SKKN âm nhạc một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

PHẦN A- ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lí do chọn đề tài
1. Cơ sở lí luận
Lepton- Xtôi gọi âm nhạc là “ tốc ký của tình cảm”. Nhạc sĩ kiêm nhà phê
bình âm nhạc Xer - Cốp thì gọi nó là “ ngôn ngữ của tâm hồn”, “ là lĩnh vực của
tình cảm và những tâm trạng”, là “đời sống của tâm hồn biểu hiện bằng âm
thanh”.
Trong xã hội hiện nay, giáo dục thiếu niên nhi đồng luôn là mối quan tâm
của các quốc gia. Ở Việt Nam cũng vậy, mục tiêu giáo dục chỉ rõ rằng: Nhằm
đào tạo những con người phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe,
thẩm mỹ và nghề nghiệp. Ngoài việc trang bị cho các em tri thức khoa học thì
vấn đề giáo dục âm nhạc trong nhà trường phổ thông không chỉ là việc giảng
dạy âm nhạc thuần túy mà thông qua âm nhạc còn tác động đến toàn bộ thế giới
tư tưởng, tình cảm của học sinh- trước hết là tình cảm thẩm mỹ, đạo đức và trí
tuệ của các em.
Chính vì vậy, âm nhạc có tác dụng to lớn đối với giáo dục nói chung và
giáo dục trẻ thơ nói riêng. Nó là một phần quan trọng của chiếc chìa khóa mở
cửa những nhân cách con người xã hội chủ nghĩa trong thời đại mới.
2. Cơ sở thực tiễn
Trong chương trình giáo dục phổ thông nói chung và chương trình giáo
dục Tiểu học nói riêng, bộ môn Âm nhạc đã được xem là bộ môn không thể
thiếu. Bởi, âm nhạc là một nhu cầu trong đời sống tinh thần của trẻ. Trẻ em được
ca hát là được hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh và bản thân mình.
Những hình tượng âm thanh, những lời ca tiếng hát, những giai điệu đẹp tác
động vào cảm xúc của các em, giúp cho việc phát triển trí tuệ, óc tưởng tượng và
sự sáng tạo.
Môn Âm nhạc Tiểu học được chia thành các phân môn: Học hát, Tập đọc
nhạc, Phát triển khả năng nghe nhạc. Ở lớp 1, 2, 3 gồm 2 nội dung: Học hát và
phát triển khả năng nghe nhạc, còn ở lớp 4, 5 gồm Học hát, Tập đọc nhạc và

phát triển khả năng nghe nhạc. Trong đó Học hát là nội dung chủ yếu, chiếm đa
số thời lượng của chương trình Âm nhạc Tiểu học. Nó còn là sự tổng hợp của
các phân môn khác. Qua nội dung các bài hát và các hoạt động giúp học sinh
hình thành thói quen nhận xét sự vật, sự việc, diễn tả được cảm nhận của mình
về vẻ đẹp của thiên nhiên, của con người, của vạn vật xung quanh từ đó thêm
yêu và trân trọng cuộc sống.

3/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Là một giáo viên âm nhạc đã giảng dạy mười sáu năm, tôi được tiếp xúc
với tất cả các em học sinh, từ những em có năng khiếu đến những em không có
năng khiếu, từ những em thích học nhạc đến những em không thích học nhạc,
những em được bố mẹ, gia đình quan tâm tạo điều kiện học tập đến những em
không được quan tâm, tạo điều kiện. Tôi luôn mong muốn các em dần phát triển
và nâng cao hơn nữa khả năng của mình. Vì thế tôi luôn suy nghĩ, tìm ra những
phương pháp giảng dạy phù hợp với điều kiện và khả năng tiếp thu của học sinh
để giờ học Âm nhạc thật sinh động, hấp dẫn, giúp các em thể hiện khả năng và
cảm xúc của mình thật hồn nhiên, trong sáng, góp phần hình thành và phát triển
nhân cách toàn diện cho học sinh.
Thời lượng của tiết dạy Âm nhạc nói chung và tiết Âm nhạc lớp 1 chỉ có
35- 40 phút – 1 tiết / tuần, trong đó nội dung chủ yếu chiếm phần lớn thời gian là
học hát . Vậy làm thế nào để mỗi giờ học hát thực sự có hiệu quả và lôi cuốn
học sinh ? Là giáo viên chuyên trách môn Âm nhạc, tôi luôn nhận thức được
tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học, bản thân có chuyên môn
và nghiệp vụ vững vàng, tôi đã thường xuyên tự nghiên cứu, tìm tòi, không
ngừng học hỏi kinh nghiệm của bạn bè đồng nghiệp để xây dựng những tiết dạy
tốt. Những tiết dạy của tôi luôn được thanh tra chuyên môn phòng giáo dục quận

Thanh Xuân, Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn đánh giá cao.
Chính vì vậy, tôi đã mạnh dạn tìm hiểu, nghiên cứu, áp dụng và đưa ra :
“ Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1”.
II. Mục đích nghiên cứu :
- Nhằm góp phần đổi mới nội dung và phương pháp dạy học âm nhạc ở
Tiểu học, nâng cao chất lượng dạy học môn Âm nhạc cho học sinh lớp1, giúp
giáo viên nâng cao chuyên môn nghiệp vụ của mình.
- Đáp ứng mục tiêu đào tạo của ngành đề ra trong hoạt động giảng dạy và
giáo dục nhân cách học sinh.
- Giúp học sinh tiếp cận và lĩnh hội những kiến thức âm nhạc với phương
pháp học tập mới.
- Giúp học sinh thêm yêu thiên nhiên, con người, có thái độ đúng đắn với
những tình huống của cuộc sống.
- Giúp học sinh phát triển khả năng âm nhạc, nâng cao năng lực cảm thụ.
- Giúp học sinh không những học tốt môn Âm nhạc mà còn học tốt những
môn khác như Tiếng Việt, Toán, Tự nhiên xã hội, Đạo đức, Thể dục, ….
- Giúp học sinh yêu thích ca hát, mạnh dạn, tự tin khi biểu diễn từ đó đưa

4/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

phong trào văn nghệ trong nhà trường ngày càng phát triển.Tạo tiền đề
cho thế hệ trẻ nâng cao thẩm mĩ trong âm nhạc và trong cuộc sống sau này, góp
phần hoàn thiện nhân cách của mình.
III. Đối tượng nghiên cứu:
- Học sinh tiểu học lớp 1 trường tôi năm học 2015-2016 và năm học
2016-2017.
- Quá trình giảng dạy âm nhạc lớp 1 ở trường Tiểu học.

- Chương trình âm nhạc lớp1.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu:
+ Nội dung chương trình sách giáo khoa lớp 1.
+ Phương pháp giảng dạy bộ môn Âm nhạc.
+ Thông tin trên mạng toàn cầu Internet.
+ Giúp giáo viên sử dụng đàn phím điện tử.
- Phương pháp xử lí thông tin.
- Phương pháp đàm thoại: Nhằm gợi mở, củng cố, tổng kết cho học sinh
những kiến thức thông tin cần thiết.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Theo dõi việc kiểm tra đánh giá học
sinh trên lớp; Tổng kết kinh nghiệm sư phạm; Học tập kinh nghiệm qua dự giờ
đồng nghiệp.
- Phương pháp thực hành.
- Phương pháp quan sát, so sánh, thống kê đối chiếu.
V. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
Kế hoạch nghiên cứu từ năm học 2015- 2016 đến năm học 2016- 2017.

5/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

PHẦN B- NỘI DUNG ĐỀ TÀI
I.Những biện pháp để giải quyết vấn đề:
1.Mục tiêu; Nội dung chương trình; Đặc điểm tâm lý lứa tuổi:
1.1 Mục tiêu của môn Âm nhạc ở lớp 1:
Âm nhạc là môn năng khiếu thông qua môn học, trẻ em được hoạt động,
được nhận thức, được cảm thụ âm nhạc. Qua các bài học, các em được nghe hát,
được nghe nhạc, được tập hát, được biết một số kiến thức phổ thông về âm nhạc.

