.4. Phương pháp nghiên cứu.
Để thực hiện thành công đề tài này, tôi đã sử dụng kết hợp nhiều phương
pháp khác nhau nhằm nâng cao hiệu quả nghiên cứu như:
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết.
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin:
+ Quan sát.
+ Đàm thoại.
+ Phỏng vấn (hay trò chuyện).
+ Điều tra.
- Phương pháp thống kê, xử lí số liệu:
+ Thống kê.
+ So sánh, đối chiếu
- Phương pháp phân tích, đánh giá sản phẩm hoạt động.
2.Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Nghị quyết số 29 NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI
về “ Đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và đào tạo” đã chỉ rõ mục tiêu của
giáo dục phổ thông như sau: Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí
tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng
năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống,
ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực
tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời... [4]
Thực hiện tinh thần Nghị quyết của Đảng, trong quá trình chỉ đạo hoạt
động của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh nhằm tăng cường hứng thú
của học sinh trường THCS Tây Hồ đối với các trò chơi dân gian, bản thân tôi đã
tìm hiểu sâu hơn về trò chơi dân gian và vai trò của Đội Thiếu niên trong việc tổ
chức các hoạt động, trò chơi trong nhà trường để từ đó có định hướng tốt hơn
cho sự chỉ đạo từ Chi bộ, lãnh đạo nhà trường. Cụ thể như sau:
2.1.1.Trò chơi dân gian là gì ?

Trong Từ điển tiếng Việt mới nhất, xuất bản năm 2015, chữ “trò” được
hiểu là một hình thức mua vui bày ra trước mặt mọi người, chữ “chơi” là một từ
chung để chỉ các hoạt động lúc nhàn rỗi, ngoài giờ làm việc nhằm mục đích giải
trí là chính. Từ đó, trò chơi được hiểu là những hoạt động làm thỏa mãn những
nhu cầu của con người, trước hết là vui chơi, giải trí.[7]
Theo những quan điểm giáo dục hiện đại, trò chơi vừa là phương tiện
phát triển toàn diện nhân cách vừa là hình thái tổ chức cuộc sống. Đối với trẻ
em, trò chơi là hoạt động giúp trẻ tái tạo các hành động của người lớn và các
quan hệ giữa họ, định hướng nhận thức đồ vật và nhận thức xã hội. Trong trò
chơi, nhu cầu và các phẩm chất của trẻ em về thể lực, trí tuệ, đạo đức và ý chí
được hình thành, thỏa mãn, thể hiện và phát triển. Trẻ em do được chơi nên phát
triển. Do vậy, chơi là một trong những hoạt động chủ đạo trong giáo dục trẻ em.

3


Trò chơi dân gian là một hoạt động đặc thù chỉ có trong xã hội loài
người, được nhân dân sáng tạo ra từ thực tiễn cuộc sống của họ, được lưu truyền
tự nhiên qua nhiều thế hệ và luôn được cải biên, bổ sung cho phù hợp với từng
nơi, từng lúc, nhằm thỏa mãn nhu cầu về vui chơi giải trí, giao lưu văn hóa và
phát triển các mặt thể chất, tinh thần của con người. [5]
Trò chơi vận động dân gian là những trò chơi dân gian có sự vận động,
đua tranh về thể lực là chính, thực hiện theo điều lệ của cuộc chơi và có sự nhận
định hơn/kém, thắng/thua, được/hỏng. Đó chính là tiền đề của các nội dung hoạt
động thể thao dân tộc ở Việt Nam hiện nay. Từ góc độ giáo dục thể chất, trò chơi
vận động dân gian là một trong những biện pháp giáo dục thể chất có hiệu quả,
nhằm góp phần xây dựng những con người mới phát triển toàn diện, đáp ứng
được những yêu cầu khách quan của sự nghiệp đổi mới đất nước.
2.1.2.Tác dụng của trò chơi dân gian.
PGS, TS Nguyễn Văn Huy, nguyên là Giám đốc bảo tàng dân tộc học Việt

Nam cho rằng: "Cuộc sống với trẻ nhỏ là không thể thiếu những trò chơi. Trò
chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ nhỏ mà nó còn chứa
đựng cả một nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc”.[6]
Các trò chơi dân gian vô cùng phong phú và đa dạng, có thể chơi nhóm ít
người hay đông người đều được. Tổ chức một trò chơi lại không hề tốn kém, đôi
khi chỉ cần một chỗ ngồi, cũng có khi một khoảng không rộng rãi ngoài trời cho
các em chạy nhảy. Những viên sỏi đá, que gỗ, viên phấn, sợi dây cũng có thể
khiến học sinh thích thú. Không chỉ có tác dụng giải trí, trò chơi dân gian còn
thúc đẩy sự phát triển thể lực, trí tuệ, tinh thần và sức khỏe của các em.
Lợi ích lớn nhất của trò chơi dân gian là tạo sự gắn kết của trẻ với bạn bè.
Đa phần các trò chơi đông người đều đòi hỏi sự ăn ý, hợp tác của từng thành
viên. Học sinh sẽ học được tinh thần đoàn kết, hợp tác, chịu trách nhiệm, biết
chia sẻ và yêu thương người khác.
Trong khi lo ngại những trò chơi điện tử có thể làm học sinh có xu hướng
trở nên bạo lực, ích kỷ, dễ cáu gắt thì tại sao chúng ta không hướng học sinh
đến những trò chơi dân gian? Chưa có một nghiên cứu nào chỉ ra trò chơi dân
gian hay hiện đại, cái nào sẽ tốt nhất với các em, nhưng trong điều kiện tràn
ngập công nghệ trong cuộc sống, chắc chắn người lớn có thể nhìn thấy sự chênh
lệch nghiêm trọng và sự cần thiết phải cân bằng để hướng các em đến những giá
trị nhân văn bền vững.
2.1.3.Vai trò của Đội Thiếu niên Tiền phong trong việc tổ chức các
hoạt động tập thể, trò chơi dân gian ở các nhà trường phổ thông.
Như chúng ta đã biết, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh do Đảng
Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, giao cho Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh phụ trách. Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh
là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, lực lượng dự bị của Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, lực lượng nòng cốt trong phong trào thiếu
nhi. Đội hoạt động trong nhà trường và cả trên địa bàn dân cư. Đội Thiếu niên

