Một số biện pháp hình thành và rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 4a2 trường tiểu học ba đình TP thanh hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH THANH HÓA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ THANH HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP HÌNH THÀNH
VÀ RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
LỚP 4A2 TRƯỜNG TIỂU HỌC BA ĐÌNH,
THÀNH PHỐ THANH HÓA

Họ và tên: Vi Thị Thanh Hương
Chức vụ:
Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Ba Đình
SKKN thuộc lĩnh vực: HĐGDNGLL

THANH HÓA - NĂM 2018

1


MỤC LỤC
Nội dung

Trang

1-MỞ ĐẦU:

1

1.1-Lý do chọn đề tài:

1

1.2-Mục đích nghiên cứu:

1

1.3-Đối tượng nghiên cứu:

2

1.4-Phương pháp nghiên cứu:

2

2-NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

3

2.1-Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:

3

2.2-Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

3

2.3-Các biện pháp đã tổ chức thực hiện:

4

2.4-Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:

14

3- KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ :

15

3.1-Kết luận :

15

3.2-Kiến nghị:

15
TÀI LIỆU THAM KHẢO

2


1. MỞ ĐẦU:
1.1. Lý do chọn đề tài:
Bậc Tiểu học được đánh giá là bậc học nền tảng, nó tạo cơ sở, tiền đề cho
học sinh có thể hình thành, phát triển và hoàn thiện một số kiến thức cơ bản, sơ
giản với một số kĩ năng sống ban đầu, giúp cho học sinh có thể thích nghi với
việc thích ứng của điều kiện sống. Bởi vậy, bên cạnh việc trang bị cho học sinh
những vốn kiến thức kĩ năng cơ bản trong học tập, lao động; còn cần phải chú ý
đến việc hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh, dạy học sinh: “cách sống,
cách làm người”, để học sinh có thêm kinh nghiệm thích nghi với môi trường

sống và cuộc sống cộng đồng.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là rất cần thiết, vì nó phù hợp với mục
tiêu giáo dục, nhằm góp phần đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt “đức,
trí, thể, mĩ” để học sinh được phát triển toàn diện đáp ứng những yêu cầu mới
trong giai đoạn phát triển hiện nay của đất nước và xu thế hội nhập quốc tế.
Hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh là giúp cho học sinh thích
ứng được với môi trường xã hội, tự giải quyết được một số vấn đề thiết yếu
trong cuộc sống xã hội; đó là những vấn đề như: sức khoẻ, môi trường, tệ nạn xã
hội,... để các em có thể tự tin, chủ động không bị quá phụ thuộc vào người lớn
mà vẫn có thể tự bảo vệ mình, tự đem lại lợi ích chính đáng, điều kiện thuận lợi
cho bản thân rèn luyện, học tập phấn đấu để vươn lên trong mọi lĩnh vực của
cuộc sống.
Quá trình hình thành và giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có ý nghĩa vô
cùng quan trọng đối với sự phát triển của giáo dục trong giai đoạn nước ta đang
tiến lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Mỗi giáo viên cần
hiểu rõ tầm quan trọng về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh để đáp ứng mục
tiêu giáo dục; đó là, đào tạo ra những con người Việt Nam phát triển toàn diện,
những con người năng động, sáng tạo, tự tin, luôn thích ứng với nhu cầu xã hội,
đáp ứng yêu cầu của hội nhập khu vực và quốc tế.
Do vậy, trong thực tế hiện nay, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh trong
nhà trường đã được chú ý, song nhiều giáo viên còn lúng túng trong việc xây
dựng kế hoạch, triển khai và tổ chức thực hiện các chương trình hoạt động để
qua đó giúp các em có điều kiện, cơ hội hình thành và rèn kĩ năng sống cho
chính mình. Chính vì vậy, tôi chọn đề tài :“Một số biện pháp hình thành và rèn
kĩ năng sống cho học sinh lớp 4A2 trường Tiểu học Ba Đình, Thành phố
Thanh Hóa” để làm nội dung nghiên cứu với mong muốn giúp cho bản thân có
thêm kinh nghiệm trong việc hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh trong
quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Việc lựa chọn đề tài :“Một số biện pháp hình thành và rèn kĩ năng sống

cho học sinh lớp 4A2 trường Tiểu học Ba Đình, Thành phố Thanh Hóa” để
nghiên cứu là nhằm tìm ra cách thức, con đường giúp học sinh hình thành và rèn
luyện kĩ năng sống để các em tự tin hơn, đưa ra quyết định giải quyết tốt nhất
3


những vấn đề trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục trong nhà trường
cũng như các hoạt động của cuộc sống xã hội.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của đề tài chính là: Một số biện pháp hình thành
và rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 4A2 trường Tiểu học Ba Đình, Thành
phố Thanh Hóa. Qua quá trình nghiên cứu và triển khai tổ chức thực hiện se
nhận định, đánh giá và rút ra một số kinh nghiệm cho bản thân trong việc giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình sưu tầm, nghiên cứu, triển khai, tổ chức thực hiện đề tài
bản thân đã vận dụng linh hoạt một số phương pháp sau:
+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
+ Phương pháp thống kê và xử lý dữ liệu.
+ Phương pháp phân tích, tổng hợp.
+ Phương pháp hỏi đáp.
+ Phương pháp đàm thoại.
+ Phương pháp so sánh.