Chương trình Âm nhạc lớp 1 là sự nối tiếp, củng cố, nâng cao thêm một
bước khả năng ca hát và năng lực âm nhạc cho các em. Trọng tâm là củng cố và
rèn luyện để hình thành một số kỹ năng: hát rõ lời, đồng đều, hòa giọng, chính
xác và diễn cảm.
Cụ thể như sau:
- Dạy cho học sinh hát đúng giai điệu, thuộc lời ca các bài hát phù hợp
với độ tuổi và khả năng tiếp thu của các em, hòa giọng hát cá nhân trong giọng
hát chung của tập thể.
- Qua giai điệu, tiết tấu, lời ca của các bài hát nhằm giáo dục tình cảm
đạo đức trong sáng, lành mạnh, góp phần làm cho đời sống tinh thần của các em
thêm phong phú.
- Phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc thông qua ca hát, biểu diễn, trò
chơi và kể chuyện âm nhạc.
Như vậy, mục tiêu môn Âm nhạc lớp 1 nằm trong mục tiêu môn Âm nhạc
bậc Tiểu học. Giáo viên cần nắm được và làm tốt những mục tiêu đề ra sẽ đạt
kết quả cao mỗi giờ dạỵ
1.2. Nội dung chương trình:
Chương trình Âm nhạc lớp 1 trong đó phần Học hát qui định những nội
dung sau:
- Học sinh học 12 bài hát ngắn gọn (trong đó có 2 bài dân ca Việt Nam, 1
bài hát nước ngoài) tầm cữ giọng trong một quãng 8 là chủ yếu, các bài hát đều
viết ở nhịp 2/4.
- Bước đầu tập kỹ năng ca hát (lấy hơi, bắt giọng vào bài, hát đều, hòa
giọng và diễn cảm). Tập hát rõ lời, giọng hát nhẹ nhàng tự nhiên.
- Kết hợp với gõ đệm, vận động phụ họa đơn giản hoặc trò chơi âm nhạc.
Danh mục bài hát gồm 12 bài sau đây:
1. Quê hương tươi đẹp ( Dân ca Nùng- Đặt lời : Anh Hoàng ).
2. Mời bạn vui múa ca ( Phạm Tuyên )
3. Tìm bạn thân ( Việt Anh ).
4. Lí cây xanh ( Dân ca Nam Bộ ).

6/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

5. Đàn gà con ( Nhạc Phi-lip-pen-cô; Lời: Việt Anh ).
6. Sắp đến tết rồi ( Hoàng Vân ).
7. Bầu trời xanh ( Nguyễn Văn Qùy ).
8. Tập tầm vông ( Nhạc: Lê Hữu Lộc- Lời: Theo đồng dao ).
9. Qủa ( Nhạc và lời: Xanh Xanh ).
10.Hòa bình cho bé ( Huy Trân ).
11.Đi tới trường ( Nhạc: Đức Bằng- Lời: Học vần lớp 1 cũ ).
12.Đường và chân (Nhạc: Hoàng Long- Lời: Thơ Xuân Tửu ).
1.3. Đặc điểm tâm lý lứa tuổi:
- Mỗi học sinh lớp 1 là một nhân cách đang hình thành.
- Trong mỗi học sinh lớp 1 tiềm tàng khả năng phát triển.
- Học sinh có tri giác cụ thể, trí tưởng tượng phong phú, hiếu động, thích
hoạt động, vui chơi, ca hát.
Vì thế, trong từng bài giảng cụ thể người giáo viên cần chú ý phương
pháp sư phạm nhằm kích thích sự chủ động suy nghĩ, sự sáng tạo, trí tưởng
tượng của học sinh nhằm đem lại niềm vui, hứng thú cho các em, giúp các em
nắm được ý nghĩa, nội dung bài học.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi nhận thấy một số thuận lợi và khó
khăn như sau:
2.1. Thuận lợi:
- Dưới sự chỉ đạo của Chi bộ và Ban giám hiệu nhà trường với phương
châm là con chim đầu đàn, tiên phong trong phương hướng nhiệm vụ giáo dục.
Trong những năm gần đây trường tôi gặt hái được nhiều thành công trong việc
đổi mới phương pháp dạy học, đây là nhiệm vụ trọng tâm mà lãnh đạo nhà

trường đặt ra và tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên và học sinh. Nhà trường
trang bị các loại sách tham khảo bồi dưỡng chuyên môn, đồ dùng trực quan,
nhạc cụ hiện đại và đặc biệt tạo điều kiện tốt nhất cho giáo viên được tham gia
đầy đủ các lớp học bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, trình độ tin học,
giao lưu học hỏi ở các trường bạn, cũng như sự giúp đỡ tạo điều kiện của bạn bè
đồng nghiệp...
- Về phía giáo viên được đào tạo chuyên ngành âm nhạc chính quy, nhiệt
tình, sáng tạo, có ý thức đổi mới phương pháp dạy học theo tinh thần cuộc vận
động: “Mỗi giáo viên là một tấm gương trong học tập và sáng tạo” của ngành
đề ra.
- Về phía học sinh được tiếp cận với âm nhạc dưới nhiều hình thức, các
con đa phần hứng thú học tập môn Âm nhạc.

7/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

- Nội dung các bài hát lớp 1 gần gũi với học sinh, giai điệu trong sáng, dễ
thuộc, tiết tấu vui tươi, sôi nổi.
2.2. Khó khăn:
Qua việc giảng dạy nhiều năm môn Âm nhạc tại trường tiểu học, tôi nhận
thấy:
- Âm nhạc là một môn học nghệ thuật đòi hỏi học sinh phải có chút năng
khiếu nhưng giáo viên phải dạy trên phạm vi đại trà, số học sinh mỗi lớp lại lớn
nên không tránh khỏi trong giờ dạy có nhiều đối tượng học sinh cùng một lúc
(có và không có năng khiếu). Đây chính là một khó khăn của giáo viên dạy nhạc
trong nhà trường phổ thông. Vẫn còn nhiều học sinh coi bộ môn âm nhạc là môn
phụ, không cần thiết nên hạn chế năng lực nhận thức, phát triển âm nhạc của
chính các em.

- Một phần không nhỏ học sinh chưa mạnh dạn trước các bạn, chưa biết
cách tư duy hoặc nắm bắt nội dung bài học còn chậm nên ảnh hưởng chung đến
tiết học.
- Nhà trường chưa có phòng học âm nhạc riêng.
Nhìn vào thực tế đã nêu, tôi nhận thấy việc học hát không hề đơn giản,
nhất là đối với học sinh lớp 1. Học sinh thì nhỏ tuổi, hiếu động có khi còn thuộc
bài trước, giáo viên thì chủ quan cho rằng đó là các bài hát ngắn gọn, dễ dạy.
Song nếu mỗi người giáo viên tìm được những biện pháp khắc phục và hướng
dẫn học sinh một cách đúng đắn có phương pháp phù hợp, sáng tạo, biết sử dụng
đồ dùng dạy học hợp lý, hiệu quả thì chắc chắn giờ học sẽ sinh động và hấp dẫn
học sinh.
II. Giải pháp thực hiện.
1. Điều tra phân loại học sinh:
Để biết được kết quả học tập khả năng của học sinh, ngay từ tiết đầu
tiên của năm học tôi thường phân loại học sinh thông qua một cuộc “kiểm tra
nhỏ” về khả năng ca hát và vận động của các em. Từ kết quả của cuộc “kiểm
tra” thăm dò tại các lớp, tôi phân ra những em học sinh có năng khiếu về hát và
vận động, có sự yêu thích môn học, và những em không có năng khiếu, khả
năng còn hạn chế, sức tập trung kém để từ đó kịp thời điều chỉnh và thay đổi
phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Kết quả đầu 1 năm học 2015- 2016; 2016- 2017:
- Hát hay, vận động tự tin
: 7% đến 10%
- Hát đúng, vận động hạn chế : 60% đến 75%
- Hát chưa đúng, thiếu tự tin : 18% đến 25%

