Rung xanh 22

Cc em thân mn!
Loài ngi chng ta t rt xa xa ặ bit tp trung bn cc dflng
sng, năi thun tiữn cho giao thng và sinh hot, t ặ mà hnh thành
nn nhng ặ thfi ặôu tin trn tri ặt. Qua bao thđng trôm cềa lfich
s, bêng kh nđng lao ặẩng sng to khng ngng cềa mnh, loài
ngi ngày càng to ra nhiu ặ thfi trn khổp th gièi. Cc ặ thfi
mang ặn cuẩc sậng vt cht sung tc và to nhiu că hẩi mèi ặ con
ngi hc tp và văn ln hăn bt c mẩt năi nào khc. Chnh v vy,
ặ thfi c sc ht v cễng mnh m và trẻ thành biu tểng cềa nn
vđn minh nhân loi.

nèc ta, cc ặ thfi ặang trong qu trnh chuyn mnh ặ hoà nhp
vèi th gièi. S mẻ rẩng và pht trin cềa cc ặ thfi ặ gp phôn rt
lèn vào nn kinh t và gip ci thiữn cuẩc sậng cho mi ngi.

Song, nu lổng nghe, cc em s thy hi chung cnh bo v nhim
mi trng ẻ cc ặ thfi ặang ngày càng ặấ dn dp. ò là nhng hi
chung bo ặẩng v tnh trng cht thi tràn lan, nhng thành phậ
ặôy khi bi và nhng dflng sng ặang cht. Vy, chng ta phi làm
g ặ gi gn cc ặ thfi xanh, sch, ặóp?

Cc em hy tm hiu Rng Xanh sậ 22 v mi trng ặ thfi nhọ. Hn
là s c rt nhiu viữc mà chng mnh phi bổt tay ngay t bây gi ặ
gp phôn xây dng nn thành phậ tăng lai cềa chng mnh ặy.

Rng Xanh

1


M|C

L|C
Tin tc! Tin tc...
ò thfi là g?
Hữ sinh thi nhân to
Nng bãng nèc ặ thfi
Nhng ting ku cu
V sao khng kh bfi nhim?
K thễ cềa sc khãe
Gc vui v nhim khng kh
Thành mậi lo chung
Gn gi l phấi xanh
Nhiu nh... rc
X l rc tht khng d
Bin rc thành tài nguyn
Phăng php 5T
Gc chuyn gia
Cễng suy ngh
Th gièi ặẩng vt: Bfl rng
Th gièi thc vt: Bo hoa dâu
Vn quậc gia cềa em: Tam òo
Ting ni t cẩng ặng: Làng Triu Khc
Cc chăng trnh gio dc mi trng
S gi Rng Xanh: Mẩt lôn xuậng phậ
Trang câu lc bẩ
Găng sng mi trng
Rng Xanh ci
Cễng xem và Suy ngm
Hẩp th - Gii ặp
Vđn phflng Bc Côy Vên

2

Trang
3
4
6
8
10
13
14
15
16
18
19
21
22
23
25
27
28
29
30
32
33
34
37
43
45
46
47

50

Rng Xanh


Thng tin

Tin tc! Tin tc...
Mẩt c nhân t nguyữn chuyn giao kh cho vn th
òôu thng 7/2005, bc Nguyn Vđn Bn, tr ti qun Ng Quyn, Hi Phflng ặ
chuyn giao hai ch kh mt ặã cho Vn th Hà Nẩi. Hai ch kh này do mẩt ngi
hc sinh c tng bc. Mc dễ nhiu ngi ặ g mua hai ch kh nhng bc ặu
t chậi và cuậi cễng ặ quyt ặfinh tng li cho Vn th Hà Nẩi ặ ặm bo cho
chng ặểc nui dẽng và bo vữ an toàn.
Theo Cng An Nhân Dân, sậ 240, 12/7/2005

Xe my thân thiữn vèi mi trng
Ngày 1/3/2005, tp ặoàn Honda và Cng ty
Honda Viữt Nam ặ cho ra mổt hai dflng xe
my cng nghữ cao và thân thiữn vèi mi
trng. Loi xe th nht c tn là Fuel Cell,
chy bêng pin nhin liữu hiặr và ch thi
ra hăi nèc. Loi xe th hai tn là Hybrid,
chy bêng ặiữn và xđng. Xe này va tit
kiữm nhin liữu tèi 1,6 lôn và li va
gim ặểc lểng kh thi ra mi
trng.
Theo Nhân Dân sậ 18105, 28/2/2005; Mng Bo Hà Nẩi
Mèi, 1/3/2005

Hữ thậng phfl
fln
ng thề t nhin dc b bin bfi ph hu
Cc hot ặẩng pht trin kinh t cềa con ngi ặang gây ra mẩt lot cc hu
qu nng n ặậi vèi mi trng ven bin cềa nèc ta. Nhiu vễng ặt ngp nèc
ẻ cc vễng ca sng, ven bin ặ bfi khai thc qu mc và khng kfip phc hi. Tnh
ring rng ngp mn ẻ nèc ta, diữn tch hiữn ch cfln khong mẩt na so vèi
trèc nđm 1945.
T Bổc vào Nam ặ c khong 400 km b bin bfi xi lẻ, nhiu năi ặt ặang bfi
hoang mc ho trn diữn rẩng. Nhng hiữn tểng này ặang hu hoi dôn hữ thậng
phflng thề t nhin ven bin nèc ta trèc cc thm ho t thin nhin.
Theo Tin Phong, sậ 31, 14/2/2005

Nu bn pht hiữn thy ặẩng, thc vt hoang d ặ bfi vn chuyn, bun bn
hoc tàng tr, hy bo cho Chi cc Kim lâm ặfia phăng hoc lin lc vèi
Trung tâm Gio dc Thin nhin:

* òiữn thoi: (04) 775 4850 (t 8h sng ặn 5h chiu, th 2 ặn th 6 hàng tuôn).
Sau gi làm viữc, xin hy ặ li li nhổn cễng vèi sậ ặiữn thoi, chng ti s lin
lc li trong thi gian sèm nht.