4


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân

thích ứng và tồn tại vững chắc trong cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng
nhiều cơ hội trong thực tại …Kĩ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết
chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra
hằng ngày trong cuộc sống xã hội (1).
Học sinh ở lứa tuổi Tiểu học rất ham thích tìm tòi, khám phá, song còn
thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội, thiếu kinh nghiệm sống nên các em dễ bị lôi
kéo và kích động. Nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế, sự bùng nổ của công
nghệ thông tin và sự phát triển của cơ chế thị trường hiện nay, các em thường
xuyên chịu ảnh hưởng đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn đặt
vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu vói những khó khăn,
thách thức, những áp lực tiêu cực... (2). Vì vậy, việc giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của xã hội nói chung và của ngành
giáo dục nói riêng, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải
được tôi luyện những kĩ năng sống, giá trị sống để giải quyết những vấn đề của
cuộc sống với tư cách là chủ thể (3). Người có kĩ năng sống là người nhân hậu, có
cách ứng xử tốt và phù hợp với tình huống, biết nắm bắt tâm lí người khác, sống
lao động và làm việc khoa học, lí trí sắc sảo. Vì vậy, rèn luyện kĩ năng sống cho
học sinh se giúp các em hình thành và phát triển nhân cách toàn diện, có hành
vi, thói quen lành mạnh, sống tích cực chủ động, có trách nhiệm với bản thân,
gia đình và cộng đồng xã hội (4).
2.2. Thực trạng của vấn đề:
Trong thực tiễn dạy học ở trường Tiểu học Ba Đình, Thành phố Thanh
Hóa, việc hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh còn nhiều hạn chế, còn
gặp nhiều khó khăn như: không có các tiết dạy về kĩ năng sống mà chủ yếu là
lồng ghép tích hợp trong các môn học, tổ chức các hoạt động ngoại khóa còn
khó khăn về cơ sở vật chất, về khuôn viên trường lớp, về trang thiết bị… Bên
cạnh đó, một số ít giáo viên chưa thực sự coi trọng vấn đề này cũng như chưa
hiểu hết tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nên thiếu
sự đầu tư cho bài dạy cũng như tổ chức các hoạt động ngoại khóa cho các em.
Hiện nay, một bộ phận học sinh tiểu học có những hiện tượng tiêu cực

như: Chơi game trên vi tính, trộm cắp, đánh nhau, gây gổ với bạn bè, lười học,
lười lao động..., hoặc có một số học sinh tuy chăm học, học giỏi nhưng lại thụ
động, nhút nhát, thiếu tự tin và cũng không ít học sinh lười lao động, sống ích
kỉ, thậm chí có hành vi biểu hiện vi phạm pháp luật, chính là do các em thiếu kĩ
năng sống cần thiết như: kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng ứng phó, kĩ năng kiên
định, kĩ năng giải quyết mâu thuẫn, kĩ năng giao tiếp ứng xử..., chính điều này
đã làm ảnh hưởng đến việc hình thành nhân cách của các em trong quá trình học
tập và rèn luyện tại nhà trường cũng như trong cuộc sống cộng đồng.
Về phía gia đình, một bộ phận phụ huynh do quá bận bịu với những lo toan
của cuộc sống, chưa gần gũi sát sao với các em, chưa tạo cho các em thói quen
5


trong các mối quan hệ tốt đẹp với người thân, bạn bè, người xung quanh để các
em sống tích cực, lành mạnh và chan hòa, một số ít gia đình có thiên hướng
chiều chuộng, bao bọc con nên các em ít được va chạm hoặc giao tiếp với thế
giới bên ngoài dẫn đến sống thụ động, ích kỉ hoặc ỷ lại và thậm chí có thể rơi
vào trạng thái tự kỉ.
Se là rất thiếu trách nhiệm nếu chúng ta không quan tâm và chú trọng đến
việc giáo dục kĩ năng sống cho các em, một việc làm cấp thiết và quan trọng
trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh.
Qua thực tế giảng dạy ở lớp 4A2 trường Tiểu học Ba Đình, Thành phố
Thanh Hóa, bản thân tôi nhận thấy học sinh còn thiếu kĩ năng sống và khả năng
thích ứng còn thiếu sự nhạy cảm, chỉ một số học sinh có hành vi, thói quen, kĩ
năng được hình thành và bước đầu đang dần thích nghi với môi trường sống.
Còn phần lớn các em có nhận xét, đánh giá về sự việc nhưng chưa có thái độ và
cách ứng xử, cách xưng hô chuẩn mực hoặc kĩ năng thực hiện còn lúng túng.
Hay nói cách khác, là các em chưa tự tin để giải quyết những vấn đề trong quá
trình học tập cũng như cuộc sống xã hội một cách tốt nhất.
Qua tiến hành khảo sát ( lần 1), 42 học sinh ở lớp 4A2 đầu năm học với chủ

đề “ Kĩ năng của em”; kết quả như sau:

Các kĩ năng

Kĩ năng giao tiếp.
Kĩ năng khám phá học hỏi.
Kĩ năng phán đoán tình huống
Kĩ năng ra quyết định
Kĩ năng hợp tác.
Kĩ năng ứng phó.
Kĩ năng tự kiểm soát bản thân.
Kĩ năng vệ sinh.
Kĩ năng lao động tự phục vụ.