8/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

2. Biện pháp thực hiện:
Dạy âm nhạc lớp 1 chủ yếu là dạy hát. Dạy hát là giáo dục âm nhạc. Học
sinh học hát chính là tiếp xúc với âm nhạc có lời. Ngoài giai điệu và tiết tấu, lời
ca của bài hát còn biểu hiện nội dung cụ thể về một sự vật, sự việc. Mỗi bài hát
là một cảm xúc, một tâm trạng, một cách nhìn thế giới khách quan và thể hiện
nội tâm được diễn tả bằng ngôn ngữ văn học và âm nhạc. Trước đây khi chưa
chú ý tới những vấn đề nêu trong đề tài thì giáo viên và học sinh làm việc một
cách thụ động và hiệu quả chưa thật như mong đợi. Khi chú ý đổi mới cách
nhìn, phương pháp hướng dẫn học sinh hứng thú chủ động tiếp cận những bài
học những kiến thức, những sự vật hiện tượng xung quanh như thú vị hơn, hấp
dẫn hơn.
Theo phân phối chương trình và thiết kế bài giảng thì nội dung học hát
thường diễn ra trong 2 tiết (Tiết 1: Học bài hát mới- tiết 2: Ôn tập và vận động),
tôi thường tiến hành các hoạt động chia theo dạng bài sau:
*)Tiết 1: Học bài hát mới.
- Hoạt động 1: Học hát.
+ Bước 1: Giới thiệu bài
+ Bước 2: Hát mẫu.
+ Bước 3: Đọc lời ca.
+ Bước 4: Học hát và luyện tập.
- Hoạt động 2: Hát kết hợp gõ đệm
+ Bước 1: Hướng dẫn từng câu.
+ Bước 2: Luyện tập gõ đệm cả bài.
- Hoạt động 3: Hát kết hợp vận động theo nhạc.
*) Tiết 2: Ôn tập bài hát.
- Hoạt động 1: Ôn hát kết hợp gõ đệm
+ Bước 1: Ôn bài hát.
+ Bước 2: Ôn hát kết hợp gõ đệm.
- Hoạt động 2: Vận động phụ họa

+ Bước 1: Hướng dẫn từng động tác, từng câu.
+ Bước 2: Luyện tập vận động cả bài.
Với những hoạt động và các bước nêu trên, giáo viên cần có sự chủ động,
linh hoạt thay đổi phương pháp giảng dạy nhằm lôi cuốn học sinh vào tiết học.
Bằng sự phát vấn, gợi mở, làm mẫu sinh động giáo viên dẫn dắt, giúp các
em hát đúng giai điệu và lời ca, tiếng hát còn thể hiện được “cái hồn” của nhạc,
có sức biểu cảm với những trạng thái khác nhau.

9/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Hệ thống các bài hát lớp 1, theo tôi, thường chia thành các thể loại: Bài
hát dân ca, bài hát nước ngoài, bài hát về loài vật, bài hát về hoa lá, bài hát về
chủ đề hòa bình,….. Đối với mỗi bài dạy đều có mục đích, yêu cầu, nội dung
riêng, và tùy từng đối tượng học sinh, tôi thường thực hiện theo các bước sau:
2.1. Xác định mục tiêu bài học:
Trong khi lên kế hoạch bài dạy, bao giờ tôi cũng tìm hiểu kĩ, xác định và
đề ra rõ ràng mục tiêu của mỗi bài, thể hiện cụ thể những điều học sinh phải biết
được (kiến thức), làm được (kĩ năng), và rút ra bài học gì cho bản thân (thái độ).
Việc xác định mục tiêu tiết dạy cũng cần lưu ý tới từng đối tượng học sinh, từng
lớp sẽ giúp tiết học đạt hiệu quả hơn.
*Ví dụ 1: Tiết 1- Học hát: Bài Quê hương tươi đẹp.
+ Về kiến thức: Học sinh biết đây là bài dân ca của dân tộc Nùng, bài hát
ca ngợi cảnh đẹp của quê hương đất nước. HS biết hát theo giai điệu và đúng lời
ca.
+ Về kĩ năng: Học sinh hát tập thể chính xác theo giai điệu thuộc lời ca;
hát đều, hòa giọng, rõ lời. Biết hát kết hợp vỗ tay đệm theo phách, nhịp.
+ Về thái độ: Học sinh thêm hiểu, yêu dân ca, có tinh thần vui vẻ, thêm

yêu cuộc sống.
*Ví dụ 2: Tiết 24 - Học hát: Bài Qủa
+ Về kiến thức: Học sinh biết tên gọi một số loại một số loại quả trong
cuộc sống: quả khế, quả trứng, quả bóng. Biết hát theo giai điệu và lời ca.
+ Về kĩ năng: Học sinh hát đều, hòa giọng, rõ lời. Biết hát kết hợp gõ
đệm theo nhịp và tiết tấu lời ca.
+ Về thái độ: Học sinh thấy được tác dụng của mỗi loại quả trong cuộc
sống hàng ngày, biết ăn uống và tập thể dục rèn luyện cho người thêm khỏe
mạnh.
*Ví dụ 3: Tiết 12 - Ôn tập bài hát Đàn gà con .
+ Về kiến thức: Học sinh hát đúng giai điệu và thuộc lời ca.
+ Về kĩ năng: Học sinh biểu diễn tương đối đều và tự nhiên với động tác
vận động phụ họa.
+ Về thái độ: Giáo dục học sinh biết nghe lời cha mẹ, yêu thương nhau
như anh em một nhà.
*Ví dụ 4: Tiết 27 - Ôn tập bài hát Hòa bình cho bé .
+ Về kiến thức: Học sinh hát đúng giai điệu và thuộc lời ca.
+ Về kĩ năng: Học sinh biểu diễn tương đối đều và tự nhiên với động tác
vận động phụ họa.

10/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

+ Về thái độ: Giáo dục học sinh đoàn kết, yêu thương nhau sống vui trong
hạnh phúc và hòa bình.
2.2. Chuẩn bị:
2.2.1 Giáo viên:
Với tiết dạy nào cũng vậy, tôi luôn chuẩn bị chu đáo đồ dùng dạy học, tư

liệu giảng dạy, giáo án trước khi lên lớp và sử dụng chúng một cách linh hoạt,
hiệu quả. Trước hết là việc chuẩn bị về kiến thức, nghiên cứu kĩ nội dung bài
giảng thông qua sách giáo viên Nghệ thuật lớp 1 (trong đó có môn Âm nhạc),
tập bài hát lớp 1. Tôi còn nghiên cứu thêm tài liệu tham khảo như: Sách Âm
nhạc- Tác giả, tác phẩm, báo Thế giới trong ta, sách Phương pháp giảng dạy
Âm nhạc ở Tiểu học, Thiết kế bài giảng lớp 1, …. Tôi luôn nắm vững quy trình
một tiết học hát để xây dựng tiết dạy cho hợp lý.
Như tôi đã trình bày, với thời lượng ít nên việc chuẩn bị chu đáo đồ dùng
dạy học trực quan giúp giáo viên vững vàng, chủ động khi hướng dẫn cho học
sinh:
- Đàn phím điện tử (organ, piano điện tử): luyện đánh và đệm các bài hát
chính xác.
- Đĩa CD các bài hát lớp 1, đài đĩa hoặc máy tình và loa.
- Nhạc cụ gõ (thanh phách, mõ, song loan,….).
- Các động tác vận động phụ họa phù hợp từng bài hát.
- Tranh, ảnh minh họa phù hợp nội dung các bài hát, lời ca bài hát.
- Máy tính, projecter.
2.2.2.Học sinh:
Tùy từng bài hát mà tôi yêu cầu học sinh chuẩn bị trước một số vấn đề để
giúp học sinh học tốt và nắm vững hơn nội dung bài học:
- Tìm những bài hát cùng chủ đề, chủ điểm.
- Động tác vận động phụ họa.
* Ví dụ 1: Tiết 11- Học hát: Bài Đàn gà con.
Từ cuối tiết 10, tôi đã nhắc học sinh tìm một số bài hát theo chủ điểm
các con vật.
*Ví dụ 2: Tiết 20- Ôn bài hát: Lí cây xanh
Tôi yêu cầu học sinh chuẩn bị một số động tác vận động phụ họa cho bài
và tập hát kết hợp gõ đệm theo phách, theo nhịp.
Tóm lại, đối với nội dung dạy hát lớp 1, những đồ dùng dạy học giáo viên
cần có phải đáp ứng được những vấn đề nghe thấy (đàn, đĩa nhạc) và thực hành

thuận tiện (nhạc cụ gõ, động tác vận động phụ họa). Tuyệt đối tránh nói nhiều,
khó hiểu. Đặc biệt việc dùng đàn phím điện tử, đĩa CD hát mẫu là rất cần thiết