@

* Email: hotline thiennhien.org

Rng Xanh

3

µ
l
g
◊?
fi
h
t
´
ß
ß´ thfi lµ n¨i d©n c≠ Æ´ng ÆÛc

Lµ trung t©m bu´n b∏n vµ c„ th” c∂ s∂n xu†t c´ng nghi÷p.
Lµ c∏c thµnh phË, thfi x∑ vµ thfi tr†n
• Æ„ c„ c∏c c´ng tr◊nh c´ng cÈng nh≠ v≠Ín hoa,
c´ng vi™n Æ” m‰i ng≠Íi nghÿ ng¨i, th≠ gi∑n sau
nh˜ng giÍ lµm vi÷c c®ng thºng.

4


Th´ng tin

Bπn c„ bi’t?
N≠Ìc ta hi÷n c„ h¨n 650 Æ´ thfi. MÈt trong nh˜ng ti™u ch› Æ” mÈt Æfia ph≠¨ng trÎ
thµnh Æ´ thfi lµ ph∂i c„ sË d©n tr™n 4 ngh◊n ng≠Íi.
Theo c∏c nhµ khoa h‰c, Æ´ thfi Æ«u ti™n cÒa Vi÷t Nam lµ CÊ Loa, h◊nh thµnh vµo
kho∂ng th’ k˚ th¯ 3 tr≠Ìc c´ng nguy™n, thÍi k˙ vua An D≠¨ng V≠¨ng.
Thµnh phË H Ch› Minh lµ Æ´ thfi lÌn nh†t c∂ n≠Ìc vÌi h¨n 5,7 tri÷u d©n. ß©y lµ
mÈt thµnh phË trŒ. Tuy chÿ mÌi h¨n 300 tuÊi nh≠ng Æ∑ trÎ thµnh n¨i d…n Æ«u c∂ n≠Ìc
v“ ph∏t tri”n kinh t’, c´ng nghi÷p, th≠¨ng mπi.

D©n sË c∏c Æ´ thfi
hi÷n nay chi’m kho∂ng
1/4 d©n sË cÒa c∂ n≠Ìc.
T˚ l÷ nµy sœ v…n ti’p tÙc
t®ng l™n trong thÍi gian
tÌi.

5


H÷ sinh th∏i

nh©n tπo

ChÛng ta Æ∑ Æ≠Óc bi’t nhi“u v“ c∏c h÷ sinh th∏i t˘ nhi™n nh≠ rıng nhi÷t ÆÌi,
rπn san h´, Æ«m l«y nh≠ng c∏c em Æ∑ bao giÍ ngh‹ rªng Æ´ thfi lµ mÈt ki”u h÷ sinh
th∏i ch≠a?
Th˘c t’, c∏c Æ´ thfi cÚng ch›nh lµ nh˜ng h÷ sinh th∏i Ɔy v◊ Î Æ„ con ng≠Íi, c∏c
sinh vÀt kh∏c vµ c∏c Æi“u ki÷n t˘ nhi™n nh≠ ∏nh s∏ng, n≠Ìc, kh´ng kh› lu´n lu´n
t∏c ÆÈng qua lπi vÌi nhau. Trong h÷ sinh th∏i Æ´ thfi, con ng≠Íi lµ sinh vÀt chÒ y’u
vµ c„ th” lµm ∂nh h≠Îng Æ’n toµn bÈ h÷ sinh th∏i.

6


Th´ng tin
C∏c Æ´ thfi cµng ph∏t tri”n cµng sˆ dÙng nhi“u tµi nguy™n thi™n nhi™n, ÆÂng thÍi
tπo ra cµng nhi“u ch†t th∂i. Hi÷n nay, l≠Óng ch†t th∂i Î c∏c Æ´ thfi Æ∑ v≠Ót qu∏ kh∂
n®ng t˘ xˆ l˝ cÒa ch›nh c∏c Æ´ thfi Æ„ d…n tÌi ´ nhi‘m m´i tr≠Íng. ßi“u nµy kh∏c
bi÷t hoµn toµn vÌi c∏c h÷ sinh th∏i t˘ nhi™n n¨i mµ c∏c ch†t th∂i

nh≠ l∏ rÙng, th©n c©y, ph©n vµ x∏c ÆÈng vÀt Æ≠Óc c∏c vi sinh vÀt
ph©n hu˚, sau Æ„ Æ≠Óc sˆ dÙng lπi cho qu∏ tr◊nh hoπt ÆÈng
cÒa h÷ sinh th∏i.

