Rèn kĩ năng lập niên biểu môn lịch sử cho học sinh lớp 8

Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8

I. Lớ do chn ti

A. M U

Tụi rt tõm c vi cõu danh ngụn: Lch s l bng chng ca thi
i, l ngn la ca chõn lý, l sinh mnh ca kớ c, l thy giỏo ca cuc
sng v l s gi ca c nhõn.
Tht vy, mụn Lch s trong trng THCS l mụn hc cú ý ngha v v trớ
quan trng i vi vic o to th h tr theo mc tiờu giỏo dc ó c Nh
nc xỏc nh, giỳp hc sinh nm c nhng kin thc c bn cn thit v lch
s th gii, lch s dõn tc lm c s bc u cho s hỡnh thnh th gii quan
khoa hc, giỏo dc lũng yờu quờ hng, t nc tin vo lớ tng c lp dõn
tc v CNXH. Hn na, hc sinh bit t ho v truyn thng dng nc, gi
nc v nn vn hoỏ m bn sc dõn tc, bit quan tõm n nhng vn
bc xỳc cú nh hng ti quc gia, khu vc v ton cu. Trờn nn tng kin
thc ó hc, mụn lch s cũn giỳp hc sinh phỏt trin nng lc t duy, hnh
ng, cú thỏi ng x ỳng n trong i sng xó hi, ch yu ỏp ng yờu
cu ca s phỏt trin con ngi Vit Nam XHCN trong cụng cuc cụng nghip
hoỏ - hin i hoỏ t nc.
Vi tm quan trng nh vy, vic dy v hc b mụn Lch s hin nay
ang thu hỳt s quan tõm ca ton xó hi, ngnh giỏo dc v trc tip l s trn
tr ca nhng giỏo viờn ng lp ging dy.
Trong thi gian qua, vn i mi phng phỏp dy hc, i mi SGK ó
c cp v thu hỳt s quan tõm ca nhiu nh nghiờn cu, qun lý giỏo dc
v giỏo viờn trc tip ging dy. Nhỡn chung u khng nh, i mi phng phỏp
dy hc theo hng phỏt huy tớnh tớch cc ca hc sinh l rt quan trng trong
vic nõng cao cht lng giỏo dc.
Cng phi thy rng, vic nõng cao cht lng dy hc b mụn Lch s l
s kt hp hi ho, nhun nhuyn ca c h thng phng phỏp, mi phng

phỏp u cú vai trũ nht nh riờng. Trong ú, phng phỏp lp niờn biu lch s
phc v cho ging dy ó gúp phn tớch cc trong vic i mi phng phỏp
dy hc hin nay.
Lp bng h thng húa lch s l mt phng phỏp s phm, cú tỏc dng
ghi nh, la chn nhng kin thc c bn theo ch nht nh. Qua ú, giỳp
hc sinh khụi phc bc tranh chung v mt s kin, mt thi kỡ lch s, mt quỏ
trỡnh hot ng ca mt nhõn vt hay din bin ca mt phong tro. T ú, hc
sinh cú s nhỡn nhn khỏi quỏt hn trong ton b quỏ trỡnh ca lch s.
Trờn thc t, nhiu hc sinh cũn rt ngi hc b mụn Lch s, vỡ cỏc em
cho rng b mụn ny rt khụ khan, quỏ nhiu ngy thỏng, s kin cn phi nh.
Bờn cnh ú, cỏc em cũn gp nhiu khú khn trong vic xỏc nh mt vi kin
thc c bn ca mt giai on lch s.
Nhng nm gn õy, trong cỏc thi, k c thi hc sinh gii thng ra
cỏc dng cõu hi lp bng h thng kin thc lch s, s kin lch s,... Tuy
nhiờn, sỏch giỏo khoa, sỏch giỏo viờn v cỏc ti liu khỏc cha hng dn c th
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