Kĩ năng
Bước đầu hình Chưa có kĩ
thành thục thành kĩ năng
năng

SL
10
5
6
4
11
2
2
15
13

%
23.8
11.9
14.3
9.5
26.2
4.8
4.8
35.7
31.0

SL
20
18
15
15
13
14
15
17
19

%
47.6
42.9
35.7
35.7
31.0
33.3
35.7

40.5
45.2

SL
12
19
21
23
18
26
25
10
10

%
28.6
45.2
50.0
54.8
42.9
61.9
59.5
23.8
23.8

Qua bảng khảo sát, ta thấy một số kĩ năng như: Phán đoán tình huống, ứng
phó, ra quyết định, tự kiểm soát bản thân có tới 50% trở lên chưa được hình
thành ở đối tượng là học sinh lớp 4, đây chính là điều làm tôi rất trăn trở.
2.3. Các biện pháp đã tổ chức thực hiện:
Trước thực trạng như vậy, để hình thành và rèn kĩ năng sống nhằm nâng

cao hiệu quả giáo dục toàn diện góp phần tăng tỉ lệ học sinh đạt thành tích Xuất
sắc trong học tập và rèn luyện, đầu năm học 2017 – 2018, được sự đồng ý của
Ban giám hiệu, tôi đã đưa ra các biện pháp nâng cao hiệu quả rèn kĩ năng sống
cho học sinh lớp 4A2 trường Tiểu học Ba Đình như sau:

6


Biện pháp 1: Hình thành và rèn kĩ năng sống qua việc tạo mối quan hệ
gần gũi, thân thiện với học sinh.
Trước hết để "Mỗi ngày đến trường là một ngày vui" với các em, bản thân
tôi xác định phải thực sự yêu thương các em như con mình, sống công bằng,
thân ái, tạo mọi điều kiện để các em được bày tỏ suy nghĩ cũng như ước mơ của
bản thân, mạnh dạn bộc lộ, chia sẻ với cô giáo những suy nghĩ riêng tư thầm kín.
Lớp 4A2 do tôi chủ nhiệm có 42 học sinh (nam: 25 em, nữ: 17 em). Sau khi
nhận lớp, tôi đã thực hiện một số công việc để nắm bắt tình hình lớp nhằm nâng
cao tính khả thi trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục của lớp nói chung và
hình thành, rèn kĩ năng sống nói riêng đó là:
- Trao đổi với giáo viên chủ nhiệm lớp trước và phụ huynh nhằm nắm bắt
tính cách của từng em và hoàn cảnh gia đình để có biện pháp giáo dục. Tranh
thủ thời gian thăm gia đình các em. Quan tâm nhiều đến kĩ năng sống ở nhà và ở
trường của từng em, đặc biệt là các kĩ năng giao tiếp, kĩ năng nhận thức, ...
- Tổ chức cho các em viết " Điều em muốn nói" bằng việc yêu cầu mỗi em
viết vào một tờ giấy những điều em mong muốn ở thầy cô, ở bố mẹ và người
xung quanh. Để từ đó, thấy được sự mạnh dạn tự tin của các em trong tư duy.
Xây dựng các hoạt động để tạo tình huống giúp các em có cơ hội hình thành các
kĩ năng sống mà các em còn thiếu.
- Tôn trọng sở thích của các em, đầu năm học tôi cho các em lựa chọn chỗ
ngồi, lựa chọn dụng cụ lao động, công việc lao động, chọn nhóm bạn để cùng
hoạt động. Sau đó, tôi theo dõi hằng ngày các hành vi cũng như cách ứng xử của

các em rút ra đặc điểm tính cách của các em và dần dần điều chỉnh cho phù hợp.
- Cùng học sinh thực hiện các hoạt động như lao động, sinh hoạt 10 phút
đầu giờ, trang trí và dọn vệ sinh lớp học, trồng và chăm sóc cây xanh, làm kế
hoạch nhỏ. Bản thân cũng luôn hướng dẫn cặn ke, làm mẫu những việc mới.
Điều này khiến cho các em say mê trong các hoạt động, các kĩ năng cũng nhanh
chóng được hình thành và bước đầu có được sự tự tin trong mỗi học sinh.