§ nhi‘m n≠Ìc, ´ nhi‘m kh´ng kh› vµ ch†t
th∂i ræn lµ ba v†n Æ“ m´i tr≠Íng lÌn mµ
h«u h’t c∏c Æ´ thfi Æang ph∂i ÆËi m∆t

7


N„ng b·ng

fi
h
t
´
Æ
c
Ì
≠
n

8


Th´ng tin
N≠Ìc cung c†p cho c∏c Æ´ thfi hi÷n nay
Æ≠Óc l†y tı c∏c nguÂn t˘ nhi™n nh≠ s´ng,
h vµ c∏c mπch n≠Ìc ng«m. Th´ng

th≠Íng, chÛng Æ≠Óc xˆ l˝ tπi c∏c nhµ m∏y
tr≠Ìc khi d…n Æ’n n¨i ti™u thÙ. Tuy Æ≠Óc
khai th∏c tı t˘ nhi™n nh≠ng n≠Ìc sπch
cho c∏c Æ´ thfi lu´n lu´n khan hi’m. Cho
Æ’n nay, mÌi c„ kho∂ng 1/2 sË d©n Æ´ thfi
Æ≠Óc sˆ dÙng n≠Ìc sπch.

B™n cπnh Æ„, c∏c Æ´ thfi cÚng g∆p
kh„ kh®n trong v†n Æ“ gi∂i quy’t
n≠Ìc th∂i. H«u h’t nguÂn n≠Ìc th∂i
qua h÷ thËng cËng r∑nh trong Æ´ thfi
cuËi cÔng Æ“u ÆÊ v“ c∏c k™nh,
m≠¨ng, s´ng, h mµ kh´ng Æ≠Óc xˆ
l˝ ÆÛng quy tr◊nh. N≠Ìc th∂i Æ´ thfi
Æang trÎ thµnh mÈt nguÂn g©y ´
nhi‘m n≠Ìc nghi™m tr‰ng.


Th´ng tin

Nh˜ng ti’ng

K™u c¯u

N≠Ìc b“ m∆t: Than ´i, m‰i n¨i
Æ“u... b»n!
H«u h’t c∏c dflng s´ng, k™nh, m≠¨ng vµ
h n≠Ìc trong Æ´ thfi Æ“u trÎ thµnh n¨i
ch¯a n≠Ìc th∂i. N≠Ìc th∂i tı nhi“u
nguÂn kh∏c nhau nh≠ nhµ m∏y, b÷nh

vi÷n, b” b¨i, c∏c hÈ gia Æ◊nh, nhµ hµng vµ
c∂ n≠Ìc m≠a cuËn theo c∏c loπi r∏c vµ
Ɔt c∏t Æ“u ÆÊ v“ Æ©y.

ß≠Íng phË: Nh˜ng dfl
fln
ng s´ng b†t Ææc d‹
Vµo mÔa m≠a, nhi“u Æ´ thfi th≠Íng bfi ngÀp trong n≠Ìc khi’n Æ≠Íng phË trÎ thµnh
nh˜ng dflng s´ng. MÈt trong nh˜ng nguy™n nh©n g©y ra ngÀp Ûng tπi Æ´ thfi lµ do
con ng≠Íi Æ∑ san l†p c∏c ao, h ch¯a n≠Ìc Æ” x©y d˘ng c´ng tr◊nh vµ x∂ r∏c bıa
b∑i g©y tæc nghœn c∏c cËng tho∏t n≠Ìc.

Hi÷n t≠Óng phÛ d≠Ïng
ß©y lµ mÈt hi÷n t≠Óng x∂y ra phÊ bi’n tπi c∏c s´ng, hÂ, k™nh, m≠¨ng trong Æ´
thfi. Do ph∂i ti’p nhÀn nhi“u n≠Ìc th∂i ch≠a Æ≠Óc xˆ l˝ n™n c∏c vÔng n≠Ìc nµy
ch¯a qu∏ nhi“u ch†t dinh d≠Ïng vµ trÎ thµnh n¨i l˝ t≠Îng cho c∏c loµi t∂o ph∏t
tri”n  πt. Qua giai Æoπn bÔng ph∏t, t∂o ch’t hµng loπt khi’n n≠Ìc chuy”n
sang mµu xanh Æen, bËc mÔi h´i thËi. L≠Óng ´-xi trong n≠Ìc kh´ng cfln ÆÒ cho
c∏c loµi sinh vÀt tÂn tπi. D«n d«n, chÛng trÎ thµnh nh˜ng h÷ sinh th∏i ch’t.
10

Rıng Xanh


Th´ng tin
N≠Ìc ng«m: Suy ki÷t vµ ´ nhi‘m
Do bfi khai th∏c qu∏ m¯c, nguÂn n≠Ìc ng«m tπi mÈt sË Æ´ thfi bæt Æ«u suy ki÷t.
Nhi“u n¨i cÚng Æ∑ xu†t hi÷n ´ nhi‘m n≠Ìc ng«m do c∏c hoπt ÆÈng s∂n xu†t c´ng
nghi÷p vµ n´ng nghi÷p, c∏c b∑i ch´n l†p r∏c vµ c∏c nhµ v÷ sinh t˘ hoπi.