4

Tiền phong Hồ Chí Minh lấy 5 điều Bác Hồ dạy Thiếu niên, nhi đồng làm mục
tiêu phấn đấu rèn luyện.[3]
Hoạt động của Đội Thiếu niên Tiền phong trong nhà trường khá phong
phú và đa dạng, trong đó tập trung những nội dung cơ bản sau đây:
- Hoạt động giáo dục chính trị, phẩm chất đạo đức của người đội viên.
- Hoạt động giúp phục vụ học tập.
- Hoạt động đền ơn, đáp nghĩa.
- Hoạt động lao động, sáng tạo.
- Hoạt đông vui chơi giải trí.
- Hoạt động giáo dục tính thẩm mỹ.
- Hoạt động giáo dục tinh thần đoàn kết, hữu nghị quốc tế...
Tổ chức tốt các hoạt động Đội là một phần, phần nữa nhằm nâng cao hiệu
quả của các hoạt động ấy là một nhiệm vụ không thể thiếu được. Các hoạt động
Đội mà lơ là, sao nhãng hoặc làm không có trách nhiệm, đối phó thì không thu
hút được thiếu nhi. Mà mục tiêu của hoạt động Đội là nhằm phát triển toàn diện
cho thế hệ trẻ, đồng hành với việc giáo dục trong gia đình để làm sao thế hệ trẻ,
những chủ nhân tương lai của đất nước có được những kiến thức, vốn hiểu biết
về thế giới muôn màu xung quanh, tinh thần đoàn kết, hữu nghị quốc tế với bè
bạn năm châu theo di chúc của Bác Hồ để lại. [1]
Qua các hoạt động tập thể Đội phải có trách nhiệm giúp đỡ đội viên phát
triển mọi khả năng trong học tập, hoạt động, vui chơi, giải trí.
Như vậy, phát huy vai trò của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh
trong việc tăng cường hứng thú của học sinh đối với các trò chơi dân gian trong
nhà trường cũng góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động Đội, nâng cao vai trò, kĩ
năng, phương pháp tổ chức hoạt động Đội cho Tổng phụ trách Đội, các anh, chị
phụ trách Chi đội, Chi đội trưởng trong Liên đội.
2.2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Trò chơi dân gian có nhiều tác dụng đối với học sinh nhưng trong thời đại

công nghệ thông tin phát triển với tốc độ chóng mặt như hiện nay thì những trò
chơi dân gian hồn nhiên hấp dẫn đang bị mai một. Hiện nay trong nhà trường có
dạy những trò chơi nhưng còn nặng về mục đích “học”, nhẹ về “chơi”, gia đình
học sinh thì quá bận bịu với công việc khác nên thiếu quan tâm hướng dẫn các
em chơi, còn học sinh thì lại bù đầu vào việc học nên ít có thời gian để chơi.
Mặt khác, nền khoa học phát triển, trò chơi điện tử cuốn hút các em, các em mải
chơi đã sao nhãng cả việc học.
Chính vì vậy các trò chơi dân gian dường như đã bị lãng quên, có những
em không biết gì về các trò chơi dân gian, các bài hát, bài đồng dao, các câu
thành ngữ …Các nhà giáo dục băn khoăn, loay hoay đi tìm một phương pháp
giáo dục trẻ em thật sự có hiệu quả trong thời đại mà thông tin bùng nổ và kỹ
thuật điện tử xâm nhập đến từng mái trường, từng gia đình, đến từng trẻ em.
Làm sao phụ huynh có thể yên tâm với con em mình khi chúng hàng ngày vòi
vĩnh tiền bạc của cha mẹ để xúm xít bên những trò chơi điện tử, những trang
web không hợp với lứa tuổi ?
5


Góp phần hưởng ứng phong trào thi đua “ Trường học thân thiện, học sinh
tích cực”, trong nhiều năm liền trường chúng tôi đã thực hiện đưa các trò chơi
dân gian vào sau phần lễ khai giảng và tiếp đó là thực hiện trong các giờ ra chơi,
các hoạt động ngoài giờ lên lớp, lồng ghép trong các tiết học…Là người trực
tiếp chỉ đạo hoạt động này từ khai giảng năm học mới cho đến khi kết thúc năm
học, tôi nhận thấy có những thuận lợi và hạn chế khó khăn sau:
* Thuận lợi:
- Sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương đối với sự
nghiệp giáo dục.
- Sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện, đồng bộ của Chi bộ, Ban Giám hiệu nhà
trường đối với các hoạt động giáo dục trong nhà trường.
- Đội thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh nhà trường hoạt động có nề

nếp, nhiều năm liền là Liên đội mạnh cấp huyện.
- Học sinh trong nhà trường nhìn chung chăm ngoan, nghe lời thầy cô
giáo, thích tham gia các hoạt động tập thể.
- Việc tổ chức và duy trì, tổ chức các trò chơi dân gian trong trường học
không cần nhiều kinh phí
* Khó khăn:
- Nhìn chung vốn kiến thức về trò chơi dân gian của giáo viên và học sinh
còn rất nghèo, nhiều giáo viên không nắm được cách chơi, luật chơi các trò chơi
dân gian.
- Một số trò chơi mai một không còn ai nhớ đến, cách chơi các trò chơi
dân gian ít nhiều bị biến tấu.
- Thời gian đề tổ chức các trò chơi còn ít, thời gian phần lớn dành nhiều
cho việc học, đa số chỉ tổ chức ở vài tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp.
- Học sinh còn bỡ ngỡ, lạ lẫm với cách chơi một số trò chơi. Các trò chơi
có mức độ khó dễ khác nhau. Có những trò chơi vô cùng đơn giản nhưng cũng
có trò chơi phức tạp, đòi hỏi người chơi phải tư duy trong quá trình chơi nên
nhiều giáo viên ngại tìm hiểu, chưa nhiệt tình hướng dẫn các em.
- Phụ huynh học sinh còn nặng về việc học của con em, chưa thực sự thấy
được ích lợi và tác dụng của trò chơi dân gian nên không quan tâm đến việc tổ
chức và hướng dẫn các em chơi các trò chơi dân gian. Ngay tại nơi các em sống
chưa có khu vui chơi giải trí giúp các em có điều kiện để tiếp cận và chơi các trò
chơi dân gian này.
- Các hình thức tổ chức trò chơi dân gian chưa có những đổi mới và sáng
tạo để thu hút học sinh tham gia.
- Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh trong nhà trường vẫn chưa phát
huy được vai trò thực sự của mình trong việc phổ biến, đưa các trò chơi dân gian
vào hoạt động của đội viên.
Đầu năm học 2016-2017 tôi đã tiến hành khảo sát mức độ hứng thú của
các em học sinh trường THCS Tây Hồ khi tham gia các trò chơi dân gian thông
qua các phiếu điều tra và thu được kết quả như sau:

6


Khối

Số HS

Mức độ hứng thú tham gia các trò chơi dân gian
Cao
Bình thường
Thấp
SL
%
SL
%
SL
%
6
52
15
28.8
17
32.7
20
38.5
7
57
16
28.0