11/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

và không thể thiếu trong giờ học hát, nó giúp học sinh hát chính xác về cao độ,
tạo sự tập trung học tập, giáo viên không cảm thấy mệt mỏi, rát họng vì phải hát
mẫu nhiều, thậm chí nó còn khắc phục tình trạng “hát chênh, hát phô”, hát
không chuẩn xác của giáo viên.
Chuẩn bị trình chiếu lời ca nhằm thu hút 100% học sinh tập trung về một
hướng, cùng khai thác và thực hiện các nội dung học tập theo sự hướng dẫn của
giáo viên. Bảng lời ca bao gồm các phần: Lời ca bài hát; Lời ca có đánh dấu
chỗ lấy hơi, gõ đệm theo nhịp, phách hoặc tiết tấu lời ca.
Được thực hành với các nhạc cụ gõ là cách thức luyện tập giúp các con
chắc nhịp phách trường độ một bài hát rất tốt, việc học sinh chuẩn bị trước ở
nhà những bài hát cùng chủ đề, chủ điểm, động tác vận động phụ họa,… kích
thích trí tò mò muốn khám phá cái mới ở học sinh. Làm được như vậy chứng tỏ
sự chủ đạo của thầy, sự chủ động sáng tạo của trò một yêu cầu cơ bản trong “đổi
mới phương pháp dạy học” hiện nay.
2.3. Các hoạt động dạy và học:
Khi lên chi tiết kế hoạch bài dạy cho các tiết học, tôi thường chia thành
các hoạt động cơ bản:
- Hoạt động 1: Học hát (Ôn bài hát đối với tiết 2)
- Hoạt động 2: Hát kết hợp gõ đệm (Vận động phụ họa đối với tiết 2)
- Hoạt động 3: Luyện tập (Tập biểu diễn )
Đối với từng lớp, từng đối tượng học sinh, tôi luôn dự kiến các yêu cầu,
các câu hỏi, các phương pháp dạy học trong từng hoạt động để giúp học sinh

nắm vững bài học.
2.4. Các bước tiến hành dạy một bài hát lớp 1:
Trong quá trình dạy và học, việc giải quyết đồng thời những thao tác cơ
bản: Nhìn – nghe – ghi nhớ - thực hành- sáng tạo dựa trên nguyên tắc “ Học vui
– vui học” góp phần không nhỏ để giờ học đạt tới sinh động, hiệu quả. Tiến
hành tổng hợp những thao tác cơ bản trong một giờ giúp giáo viên và học sinh
hoạt động nhịp nhàng, tạo bầu không khí vui – thoải mái – một yêu cầu cơ bản
trong giờ âm nhạc- đặc biệt là giờ học hát.
2.4.1. Học hát
a, Giới thiệu bài: Thời gian từ 1 đến 2 phút.
* Mục đích: Giúp học sinh nắm được nội dung tiết học và tạo hứng thú
cho học sinh.
Để giới thiệu bài, ngay từ đầu tiết học, tôi đưa ra một số tranh ảnh sinh
động và đẹp mắt (ngoài những bức tranh có sẵn ở trong sách giáo khoa), có nội
dung phù hợp với bài hát để giới thiệu. Khi tiến hành giảng bài, tôi đưa ra các

12/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

câu hỏi gợi mở, gợi ý để các em nhận xét, nhận ra nội dung của tranh, ảnh gắn
với nội dung bài hát, dẫn dắt các em vào bài một cách nhẹ nhàng. Sau khi tôi
giới thiệu tên bài hát, xuất xứ, tên tác giả….tôi còn sử dụng thêm bản đồ thế
giới, bản đồ Việt Nam, những cảnh quan đặc trưng để giới thiệu giúp các con có
cái nhìn khái quát về sự vật hiện tượng xung quanh (Tôi luôn chú ý đến độ vừa
sức với lứa tuổi) và vừa giúp các con khắc sâu kiến thức.
* Ví dụ 1: Tiết 4- Học hát: Bài Quê hương tươi đẹp (Dân ca Nùng)
- Tôi dùng bức ảnh có cảnh đẹp về đồng lúa xanh, núi rừng, thác nước
chảy cho học sinh quan sát rồi đặt câu hỏi:

? Bức tranh vẽ cảnh đẹp ở đâu? – Học sinh trả lời.
Giáo viên chốt đó là những cảnh đẹp được nhắc đến trong bài hát Quê
hương tươi đẹp của dân tộc Nùng, đồng thời đó cũng là cảnh đẹp của quê
hương đất nước Việt Nam.
- Tôi dùng ảnh thiếu nữ mặc trang phục Nùng, bản đồ Việt Nam để giới
thiệu về phong tục tập quán của đồng bào Nùng, địa bàn người dân tộc Nùng
thường sinh sống,….
13/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

14/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

*Ví dụ 2: Tiết 11- Học hát: Bài Đàn gà con.
- Tôi dùng một bức ảnh về đàn gà con lon ton đi kiếm mồi cùng gà mẹ
rất đáng yêu và ngộ nghĩnh để gây ấn tượng với các em học sinh, đặt câu hỏi:

15/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

? Con thấy bức ảnh chụp cảnh gì?- HSTL
Rồi tôi giới thiệu: Những chú gà con ngộ nghĩnh đáng yêu đang cùng gà
mẹ lon ton đi kiếm mồi rất ngoan ngoãn, chăm chỉ. Đó là nội dung và “công

việc” của những chú gà con trong bài hát mà các con sẽ được học hôm nay.
Với câu hỏi gợi mở, những bứa tranh sinh động học sinh đã rất hào
hứng trả lời và tập trung vào bài học, từ đó giáo viên giới thiệu tên bài, tác giả.
Tôi nhận thấy các con rất thích thú với bài hát.
Tùy theo từng nội dung bài hát mà tôi chuẩn bị phần giới thiệu cho phù
hợp, sinh động. Khi thực hiện phần giới thiệu bài mới giáo viên cần lưu ý: Chọn
tranh, ảnh đẹp, hấp dẫn, cách giới thiệu bài ngắn gọn, dễ hiểu, trọng tâm, gây
hứng thú với học sinh không nên kéo dài bởi đây chỉ là một phần nhỏ của tiết
học.
b. Hát mẫu:
Sau khi giới thiệu, dẫn dắt vào bài hát, tôi cho học sinh nghe bài hát mẫu.
Tùy thuộc vào từng tiết học tôi hát mẫu cho các em nghe hoặc cho các em nghe
đĩa bài hát mẫu do thiếu nhi trình bày. Qua quá trình giảng dạy tôi thấy nghe đĩa
bài hát mẫu sẽ đảm bảo tính nghệ thuật và sự chuẩn mực, nhưng giáo viên hát
cho học sinh nghe cũng sẽ vô cùng thú vị, hấp dẫn.
Ở tiết học bài hát mới, tôi thường hát mẫu cho học sinh nghe, tôi thể hiện
bài hát thật chuẩn xác và cố gắng diễn tả tốt nhất sắc thái biểu cảm của từng bài,
các em tỏ ra rất thích thú và tập trung học tập hơn.

16/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Đến tiết ôn bài hát, tôi cho học sinh nghe bài đĩa hát mẫu do các em thiếu
nhi trình bày, sự chuẩn mực về diễn xuất và đảm bảo về tính nghệ thuật sẽ giúp
học sinh ôn tập và biểu diễn một cách tốt nhất.
c. Đọc lời ca: (Bước này chỉ thực hiện ở tiết dạy bài hát mới hoặc bài hát
có lời mới học ở tiết 2)
Đọc lời ca giúp cho các em cảm nhận nội dung và phát âm đúng. Đối với