HÀu qu∂... Æ” Æ©u cho h’t
N≠Ìc th∂i lµ m´i tr≠Íng l˝ t≠Îng Æ” c∏c sinh vÀt g©y b÷nh sinh sËng vµ lan truy“n.
Khi nguÂn n≠Ìc bfi ´ nhi‘m cÚng c„ ngh‹a v´ sË sinh vÀt g©y b÷nh sœ theo dflng
n≠Ìc t·a ra khæp n¨i trong Æ´ thfi vµ c∂ nh˜ng vÔng l©n cÀn. § nhi‘m n≠Ìc g©y
ra mÔi kh„ chfiu vµ r†t nhi“u b÷nh tÀt cho con ng≠Íi nh≠ b÷nh Æ≠Íng ruÈt, Æau
mæt, sËt xu†t huy’t, ghŒ lÎ, giun s∏n. ThÀm ch›, mÈt sË b÷nh Æ∑ ph∏t tri”n thµnh
dfich vµ Æe d‰a t›nh mπng cÒa nhi“u ng≠Íi.

Rıng Xanh

11


Thng tin
Gôn 3/4 diữn tch b mt tri ặt ặểc bao
phề bẻi nèc. Tuy nhin, nèc tp trung chề yu ẻ
cc ặi dăng và bđng ẻ hai cc ặfia côu. Lểng nèc
ngt mà con ngi c th s dng nhã hăn 1% tấng lểng
nèc trn tri ặt. Hăn na, lểng nèc này cng phân bậ
khng ặu gia cc vễng và ặang bfi nhim ẻ nhiu năi.
V vy, tài nguyn nèc ngt là cc k qu gi.

Bn c bit?

So vèi nhiu quậc gia khc, tài nguyn nèc cềa Viữt Nam kh di dào do
lểng ma hàng nđm cao và hữ thậng sng ngfli dày ặc. Tuy nhin, lểng nèc sch
cung cp bnh quân trn ặôu ngi bfi xp vào loi trung bnh thp.
Mẩt vfli nèc thng thng mi pht chy ra t 10 ặn 19 lt nèc. V vy, nu
ta qun khng kha vfli sau khi dễng th mi gi s lng ph t 600 ặn 1.140 lt nèc.

Nhà
qun
l
tăng
lai
12

Em ặ làm g ặ bo vữ ngun nèc ngay ti gia ặnh mnh? Nu là
mẩt nhà qun l, em s làm nhng g ặ bo vữ ngun nèc cho
nhng ngi dân thành phậ mnh? Bn c tẻng và sng kin!
Hy chia s cễng bn ặc Rng Xanh. Cc tẻng xut sổc s ặểc
ặđng trn Rng Xanh vào cc s tip theo.

Rng Xanh


Th´ng tin

V◊ sao Kh´ng kh› bfi ´ nhi‘m?
Giao th´ng

SË l≠Óng ´ t´ vµ xe m∏y qu∏
lÌn tπi c∏c Æ´ thfi lÌn khi’n
nhi“u Æ≠Íng phË vµ nÛt giao
th´ng trÎ thµnh c∏c Æi”m ´
nhi‘m n∆ng v“ kh„i bÙi vµ
ti’ng Ân

C´ng nghi÷p

X©y d˘ng

Hoπt ÆÈng x©y d˘ng tπi
c∏c Æ´ thfi di‘n ra ngµy
cµng nhi“u. Tuy nhi™n, do
kh´ng Æ≠Óc che chæn Æ«y
ÆÒ trong qu∏ tr◊nh thi c´ng
vµ vÀn chuy”n vÀt li÷u n™n
c∏c hoπt ÆÈng x©y d˘ng Æ∑
tπo ra r†t nhi“u bÙi.

Kh´ng kh› - nguÂn tµi
nguy™n c˘c k˙ quan tr‰ng
ÆËi vÌi con ng≠Íi - cÚng
Æang bfi ´ nhi‘m n∆ng n“ tπi
c∏c Æ´ thfifi.. ß∆c bi÷t, Î c∏c thµnh
phË lÌn, b«u kh´ng kh› Æang trÎ
n™n v´ cÔng ngÈt ngπt vµ Ân µo.
NguÂn g©y ra ´ nhi‘m kh´ng
kh› xu†t ph∏t tı ch›nh nh˜ng
hoπt ÆÈng di‘n ra hµng
ngµy tπi c∏c Æ´ thfi.

ßun n†u

C∏c hoπt ÆÈng Æun n†u tπi gia
Æ◊nh cÚng th∂i ra kh› ÆÈc hπi, Æ∆c
bi÷t n’u dÔng than tÊ ong.

Rıng Xanh

Trong c∏c Æ´ thfi v…n
cfln tÂn tπi nhi“u nhµ
m∏y, x› nghi÷p sˆ dÙng
c´ng ngh÷ lπc hÀu,
kh´ng c„ h÷ thËng l‰c
kh› tr≠Ìc khi th∂i kh„i,
bÙi ra mÈi tr≠Íng.

R∏c

R∏c kh´ng Æ≠Óc thu gom, xˆ
l˝ g©y ra mÔi kh„ chfiu, ÆÂng
thÍi ph∏t t∏n bÙi vµ c∏c sinh
vÀt g©y b÷nh vµo kh´ng kh›.
13


K thễ cềa sc khãe

Thng tin

Đ nhim khng
kh cfln gây ra
mẩt lot cc
bữnh v tim
mch, tai,
mổt, da... òc
biữt, cc
bữnh v h

hp ngày
nay ặ trẻ
thành cđn
bữnh phấ
bin ẻ hôu
ht nhng
ngi dân
sậng và làm
viữc ẻ ặ thfi.

Đ nhim khng
kh nguy him
ặậi vèi tt c
mi ngi.
Nu phi
sậng trong
mi trng
ặôy khi bi
và ting n
th sau mẩt
thi gian
con ngi
s cm thy
rt mữt mãi
và cđng
thng.