18
31.6
23
40.4
8
75
20
26.7
22
29.3
33
44.0
9
49
11
22.4
15
30.6
23
46.9
Tổng
233
62
26.6
72
30.9
99
42.5
Qua bảng thống kê tôi nhận thấy mức độ hứng thú của các học sinh khi
tham gia các trò chơi dân gian chưa cao. Số học sinh tỏ ra thờ ơ với các trò chơi

dân gian chiếm trên 40%. Mức độ hứng thú này lại giảm dần khi các em lớn lên.
Đây cũng là thực trạng chung về mức độ hứng thú tham gia trò chơi dân gian ở
các trường Trung học cơ sở hiện nay.
2.3.Các giải pháp thực hiện để giải quyết vấn đề.
Trước thực trạng đó, với vai trò là Phó bí thư Chi bộ, Phó Hiệu trưởng
trực tiếp chỉ đạo Đội Thiếu niên trong nhà trường, bản thân tôi đã chỉ đạo giáo
viên Tổng phụ trách Đội, các giáo viên chủ nhiệm, Đội thiếu niên trong nhà
trường tiến hành một số biện pháp nhằm phát huy vai trò của Đội Thiếu niên
trong việc tăng cường hứng thú của học sinh trường THCS Tây Hồ đối với các
trò chơi dân gian. Cụ thể như sau:
2.3.1.Đội Thiếu niên lập kế hoạch phổ biến trò chơi dân gian trong
nhà trường.
Ngay từ đầu năm học, tôi đã chỉ đạo giáo viên Tổng phụ trách Đội của
nhà trường lập kế hoạch phổ biến các trò chơi dân gian trong nhà trường. Mục
tiêu của kế hoạch là phát động, khuyến khích học sinh tham gia chơi các trò chơi
dân gian, hạn chế chơi các trò nghịch ngợm, thiếu văn minh. Bản kế hoạch yêu
cầu tất cả các Chi đội đăng kí tham gia một số trò chơi dân gian phù hợp với lứa
tuổi, sở thích, năng lực…của các em. Việc thực hiện các trò chơi của các em
cũng được đưa ra rất linh hoạt: Các em có thể chơi trong thời gian trước khi vào
các tiết học, thời gian ra chơi giữa các tiết, thời gian chơi vận động trong các tiết
học thể dục…Kế hoạch được thực hiện thường xuyên trong suốt năm học để
đảm bảo tính liên tục và bền vững, để các trò chơi dân gian được đi vào hoạt
động của học sinh một cách tự nhiên, không hề gượng ép…
Để kế hoạch phổ biến các trò chơi dân gian được thực hiện có hiệu quả
tôi chỉ đạo Tổng phụ trách Đội giao thực hiện các bước sau đây:
Bước 1: Lập kế hoạch phổ biến trò chơi dân gian trong nhà trường.
Bước 2: Triển khai kế hoạch, các lớp đăng kí tham gia các trò chơi dân
gian trong nhà trường.
Bước 3: Tổng phụ trách Đội, các anh(chị) phụ trách các Chi đội là những
giáo viên chủ nhiệm các lớp và Ban chỉ huy Liên đội theo dõi, kiểm tra, nhắc

nhở và đôn đốc đội viên các lớp trong việc tham gia chơi các trò chơi dân gian
phù hợp, bổ ích.

7


Bước 4: Cuối mỗi tháng, Chi đội trưởng các lớp báo cáo tình hình hoạt
động chung của Chi đội cho Tổng phụ trách Đội tổng hợp và có biện pháp giải
quyết kịp thời đối với những vấn đề phát sinh.
Bước 5: Tổng phụ trách Đội báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch
theo định kì.
Sau hai tháng Đội Thiếu niên phát động phổ biến các trò chơi dân gian
trong nhà trường, tôi quan sát thấy trong các giờ chơi học sinh các khối lớp đã tự
tổ chức chơi các trò chơi dân gian một cách rất tự nhiên và hào hứng. Các em
khối 6,7 còn nhỏ nên thích các trò chơi như Ô ăn quan, Đánh chắt, Đánh chuyền,
Chơi keo, Chơi bi, Nhảy dây, Bịt mắt, bắt dê, Mèo đuổi chuột.…Các em khối 8,
9 lớn hơn lại thích các trò chơi ra dáng anh chị hơn như: Đá cầu, Ném cầu, Cướp
cờ, Kéo co…Nhìn gương mặt các em khi chơi trên sân trường thật vui tươi, hồn
nhiên, sảng khoái, các thầy cô giáo như cũng muốn quay lại thời thơ ấu, một
thời cắp sách tới trường với những trò chơi thật thú vị…Một số thầy cô còn
tham gia vào việc chơi các trò chơi dân gian như Đá cầu, Kéo co…làm cho các
em thật sự thích thú.

8


Một số hình ảnh học sinh Trường THCS Tây Hồ trong giờ ra chơi.

Cùng với việc tham gia các trò chơi dân gian trên sân trường thì các em học
sinh cũng bớt đi những trò nghịch ngợm, trò chơi thiếu văn minh như chơi bài,

gây gổ, bạo lực…Các em thích đi học sớm hơn một chút để cùng chơi với bạn
bè trước khi vào học nên hạn chế việc học sinh đi học chậm…Việc vi phạm nề
nếp của các em vì thế cũng được cải thiện nhiều.
Như vậy, cũng là việc chơi nhưng nếu các em được chơi có định hướng,
dưới sự dìu dắt của Đội Thiếu niên thì việc chơi không những văn minh hơn mà
còn có hiệu quả thiết thực trong việc giáo dục đạo đức, nhân cách của các em.
2.3.2. Đội Thiếu niên sưu tầm nhiều trò chơi dân gian, bổ sung vốn
kiến thức về các trò chơi dân gian cho đội viên.

9


Các trò chơi dân gian vốn rất phong phú nhưng chỉ những trò chơi đơn
giản mới dễ chơi và phổ biến. Chính vì thế mà trò chơi dân gian dễ khiến các em
học sinh có tâm lí nhàm chán. Để khắc phục điều này tôi đã chỉ đạo Đội Thiếu
niên sưu tầm nhiều trò chơi dân gian, bổ sung vốn kiến thức về các trò chơi dân
gian cho đội viên.
Các trò chơi dân gian thường có người quản trò. Biết nhiều trò chơi dân
gian là một nhu cầu không thể thiếu được của người quản trò. Trong "bộ nhớ"
của người quản trò cần phải có nhiều loại trò chơi. Theo tính chất, nội dung,
theo độ tuổi, theo địa hình (vị trí chơi), theo yêu cầu, theo quy mô... để từ đó có
thể sử dụng cho bất kỳ cuộc chơi nào, ở đâu, cho đối tượng nào.
Ở trường học, người quản trò có thể là giáo viên hoặc chính học sinh.
Trước hết, quản trò cần nắm vững một số trò chơi hay nhất đã được người chơi
hưởng ứng và đã được tổ chức thành công để khởi đầu cho những trò chơi tập
thể tiếp theo. Muốn vậy người chơi cần phải tự sưu tầm, tìm hiểu các trò chơi
dân gian. Đội Thiếu niên đã hướng dẫn hướng dẫn giáo viên, học sinh tham
khảo theo các nguồn sau:
- Các loại trò chơi dân gian đã được in thành sách: Cuốn “100 Trò chơi
dân gian cho thiếu nhi” (Nhà xuất bản Kim Đồng năm 2015).