Hình ảnh học sinh lớp 4A2 đang chăm sóc bồn hoa khu vực lớp học

7


- Bên cạnh đó, tôi bám sát Điều 4- Nguyên tắc đánh giá (Thông tư số 30 /
2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và
Đào tạo) Trong đó có yêu cầu 1 và 4 chỉ rõ
YC1. Đánh giá vì sự tiến bộ của học sinh; coi trọng việc động viên, khuyến
khích tính tích cực và vượt khó trong học tập, rèn luyện của học sinh; giúp học
sinh phát huy tất cả khả năng; đảm bảo kịp thời, công bằng, khách quan.
YC4. Đánh giá sự tiến bộ của học sinh, không so sánh học sinh này với học
sinh khác, không tạo áp lực cho học sinh, giáo viên và cha mẹ học sinh.
Điều này đã tạo nên không khí lớp học nhẹ nhàng, thoải mái và thân thiện.
Chính vì vậy, mỗi khi mắc sai lầm, các em đều tự sửa chữa vì đã được cô giáo
đưa ra biện pháp khắc phục cụ thể.
- Để thể hiện sự gần gũi và thân thiện, bản thân tôi đã thiết kế các yêu cầu
(các lệnh) rất ngắn gọn, sinh động, dễ nhớ:
VD: Nhắc nhở các em tiết kiệm nước: "Uống bao nhiêu, rót bấy nhiêu bạn
nhé!" Nhắc nhở các em cần tưới nước và chăm sóc cây: "Bạn ơi, tôi khát quá!"
hay nhắc học sinh sắp xếp bàn ghế gọn gàng, tắt điện, đóng cửa trước khi ra
khỏi lớp thì: " Khi bạn ra khỏi lớp, nhớ để mình nghỉ ngơi!"
Qua những việc làm trên, tôi nhận thấy học sinh trong lớp có sự thay đổi

nhiều về cảm xúc, tình cảm, các em luôn tự tin chia sẻ mọi buồn vui với cô, với
bạn; mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, biết quan tâm đến người khác, tiến bộ
trong các hành vi từ nhỏ đến lớn. Vì vậy, việc hình thành và rèn luyện kĩ năng
sống cho học sinh có thể thực hiện trong mọi lúc mọi nơi, chỉ cần người giáo
viên có tâm huyết và luôn mong muốn hình thành ở các em những hành vi đẹp,
những chuẩn mực về đạo đức được xã hội chấp nhận.
Biện pháp 2: Hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 4A2 thông
qua các môn học chính khóa.
- Bản thân tôi xác định rằng: Hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh
là một trong những nội dung cơ bản của phong trào thi đua: “ Xây dựng trường
học thân thiện, học sinh tích cực”, và xác định tích hợp, lồng ghép việc hình
thành và rèn luyện kĩ năng sống trong các môn học là một trong những biện
pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện trong nhà trường.
Giáo dục kĩ năng sống không làm nặng nề quá tải nội dung môn học mà ngược
lại nó còn giúp việc học tập các môn học, các hoạt động giáo dục trở nên nhẹ
nhàng, thoải mái và hiệu quả hơn. Nó chính là biểu hiện cao của việc chuyển
hóa các kiến thức đã lĩnh hội được thành hành động thực tiễn và cũng là thể hiện
cao nhất sự sáng tạo của người giáo viên trong việc vận dụng các phương pháp
và hình thức tổ chức dạy học linh hoạt.
- Tổ chức thực hiện hình thành và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh
trong bất cứ giờ học nào, môn học nào; bằng sự lựa chọn các hình thức dạy học
linh hoạt để tăng cường thực hành luyện tập các kĩ năng sống cho học sinh, bước
đầu hình thành cho các em một lối sống lành mạnh, các hành vi chuẩn mực, ứng
xử phù hợp với nền văn minh xã hội thông qua nội dung các tiết học.
- Xác định cần phải sử dụng và lựa chọn các phương pháp dạy học tích cực
để tạo điều kiện và cơ hội cho học sinh được thực hành trải nghiệm qua quá
trình học tập để giờ học và các hoạt động giáo dục trở nên nhẹ nhàng và bổ ích
8

hơn như: bài tập tình huống, trình bày ý kiến, đặt câu hỏi, thảo luận - chia sẻ,
hoàn tất một nhiệm vụ, hỏi ý kiến chuyên gia, đóng vai, xử lí tình huống, động
não, trải nghiệm…
- Tạo lập tình huống khơi dậy tính tò mò kích thích sự sáng tạo của học
sinh. Các việc làm thông qua trò chơi, đóng vai, mô phỏng, thảo luận, hợp tác
nhóm... se làm cho giờ học thêm hấp dẫn, thú vị, se tăng cường khả năng phối
hợp, chia sẻ, hợp tác với nhau trong quá trình giải quyết một nội dung công việc
nào đó.
- Tham gia hội thảo chuyên đề, sinh hoạt chuyên môn thường xuyên (2
tuần/ lần), qua các tiết dự giờ thăm lớp, rút kinh nghiệm trong khối, giúp cho
giáo viên chủ nhiệm lên kế hoạch và thực hiện hiệu quả mục tiêu giáo dục kĩ
năng sống cho các em thông qua các môn học chính khóa.