Khng kh trong nhà c sch khng?
Cc em ặng chề quan ngh rêng ch côn ặng kn ca nhà li là chng ta s c
mẩt bôu khng kh sch. Khng kh trong nhà cng rt d bfi nhim bẻi hot

ặẩng hàng ngày và cc ặ dễng cềa chng ta ặy.

C rt nhiu bi và
cht bằn bm vào
quôn o, xe cẩ, cp,
ti xch trn ặng
chng ta trẻ v nhà.

Cc cht to mễi thăm,
thuậc diữt gin, mui, xi ặnh
giôy c cha cc ho cht c
th pht tn vào khng kh và
tch t trong phflng.

Khi thuậc l, kh
ga và khi than s
cc k ặẩc hi nu
lu gi trong nhà.

Cc em hy nhè thng xuyn dn dóp, lau chễi nhà ca cễng cc ặ vt và gi
cho cđn nhà lun thong mt nhọ.
14

Rng Xanh


Th´ng tin

i
u

v
G„c

v“ ´ nhi‘m kh´ng kh›
Bi’t tËng c∏i nhµ
m∏y lπc hÀu nµy Æi
Æ©u b©y giÍ nhÿ?

Ngµnh kinh doanh mÌi:
NhÍ ´ nhi‘m m´i tr≠Íng, nhi“u ng≠Íi c„
th™m vi÷c lµm nhÍ kinh doanh mÈt ngµnh
mÌi toe: B∏n kh´ng kh› sπch

Nµy con ¨i sao
ch≠a chfiu ra?

Ngoµi †y «m ‹
th’, con th›ch
Î Æ©y h¨n

Nhanh tay nhÀn quµ
V◊ sao nhi÷t ÆÈ Î thµnh phË th≠Íng cao h¨n Î n´ng th´n?
10 ph«n quµ h†p d…n cÒa RÔng Xanh sœ thuÈc v“ 10 bπn gˆi
Æ∏p ∏n thuy’t phÙc nh†t vµ sÌm nh†t cho Rıng Xanh

Rıng Xanh

15

Thng tin

Thành mậi lo chung
Đ nhim khng kh ti cc ặ thfi khng ch nh hẻng ặn
nhng ngi dân sậng và làm viữc ẻ ặ mà ặ lan rẩng và
trẻ thành vn ặ cềa toàn côu. Cc hiữn tểng suy gim
tông -dn, gia tđng hiữu ng nhà knh và ma a-xit
ặu là nhng hu qu do nhim khng kh gây ra.

Thềng tông -dn

òiu g ặang xy ra vèi tông -dn
Tông -dn là g?
ò là mẩt lèp kh cch b
mt tri ặt khong 18 25 km, c tc dng nh
mẩt tm l chổn bo vữ
cc sinh vt sậng trn tri
ặt khãi cc tia cc tm t
mt tri.

Bn c bit?
16

Mẩt sậ năi ặ xut hiữn cc l thềng lèn ẻ tông dn. Thề phm chnh gây ra hiữn tểng này là cc
cht kh c tn gi CFC to ra khi con ngi sn
xut và s dng cc thit bfi làm lnh nh tề lnh,
my ặiu hfla nhiữt ặẩ và cc loi bnh phun, xfit
c cha CFC.

Ai s phi chfiu hu qu?

Khi tông -dn bfi thềng, cc tia cc tm s chiu
trc tip xuậng tri ặt, gây ra cho con ngi cc
bữnh ung th da, ặau ặôu, ặc thu tinh th và
nh hẻng ặn ặi sậng cc loài ặẩng, thc vt.

Nđm 1952, mẩt ặểt khi bi do sn xut cng
nghiữp ặ bao trễm ln thề ặ Luân òn cềa nèc
Anh trong vflng 5 ngày lin khin hăn 4.000 ngi
ặ bfi cht v ngt và suy h hp.
Cc ngành cng nghiữp gây nhim khng kh
nht là sn xut nhiữt ặiữn, vt liữu xây dng, khai
khong, ha cht và luyữn kim.
Rng Xanh


Th´ng tin
Hi÷u ¯ng nhµ k›nh
Tr∏i Ɔt cÒa chÛng ta Æ≠Óc bao
quanh bÎi kh› quy”n. LÌp kh´ng kh›
nµy gi˜ lπi mÈt ph«n h¨i n„ng tı tr∏i
Ɔt b¯c xπ vµo kh´ng gian. Ng≠Íi ta
g‰i Æ„ lµ hi÷n t≠Óng hi÷u ¯ng nhµ
k›nh. NhÍ hi÷n t≠Óng hi÷u ¯ng nhµ
k›nh, tr∏i Ɔt lu´n Æ≠Óc s≠Îi †m vµ
lµ mÈt hµnh tinh c„ s˘ sËng.
Tuy nhi™n, ngµy nay l≠Óng kh› th∂i qu∏ nhi“u tı
c∏c Æ´ thfi vµ khu c´ng nghi÷p Æang g„p ph«n
lµm gia t®ng hi÷u ¯ng nhµ k›nh vµ lµm cho tr∏i
Ɔt ngµy cµng n„ng l™n. MÈt trong nh˜ng hÀu
qu∂ lÌn mµ con ng≠Íi ph∂i g∏nh chfiu lµ b®ng Î

c∏c c˘c Æ∑ bæt Æ«u tan ra khi’n n≠Ìc bi”n d©ng
l™n vµ trong t≠¨ng lai c„ th” sœ nh†n ch◊m mÈt
sË vÔng ven bi”n.