học sinh lớp 1 việc rèn đọc đúng, rõ lời là một quá trình liên tục và ở tất cả các
môn học khác, do vậy ở bước này tôi uốn nắn các em rất kĩ việc đọc đúng chính
tả, đặc biệt là phát âm l, n. Thao tác này còn hỗ trợ các con học tốt phân môn
Tập đọc.
Để tiến hành đọc lời ca, tôi thực hiện 3 bước nhỏ như sau:
- Đọc trơn (tức là đọc không theo tiết tấu lời ca): Bước này tôi đưa ra
Slide bảng lời ca cho các con quan sát rồi hướng dẫn đọc. Học sinh lớp 1 nên tôi
hướng dẫn các con kĩ bước này, đọc mẫu cho học sinh nghe, tôi yêu cầu cả lớp
đọc đồng thanh một vài lần tùy từng bài cụ thể. Tôi rút dần lời ca khi hướng dẫn
học sinh đọc, rồi thoát hẳn lời ca mẫu để rèn trí nhớ cho học sinh.
- Giảng từ khó: Nếu trong lời ca bài hát nào đó có từ khó tôi hỏi học sinh
để phát huy trí lực các con, để các con nêu lên những hiểu biết của mình trước
rồi mới giải thích các con nghe, cho các con hiểu để nắm vững hơn nội dung bài
hát.
Ví dụ 1: Bài hát Quê hương tươi đẹp (Dân ca Nùng- Lời: Anh Hoàng)
Từ “ngàn cây” trong bài hát nói đến núi rừng nhiều cây xanh rậm rạp.
Ví dụ 2: Bài Đàn gà con (Nhạc Phi-lip-pen-co; Lời: Việt Anh):
Trong bài hát lời ca, có từ “ diều” : diều là nơi đựng thức ăn của gà, còn
có từ “ mồi”: là thức.
Ví dụ 3: Bài Bầu trời xanh (Nhạc và lời: Nguyễn Văn Qùy):
Với lời ca bài này, tôi giảng cụm từ “ lá cờ xanh- cánh chim trắng ”: là
hình ảnh biểu tượng của hòa bình.
- Đọc lời ca theo tiết tấu: Đây là bước quan trọng giúp học sinh khi hát sẽ
hát chính xác hơn về tiết tấu, trường độ của bài hát.
Ở bước này, tôi thường đọc mẫu từng câu đúng tiết tấu lời ca rồi bắt nhịp
cho các em đọc, vì các con là học sinh lớp 1, nên cần sự hướng dẫn tỉ mỉ chính
xác ngay từ đầu. Khi học sinh đọc, tôi gõ đệm bằng thanh phách cho học sinh
đọc theo. Sau khi hướng dẫn kĩ từng câu, ghép hết bài, tôi yêu cầu học sinh đọc
tiết tấu lời ca kết hợp gõ đệm với thanh phách. Cần lưu ý thêm những chỗ khó
tập riêng nhiều lần giúp cho học sinh nắm vững và đọc đúng.

Ví dụ: Bài: Qủa(Nhạc và lời: Xanh Xanh)

17/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Đọc: Cái cây xanh xanh- Thì lá cũng xanh…..
Gõ * * *
*
* * *
* …..
Ở bài hát này các em rất hay đọc sai tiết tấu – ngắt không đúng hay đọc
đều các tiếng với nhau, tôi đã phải sửa rất kĩ để học sinh đọc đúng, nhờ có phần
luyện đọc theo tiết tấu lời ca mà khi hát học sinh được định hướng về tiết tấu và
hát đúng hơn.
Bài: Tìm bạn thân:
Đọc: Nào ai ngoan ai xinh ai tươi- Nào ai yêu những người bạn thân
Gõ:
* *
* * * * * / * * * *
*
*
*
Tìm đến đây ta cầm tay múa vui nào.
* *
*/ * * * / * / * / */
Bài hát này, tôi hướng dẫn học sinh đọc lời ca theo 2 tiết tấu có sự thay
đổi, đặc biệt cụm ca từ “múa vui nào”, mỗi ca từ là một phách, học sinh rất dễ
đọc theo tiết tấu cũ của các câu trước .

Với những bài hát có hai lời ca, học lời ca hai ở tiết tiếp theo tôi tiến hành
cho học sinh đọc tập thể lời ca theo tiết tấu và cũng giải nghĩa từ khó.
Từ những bước nêu trên tôi đã dần giúp học sinh hiểu bài kĩ hơn, đọc
đúng hơn, phát âm chuẩn xác hơn, khắc phục được những chỗ khó khi học sinh
hát và chuẩn bị tốt cho phần học hát dễ dàng hơn, các em hát chính xác hơn tốt
hơn.
d. Học hát:
Phương pháp phổ biến trong dạy hát cho học sinh từ trước đến nay vẫn là
giáo viên dạy truyền khẩu từng câu, câu sau nối tiếp câu trước cho đến hết
bài.Tôi đã linh hoạt thay đổi cách thức tiến hành để truyền dạy cho học sinh.
Khi cho học sinh học hát tôi đàn, hát mẫu từng câu một đến hai lần thật
chuẩn xác rồi bắt nhịp cho học sinh hát. Khi hát mẫu và dùng đàn đàn giai điệu
tay phải, đến khi các em hát tôi đánh giai điệu, đệm hợp âm rải để các em nghe
và hát tốt. Việc hát mẫu và đàn từng câu hát tôi luôn linh hoạt với mỗi bài hát,
câu hát và đối tượng học sinh cụ thể để làm sao vừa hiệu quả vừa tránh việc mất
thời gian không cần thiết.
Bên cạnh đó việc dùng đàn trong khi dạy hát vô cùng quan trọng. Tôi
dùng tiếng piano không có phần đệm tự động, tay phải tôi đánh giai điệu, tay trái
đệm hợp âm rải. thao tác này giúp học sinh nghe rõ hơn giai điệu và hát chính
xác hơn.
Mỗi câu hát, giáo viên hát mẫu rồi bắt nhịp, đệm đàn cho học sinh hát hai
đến ba lần, ghép lần lượt đến hết bài.

18/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Nhằm phát huy tính tích cực, chủ động trong việc lĩnh hội tri thức của học
sinh. Ở phần dạy hát, tôi không chỉ hát mẫu toàn bài để dạy cho học sinh mà xét

thấy có những bài hát có hai lời hoặc có những câu giống nhau về giai điệu và
tiết tấu tôi đã gợi mở, phát vấn để học sinh tự nhận ra và có thể hát luôn. Trong
các câu hát ở từng bài cụ thể, câu hát nào dễ hát dễ thuộc, tôi chỉ hướng dẫn các
con một lần và gọi cá nhân học sinh hát những câu hát đó nhằm tạo cho các em
sự mạnh dạn tự tin, phát huy nội lực cá nhân, các bạn học tập….
Ví dụ 1: Bài Mời bạn vui múa ca
C1: Chim ca líu lo. Hoa như đón chào..
C3: La la lá la. La la lá là.
Ví dụ 2: Bài Bầu trời xanh
C1: Em yêu bầu trời xanh xanh, yêu đám mây hồng hồng.
C3: Em yêu màu cờ xanh xanh, yêu cánh chim hòa bình.
Ví dụ 3: Bài Đàn gà con.
Đây là bài hát có hai lời hoàn toàn giống nhau về giai điệu và tiết tấu,
được dạy trong 1 tiết. Vì bài hát không dài, khi hướng dẫn đọc lời ca tôi hướng
dẫn học sinh đọc cả 2 lời. Sau khi hướng dẫn các con học kĩ lời 1, học sinh đã
hát tốt, đến khi dạy hát lời 2, tôi cho các con nghe giai điệu và yêu cầu các con
nhẩm theo lời ca 2. Rồi học sinh nêu ý kiến nhận xét giai điệu lời 2 với giai điệu
lời 1(giống nhau).
Trong quá trình dạy hát học sinh cũng được phát hiện những tiếng hát có
luyến trong mỗi câu hát, làm cho các con luôn có tinh thần thi đua hào hứng.
Ví dụ : Bài Tìm bạn thân.
Câu hát: “Tìm đến đay ta cầm tay múa vui nào" tiếng “múa”, “vui” có
luyến.
Ví dụ : Bài Lí cây xanh.
Câu hát: “Chim đậu trên cành chim hót líu lo”; “ Líu lo là líu lo, líu lo là
líu lo”; tiếng “đậu”, “trên”, hai tiếng “líu” cũng là những tiếng hát có luyến.
Trong khi dạy hát, cần chú ý những kí hiệu âm nhạc có trong bài hát để
uốn nắn học sinh hát cho đúng.
Ví dụ: Bài Sắp đến tết rồi: cuối bài hát có tiết tấu, giáo viên hướng dẫn
các con học sinh đọc tiết tấu đó chắc rồi mới hướng dẫn học sinh gõ đệm.

1-2-3/ 1-2-3/ 1-2-3-4-5//
Bài Quả: 3 lời hát như những câu chuyện hỏi đáp đời thường. Giáo
viên hướng dẫn học sinh hát hỏi và hát đáp nhẹ nhàng, câu chuyện lúc này sẽ đỡ
bị nhàm chán, các con sẽ hứng thú hơn với các dạng bài có nhiều lời hát giống
nhau.