Hình ảnh lớp 4A2 trong giờ học chính khóa

Hình ảnh lớp 4A2 trong giờ học chính khóa

Biện pháp 3: Hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
9


Trong xã hội, hoạt động nói chung có tác dụng rất lớn trong việc hình
thành và tạo điều kiện cho việc rèn kĩ năng sống cho con người. Trong nhà
trường, HĐGDNGLL là hoạt động giáo dục quan trọng ở nhà trường phổ thông
và còn là một trong những tiêu chí xây dựng trường Chuẩn quốc gia, thông qua
hoạt động này học sinh được hình thành và trải nghiệm thực tế ở các nội dung
như: kĩ năng văn nghệ, vui chơi, kĩ năng ứng phó, kĩ năng tự phục vụ, kĩ năng
bảo vệ môi trường, kĩ năng tham gia hoạt động chung.... Chính vì vậy, tôi đã
thực hiện một số công việc:

- Cụ thể hóa kế hoạch, phối hợp tổ chức các hoạt động ngoài giờ, tổ chức
các buổi giao lưu, các hoạt động văn nghệ, thể thao, .......
- Xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cho lớp mình.
- Phối hợp chặt che với Đoàn thanh niên, với giáo viên bộ môn và phụ
huynh để tạo cơ hội cho các em hình thành và rèn luyện kĩ năng sống.
- Tích hợp giáo dục kĩ năng sống vào các hoạt động cụ thể của hoạt động
GDNGLL một cách đơn giản, tiện lợi, nhẹ nhàng và mang lại hiệu quả cao.
Có nhiều con đường để hình thành và rèn luyện kĩ năng sống cũng như
hình thành nhân cách cho các em, nhưng hoạt động GDNGLL vẫn là hoạt động
tạo điều kiện cho các em được trải nghiệm nhiều nhất. Thông qua hoạt động
GDNGLL, học sinh được tham gia nhiều hình thức phong phú và các mối quan
hệ đa dạng. Từ đó, giúp các em hình thành và phát triển những thái độ, xúc cảm
tình cảm đúng đắn, những kĩ năng sống mà việc dạy học trên lớp không có điều
kiện thực hiện hết được.

Hình ảnh học sinh tham gia hoạt động múa hát sân trường

Trò chơi dân gian không chỉ nâng cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ hiểu về
tình bạn, tình yêu con người, gia đình, quê hương, đất nước và nét văn hoá dân
tộc, không những rèn luyện về thể lực, tinh thần đoàn kết, mà thông qua trò chơi
còn hình thành và rèn luyện cho các em những kĩ năng cơ bản đó là: Kĩ năng
phối hợp với bạn bè, sự tự tin, óc sáng tạo, tinh thần hợp tác, tính kiên định, kĩ
năng nhận xét đánh giá hành vi, kĩ năng thương lượng và khéo léo trong ứng xử,
kĩ năng phán đoán, kĩ năng ra quyết định, ....
10


Hình ảnh học sinh tham gia trò chơi “Kéo co”, “Ô ăn quan”

Hình ảnh học sinh cùng nhau trang trí lớp học

Hình thức tổ chức cho học sinh chơi theo nhóm trong lớp, ở mọi lúc mọi
nơi, đặc biệt là sau những giờ học căng thẳng.
Bằng cách tổ chức một số trò chơi thông thường, nhưng đã trang bị và rèn
luyện cho học sinh kĩ năng sống cơ bản ngay từ bé, từ những hành vi, việc làm,
từ những hoạt động học tập, vui chơi để giúp các em - những mầm non tương
lai của đất nước có kĩ năng sống cần thiết, tự tin và hoà nhập được với môi
trường, với cuộc sống trong thời đại khoa học công nghệ và hội nhập - đó chính
là hành trang thật sự ý nghĩa để các em vững bước trên con đường học tập, rèn
luyện đạo đức và trong cuộc sống tương lai.
Biện pháp 4: Kết hợp với phụ huynh học sinh và các đoàn thể khác để
hình thành và rèn kĩ năng sống cho các em.
11


Gia đình giữ vị trí đặc biệt đối với sự hình thành nhân cách của các em từ
lúc tuổi ấu thơ đến lúc trưởng thành. Các tổ chức đoàn thể xã hội, hội Chữ thập
đỏ, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh trong nhà trường, cộng đồng nơi
các em sinh sống có ảnh hưởng không nhỏ đến nếp sống và nhận thức của các
em, vì thế sự phối kết hợp chặt che của các tổ chức trong và ngoài nhà trường se
là yếu tố quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho
các em.
Bằng nhiều hình thức phối hợp giữa nhà trường, gia đình và các đoàn thể
để giúp các em có những kĩ năng giải quyết vấn đề một cách chủ động. Ví dụ
thông qua phiếu điều tra báo cáo, giáo viên chủ nhiệm và Đội Thiếu niên để nắm
bắt được thông tin và dự đoán được kết quả thực hiện để có kế hoạch giúp các
em tham gia các hoạt động xã hội như: dọn vệ sinh đường phố, bảo vệ môi
trường trên địa bàn dân cư.
Việc phối hợp chặt che giữa nhà trường - gia đình trong hoạt động học tập
và rèn luyện của các em ở trên lớp và ở nhà là quá trình giáo dục luôn được khép

kín và linh hoạt qua nhiều hình thức. Ví dụ thông qua phiếu rèn luyện học sinh
tự ghi những việc làm của mình ở nhà dưới sự động viên giúp đỡ của gia đình và
nhận xét của giáo viên, cách làm này thể hiện sự phối hợp giáo dục qua thông tin
hai chiều chặt che, đây là việc làm thường xuyên trong công tác chủ nhiệm lớp.
Ví dụ:

Học sinh lập thời gian biểu cho bản thân

- Mục đích: Mỗi học sinh tự lập và thực hiện được thời gian biểu
- Cách thực hiện:
+ Học sinh lập được thời gian biểu cho bản thân, sau đó mỗi học sinh đọc
trước lớp - các bạn nhận xét về tính khoa học hợp lí của thời gian biểu.
+ Học sinh thực hiện thời gian biểu dưới sự theo dõi và động viên của gia
đình
+ Sau khi thực hiện thời gian biểu giáo viên cho các em tự đánh giá cách
quản lí thời gian, về kết quả học tập, lao động và tham gia các hoạt động khác.
+ Giáo viên trao đổi gián tiếp hoặc trao đổi trực tiếp với phụ huynh về việc
thực hiện thời gian biểu của các em, phối hợp với gia đình để kịp thời điều chỉnh
giúp các em để có kế hoạch làm việc khoa học hơn, có ý chí tự lập, biết quản lí
thời gian hiệu quả, tạo cho các em sự tự tin và thành công hơn trong cuộc sống.
Lưu ý: Thời gian biểu có thể thực hiện một tuần hoặc một kì. Sau khi thực
hiện có thể điều chỉnh lại thời gian biểu cho phù hợp hơn với công việc của bản
thân.
Như vậy, thông qua những hoạt động này, các em được rèn kĩ năng lập kế
hoạch, kĩ năng xác định thời gian, biết trân trọng, tiết kiệm và quản lí thời gian
quý giá trong sinh hoạt, học tập và rèn luyện hằng ngày, rèn kĩ năng bình luận,
phê phán việc lãng phí thời gian và biết tôn trọng thời gian của người khác, kĩ
năng ứng phó, kĩ năng tự kiểm soát bản thân ở mọi lúc mọi nơi. Các kĩ năng này
được rèn luyện trong cả một quá trình lâu dài, thường xuyên liên tục, được trau
12

dồi cả về ý thức và hành động đây chính là " vốn liếng quý giá" mà gia đình và
thầy cô trao cho các em.
Biện pháp 5: Hướng dẫn học sinh một số hoạt động tự phục vụ để hình
thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh.
Tự phục vụ là một trong những kĩ năng rất cần thiết cho mỗi chúng ta. Nhất
là đối với học sinh Tiểu học, đây là giai đoạn mà các em có khả năng tư duy máy
móc phát triển mạnh nhất, nếu được thầy, cô giáo hoặc những người lớn trong
cộng đồng hướng dẫn các thao tác đơn giản thì các em se rất nhanh hình thành
được cho bản thân, bởi thế tôi đã rất quan tâm đến điểm này. Tôi đã tranh thủ
các trong thời gian nghỉ giữa giờ để bố trí hợp lí cho từng nhóm học sinh tập gấp
quần, áo. Việc gấp quần, áo hay chăn màn se tạo cho các em hình thành được rất
nhiều kĩ năng như: Kĩ năng khéo léo, ước lượng, phán đoán, ... Tuy nhiên, mục
đích cuối cùng là các em có thể tự phục vụ cho mình và có thể giúp đỡ một số
người khác, đồng thời cũng qua đó các em thấy yêu quý, cảm nhận được ý nghĩa
sức lao động của bản thân và mọi người.

Hình ảnh giáo viên đang hướng dẫn học sinh gấp chăn

- Tổ chức luân phiên từng nhóm học sinh xuống nhà bếp cùng với các cô
trong tổ bán trú nhặt rau, phân loại rau, tìm hiểu và tham gia làm cùng các cô,
chú để biết về công dụng của từng loại rau và cách chế biến.

13


Học sinh cùng các cô tổ bán trú nhặt rau

- Sau khi ăn cơm trưa xong, hướng dẫn các em sắp xếp khay đồ ăn theo

từng loại và xếp ghế ngồi ngay ngắn vào đúng vị trí của lớp mình.

Học sinh dọn bàn sau bữa cơm trưa.

14


Biện pháp 6: Hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua
hoạt động tham quan - tìm hiểu di tích lịch sử.
Hoạt động tham quan, tìm hiểu di tích lịch sử được diễn ra thường xuyên
theo kế hoạch của HĐGDNGLL trong năm học theo từng chủ điểm của tháng.
Giáo viên vận dụng linh hoạt các phương pháp, các kĩ thuật trong quá trình
hướng dẫn học sinh, làm cho buổi tham quan trở nên hữu ích, đem lại tác dụng
cao, đây là cơ hội để các em được hình thành và rèn luyện kĩ năng sống.
Giáo viên cho học sinh nêu những hiểu biết của mình về các di tích lịch sử,
về các danh nhân, về lễ hội truyền thống của quê hương đất nước mà em đã biết,
hoặc chuẩn bị một số câu hỏi, câu đố có liên quan đến các di tích lịch sử, di tích
văn hoá như: khu di tích Lam Kinh, Bảo tàng tỉnh Thanh Hoá , hoạt động dã
ngoại, thăm trang trại và tham gia các hoạt động trồng rau, bắt vịt, bắt cá tại
trang trại ...Hoạt động này rèn kĩ năng tư duy tổng hợp, kĩ năng tiếp nhận và ghi
nhớ thông tin.