M≠a a-xit
M≠a a-xit chÒ y’u Æ≠Óc tπo bÎi c∏c
ch†t kh› ´-xit l≠u hu˙nh ho∆c ´-xit nit¨
k’t hÓp vÌi h¨i n≠Ìc c„ sΩn trong kh´ng
kh›. C∏c ch†t kh› nµy tπo ra chÒ y’u tı
kh„i th∂i c´ng nghi÷p vµ giao th´ng.
ß´i khi, chÛng cÚng Æ≠Óc tπo bÎi c∏c

Rıng Xanh

hi÷n t≠Óng t˘ nhi™n nh≠ nÛi lˆa, ch∏y
rıng. Ngµy nay, m≠a a-xit xu†t hi÷n Î
nhi“u n¨i (trong Æ„ c„ n≠Ìc ta) ph∏ hÒy
c∏c h÷ sinh th∏i, g©y hπi cho con ng≠Íi,
mÔa mµng vµ ®n mfln c∏c c´ng tr◊nh ki’n
trÛc.

17


Th´ng tin

Gi˜ g◊n

l∏ phÊi xanh
C©y xanh vµ s´ng h Æ≠Óc coi lµ

nh˜ng l∏ phÊi cÒa Æ´ thfi. Th´ng qua qu∏
tr◊nh quang hÓp, c©y xanh vµ c∏c loµi t∂o, rong
r™u trong n≠Ìc h†p thÙ kh› c∏c-b´-n›c do c∏c ph≠¨ng
ti÷n giao th´ng, nhµ m∏y, b’p gia Æ◊nh tπo ra, ÆÂng
thÍi cung c†p kh› ´-xi cho con ng≠Íi. Ngoµi ra, c©y
xanh vµ c∏c h n≠Ìc cfln h†p thÙ bÙi lµm sπch kh´ng
kh› n˜a Ɔy.

H∑y trÂng th™m c©y xanh xung quanh nhµ vµ
tr≠Íng h‰c, gi˜ g◊n c∏c h n≠Ìc Æ” b∂o v÷ b«u
kh´ng kh› cÒa em vµ m‰i ng≠Íi!
18

Rıng Xanh


Th´ng tin
B™n cπnh c∏c v†n Æ“ ´
nhi‘m n≠Ìc vµ kh´ng
kh›, r∏c th∂i qu∏ nhi“u
cÚng trÎ thµnh mËi lo
cÒa c∏c Æ´ thfifi..

Nhi“u nh≠... R∏c

Chÿ t›nh ri™ng n®m 2004, l≠Óng r∏c
th∂i sinh hoπt do c∏c Æ´ thfi Î n≠Ìc ta
th∂i ra kho∂ng 6 tri÷u t†n. H∑y t≠Îng
t≠Óng n’u t†t c∂ sË r∏c †y Æ≠Óc thu
gom lπi mÈt chÁ, hºn sœ tπo thµnh c∂

mÈt d∑y nÛi khÊng l toµn r∏c lµ r∏c
ch¯ chºng vıa.
Tuy nhi™n, kh´ng chÿ dıng Î Æ„, theo

d˘ b∏o cÒa c∏c nhµ khoa h‰c l≠Óng r∏c
th∂i sœ cfln ti’p tÙc t®ng l™n nhanh
ch„ng trong nh˜ng n®m tÌi Æ©y, l≠Óng
r∏c th∂i Î c∏c Æ´ thfi n≠Ìc ta c„ th” sœ
t®ng l™n 7 tri÷u, 8 tri÷u t†n mÁi n®m vµ
h¨n th’ n˜a.

☯

Bπn c„ bi’t?
Rıng Xanh

Trung b◊nh mÈt ngµy mÁi ng≠Íi d©n Î c∏c Æ´ thfi n≠Ìc ta th∂i ra
kho∂ng 0,7kg r∏c.
☯ Kho∂ng 13 tri÷u t†n lµ l≠Óng r∏c th∂i sinh hoπt cÒa c∂ n≠Ìc trong
n®m 2004, trong Æ„ g«n mÈt nˆa sË r∏c Æ„ lµ tı c∏c Æ´ thfi.
☯ R∏c sinh hoπt chi’m tÌi 80% tÊng sË r∏c th∂i.
☯ ß´ thfi cµng ph∏t tri”n, l≠Óng r∏c trung b◊nh mÁi ng≠Íi th∂i ra cµng
nhi“u, trong thµnh ph«n r∏c cµng c„ nhi“u ch†t kh„ ph©n hu˚ vµ ÆÈc hπi.
19


Th´ng tin

Nh˜ng th„i quen kh´ng tËt
ChÛng ta kh´ng th” sËng mµ kh´ng th∂i r∏c nh≠ng vi÷c th∂i r∏c Î Æ©u vµ nh≠

th’ nµo lµ mÈt v†n Æ“ Æ∏ng quan t©m. Ch›nh ˝ th¯c ch≠a tËt vµ nh˜ng th„i
quen v¯t r∏c tÔy ti÷n cÒa chÛng ta hµng ngµy cÚng lµ mÈt nguy™n nh©n g©y
m†t v÷ sinh m´i tr≠Íng vµ gi∂m vŒ Æãp cÒa c∏c Æ´ thfi.