1


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
hc sinh k nng lp niờn biu, h thng húa kin thc. Vỡ th, nhiu hc sinh
cũn lỳng tỳng v gp nhiu khú khn.
Lp niờn biu lch s khụng nhng khỏi quỏt ni dung m cũn l mt ngun
cung cp kin thc cho hc sinh. Ngoi ra vic lp niờn biu tt s to nờn mt
khụng gian sinh ng trong gi hc, giỳp hc sinh ch ng tip thu kin thc
v hc sinh s nh k, hiu sõu hn nhng kin thc ó hc. Bờn cnh ú, cũn
gúp phn phỏt trin k nng tng hp, trỡnh by, phõn tớch, nhn xột, ỏnh giỏ v
t duy ngụn ng cho hc sinh...
Tuy nhiờn, lm th no lp niờn biu tt, nhm phỏt huy ỳng v trớ,

vai trũ ca vic lp niờn biu trong sỏch giỏo khoa Lch s 8 thỡ k nng lp niờn
biu ca giỏo viờn úng vai trũ quyt nh. T ú, giỏo viờn cú nh hng ỳng
n rốn cỏch lp niờn biu cho hc sinh. Nm c nhng k nng c bn
lp niờn biu l s cn thit v chuyờn mụn ca giỏo viờn núi chung v giỏo viờn
lch s núi riờng hin nay.
Xut phỏt t nhng nhn thc trờn, nhiu nm qua bn thõn tụi ó dn
tõm huyt cho vic xõy dng cỏc phng phỏp ging dy lch s, rốn luyn k
nng lp niờn biu nhm mc tiờu giỳp cho hc sinh d hiu, d tip thu, d ghi
nh, phỏt huy kh nng ch ng, sỏng to ca hc sinh trong gi hc lch s.
gúp phn vo vic i mi phng phỏp dy hc núi chung, dy hc lch s
núi riờng, Trong khuụn kh ti ny tụi mnh dn i vo tỡm hiu, nghiờn cu,
hng dn v Rốn k nng lp niờn biu mụn Lch s cho hc sinh lp 8.

II. Mc ớch nghiờn cu
Mc tiờu, nhim v m ti ny hng n chớnh l khi dy kh nng
t duy, sỏng to ca hc sinh, thụng qua cỏc s kin lch s ca Vit Nam v th
gii. T ú, rốn k nng lp niờn biu giỳp hc sinh nm vng kin thc, h
thng húa kin thc, nh v khc sõu c s kin lch s trong bi, chng,
phn, giai on lch s nht nh. Qua ú, hc sinh thờm yờu quý v t ho v
nhng trang s ho hựng ca th gii v dõn tc, tụn th v ngng m nhng
danh nhõn th gii núi chung v danh nhõn Vit Nam núi riờng.

III. i tng nghiờn cu
Nghiờn cu vic thu thp, m rng thụng tin, thit k hot ng trong tit
dy lch s lp 8 nhm giỏo dc, rốn k nng lp bng niờn biu cho hc sinh.
- Lp nghiờn cu: Lp 8A, 8B, 8C
- Nm hc thc hin: 2014 - 2015 v 2015 - 2016.

IV. Phng phỏp nghiờn cu
Vi ti ny, tụi ó s dng cỏc phng phỏp nghiờn cu sau:

- Phng phỏp trc quan.
- Phng phỏp tng hp, phõn tớch, so sỏnh, i chiu,
- Phng phỏp thc nghim.
- Phng phỏp trao i, tho lun.
- Phng phỏp iu tra.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

2


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8

B. NI DUNG SNG KIN KINH NGHIM
I. C s lý lun
Trong dy hc Lch s, phng phỏp lp bng h thng húa kin thc cú
vai trũ ht sc quan trng: To hng thỳ hc tp, khc sõu kin thc, phỏt trin
cỏc thao tỏc t duy v kh nng sỏng to cho hc sinh.
Bng h thng kin thc lch s cũn c gi l bng niờn biu. Thc
cht, ú l bng h thng kin thc theo th t thi gian hoc nờu cỏc mi liờn
h gia cỏc s kin c bn ca mt nc hay nhiu nc trong mt thi k,...
Cú th núi, niờn biu l mt trong nhng dng dựng trc quan khỏ quan
trng trong dy hc lch s. Theo cỏch gi thụng thng ú l bng thng kờ, õy
l dng dựng trc quan qui c cú kh nng h thng hoỏ cỏc s kin lch s
theo thi gian, cỏc giai on ca s kin hoc liờn h so sỏnh gia cỏc s kin.
Niờn biu cú 3 dng c bn: Niờn biu thng kờ, niờn biu so sỏnh v niờn
biu tng hp.
Niờn biu thng kờ: L dng niờn biu nhm h thng cỏc s kin theo
trỡnh t thi gian, hoc h thng cỏc s kin theo giai on lch s.
Niờn biu so sỏnh: L dng niờn biu nhm lm rừ nhng c im ging
v khỏc nhau ca nhng s kin, hin tng lch s. Vi dng niờn biu ny nu