Hình ảnh giáo viên và học sinh tham quan di tích
lịch sử Lam Kinh

Hình ảnh học sinh đi dã ngoại (Thu hoạch khoai
tây)

Hình ảnh học sinh tham quan bảo tàng tỉnh
Thanh Hóa

Hình ảnh học sinh đi dã ngoại (Bịt mắt bắt
vịt)

15


Bằng các hình thức tham quan di tích lịch sử, dã ngoại,..., các em hiểu
thêm về vẻ đẹp danh lam thắng cảnh của địa phương, biết trân trọng giữ gìn di
tích lịch sử và tự hào về danh nhân, về truyền thống về quê hương, từ đó giáo
dục cho các em lòng yêu quê hương đất nước, hình thành và phát triển các
chuẩn mực hành vi đạo đức cho các em.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Trong suốt một năm học nghiên cứu và thực hiện đề tài này, bản thân tôi đã
nhận thấy, việc hình thành và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh lớp 4A2 bằng
những biện pháp trên đã đem lại hiệu quả đáng mừng như: đã tổ chức được các
hoạt động giáo dục toàn diện, thu hút và kích thích các em hăng say học tập.
Trong năm học, việc tổ chức linh hoạt với từng môn học, từng hoạt động ngoại
khoá để hình thành và rèn kĩ năng sống cho các em không còn là mới mẻ đối với
học sinh lớp 4A2 Trường Tiểu học Ba Đình. Những bức ảnh được lưu lại không
mang đậm tính nghệ thuật như những bức ảnh của " nhiếp ảnh gia" hay những
nội dung và các số liệu trên đây cũng không thể hiện hết được tiến trình thời
gian (các bài dạy, các HĐGDNGLL, các biện pháp thực hiện trong năm học),
song đây là một trong những hoạt động mà bản thân tôi đã quyết tâm thực hiện
trong việc hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh - một trong 5 nội dung
cơ bản về thực hiện phong trào " Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích
cực".
Vào thời điểm tháng 3 năm 2018, thông qua việc khảo sát hoạt động học
tập và HĐGDNGLL của học sinh ở lớp 4A2 về các kĩ năng sống cơ bản, kết quả
đáng mừng: Qua tiến hành khảo sát (lần 2) 42 học sinh ở lớp 4A2 với chủ đề

“Kĩ năng sống của em” đã thu được kết quả như sau:
Tổng số học sinh
42 em
Kĩ năng giao tiếp.
Kĩ năng khám phá học hỏi.
Kĩ năng phán đoán tình huống
Kĩ năng ra quyết định
Kĩ năng hợp tác.
Kĩ năng ứng phó.
Kĩ năng tự kiểm soát bản thân.
Kĩ năng vệ sinh.
Kĩ năng lao động tự phục vụ.

Kĩ năng thành
thục
SL
%
25 59.5
18 42.9
17 40.5
21 50.0
28 66.7
19 45.2
21 50.0
36 85.7
25 59.5

Bước đầu hình
Chưa có kĩ năng
thành kĩ năng

SL
%
SL
%
17
40.5
19
45.2
5
11.9
22
52.4
3
7.1
21
50.0
14
33.3
20
47.6
3
7.1
19
45.2
2
4.8
6
14.3
17
40.5

Qua bảng chỉ số trên, so với khảo sát lần 1 (đầu năm học), tôi nhận thấy
việc vận dụng một số biện pháp trên đã giúp cho nhiều học sinh của lớp 4A2 từ
chỗ một số kĩ năng sống chưa được hình thành ở các em thì giờ đây đã được
hình thành, một số em từ chỗ bước đầu được hình thành thì giờ đây đã thể hiện
16


các kĩ năng đó một cách thành thục. Đặc biệt các kĩ năng: kĩ năng giao tiếp, kĩ
năng hợp tác, kĩ năng vệ sinh, kĩ năng lao động tự phục vụ, kĩ năng ra quyết
định có 100% học sinh đã được hình thành, đây được xem là thành công lớn
nhất trong việc vận dụng một số biện pháp trên.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
3.1. Kết luận:
Có rất nhiều biện pháp tích cực trong việc chỉ đạo vận dụng tích hợp hình
thành và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh trong các hoạt động học tập, rèn
luyện và vui chơi để mang lại hiệu quả, trong quá trình thực hiện các biện pháp
rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh lớp 4A2 trường Tiểu học Ba Đình, tôi đã
rút ra được một số kinh nghiệm như sau:
+ Để tích hợp, lồng ghép việc hình thành và rèn kĩ năng sống vào dạy học
và giáo dục hiệu quả, trước hết người giáo viên cần phải có “cái tâm”, yêu nghề,
mến trẻ, các yếu tố đó giúp người giáo viên tìm ra những phương pháp giáo dục
hay, thuyết phục và hiệu quả.
+ Việc hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh luôn được xem là
chức năng, nhiệm vụ thường xuyên, liên tục không mang tính “thời vụ” nó phải
được diễn ra trong suốt quá trình giáo dục, các HĐGDNGLL không nên dừng lại
ở mức độ giải trí thông thường mà các tổ chức Đoàn, Đội, Hội phải xem hoạt
động này là phương tiện giáo dục hiệu quả góp phần thực hiện mục tiêu chung
của giáo dục.
+ Ngoài việc dạy lồng ghép trong các môn học, nhà trường tổ chức xây