Nhi“u ÆÂ vÀt cfln tËt
nh≠ng bfi v¯t b· chÿ v◊ Æ∑
cÚ ho∆c lÁi mËt.

Mua qu∏ nhi“u ÆÂ,
l∑ng ph›

Nhµ ta... ta sπch, ng‚ b»n... m∆c k÷

Ti÷n tay v¯t r∏c ra
b†t c¯ n¨i nµo c„ th”

Mua b†t c¯ th¯ g◊ dÔ lÌn, nh·
Æ“u dÔng tÛi ni-l´ng

R∏c trÎ thµnh nguÂn g©y ´ nhi‘m

G©y ´ nhi‘m
kh´ng kh›
20

G©y ´ nhi‘m
n≠Ìc s´ng, hÂ,
lµm t´m, c∏ ch’t

G©y ´ nhi‘m Ɔt

vµ n≠Ìc ng«m

Lµm tæc cËng,
g©y ngÀp lÙt

Rıng Xanh


Thng tin


d
g
n

h
k
t

h
T
c

R
X l
Mc dễ lểng rc thi ti cc ặ thfi rt lèn nhng vn ặ thu gom và
x l rc li khng h ặăn gin.
Cfl
fln
n nhiu rc văng vi

Cng viữc thu gom rc ti cc thành phậ, thfi x
lèn thng do cc cng ty mi trng ặ thfi
thc hiữn, cfln ti thfi x nhã và thfi trn c th
do ặăn vfi t nhân ặm nhiữm hoc thm ch bfi
bã qun. Tnh trung bnh, ch khong 2/3 lểng
rc ặ thfi thng xuyn ặểc thu gom. Vy, sậ
rc cfln li nêm ẻ ặâu? Chnh là nhng năi cng
cẩng nh bn xe, cng vin, h phậ, h nèc và
cc knh thot nèc.
Chn lp và thiu ặật rc ặu kh.
Ngay c vèi sậ rc ặ ặểc thu gom li, viữc x l chng cfln rt kh khđn. Hiữn
nay, ẻ nèc ta thng p dng chn lp và thiu ặật rc nhng c hai biữn php
này ặu cha ặểc thc hiữn tật.
Chn lp rc ặfli hãi phi c bi chn lp rẩng,
nêm cch xa khu dân c và ặểc thit k tật
ặ khng gây nhim khng kh và cc
mch nèc ngôm. Tuy nhin, hôu ht cc
bi chn lp hiữn nay ặu cha ặt ặểc
cc yu côu ặ và ngểc li ặang trẻ thành
nhng ngun gây nhim mi trng.

Biữn php thiu ặật là bổt buẩc ặ
tiu hềy cc loi rc ặẩc hi t sn
xut cng nghiữp và bữnh viữn.
Nhng hiữn nay mèi ch ặểc rt t năi
p dng do chi ph tận kọm và yu côu
ká thut cao. C nhng năi mc dễ ặ
thc hiữn thiu, ặật rc song v khng
ặm bo ặng yu côu nn v hnh trung ặ
trẻ thành mẩt ngun gây nhim khng kh.

Rng Xanh

21


Thng tin

Bin rc thành tài nguyn
Trèc tnh trng rc thi ngày càng ặe da mi trng và sc kho con
ngi, nhiu sng kin ti ch rc ặ ra ặi.

R

òây là mẩt hnh thc ti ch cc
loi
rc hu că d phân hu nh
c hu că thành phân bn
cuẩng rau, ặ đn tha, vã tri cây,...
thành phân vi sinh ặ bn cho cây
trng. Loi phân bn này khng gây nhim mi trng nh cc loi phân ho
hc hiữn ặang phấ bin. Cng nghữ ặ ặểc p dng ti mẩt sậ tnh, thành phậ
nh Hà Nẩi, Nam òfinh, Thi Bnh, TP. H Ch Minh, Ph Th, Bà Rfia-Vng Tàu, Hu.
Theo Bo co din bin mi trng Viữt Nam 2004 - Cht thi rổn

C

Cao su ph thi là mẩt loi rc kh
ao su ph thi thành gch lt
phân hu. Tuy nhin, va qua, Trng òi

hc Hàng Hi ặ nghin cu và cho thy
loi rc này hoàn toàn c th ặểc tn dng ặ sn xut gch lt h phậ, lt cậng
rnh thu lểi hoc ri làm ặng.
Theo Khoa hc và òi sậng, sậ 101, 16/12/2004

C Trôn Trng, mẩt cu chin
binh 80 tuấi ẻ thành phậ Bun Ma
c ni-lng thành nguyn liữu sn xut
Thuẩt, ặ t ặôu t mẻ mẩt xẻng
ti ch rc. Mi ngày, xẻng tiu
th trn mẩt tn rc ni-lng ặ ch
bin thành nguyn liữu nha. Sậ nguyn liữu này sau ặ ặểc bn li cho cc cng
ty sn xut ặ nha ẻ thành phậ H Ch Minh.

R

Theo Quân ặẩi Nhân dân, sậ 15578, 10/9/2004

C

Trong ngành hàng hi, ngi ta dễng mẩt
t thi thành gch lt
loi ct ặt biữt ặ phun ra vã tàu. Sậ ct này
phi mua vèi gi rt ặổt và sau khi s dng
thng gây nhim mi trng. Va qua, bn
Nguyn Minh òc, mẩt sinh vin òi hc Hàng Hi, ặ nghin cu tẻng bin
loi ct thi này thành nguyn liữu sn xut gch lt. ò tài cềa bn ặ ặot gii
thẻng cềa Ngân hàng Th gièi v bo vữ mi trng.