c thit k hp lý s cú kh nng rốn luyn t duy so sỏnh, hc sinh cú kh
nng nm vng bn cht s kin lch s, t ú cú kh nng rỳt ra bi hc kinh
nghim ỏp dng vo thc tin.
Niờn biu tng hp: Bng lit kờ nhng s kin ln xy ra trong thi gian
di. Loi niờn biu ny giỳp hc sinh khụng ch ghi nh nhng s kin chớnh m
cũn nm c cỏc mc thi gian ỏnh du mi quan h ca cỏc s kin quan trng.
i vi chng trỡnh lch s lp 8, vic rốn luyn t duy cho hc sinh l
ht sc cn thit. Vic s dng niờn biu thit k bi tp nhn thc l mt
trong nhng bin phỏp ỏp ng c yờu cu ca quỏ trỡnh dy hc, biu hin
cỏc phng din nh sau:
- Th nht: Cng c cho hc sinh nhng kin thc c bn ca lch s th gii v
lch s dõn tc trong chng trỡnh lch s lp 8.
- Th hai: Rốn luyn k nng thc hnh b mụn.
- Th ba: Rốn luyn thao tỏc t duy so sỏnh, tng hp, khỏi quỏt hoỏ cho hc sinh.
- Th t: Giỏo dc c nhng tỡnh cm tt p, phỏt huy c truyn thng
dõn tc, rốn luyn ý thc trỏch nhim, tớnh t lp cho mi hc sinh.
H thng kin thc bng bng niờn biu giỳp hc sinh nm chc kin thc
c bn, to iu kin cho t duy lụ-gic, liờn h tỡm ra bn cht ca s kin, ni
dung lch s. Trờn c s ú, vn dng lm cỏc bi tp ũi hi k nng thc hnh
hoc yờu cu tng hp kin thc.

II. Thc trng ca vn nghiờn cu

Sinh thi Ch tch H Chớ Minh tng dy:
Dõn ta phi bit s ta
Cho tng gc tớch s nh Vit Nam
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

3

Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Lch s cú vai trũ vụ cựng quan trng trong h thng giỏo dc ca bt k
quc gia no, khụng ch riờng Vit Nam. Tuy nhiờn, trong nhng nm gn õy vic
hc v thi lch s luụn trong tỡnh trng bỏo ng, l vn m ton ngnh giỏo dc
c bit quan tõm. Phi chng, li cn dn ca Bỏc ang ngy mt phai m i?
Cú mt thc t ỏng ỏng bun hin nay l vic hc sinh khụng thớch hc
cng nh tỡm hiu v lch s dõn tc. Nhiu em cho rng õy l mt mụn hc
thuc lũng mt nhiu thi gian li khụ khan, nhm chỏn. Cỏc em cha ý thc
c vic thiu hiu bit lch s l iu vụ cựng nguy him khi vn húa Vit
Nam, con ngi Vit Nam ang trờn ng hi nhp v phỏt trin.
Vy ti sao hc sinh li thiu hiu bit v khụng thớch hc lch s? Cng
cú nhiu nguyờn nhõn. Song, khụng th ph nhn nguyờn nhõn xut phỏt t vic
dy v hc lch s ca chỳng ta t trc n nay cũn nng v cung cp kin thc
gõy ra tỡnh trng quỏ ti cho hc sinh. Nhiu hc sinh khụng hiu lch s nờn
khụng bit sõu chui, h thng húa kin thc bng cỏc dng niờn biu, a s cỏc
em cha nm bt c k nng lp bng niờn biu nờn cũn lỳng tỳng trong khõu
thc hnh lp bng biu.
Rốn k nng lp niờn biu mụn lch s cho hc sinh l mt bin phỏp quan
trng nõng cao cht lng dy hc lch s núi chung v dy hc lch s lp 8
núi riờng. Tuy nhiờn, nú cha c quan tõm mt cỏch y . Bờn cnh ú, c
im b mụn lch s nht l cỏc tit ụn tp, tng kt chng, phn, giai on
lch s,... ũi hi phi cú tớnh cht lc, h thng, kh nng khỏi quỏt, tng hp cao.
Qua thc t nhiu nm ging dy b mụn Lch s, tụi thy kh nng lp niờn
biu ca hc sinh cũn nhiu yu kộm, hc sinh cũn lỳng tỳng, th ng trong cỏch
lp. Nhiu em hiu nhng trỡnh by cha khoa hc, a s l cha bit cỏch lp
dn n vic nm bt, hiu kin thc lch s cũn cha vng, cha sõu. Cỏc em
cũn m h khi tin hnh cỏc thao tỏc v lp niờn biu lch s, cha bit sõu chui
cỏc s kin lch s mt cỏch lụ-gic v cú h thng.
Hc sinh cha cú k nng phõn loi, khỏi quỏt v tng hp v mt s kin