- Một số trò chơi được giới thiệu trên internet.
- Một số trò chơi đã được in trên báo và giới thiệu trên truyển hình. Cụ thể
Báo Tuổi trẻ, Tạp chí Giáo dục và Thời đại, chuyên đề Giáo dục Trung học cơ
sở, kênh VTV2
- Các trò chơi dân gian thường tổ chức trong sinh hoạt cộng đồng mà bản
thân được tham dự, được tập huấn, được quan sát, sau đó ghi chép lại như: tổ
chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, tập huấn về trường học thân thiện,
học sinh tích cực, kĩ năng sống…
- Các trò chơi dân gian được người khác phổ biến lại. Người quản trò cần
biết ghi chép lại những câu đố dân gian, những mẩu chuyện vui để sử dụng khi
cần thiết để làm thư giãn cuộc chơi hay khi chuyển sang trò chơi khác. Đồng
thời giáo viên cần phải ghi lại những kinh nghiệm, tư liệu của người khác mà
mình đã gặp đề tích luỹ thêm vốn trò chơi, kỹ năng tổ chức trò chơi.
Ví dụ: Trò chơi “Cướp cờ” vốn là trò chơi có luật chơi tương đối phức tạp.Tổng
phụ trách Đội đã phổ biến tới tất cả các Chi đội trưởng luật chơi để Chi đội
trưởng hướng dẫn các bạn luật chơi như sau: [5]
- Dụng cụ:
+ Một cái khăn bất kì tượng trưng cho cờ
+ Một vòng tròn
+ Vạch xuất phát cũng là đích của 2 đội
- Cách chơi:
+ Quản trò chia tập thể chơi thành hai đội, có số lượng bằng nhau mỗi đội có từ
5-6 bạn, đứng hàng ngang ở vạch xuất phát của đội mình. Đếm theo số thứ tự
1,2,3,4,5… các bạn phải nhớ số của mình.
+ Khi quản trò gọi tới số nào thì số đó của hai đội nhanh chóng chạy đến vòng
10


và cướp cờ.
+ Khi quản trò gọi số nào về thì số đó phải về.

+ Một lúc quản trò có thể gọi hai, ba, bốn số.
- Luật chơi:
+ Khi đang cầm cờ nếu bị bạn vỗ vào người, thua cuộc.
+ Khi lấy được cờ chạy về vạch xuất phát của đội mình không bị đội bạn vỗ
vào người thì thắng cuộc
+ Khi có nguy cơ bị vỗ vào người thì được phép bỏ cờ xuống đất để tránh bị
thua.
+ Số nào vỗ số đó không được vỗ vào số khác. Nếu bị số khác vỗ vào không
thua.
+ Số nào bị thua rồi quản trò không gọi số đó chơi nữa.
+ Người chơi không được ôm, giữ nhau cho bạn cướp cờ.
+ Người chơi tìm cách lừa đối phương để mang cờ về, lựa chọn sân bãi phù
hợp để tránh nguy hiểm, cờ ra khỏi vòng tròn thì phải để cờ lại vòng tròn, chỉ
được cướp cờ trong vòng tròn
+ Khoảng cách cờ đến hai đội bằng nhau
Vì luật chơi của trò chơi “Cướp cờ” phức tạp như thế nên Tổng phụ trách
Đội có thể cho các bạn trong Ban Chỉ huy liên đội chơi mẫu để các em nắm
vững. Từ đội ngũ này các em về hướng dẫn cho các bạn trong lớp thật cặn kẽ,
chu đáo. Cứ như vậy việc phổ biến các trò chơi dân gian đến các lớp sẽ nhanh
chóng, dễ dàng hơn.
Mặt khác, giáo viên cũng phải có hiểu biết nhất định về trò chơi dân gian để
hướng dẫn, hỗ trợ các em học sinh. Để tất cả giáo viên có những kiến thức và
nhớ về trò chơi dân gian, ngay từ đầu năm học tôi đã bàn giao chuyên đề “Giới
thiệu một số trò chơi dân gian” cho giáo viên Tổng phụ trách Đội triển khai
đến tất cả giáo viên trong trường. Mỗi trò chơi sau khi đã hướng dẫn cách chơi,
tôi yêu cầu giáo viên đều tham gia chơi thử. Đồng thời yêu cầu mỗi giáo viên
giới thiệu cho đồng nghiêp của mình một trò chơi khác mà mình đã biết đề bổ
sung vốn kiến thức về trò chơi dân gian cho phong phú.
Đặc biệt,đối với học sinh khối 8,9 đã học về kiểu bài Văn thuyết minh,
trong đó có nội dung “ Thuyết minh về một trò chơi dân gian” thì những hiểu

biết thực tế về các trò chơi dân gian đã giúp các em dễ dàng hơn trong việc tiếp
cận và vận dụng và thể hiện tri thức một cách hiệu quả. Đây cũng là một cách
“ Học mà chơi, chơi mà học” thật sự hữu ích đối với học sinh. Nhiều em học
sinh đã viết trong bài làm văn thuyết minh về trò chơi dân gian của mình rằng sở
dĩ em có thể hiểu tường tận về trò chơi dân gian Kéo co, Cướp cờ, Thả diều…vì
thực tế em đã được tìm hiểu và thực hành cách chơi các trò chơi dân gian ấy ở
trường hoặc ở nhà.

11


Giáo viên Trường THCS Tây Hồ hướng dẫn học sinh trò chơi dân gian “Cướp cờ”

Như vậy với việc bổ sung những kiến thức, hiểu biết về trò chơi dân gian
cho các giáo viên và học sinh trong trường, Đội Thiếu niên đã làm tốt vai trò là
người dẫn đường để các trò chơi dân gian đi vào nhận thức của giáo viên, học
sinh một cách tự nhiên và bền vững nhất. Bởi vì chỉ khi có hiểu biết phong phú
về các trò chơi dân gian các em mới thoát khỏi sự lúng túng, nhàm chán và đơn
điệu khi chơi các trò chơi truyền thống này.
2.3.3. Đội Thiếu niên lựa chọn trò chơi dân gian cho phù hợp với học
sinh Trung học cơ sở.
Trò chơi dân gian rất đa dạng, phong phú, phù hợp với nhiều lứa tuổi.
Theo thống kê riêng ở miền Bắc đã có tới trên 50 trò chơi dân gian phổ biến.
Song đối với học sinh Trung học cơ sở là lứa tuổi đang phát triển mạnh cả về thể
chất và trí lực, với đặc điểm tâm lí nổi bật là thích thể hiện cái tôi cá nhân của
mình. Các em chưa phải là người trưởng thành nhưng cũng không còn là đứa trẻ
bé bỏng , ngây thơ… Các em không còn thích những trò chơi dân gian quá đơn
giản và có kèm theo lời đồng dao như “ Thả đỉa ba ba” hay “ Lặc cò cò”… nữa.
Vì thế muốn tăng cường hứng thú của học sinh Trung học cơ sở đối với các trò
chơi dân gian chúng ta phải lựa chọn những trò chơi dân gian phù hợp với lứa

tuổi, thể chất, tâm lí, sở thích của các em.
Trò chơi dân gian có nhiều thể loại phong phú, mỗi trò chơi dân gian đều
có quy luật riêng, mang những sắc thái khác nhau, chính vì thế chúng ta phải
chọn những trò chơi phù hợp với học sinh về sức khoẻ, trình độ, hoàn cảnh điều
kiện... Đặc điểm chung của trò chơi dân gian được triển khai trong trường học là
đơn giản, dễ chơi, dễ hòa nhập. Cần lưu ý chọn trò chơi không quá đơn giản
nhưng cũng không quá phức tạp, đồ dùng phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm,
cần có sự tham gia của tập thể.
Một số trò chơi dân gian phù hợp và phổ biến với học sinh trung học cơ
sở hiện nay là:
- Ô ăn quan
- Bịt mắt bắt dê
- Kéo co
12