Cc sng kin ti ch rc nhn chung ặ gip gim bèt khậi lểng rc ẻ mẩt sậ

ặfia phăng, tuy vy thng kh tận kọm, ặfli hãi ká thut cao và ặi khi vn gây
nhim mi trng.
22

Rng Xanh


Th´ng tin

ng cÒa em vµ m‰i ng
Ë
s
c
È
u
c
≠Íi bªn
v÷
o
∂
b
g
H∑y
ph≠¨ng ph∏p 5T
Tı chËi

Hπn ch’ dÔng tÛi ni-l´ng v◊ nil´ng r†t kh„ bfi ph©n hÒy. H∑y
dÔng lµn, tÛi gi†y khi Æi chÓ

N’u c„ hai s∂n ph»m cÔng loπi,

h∑y mua loπi c„ ›t bao b◊ vµ bao
b◊ d‘ ph©n hÒy h¨n.

T∏i ch’
TÀp trung s∏ch, b∏o cÚ,
gi†y loπi, ÆÂ kim loπi h·ng,
chai l‰ thu˚ tinh Æ” b∏n cho
nh˜ng ng≠Íi mua ÆÂng
n∏t. H‰ sœ mang chÛng Æ’n
c∏c x≠Îng t∏i ch’.

N™n tπo th„i quen sËng ti’t ki÷m Î m‰i n¨i, m‰i lÛc
Rıng Xanh

23


Th´ng tin

Chÿ n™n b· ÆÂ dÔng
khi kh´ng th” sˆ
dÙng Æ≠Óc n˜a ch¯
kh´ng ph∂i v◊
chÛng lÁi thÍi.

Ti’t ki÷m
Mua ÆÂ ÆÒ dÔng

TÀn dÙng

C©n nhæc tr≠Ìc khi v¯t b·
mÈt th¯ g◊ v◊ bπn c„ th”
dÔng chÛng vµo nh˜ng vi÷c
kh∏c ho∆c cho ai Æ„ Æang
c«n, chºng hπn qu«n ∏o cÚ
cfln lµnh l∆n Æ” lπi cho c∏c
em ho∆c Òng hÈ bπn nghÃo;
qu«n ∏o r∏ch dÔng lµm giŒ
lau; gi†y vi’t mÈt m∆t c„
th” dÔng lµm gi†y nh∏p.

N’u g«n nhµ bπn c„
ng≠Íi thu gom th¯c
®n thıa cho gia sÛc,
h∑y Æ” ri™ng chÛng
vµ cho h‰.

DÔng tÛi nil´ng cÚ Æ”
Æ˘ng r∏c tr≠Ìc khi
v¯t b·

Tr∏ch nhi÷m

Ch‰n mua c∏c s∂n ph»m tr™n bao b◊
c„ ghi “Nh∑n hi÷u xanh”, “Kh´ng g©y
hπi m´i tr≠Íng”.

24

ßÊ r∏c ÆÛng n¨i qui Æfinh. Gi˜ g◊n v÷

sinh chung.

Rıng Xanh


Gc chuyn gia

Phôn I: Tm ặp n ặng
Cc chuyn gia hy th tài hiu bit cềa mnh bêng cch tm ra cc câu tr li
ặng. Ch mẩt sậ câu c th c nhiu ặp n.
1. Ngun nèc cung cp cho cc ặ thfi thng ly t
a. Sng, h và mch ngôm
c. Sng, h và bin
b. Cc tng bđng ẻ Bổc Cc và NamCc
d. Mch nèc khong
2. Ngun nèc ngt cung cp cho con ngi là v tn v nèc chim tèi gôn 3/4 b
mt tri ặt.
a. òng
b. Sai
3. Ph dẽng là mẩt biu hiữn cềa s nhim ngun nèc
a. òng
b. Sai
4. Nhng ngun nào gây nhim khng kh?
a. Cng nghiữp
d. Cht thi rổn
b. Giao thng
e. òun nu
c. Xây dng
f. Nng nghiữp
5. Đ nhim khng kh ch c ẻ nhng năi cng cẩng. Khng kh trong nhà khng bao

gi bfi nhim.
a. òng
b. Sai
6. Tc dng cềa tông -dn là g?
a. Ngđn khng cho cc tia mt tri ặi qua
b. Làm gia tđng hiữu ng nhà knh
c. To ra ma axit
d. Bo vữ cc sinh vt sậng trn tri ặt khãi cc tia cc tm t mt tri.
7. Hiữu ng nhà knh rt côn thit ặậi vèi s sậng trn tri ặt?
a. òng
b. Sai
8. Nguyn nhân chnh làm gia tđng hiữu ng nhà knh?
a. Ni la phun
c. Suy gim tông -dn
b. òẩng ặt
d. Kh thi t cc ặ thfi và khu cng nghiữp
9. Cc ặ thfi càng pht trin th cng thi ra t rc
a. òng
b. Sai
10. Biữn php tật nht ặ gii quyt vn ặ rc ti cc ặ thfi là:
a. òem chn ẻ vễng nng thn
c. Cm ngi dân khng ặểc x rc na
b. òật rc ngay ti cc khu dân c
d. Gim thiu rc thi

Rng Xanh

25