19/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Bài Đi tới trường: Cuối mỗi câu hát ca từ đều có nốt hoa mĩ, khi hướng
dẫn các con giáo viên có thể nói đó chính là con đường khó khăn các bạn học
sinh miền núi đi học phải trải qua, như việc các bạn vừa đi học vừa trèo đèo lội
suối.
Sau khi đã dạy các em hát xong toàn bài, tôi tiến hành cho các em hát
khớp với toàn bộ bài bằng tiếng đàn piano đệm cả hai tay với tốc độ chậm, giúp
các con hát chính xác nhạc và không bị bỡ ngỡ. Sau đó tôi mới cho các con ghép
bằng nhạc đệm nhằm để dần dần nâng cao chất lượng giọng hát của các em.
Muốn phần khớp nhạc thật hoàn chỉnh, tôi chia thành các bước nhỏ như sau:
- GV đệm nhạc phù hợp với bài hát: Yêu cầu học sinh hát theo với tốc độ
vừa phải.
- Bật nhạc đệm (phần này tôi đã chuẩn bị trước nhạc thu sẵn trong đàn
hoặc nhạc chuẩn trong đĩa CD của Bộ giáo dục mà tôi đã cắt soạn và biên tập
riêng phần nhạc) học sinh hát khớp với nhạc, tốc độ đúng.
- Giáo viên sửa, chú ý sửa sắc thái, điều chỉnh tốc độ cho phù hợp. Học
sinh hát hoàn chỉnh bài.
Ở phần này, sau khi học sinh được học hát và khớp nhạc toàn bài giáo
viên có thể cho các con hát theo Karaoke có chữ chạy trên màn hình và nhạc
beat. Học sinh được thay đổi hình thức luyện tập, các con thích thú và chủ động

trong việc nhớ lời ca bài hát. Phần hát theo Karaoke giáo viên có thể kết hợp vào
phần luyện tập kết hợp các hoạt động sau đó, tùy thuộc từng bài hát cụ thể.

20/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

=> Với phần cho học sinh hát khớp với nhạc đệm đã thu hút sự tập trung
chú ý của các em. Những nét nhạc vui tươi, phần đệm sinh động đã giúp cho tiết
học sôi nổi hẳn lên, các em hát một cách hào hứng và có sắc thái biểu cảm hơn.
Đặc biệt các con hứng thú, hào hứng hơn nữa với phần hát Karaoke, lớp học
vui sôi nổi.
Trong số những bài hát lớp 1, có những bài hát các em đã tự thuộc hoặc
học ở mẫu giáo nhưng lại thuộc sai (sai lời ca, sai giai điệu, tiết tấu…) nên giáo
viên cần lưu ý để sửa chính xác:
đ. Luyện tập:
Để giúp học sinh hát đúng giai điệu và thuộc lời ca, tôi cho các em luyện
tập nhiều lần, kịp thời sửa sai và điều chỉnh cách hát của các em sao cho tiếng
hát có chất lượng nhất. Việc luyện tập luân phiên giữa các tổ, nhóm, cá nhân là
hình thức tôi thường dùng để củng cố bài, tạo không khí làm việc tích cực, có
tác dụng động viên tất cả học sinh đều tham gia vào bài học. Tôi đã linh hoạt
thay đổi bằng các hình thức luyện tập khác nhau như: Hát đối đáp, nối tiếp, hát
lĩnh xướng hòa giọng…tùy thuộc vào từng bài hát. Bằng nhiều hình thức dưới
dạng trò chơi: “Hát theo người chỉ huy”; “Ca sĩ và những khán giả” .
Công việc này giúp tôi bao quát lớp tốt hơn, lắng nghe kĩ hơn phần hát
của học sinh để điều chỉnh kịp thời đồng thời giúp giữ gìn giọng hát của trẻ và
có thời gian để học sinh lắng nghe bạn hát rồi rút kinh nghiệm cho chính mình.
Bên cạnh đó tôi luôn luôn chú ý đến chất lượng tiếng hát, cách thể hiện sác thái
tình cảm bài hát.

Ví dụ : Bài Qủa:
Tôi chia lớp thành hai nửa, yêu cầu các em theo tay tôi chỉ huy, luân phiên
mỗi nửa hát một câu hỏi và đáp:
Câu hát 1: Quả gì mà ngon ngon thế?- Nửa lớp bên phải hát.
Câu hát 2: Xin thưa rằng quả khế.- Nửa lớp bên trái hát.
Câu hát 3: Ăn vào thì chắc là chua?- Nửa lớp bên trái hát.
Câu hát 4: Vâng vâng! Chua thì để náu canh cua…..
Các em cứ luân phiên theo giáo viên chỉ huy hát đổi bên cho đến khi hết
bài. Với bài hát này tôi có thể gọi học sinh hát lĩnh xướng phần hát hỏi- cả lớp
hát đáp; Hoặc gọi 2 học sinh hát hỏi- các bạn còn lại hát đáp.
Ví dụ : Bài Hòa bình cho bé:
Tôi chỉ định mỗi tổ một câu hát, cho các em còn lại hát nối tiếp:
Câu 1: Cờ hòa bình bay phấp phới- Tổ 1 hát.
Câu 2: Giữa trời xanh biếc xanh- Tô 2 hát.
Câu 3: Kìa đàn bồ câu trắng trắng. - Tổ 3 hát.

21/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Câu 4: Mắt tròn xoe hiền hòa.- Tổ 4 hát.
Các câu hát còn lại tôi chỉ huy cả lớp hát. Có thể tiến hành vài lượt, đổi
câu cho các em thuộc bài.
Những cách trên đã làm cho tiết học phong phú hơn, đảm bảo mục tiêu “
Học vui – Vui học”.
Ví dụ : Bài Mời bạn vui múa ca:
Tôi mời một học sinh hát lĩnh xướng 2 câu hát đầu từ: “Chim ca líu
lo…..nước long lanh”; cả lớp sẽ hát hòa giọng câu hát 3,4: “ La la lá…..múa vui
ca”.

e. Ôn bài hát (đối với tiết ôn tập):
Cũng ở hoạt động 1 nhưng là tiết ôn tập bài hát với mục đích giúp học
sinh ôn luyện để hát hoàn chỉnh bài, bước đầu thể hiện được sắc thái, tính chất
các bài hát, tôi tiến hành các bước sau:
- Tôi cho học sinh nghe lại đĩa CD các bạn thể hiện. Học sinh nêu lại nội
dung bài hát, nêu sắc thái tính chất âm nhạc cảm nhận được- giúp học sinh nhớ
lại những gì đã nghe thấy và biết.
- Học sinh hát tập thể hoặc nhóm, cá nhân thuộc lời ca, theo giai điệu, thể
hiện được sắc thái tính chất đã cảm nhận.
- Ôn cách gõ đệm đã học hoặc tập cách gõ đệm mới.
Như tôi đã trình bày ở tiết học bài hát mới - bước 1- cho học sinh nghe hát
mẫu (do giáo viên thể hiện) là rất cần thiết, giúp học sinh cảm nhận bài hát một
cách chính xác, đến tiết ôn bài hát- trong hoạt động 1, phần nghe hát mẫu (do
các em thiếu nhi thể hiện qua đĩa CD) sẽ giúp học sinh cảm nhận sắc thái, tình
cảm, tính chất một cách chuẩn mực từ đó thể hiện bài hát tốt hơn. Hoặc cũng có
thể tôi gọi học sinh có năng khiếu hát cho cả lớp nghe và từ đó cũng khích lệ
được các con học tập bạn.
Trước khi cho nghe đĩa bài hát mẫu bao giờ tôi cũng nhắc học sinh lắng
nghe để cảm nhận sắc thái, tính chất của bài hát. Sau khi học sinh nghe xong tôi
nêu câu hỏi gợi ý: Con thấy bài hát như thế nào?, Con thấy các bạn trình bày
bài hát như thế nào?, Hoặc cụ thể hơn: Con thấy bài hát có vui tươi, rộn rã
không?, Bài hát có sôi nổi không?......Từ phần trả lời của học sinh, tôi chốt ý,
nêu sắc thái, tính chất của bài hát rồi hướng dẫn học sinh hát thể hiện sao cho
đúng sắc thái và tinh thần của bài. Kết hợp nhạc đệm với tốc độ, âm sắc phù hợp
đã giúp học sinh phần nào hiểu và thể hiện khá tốt bài hát với sắc thái biểu cảm
trong sáng, hồn nhiên. Kết hợp với các hình thức hát dưới dạng trò chơi như đã
nêu trong phần trên.