- Đánh chắt
- Nhảy bao bố
- Chơi chuyền
- Nhảy dây
- Đá cầu
- Ném cầu
- Cướp cờ
- Thả diều
- Mèo đuổi chuột
- Chơi keo
…..
……
Xét về chức năng giáo dục trò chơi dân gian phù hợp với học sinh Trung
học cơ sở có thể chia thành 3 nhóm:

- Nhóm 1: Loại trò chơi vận động: giúp tăng cường sức khoẻ, thể chất cho
học sinh
Ví dụ: Kéo co, Bịt mắt bắt dê, Mèo đuổi chuột, Nhảy dây, Chơi keo, Đá cầu…
- Nhóm 2: Loại trò chơi học tập: giúp các em biết quan sát, tính toán, tính
nhẩm.
Ví dụ: Trò chơi Ô ăn quan, Chơi chuyền, Cờ que…
- Nhóm 3: Loại trò chơi sáng tạo: giúp học sinh có thể tự làm nên những
đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên :
Ví dụ: Chơi diều; Xếp thuyền…
Không nên đưa ra những trò chơi dân gian mà bản thân không nắm vững
luật, chưa có sự chuẩn bị, những trò chơi dân gian nguy hiểm:
Ví dụ: Đánh khăng, Quay cù, Pháo đất…
Ngay từ đầu năm học, trong bản kế hoạch phát động các trò chơi dân gian
trong nhà trường, Đội Thiếu niên cũng đã gợi ý cho các em những trò chơi phù
hợp với lứa tuổi để các em đăng kí tham gia. Ngoài ra khi xem xét các bản đang
kí của các Chi đội, Tổng phụ trách Đội cũng cần lưu ý tới những trò chơi dân
gian phù hợp với lứa tuổi của các em. Đối với những trò chơi dân gian không
phù hợp với việc tổ chức trong nhà trường, Tổng phụ trách Đội góp ý để các em
thay thế bằng trò chơi khác phù hợp hơn.
Đội Thiếu niên cũng tiến hành phân loại, gợi ý đội viên về các trò chơi
dân gian có thể chơi thường xuyên và những trò chơi dân gian được tổ chức
trong các hội thi hoặc là chơi ở nhà. Cụ thể như:
- Trò chơi dân gian có thể chơi thường xuyên ở trường: Ô ăn quan, Đá
cầu, Chơi chuyền, Đánh chắt, Nhảy dây, Chơi keo, Bịt mắt bắt dê, Mèo đuổi
chuột, Cướp cờ, …Những trò chơi dân gian này không đòi hỏi phải có không
gian rộng và sự chuẩn bị vật dụng chơi rất đơn giản
- Trò chơi dân gian phù hợp với các hội thi: Kéo co, Nhảy bao bố, Bịt mắt
đánh trống...Những trò chơi dân gian này cần có sự chuẩn bị chu đáo về các vật
dụng phục vụ trò chơi.
Việc Đội Thiếu niên lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với học sinh

Trung học cơ sở có tác dụng rất lớn trong việc định hướng cho các em đến với
những trò chơi thật sự thú vị và hữu ích. Cùng với sự trang bị những hiểu biết về
trò chơi dân gian thì các em có nhiều sự lựa chọn hơn trong khi tham gia các trò
chơi ở trường cũng như ở nhà.

13


Hình ảnh một số trò chơi dân gian được các em học sinh Trường THCS Tây Hồ yêu thích

2.3.4.Đội Thiếu niên tổ chức Hội thi:“Chúng em với trò chơi dân gian”.
Có thể nói việc Đội Thiếu niên tổ chức Hội thi “ Chúng em với trò chơi
dân gian” là việc làm thiết thực nhất để tăng cường hứng thú của học sinh đối
với các trò chơi dân gian. Bình thường các em vẫn chơi các trò chơi dân gian
nhưng chỉ đơn giản là để vui chơi, giải trí trong nhóm bạn bè hoặc trong lớp học.
Việc tham gia hội thi về trò chơi dân gian khiến các em có tâm lí thi đua, cạnh
tranh giữa các khối, các lớp trong trường, được tính vào thành tích thi đua của
lớp và còn nhận được phần thưởng khiến các em thấy sôi nổi, hào hứng hơn rất
nhiều.
Chính vì thế tôi đã chỉ đạo Đội Thiếu niên, phối hợp với Đoàn Thanh niên
và Hội cha mẹ học sinh trong nhà trường lập kế hoạch tổ chức Hội thi “ Chúng
em với trò chơi dân gian” một cách đầy đủ, chi tiết và chuẩn bị mọi điều kiện
thực hiện nghiêm túc, chu đáo để đảm bảo kế hoạch được thực hiện hiệu quả.
Việc đặt một cái tên phù hợp với Hội thi cũng tạo ra hiệu ứng tích cực đối
với các em học sinh. Hội thi mang tên “Chúng em với trò chơi dân gian” đã thể
hiện mối quan hệ, sự quan tâm và trách nhiệm của học sinh đối với các trò chơi
dân gian. Đến với Hội thi các em không chỉ đơn giản là để chơi, để thi các trò

14

chơi dân gian mà còn thể hiện sự trân trọng, trách nhiệm gìn giữ và bảo lưu đối
với các giá trị truyền thống của dân tộc được truyền lại từ nghìn đời nay.
Thời gian tổ chức Hội thi : “ Chúng em với trò chơi dân gian” là sau Tết
Nguyên đán, trong buổi Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chủ điểm
“Mừng Đảng, mừng Xuân”. Ý nghĩa của Hội thi là muốn hướng học sinh đến
những giá trị truyền thống của dân tộc, tăng cường giáo dục về thể chất để các
em có sức khỏe vững bước vào tương lai. Đầu xuân cũng là dịp mà các hội làng
được tổ chức, các trò chơi dân gian cũng được tổ chức nơi đình làng. Hội thi: “
Chúng em với trò chơi dân gian” càng góp phần nhắc nhở các em về cội nguồn
dân tộc và những giá trị tinh thần bền vững của nhân dân qua các thế hệ.
Để đổi mới hình thức hội thi về trò chơi dân gian so với trước đây, tôi đã tư
vấn cho Tổng phụ trách Đội nên đưa phần thi “ Tìm hiểu về trò chơi dân gian”
vào hội thi, trước khi các em tiến hành thi các trò chơi dân gian. Nội dung các
câu hỏi tìm hiểu về trò chơi dân gian cần hết sức ngắn gọn, nhằm cung cấp cho
học sinh những kiến thức cơ bản và khá toàn diện về những trò chơi truyền
thống của dân tộc. Chẳng hạn như:
- Em hiểu trò chơi dân gian là gì ?
- Trò chơi dân gian ra đời như thế nào ?
- Hãy kể tên ít nhất 10 trò chơi dân gian mà em biết ?
- Theo em, trò chơi dân gian có tác dụng như thế nào đối với học sinh ?...
Bình thường, trong quá trình học và chơi các em cũng ít quan tâm đến
những vấn đề nặng tính lý thuyết như vậy. Nhưng với tâm lý chuẩn bị tham gia
hội thi, các em sẽ tích cực tìm hiểu, ghi nhớ để thể hiện những hiểu biết của
mình. Trong khi các đội thi trả lời câu hỏi thì cũng là dịp để các em học sinh tiếp
nhận kiến thức về trò chơi dân gian một cách tự nhiên. Đây cũng là phương
pháp “học mà chơi, chơi mà học” rất bổ ích đối với học sinh.
Nhằm tăng mức độ hứng thú của học sinh với các trò chơi dân gian, Đội
Thiếu niên phải bắt đầu từ khâu lựa chọn trò chơi dân gian trong hội thi. Vì là
hội thi nên số lượng các trò chơi dân gian cần được lựa chọn phù hợp với tất cả