dựng mô hình câu lạc bộ: “Vì bạn bè quanh ta, đôi bạn cùng tiến, chúng em hát
dân ca, ...” hay tổ chức các trò chơi dân gian để hình thành và rèn kĩ năng sống
cho các em.
+ Tổ chức sinh hoạt chuyên môn thường xuyên đều đặn, kiểm tra việc
triển khai và thực hiện việc hình thành và rèn kĩ năng sống cho học sinh. Hàng
tuần, hàng tháng, hàng kì có giao ban đánh giá, xếp loại của Ban giám hiệu, của
Ban nề nếp, của Hội đồng nhà trường về hoạt động dạy học và các hoạt động
GDNGLL.
+ Luôn phối kết hợp với phụ huynh, các đoàn thể trong và ngoài nhà
trường để giáo dục, rèn luyện và giúp đỡ các em. Xây dựng môi trường giáo dục
lành mạnh, an toàn tạo địa chỉ tin cậy cho phụ huynh khi gửi gắm con em vào
nhà trường.
+ Có các hình thức khen thưởng, động viên, khích lệ kịp thời.
3.2. Kiến nghị:
Tôi đề nghị cần tiếp tục tăng cường hơn nữa sự phối kết hợp giữa Nhà
trường – gia đình – xã hội trong công tác giáo dục học sinh nói chung và giáo
dục kĩ năng sống cho các em nói riêng.
17


Trên đây, là một số kết quả đạt được trong suốt quá trình nghiên cứu,tổ
chức thực hiện đề tài. Do thời gian và kinh nghiệm còn hạn chế, nên trong quá
trình nghiên cứu, triển khai, tổ chức nội dung và trình bày báo cáo sản phẩm se
không tránh khỏi một số thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý và bổ sung
của Hội đồng chấm sáng kiến kinh nghiệm, của các đồng nghiệp để SKKN của
tôi được hoàn thiện hơn.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Ba Đình, ngày 18 tháng 3 năm 2018

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
Người viết

Vi Thị Thanh Hương

18


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Vi Thị Thanh Hương
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên - Trường Tiểu học Ba Đình, Thành
phố Thanh Hóa.

TT

Tên đề tài SKKN

1

Dạy học Biện pháp “so sánh”
theo hướng bồi dưỡng kĩ
năng giao tiếp cho HS lớp 3

2
3

4
5
6

7

Một vài kinh nghiệm về cách
tổ chức trò chơi cho HS tiểu
học
Kinh nghiệm về cách chữa lỗi
dùng từ sai cho HS lớp 4
Phương pháp tổ chức dạy các
dạng bài tập Luyện từ và câu
cho HS lớp 4
Một vài kinh nghiệm tổ chức
các trò chơi dành cho HS ở
trường Tiểu học
Giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh trường Tiểu học Ba
Đình, thành phố Thanh Hóa
thông qua các trò chơi dân
gian

Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
(Phòng, Sở,
(A, B,

Tỉnh...)
hoặc C)

Năm học
đánh giá xếp
loại

Cấp Tỉnh

C

2005-2006

Cấp Tỉnh

B

2006-2007

Cấp Tỉnh

C

2007-2008

Cấp Tỉnh

B

2009-2010

Cấp Tỉnh

C

2010-2011

Cấp Tỉnh

A

2011-2012

Cấp Tỉnh

C

2014-2015

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1/ Thông tư số: 41/2010/TT-BGD&ĐT ngày 30 tháng 12 năm 2010 của Bộ Giáo
dục và Đào tạo về việc ban hành Điều lệ trường Tiểu học.
2/ Thông tư số: 30/2014/TT-BGD&ĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ Giáo
dục và Đào tạo về việc ban hành Quy định đánh giá học sinh tiểu học.
3/ Công văn số 1863/SGD&ĐT – GDTH ngày 15/9/2016 của Sở Giáo dục và
Đào tạo Thanh Hóa V.v thực hiện triển khai hoạt động giáo dục kĩ năng sống cấp
Tiểu học.

4/ Công văn số 871/SGD&ĐT – GDTH ngày 11/5/2016 của Sở Giáo dục và Đào
tạo Thanh Hóa V.v dạy học Mĩ thuật theo PP mới của Đan Mạch và thực hiện
HDGDNGLL năm học 2016 - 2017.
5/ Công văn số 300/PGD&ĐT – GDTH ngày 07/92016 của Phòng Giáo dục và
Đào tạo Thường Xuân V/v Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2016 – 2017
cấp Tiểu học.
6/ Công văn số 896/SGD&ĐT – GDTH ngày 05/05/2017 của Sở Giáo dục và
Đào tạo Thanh Hóa V.v dạy học Mĩ thuật theo PP mới của Đan Mạch và thực
hiện HDGDNGLL năm học 2017 - 2018.

20