lch s, giai on lch s, thi k lch s,... m cỏc em ó c hc.
Thc t, trong ging dy lch s, nhiu giỏo viờn cha nh hng ỳng
mc v lp niờn biu cng nh cha hiu c vai trũ, ý ngha ca lp niờn biu
nờn cht lng gi dy lch s núi chung v phng phỏp rốn k nng lp niờn
biu cho hc sinh núi riờng cũn nhiu hn ch.
S dng dng niờn biu c ba dng: Niờn biu thng kờ, niờn biu so sỏnh
v niờn biu tng hp thit k bi tp nhn thc khụng phi quỏ mi m,
song vn dng cú hiu qu trong quỏ trỡnh ging dy thỡ khụng phi giỏo viờn
no cng lm c. Nhiu giỏo viờn s dng niờn biu nh mt phng tin h
tr cho phng phỏp thuyt trỡnh truyn thng ch cha phỏt huy c vai trũ
ca ngi hc.
n v trng, ni tụi ang trc tip cụng tỏc thuc xó min nỳi ca huyn.
Nhng nm hc gn õy nh trng ó c s quan tõm, tri õn t cỏc cp, cỏc
t chc cỏ nhõn, on th cựng vi s tõm huyt, n lc ca ban giỏm hiu, ca
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

4


RÌn kÜ n¨ng lËp niªn biÓu m«n LÞch sö cho häc sinh líp 8
tập thể giáo viên và học sinh, chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường đã
được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên, học sinh của trường chủ yếu là người dân tộc
Mường, Thái,... xa trung tâm, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, thiếu thốn,
con đường đến trường của các em còn rất gian nan nên đã ảnh hưởng không nhỏ
đến chất lượng giáo dục.
Trong các giờ học, nhất là giờ ôn tập, làm bài tập lịch sử, tình trạng chung
là học sinh còn thụ động, chưa mạnh dạn phát biểu, chưa chủ động trong tiết
học. Thực tế vẫn còn nhiều học sinh lúng túng, chưa trả lời được
trọn vẹn hoặc không thể trả lời được các câu hỏi, các dạng bài tập
đơn giản. Đa số học sinh còn gặp khó khăn, lúng túng trong kĩ năng lập bảng

niên biểu lịch sử. Điều đó bộc lộ rõ khả năng ghi nhớ sự kiện và hệ thống
hóa kiến thức lịch sử của học sinh còn nhiều hạn chế.
Từ thực tế trên, tôi đã tiến hành phát phiếu thăm dò bằng câu hỏi đối với
các em học sinh lớp 8 như sau:
Lập bảng tóm tắt những sự kiện chính của Cách mạng tư sản Pháp
(1789- 1794)?
Đáp án:
Stt
1

Thời gian
Ngày 5- 5-1789

2

Ngày 17- 6-1789

3

Ngày 14- 7-1789

5

Cuối tháng
8-1789
Ngày 10-8-1792

6

Ngày 21-9-1792

7

Ngày 2-6-1793

8

Ngày 27-7-1789

4

Sự kiện chính
Hội nghị 3 đẳng cấp được triệu tập.
Đại biểu đẳng cấp thứ 3 họp hội đồng dân tộc. Quốc
hội lập hiến tiến hành đấu tranh vũ trang.
Quần chúng vũ trang phá ngục Baxti, mở đầu cho
thắng lợi của cách mạng.
Thành lập chế độ quân chủ lập hiến do giai cấp tư sản
nắm chính quyền.
Lật đổ chế độ lập hiến và phong kiến.
Thành lập nền cộng hòa do giai cấp tư sản công thương
(phái Gi-rông-đanh) nắm chính quyền.
Khởi nghĩa lật đổ phái Gi-rông-đanh.
Tư sản phản cách mạng đảo chính, chấm dứt nền chuyên
chính Gia-cô-banh.