các khối lớp, để học sinh được tham gia với số lượng đông nhất, đảm bảo tính
tập thể của các trò chơi. Các trò chơi trong hội thi phải hấp dẫn, có tính đồng đội
và thể hiện được sự khỏe mạnh, thông minh và khéo léo của học sinh. Đồng
thời những trò chơi dân gian trong hội thi phải là trò chơi mà không phải lúc nào
các em cũng có thể tự chơi một cách thoải mái được. Chính vì thế Đội Thiếu
niên lựa chọn 04 trò chơi để các em tham gia đó là: Nhảy bao bố, Cướp cờ, Bịt
mắt đánh trống, Kéo co.
Sau khi lựa chọn trò chơi dân gian trong hội thi, Đội Thiếu niên phải tiến
hành chuẩn bị các điều kiện cần thiết để hội thi đạt kết quả tốt nhất. Các điều
kiện về vật dụng, sân bãi đề phải được chuẩn bị chu đáo. Chẳng hạn trò chơi
Nhảy bao bố thì cần chuẩn bị về các bao tải, trò chơi Kéo co thì cần chuẩn bị về
dây kéo, trò chơi Cướp cờ thì phải có các lá cờ chuối, trò chơi Bịt mắt đánh
trống thì cần có trống, khăn bịt mắt…

15


Trước khi Hội thi diễn ra, Đội Thiếu niên cần phổ biến luật chơi các trò
chơi, thể lệ hội thi đối với tất cả các khối lớp. Vì các khối lớp khác nhau về độ
tuổi, về thể lực mà các trò chơi mang tính đối kháng nên các lớp trong cùng khối
thi với nhau sẽ đảm bảo công bằng và khách quan hơn. Và để đảm bảo Hội thi
diễn ra có chất lượng, mỗi lớp nên chọn một đội thi gồm 15-20 em, có cả nam
và nữ, trong đó ưu tiên các em có thể lực, có độ thông minh và khéo léo…
Trong kế hoạch tổ chức “ Hội thi trò chơi dân gian” tôi chỉ đạo Đội Thiếu
niên yêu cầu tất cả các Tổ chức đoàn thể, các cán bộ giáo viên và học sinh trong
trường tham gia. Đặc biệt Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh phải có vai
trò đắc lực trong việc chỉ đạo và hỗ trợ Đội Thiếu niên chuẩn bị các điều kiện
phục vụ hội thi, hướng dẫn học sinh trong quá trình chơi.
Đội Thiếu niên băn khoăn về vấn đề kinh phí của hội thi để làm công tác
chuẩn bị và khen thưởng cho học sinh.Tôi đã tư vấn để Tổng phụ trách Đội tham

mưu với Hiệu trưởng nhà trường và Trưởng ban đại diện Hội cha mẹ học sinh hỗ
trợ kinh phí.
Nhìn chung, với sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt nên “ Hội thi trò chơi dân
gian” của nhà trường được Đội Thiếu niên tổ chức rất bài bản và hiệu quả. Trên
sân trường, sân tập thể dục, các đội thi hào hứng tranh tài. Tinh thần đoàn kết vì
tập thể của các em được thể hiện cao độ. Mỗi đội thi trong mỗi trò chơi đều gắng
sức mình vì thành tích của lớp. Các bạn cổ động viên cũng cổ vũ hết mình. Các
giáo viên chủ nhiệm đến tận nơi để chỉ đạo, hướng dẫn, động viên học sinh của
lớp. Nhiều khi cả thầy cô và học sinh cười nghiêng ngả vì những hành động
ngây ngô của các em trong thi đấu… Có những phần thi gay cấn giữa các Chi
đội mà việc phân thắng bại cần huy động tới cả sự vào cuộc của các giáo viên
chủ nhiệm…tất cả tạo nên không khí vui tươi, ngập tràn tiếng cười hồn nhiên
của các thầy cô giáo và các em học sinh.

Một số hình ảnh ấn tượng trong Hội thi “ Chúng em với Trò chơi dân gian”
của Liên đội Trường THCS Tây Hồ.

Kết thúc hội thi có lớp thua, lớp thắng nhưng nhìn chung các em đều được
vui chơi thỏa thích, được rèn luyện sức khỏe, được thể hiện bản thân mình và
tăng cường tinh thần đoàn kết trong lớp, trong trường. Nhìn gương mặt vui tươi
rạng rỡ của các em khi lên nhận phần thưởng cũng phần nào cho thấy các trò
16


chơi dân gian vẫn còn có sức hấp dẫn với các em. Kĩ năng tổ chức các hoạt động
tập thể của Đội Thiếu niên, của các anh chị phụ trách Chi đội được rèn luyện
qua thực tế nên được nâng cao hơn.
Phát huy thành công của Hội thi “Chúng em với Trò chơi dân gian”, trong
buổi Hoạt động tập thể được tổ chức ngày 13/5/2017 chào mừng 76 năm ngày
thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh (15/5/1941-15/5/2017) và kỉ

niệm 127 năm ngày sinh Bác Hồ kính yêu (19/5/1890-19/5/2017), Đội Thiếu
niên tiếp tục lồng ghép nội dung trò chơi dân gian và được các em học sinh hào
hứng tham gia. Một số trò chơi được đổi mới như “Đi xe đạp chậm”, “ Nấu cơm
bằng lửa rơm…” tạo được sự thu hút đối với học sinh. Sự vận dụng linh hoạt trò
chơi dân gian là cách để các trò chơi này có sức sống lâu bền đối với các em.