22/30

SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Cũng trong phần ôn tập này, việc sửa sai cho học sinh là rất quan trọng, có
khi là sai giai điệu, có khi là sai tiết tấu, sai lời ca… Với mỗi lần học sinh hát,
giáo viên cần lắng nghe rồi sửa kịp thời, chính xác để học sinh sửa được và hát
đúng.
Việc ôn phần hát kết hợp các cách gõ đệm giúp học sinh nắm chắc các
cách gõ đệm chắc nhịp phách tiết tấu của một bài hát, một tác phẩm âm nhạc.
=> Tóm lại, trong tiết ôn tập bài hát tập trung vào việc ôn luyện, củng cố,
điều chỉnh những chỗ hát sai kết hợp thêm một số hoạt động làm cho giờ học
sinh động, phong phú, giúp học sinh từng bước hoàn thiện khả năng thể hiện
của mình.
2.4.2. Tập gõ đệm:
Sau khi các em đã hát được giai điệu và lời ca, việc hát kết hợp vỗ tay
hoặc gõ đệm là một hình thức rèn luyện về nhịp điệu, tiết tấu rất quan trọng cần
phải tận dụng, nó cũng giúp tiết học sinh động hơn, học sinh được vận động nhẹ
nhàng.
Có 3 cách gõ đệm chúng ta vẫn thường dùng để truyền dạy cho học sinh,
ở trường tôi ngay từ lớp 1 các em đã nắm rõ và thực hành rất tốt, đó là: gõ đệm
theo nhịp, gõ đệm theo phách, gõ đệm theo tiết tấu lời ca.
Để phân biệt và áp dụng 3 cách gõ đệm này, tôi đã giảng cho học sinh một
cách đơn giản, dễ hiểu nhất:
- Gõ đệm theo nhịp là cách gõ đều nhau, gõ vào các chữ được hát nhấn
ở mỗi câu hát, khi gõ thì gõ 1 tiếng rồi mở tay ra và các thao tác “gõ mở” cứ
đều đặn như vậy cho đến hết bài.
- Gõ đệm theo phách là cách gõ đều nhau, gõ vào các chữ được hát nhấn
cũng như hát bình thường ở mỗi câu hát, khi gõ thì gõ 1 tiếng ở mặt to của thanh
phách, 1 tiếng ở cạnh nhỏ của thanh phách.
- Gõ đệm theo tiết tấu lời ca là cách gõ vào tất cả các chữ có trong bài

hát, nghĩa là hát chữ nào thì gõ vào chữ đó.
Tuy nhiên với học sinh lớp 1, đòi hỏi người giáo viên không nên “ôm
đồm” không nên vội vàng hướng dẫn các con gõ đệm ngay trong tiết học đầu
tiên. Khi vào từng bài hát với từng cách gõ đệm tôi làm mẫu rõ ràng để các em
nắm được và thực hành đúng.
Với mỗi bài hát, trong 1 tiết học khoảng 35 phút, phần ôn kết hợp gõ đệm
chiếm khoảng 7 phút đến 10 phút, do vậy tôi đã linh hoạt áp dụng các cách gõ
đệm sao cho hiệu quả và học sinh hứng thú nhất. Cũng không thể áp dụng cả 3
cách trong 1 giờ học, và cũng tùy thuộc vào mỗi bài hát, tôi chọn 1 đến 2 cách

23/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

gõ đệm phù hợp để hướng dẫn học sinh. Việc dùng slide trình chiếu lời ca có
đánh dấu chỗ gõ đệm sẽ giúp học sinh định hình được dễ dàng và gõ đúng hơn.
Ví dụ 1: Bài Quê hương tươi đẹp- Gõ đệm theo phách, theo tiết tấu lời ca
(TTLC ):
Hát: Quê hương em biết bao tươi đẹp/ Đồng lúa xanh núi rừng ngàn cây…
TTLC: *
*
* * * * * / * * *
*
*
*
*…
Phách: *
*
*

*/ *
*
*
*…
Ở bài này, tôi hướng dẫn các em cách gõ đệm theo TTLC trước, bởi cách
này dễ thực hiện, tạo không khí vui tươi, rộn ràng cho tiết học, hơn nữa ở phần
dọc lời ca tôi cũng đã hướng dẫn các con đọc theo tiết tấu lời ca.
Tuy nhiên, trong khi thực hiện cách gõ đệm này học sinh rất dễ bị cuốn
nhịp do vậy giáo viên cần hướng dẫn và giữ nhịp chắc để học sinh gõ đúng. Tôi
thường khắc phục tình trạng này bằng cách khi tập gõ đệm từng câu, tôi cho các
em gõ đệm và hát không có nhạc đệm, khi đã thuần thục cả bài tôi yêu cầu các
em gõ nhỏ, vừa gõ vừa nghe nhạc sau cùng gõ rõ ràng hơn và hát thật đều.
Để gõ đệm theo phách, tôi luyện cho các em gõ đều, miệng đếm “1 2 1 2…”
Đếm: 1
2
1
2
1
2
Gõ:
x
*
x
*
x
*
mạnh
nhẹ mạnh nhẹ mạnh nhẹ
- Đếm 1- tay phải gõ lên tay trái ở mặt to của thanh phách
- Đếm 2- tay phải gõ lên tay trái ở cạnh của thanh phách

Sau đó áp dụng vào từng câu hát, ghép đến hết bài.
Cứ như vậy, tôi đã giúp các em gõ đệm thuần thục hai cách trên ở bài
Múa vui.
Ví dụ 2: Bài Lí cây xanh- Gõ đệm theo phách, nhịp:
Hát :
Cái cây xanh xanh / thì lá cũng xanh…..
Phách:

*

* **/

*

*

**…..
*……

Nhịp :
*
*/
*
Bài Lí cây xanh là bài hát được bắt đầu ở phách nhẹ, muốn học sinh gõ
đúng hai cách trên giáo viên cần gợi ý và hướng dẫn kĩ để học sinh thực hiện
cho tốt. Khi thực hiện gõ đệm bài này, tôi đưa slide bảng phụ lời ca có đánh dấu
chỗ gõ đệm cho học sinh quan sát. Những kí hiệu đánh dấu về phách mạnh, nhẹ
đã được tôi hướng dẫn kĩ, nên khi nhìn bảng phụ các em đã nhận ra dễ dàng,
thậm chí một số em đã có thể gõ đệm ngay được. Tôi đã hướng dẫn học sinh gõ
đệm lần lượt từng cách. Ở cách gõ đệm theo nhip, chú ý nhắc học sinh mở thanh

phách ở tiếng “cái”, gõ đệm vào tiếng “cây” - chỉ cần xác định chính xác tiếng
đầu học sinh sẽ gõ đệm đúng cả bài. Để gõ đệm theo phách đúng, tôi hướng dẫn
24/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

học sinh lật cạnh của thanh phách lên sẵn để gõ tiếng đầu là phách nhẹ tiếp đến
lật thanh phách trở lại để gõ phách mạnh, cứ như thế gõ đến hết bài.
Với từng bước nhỏ như vậy, tôi đã áp dụng vào từng bài cụ thể, học sinh
đã hiểu và thực hành bài một cách chủ động, chắc chắn.
Trong quá trình hướng dẫn học sinh tập gõ đệm để luyện nhịp điệu và tiết
tấu giáo viên không nên áp đặt cách này hay cách khác mà có quyền lựa chọn để
dạy cho phù hợp, miễn sao tạo không khí vui tươi, sôi nổi trong lớp học, học
sinh hứng thú học tập. Tuy nhiên trong khi tập gõ đệm học sinh rất dễ bị kích
động, gõ to quá hoặc nghịch nhạc cụ gõ, do vậy giáo viên nên qui định thật rõ
ràng khi nào được dùng nhạc cụ gõ, khi nào không để tạo thành thói quen cho
học sinh. Khi hướng dẫn gõ đệm tôi đã luôn thay đổi hình thức: Lúc thì cả lớp
gõ đệm và hát, lúc thì tổ này hát, tổ khác gõ đệm, lúc thì nhóm hát và gõ đệm
thậm chí có lúc chỉ yêu cầu các em gõ đệm không hát (hoặc hát thầm)…Việc
luôn tìm nhiều biện pháp để thu hút sự chú ý của học sinh càng chứng tỏ năng
lực điều hành lớp học của giáo viên.
2.4.3. Tâp vận đông phụ hoạ ( nội dung này thường diễn ra ở tiết 2):
Đối với học sinh tiểu học được vận động chính là thể hiện khả năng sáng
tạo của mình. Khi học sinh đã hát đúng giai điệu và lời ca thì việc hướng dẫn
một số động tác vận động phụ hoạ đơn giản sẽ giúp phát triển thể lực cho các
em.
Để đảm bảo cho tất cả hoc sinh biết vận động và không bỡ ngỡ khi thực
hành, ngay từ tiết học đầu tiên hoặc tiết tăng cường tôi trang bị và tập cho các
em một số động tác cơ bản, đơn giản như: nhún từng chân, nhún bước sang