Niềm vui của thầy và trò trường THCS Tây Hồ trong buổi hoạt động tập thể

2.3.5.Đội Thiếu niên phối hợp với lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà
trường để tăng cường hứng thú của học sinh đối với các trò chơi dân gian.
Để tăng cường hứng thú cho học sinh đối với các trò chơi dân gian, một
mình Đội Thiếu niên hoạt động tích cực là chưa đủ. Đây là việc làm cần sự
chung tay góp sức của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Chính
vì thế tôi đã chỉ đạo Đội Thiếu niên chủ động phối hợp với Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh trong xã, Chi đoàn Thanh niên trong nhà trường , phối
hợp với Hội cha mẹ học sinh trong trường để chung tay góp sức vào hoạt động
của Đội Thiếu niên.
Vai trò của các lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường đối với việc tăng
cường hứng thú của học sinh đối với các trò chơi dân gian được thể hiện cụ thể
như sau:
- Chi bộ: Chỉ đạo, định hướng các hoạt động của Đội Thiếu niên. Kế hoạch
hoạt động của Đội Thiếu niên từng tuần, từng tháng và trong suốt năm học đều
có sự chỉ đạo chung từ Chi ủy, Chi bộ.
- Nhà trường: Tạo điều kiện để Đội Thiếu niên hoạt động toàn diện và phát
huy vai trò của Đội thiếu niên trong việc duy trì, ổn định nề nếp và mọi mặt hoạt
động của học sinh. Khi cần thiết nhà trường hỗ trợ kinh phí để Đội Thiếu niên tổ
chức các hoạt động một cách hiệu quả.
17

- Hội cha mẹ học sinh: Hỗ trợ kinh phí tổ chức các hội thi, các hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp.
- Chi Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh: Là tổ chức có trách nhiệm
chỉ đạo, dìu dắt hoạt động của Đội Thiếu niên nên Chi Đoàn Thanh niên phải
chỉ đạo, phối hợp tích cực trong quá trình tổ chức, hỗ trợ Đội Thiếu niên trong
quá trình hoạt động và chuẩn bị các điều kiện để tổ chức các hội thi, các hoạt
động ngoài giờ lên lớp.
- Đoàn Thanh niên trong xã: Chỉ đạo và phối hợp với Đội Thiếu niên nhà
trường trong việc giáo dục học sinh tại địa phương. Đặc biệt là dịp nghỉ hè, khi
học sinh tham gia các hội trại ở địa phương, Đoàn xã có thể lồng ghép việc thi
các trò chơi dân gian trong hoạt động của hội trại…
Để huy động được các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường trong
việc tăng cường hiệu quả hoạt động của Đội thiếu niên nói chung, các hoạt động
tập thể trong nhà trường nói riêng, vai trò của Tổng phụ trách Đội là rất quan
trọng. Bên cạnh sự chỉ đạo của Chi bộ, Ban giám hiệu nhà trường, người giáo
viên Tổng phụ trách Đội phải rất năng động và nhiệt tình, dám nghĩ, dám làm,
chủ động tham mưu với lãnh đạo nhà trường, lãnh đạo Đoàn cấp trên để có
những đổi mới trong cách thức, phương pháp hoạt động và tranh thủ nguồn kinh
phí được hỗ trợ. Tổng phụ trách Đội đóng vai trò như hạt nhân, cầu nối để gắn
kết các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường chung tay góp sức vào
hoạt động của Đội Thiếu niên. Phát huy vai trò của Tổng phụ tách Đội là chìa
khóa quan trọng nhất để nâng cao chất lượng mọi mặt hoạt động của Đội Thiếu
niên. Vì thế các nhà trường cần lựa chọn được Tổng phụ trách Đội nhiệt tình,
năng nổ, có trách nhiệm, có năng lực chỉ đạo, tổ chức, điều hành các hoạt động
tập thể. Thông thường các giáo viên dạy môn Âm nhạc là những người có năng
khiếu văn hóa, văn nghệ, có năng lực tổ chức các hoạt động tập thể sẽ phù hợp
với vai trò của Tổng phụ trách Đội.
Giống như trò chơi dân gian kéo co, muốn chiến thắng thì cần huy động sức
mạnh của toàn đội.Trong bất kì công việc, hoạt động tập thể nào chúng ta cũng
cần có tinh thần đoàn kết, phối hợp, tương trợ lẫn nhau. Hoạt động của Đội

Thiếu niên trong nhà trường không nằm ngoài quy luật đó.
Như vậy, tăng cường việc phối hợp chặt chẽ giữa Đội Thiếu niên với các
lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường góp phần quan trọng vào việc
nâng cao chất lượng hoạt động của Đội Thiếu niên nói chung và tăng cường việc
giáo dục, phổ biến trò chơi dân gian đối với học sinh nói riêng.

18


Hình ảnh thầy cô và học sinh Trường THCS Tây Hồ trong trò chơi dân gian “ Kéo co”

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Qua một số kinh nghiệm chỉ đạo Đội Thiếu niên trong việc tăng cường
hứng thú của học sinh Trung học cơ sở đối với các trò chơi dân gian, tôi nhận
được kết quả như sau:
* Đối với nhà trường:
- Góp phần thực hiện các tiêu chí của phong trào “Trường học thân thiện,
học sinh tích cực”.
- Thành lập được “Thư viện trò chơi dân gian” để Tổng phụ trách Đội, giáo
viên và học sinh tham khảo.
- Góp phần vào việc bảo tồn được di sản văn hoá dân tộc Việt Nam.
- Ngoài giờ ra chơi, các hoạt động giờ lên lớp các trò chơi dân gian còn
được thực hiện ở các giờ Thể dục, môn Ngữ văn (phần Chương trình địa
phương, Văn thuyết minh…), cả giáo viên và học sinh đều thích thú và thoải
mái, giảm căng thẳng sau các giờ học.
- Được đông đảo phụ huynh nhiệt tình ủng hộ nhất là sau khi dự Hội thi
“Chúng em với trò chơi dân gian”.
* Đối với giáo viên:
- Góp phần gìn giữ, phát huy các trò chơi dân gian, làm cho vốn kiến thức
về trò chơi dân gian ngày càng phong phú về thể loại. Phát huy khả năng tìm tòi,

sáng tạo trong các hoạt động để có thể lồng ghép các trò chơi đó vào các tiết học
với nội dung phù hợp.
- Tạo sự thân thiện gần gũi với học sinh vì giáo viên vừa là người hướng
dẫn vừa là bạn chơi với học sinh.
- Giáo viên trở nên năng động, linh hoạt, tự tin hơn khi tổ chức các hoạt
động tập thể, từ đó tham gia nhiệt tình các phong trào tập thể.
19


* Đối với học sinh:
- Học sinh nhớ tên các trò chơ,i biết được cách chơi và luật chơi của những
trò chơi dân gian, vì vậy tăng khả năng ghi nhớ có chủ đích và khả năng tưởng
tượng trong các hoạt động vui chơi.
- Đa số các em đều tích cực và thích thú khi chơi các trò chơi dân gian,
tham gia nhiệt tình, sôi nổi, thoải mái và tự tin. Các em góp phần không nhỏ vào
sự thành công của các hoạt động trong nhà trường như Hội thi “ Chúng em với
trò chơi dân gian”, các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp...
- Học sinh thể hiện được sự đoàn kết, tính kỷ luật, tinh thần tập thể khi
chơi. Đặc biệt học sinh đã tự biết tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn
ở các giờ ra chơi, các buổi sinh hoạt Chi đội. Đa số các em được mở rộng kiến
thức và có thêm nhiều hiểu biết về các trò chơi dân gian
- Học sinh được tăng cường sức khoẻ, cân bằng nguồn năng lượng dư thừa
trong cơ thể, nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi
người.
- Giúp học sinh có kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc
sống, thói quen và kỹ năng làm việc theo nhóm, các em không tham gia các trò
chơi vô bổ, bạo lực…Không còn cảnh nhiều học sinh rượt đuổi nhau, nghịch
phá. Thay vào đó sân trường rộn rã những nhóm Chơi keo, Đá cầu, túm tụm
chơi Ô ăn quan.... Chuẩn bị vào giờ học buổi sáng, buổi chiều, các em cũng khởi
động bằng những trò chơi dân gian thú vị.

- Các em thêm yêu quý và tự hào về văn hoá, phong tục truyền thống của
dân tộc Việt Nam, thêm yêu trường lớp, yêu quý bạn bè, thầy cô…
- Chính các em là những người nuôi dưỡng và phổ biến văn hoá, phong tục
truyền thống dân tộc. Học sinh cảm nhận được nét đẹp của văn hoá dân tộc. Từ
đó giúp học sinh tạo được lòng ham muốn tạo ra những nét đẹp trong cuộc sống.
Kết quả điều tra mức dộ hứng thú của học sinh toàn trường đối với các
trò chơi dân gian chuyển biến rõ rệt như sau:
Khối Số HS
Mức độ hứng thú tham gia các trò chơi dân gian
Cao
Bình thường
Thấp
SL
%
SL
%
SL
%
6
52
41
78.8
9
17.3
2
3.9
7
57
44
77.1

10
17.6
3
5.3
8
75
53
72.0
17
22.7
5
6.7
9
49
35
71.4
8
16.4
6
12.2
Tổng
233
173
74.2
44
18.9
16
6.9
Như vậy tỷ lệ học sinh hứng thú với các trò chơi dân gian chiếm tỷ lệ cao,
số học sinh thờ ơ với trò chơi dân gian đã giảm tới mức tối thiểu.

* Đối với Đội Thiếu niên:
Đội Thiếu niên đã phát huy được vai trò của mình trong việc tăng cường
hứng thú của học sinh đối với các trò chơi dân gian. Qua đó, Đội Thiếu niên
cũng đã đúc rút được nhiều kinh nghiệm trong phương thức hoạt động để nâng
cao hiệu quả công tác Đội, đó là:
20


- Hoạt động của Đội Thiếu niên phải có sự chỉ đạo đồng bộ, có kế hoạch rõ
ràng, có sự kiểm tra, đánh giá kịp thời.
- Đội Thiếu niên phải huy động được sự chung tay góp sức của các lực
lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để thúc đẩy, nâng cao chất lượng hoạt
động Đội.
- Đội thiếu niên phải chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm để đổi mới
phương thức hoạt động nhằm tạo ra những sân chơi thú vị, những điều mới mẻ,
hấp dẫn đối với học sinh.
3. Kết luận:
- Kết luận:
Trò chơi dân gian là loại hình giáo dục rất có hiệu quả vì nó vừa là
phương tiện giải trí lành mạnh, vui chơi sinh động, phù hợp với đặc điểm tâm lý
học sinh, vừa là phương tiện giáo dục nhẹ nhàng sâu sắc. Các trò chơi dân gian
vừa dễ tiếp cận vừa không tốn kém mà mang lại kết quả giáo dục cao trong
trường học. Trò chơi dân gian góp phần nâng cao nhận thức, tăng cường thể lực
cho học sinh, giúp học sinh thoả mãn nhu cầu vui chơi mà lại bảo tồn được một
di sản văn hoá tốt đẹp của dân tộc, góp phần vào việc thực hiện phong trào
Trường học thân thiện, học sinh tích cực. Việc đưa trò chơi dân gian vào trường
học là đúng đắn vì trò chơi dân gian đối với học sinh đã mang lại cho các em
nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền
được chia sẻ niềm vui của các em với bè bạn, cộng đồng. Tuổi thơ của các em sẽ
trở thành những kỷ niệm quý báu theo suốt cuộc đời, làm giàu nguồn tình cảm

và trí tuệ của các em. Chính vì vậy trò chơi dân gian cần được giữ gìn, phát huy
và bảo tồn, rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường phù hợp với
lứa tuổi. Trò chơi dân gian không thể thiếu trong các lần sinh hoạt Đội, sinh hoạt
tập thể, ngoại khóa. Qua đó giúp học sinh giảm bớt căng thẳng sau những tiết
học, làm các em thêm yêu trường, lớp, thầy cô, bạn bè. Cụ thể hơn là góp phần
hoàn thành mục tiêu giáo dục về xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc chỉ đạo, phát huy vai
trò của Đội Thiếu niên trong việc tăng cường hứng thú của học sinh Trung học
cơ sở đối với các trò chơi dân gian. Bước đầu thực hiện nhưng cũng thu được
kết quả tương đối tốt, dễ áp dụng cho các trường THCS.
Trong năm học tới ngoài việc tiếp tục tổ chức chơi các trò chơi dân gian,
chúng tôi sẽ sưu tầm và tổ chức thực hiện các điệu múa, tìm hiểu về làn điệu dân
ca để tiếp tục đưa vào nhà trường. Thiết nghĩ những việc làm nhỏ bé của chúng
tôi sẽ có ý nghĩa tích cực và lâu dài nhằm giáo dục và đào tạo nên những thế hệ
con người Việt Nam biết yêu quý, trân trọng, giữ gìn và phát huy nền văn hóa
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc của quê hương, đất nước trong thời kì hội nhập
và phát triển.
- Kiến nghị:
+ Đối với Nhà trường: Tiếp tục quan tâm, chỉ đạo, tạo mọi điều kiện để
Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh phát huy vai trò trong mọi hoạt động
21


Đội nói chung, trong việc tăng cường hứng thú của học sinh đối với các trò chơi
dân gian nói riêng.
Nhà trường tiếp tục đẩy mạnh và duy trì tốt hiệu quả của phong trào thi
đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đẻ tạo ra môi trường
giáo dục thực sự thân thiện, tích cực đối với học sinh.
+ Đối với Phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT: Tiếp tục duy trì hiệu quả các

phong trào thi đua trong dạy và học, trong đó có phong trào “Xây dựng trường
học thân thiện, học sinh tích cực”. Tham mưu, tạo điều kiện để các nhà trường
xây dựng cơ sở vật chất phục vụ việc dạy học và tổ chức các hoạt động giáo dục
đạt hiệu quả cao hơn.
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
Thọ Xuân, ngày 30 tháng 5 năm 2017
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG
NGƯỜI VIẾT SKKN

Trịnh Thị Hải

22


23