ngang, từng tay vung lên, hai tay vung lên, động tác hái đào một tay, hái đào hai
tay, động tác mõ mời, hai tay vòng ở trên đầu, một số động tác liên kết đơn
giản…..
Trước mỗi bài hát, tôi nghiên cứu xuất sứ, nội dung, sắc thái để từ đó tìm
những động tác vận động phù hợp để hướng dẫn học sinh.
Ví dụ: Bài Quê hương tươi đẹp
Câu hát 1,2: Quê hương em biết bao tươi đẹp/ Đồng lúa xanh núi rừng
ngàn cây.
Tay phải đưa rộng ra phía trước mắt nhìn theo tay, chân nhú theo nhịp, rồi
đổi bên tay trái/ như giới thiệu với mọi người về cảnh đẹp quê hương mình.
Câu hát 3,4: Khi mùa xuân thắm tươi đang trở về/ Ngàn lời ca vui mừng
chào đón, thiết tha tình quê hương.
Hai tay đưa cao phía trên rồi mở tay rộng sang hai bên, rồi đưa hai tay vào
trước ngực, chân nhú đồng thời theo nhịp.

25/30


SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Ví dụ : Bài Đàn gà con- động tác phụ họa tôi đưa ra gợi ý cho các con rất
ngộ nghĩnh nên được các con hưởng ứng và tích cực hoạt động, lớp học rất vui.
Lời 1: Câu hát1,2: Trông kia đàn gà con lông vàng/ Đi theo mẹ tìm ăn
trong vườn.
Tay phải chỉ ra phía trước, người nghiêng sang phải, chân đánh hông nhún
theo phách, rồi đổi bên.
Câu hát 3,4: Cùng tìm mồi ăn ngon ngon/ Đàn gà con đi lon ton.
Thực hiện động tác cúi xuống nhặt thức ăn hai lần tay phải- người
nghiêng sang phải, tay chắp hai bên sườn- bàn tay để ra đằng sau như làm cánh
gà- chân chạy bước nhỏ tại chỗ.

Lời 2: Câu hát 1,2: Thóc vãi rồi nhặt ăn cho nhiều/ Uống nước vào là no
căng diều.
Người nghiêng sang trái, cúi xuống nhặt thức ăn hai lần tay trái; Cúi
người, hai tay vốc nước uống đưa vào miệng rồi xoa bụng giả làm hành động
“no quá”, kết hợp chân nhún đánh hông ngoáy tròn thật mạnh .
Câu3,4: Rồi cùng nhau ta đi chơi/ Đàn gà con xinh kia ơi.
Động tác câu này tôi cho các con như thư giãn sau những “lao động” vất
vả- chân nhún nhịp nhàng, tay vỗ theo phách 2 lần rồi đổi bên.
Có những bài đơn giản lời ca rõ ràng, dễ hiểu tôi mời học sinh lên thể
hiện động tác của mình (Vì tôi đã nhắc các em chuẩn bị ở tiết trước) chỉ cần các
em thể hiện một số động tác ứng với một vài câu, tôi không yêu cầu vận động cả
bài.
Ở trường tôi, học sinh đã chuẩn bị và thể hiện khá tốt phần động tác vận
động của mình. Từ đó tôi chọn lựa, ghép các động tác thành bài rồi hướng dẫn
các em. Cũng chính từ động tác của học sinh mà tôi đã có rất nhiều gợi ý để
hoàn thiện bài dạy của mình.
2.4.4. Tập biểu diễn - Trò chơi âm nhạc:
Nhằm khắc sâu hơn bài học và làm cho tiết học thực sự sôi nổi, tôi luôn
tổ chức một số trò chơi âm nhạc cho các em. Có thể ở tiết bài hát mới cũng có
khi ở tiết ôn bài hát. Chỉ là khoảng thời gian ít ỏi thôi nhưng đem lại cho các em
nhiều điều mới mẻ, hấp dẫn, lôi cuốn.
Với học sinh lớp 2 tôi thường áp dụng một số trò chơi sau:
* Hát theo nguyên âm: Hoạt động này giúp các em luyện giai điệu rất tốt.
Giáo viên qui định các nguyên âm bằng kí hiệu tay. Khi tổ chức trò chơi giáo
viên ra hiệu tay, học sinh hát nguyên âm theo đúng giai điệu bài hát vừa học.
Ví dụ: Bài Lí cây xanh:
Câu 1: Cái cây………cũng xanh- hát theo nguyên âm i

26/30

SKKN Âm nhạc- Một vài biện pháp nâng cao chất lượng tiết học hát lớp 1

Câu 2: Chim đậu ….líu lo- hát theo nguyên âm a
Câu 3: Líu lo…...líu lo- hát theo nguyên âm o
Với bài hát này tôi có thể đổi các âm với mỗi câu hát khác nhau, tạo cho
học sinh sự thích ứng, phản xạ nhanh.
* Hát âm tượng thanh và làm động tác cách đánh nhạc cụ: Hoạt động này
cũng giúp các em luyện giai điệu thêm vận động nhịp nhàng.
Giáo viên nêu một số nhạc cụ mà các em đã biết, qui định âm tượng thanh
và động tác sau đó tổ chức cho học sinh thực hành.
Ví dụ: Bài Sắp đến tết rồi.
Câu 1: Hát tình tính tinh….- hai tay làm động tác đánh đàn ghi- ta.
Câu 2: Hát tung tung tung.- hai tay làm động tác đánh trống.
Câu 3: Hát tèn ten ten…- hai tay làm động tác gõ chiêng.
Câu 4: Hát lời ca, chân nhún đều.
Ví dụ : Bài Tập tầm vông
Câu 1: Hát tiếng kèn…………… – làm động tác thổi kèn.
Câu 2: Hát tiếng trống…. – làm động tác đánh trống.
Câu 3: Hát tiếng đàn ghi ta…… – làm động tác đánh đàn.
Câu 4: Hát lời ca, chân nhún đều, tay đưa ra “đố”.
* Tập làm nhạc trưởng:
Trò chơi này giúp học sinh thêm mạnh dạn, tự tin, phát huy năng khiếu
của mình. Tôi chọn ở các lớp một số em có tố chất, tiếp thu tốt, hướng dẫn các
em cách đánh nhịp đơn giản ( chủ yếu là nhịp 2/4) sau đó chỉ huy cho cả lớp hát.
Em nào được chọn để chỉ huy tỏ ra đều rất hào hứng và cố gắng thể hiện mình,
còn khi lớp hát có bạn chỉ huy học sinh đã rất chú ý và thích thú.
* Nghe giai điệu- đoán câu hát; Nghe tiết tấu- đoán bài hát:
Trò chơi này góp phần phát triển tai nghe năng lực cảm thụ âm nhạc cho
học sinh. Tôi thường tổ chức trò chơi này ở tiết ôn tập khi muốn các em nhận ra

bài hát đã học hoặc tổ chức ở phần củng cố bài dạy.
* Tập biểu diễn- hay trò chơi: Em tập làm ca sĩ hoặc Ca sĩ và những khán
giả.
Hoàn thiện bài không chỉ là việc hát đúng giai điệu và lời ca mà quan
trọng hơn đó là việc các em biết hát có sắc thái biểu cảm, biết thể hiện bài hát
trước tập thể một cách tự tin, mạnh dạn. Mặt khác các con được tập mình là
những ca sĩ nhí hoặc là những khán giả thanh lịch văn minh, học sinh vô cùng
thích thú.
Tuỳ từng bài hát với nội dung, giai điệu và tiết tấu riêng tôi đã chọn hình
thức biểu diễn hợp lý để hướng dẫn các em như đơn ca, song ca, tốp ca,…. Tuy
nhiên với học sinh lớp 1, việc biểu diễn không cần phân định rõ như vậy, việc
27/30