- Kết quả kiểm tra:
Lớp

Sĩ số

8A
8B
8C
Tổng

33
32
33
98

Mức độ hiểu biết về lập niên biểu
Khoa học
Chưa khoa học Chưa biết cách lập
SL
%
SL
%
SL
%
8
24,2
10
30,3
15
45,4
6
18,7
8
25

18
56,2
10
30,3
9
27,2
14
42,4
24
24,4
27
27,5
47
47,9

Nhìn vào bảng kết quả trên, tôi thấy hiện nay đa số các em chưa nắm vững
cách lập bảng niên biểu, các em còn lúng túng, mơ hồ khi gặp dạng bài tập về
Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

5


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
niờn biu, nhiu em hon ton khụng hiu cỏch thc lp nh th no cho ỳng
v khoa hc. T thc t trờn, vi mong mun nõng cao hiu bit lch s, to
hng thỳ trong gi hc, gúp phn i mi phng phỏp dy hc hin nay, trong
nm hc 2014 - 2015 c bit l nm hc 2015 - 2016, tụi mnh dn ghi li sỏng
kin nh m tụi ó s dng Rốn k nng lp niờn biu mụn Lch s cho hc
sinh lp 8 vi mong mun nõng cao tớnh tớch cc, ch ng v rốn luyn t
duy cho hc sinh.

III. Cỏc gii phỏp gii quyt vn
t hiu qu cao khi lp niờn biu v rốn c k nng lp niờn biu
cho hc sinh, phc v c lc cho vic ging dy v hc tp, khc phc nhng
yu kộm, hn ch. Trc tiờn, giỏo viờn phi nm vng nhng nguyờn tc c bn
khi thit k, s dng niờn biu lch s. T ú giỏo viờn vn dng vo cỏc gii
phỏp c th trong cỏc tit dy nhm rốn k nng lp bng niờn biu cho hc sinh
mt cỏch hiu qu nht.
1. Nguyờn tc chung khi thit k, s dng niờn biu lch s
1.1. Giỏo viờn phi thit k c dng niờn biu phự hp vi ni dung bi hc:
gii quyt vn ny yờu cu giỏo viờn phi cụng phu nghiờn cu ni
dung bi hc, xỏc nh trng tõm ca bi hc t ú xem xột ni dung no cú
th thit k c thnh cỏc dng niờn biu s dng hp lý.
- m bo yờu cu c bn ca bi hc, tc giỳp hc sinh nm vng, cng c
c kin thc trng tõm ca bi hc, khụng quỏ ti, lan man.
- m bo tớnh va sc phự hp vi i tng l hc sinh lp 8, vi c im, c
thự v tõm sinh lý v nhn thc. Mt khỏc, giỏo viờn cng cn phõn loi i tng
hc sinh trong khi, tng nhúm hc sinh trong lp cú s ỏp dng phự hp.
- m bo phỏt huy vai trũ trung tõm ca ngi hc, m bo hc sinh ch ng
tớch cc trong quỏ trỡnh gii quyt bi tp.
- m bo tớnh kh thi, phự hp vi a bn ging dy.
- Kt hp vi nhng bin phỏp khỏc phỏt huy tớnh hiu qu.
1.2. S dng niờn biu thit k thnh cỏc dng bi tp hp lý rốn luyn
t duy cho hc sinh:
Giỏo viờn s dng niờn biu (thng kờ, so sỏnh v tng hp) thit k
thnh bi tp cỏc dng c bn nh sau:
- a sn mu niờn biu hc sinh hon chnh ni dung trờn c s ú cng c
kin thc trong bi hc.
- a ra yờu cu v vn nhn thc, ũi hi hc sinh t xỏc nh mu niờn
biu ng thi hon chnh niờn biu.

- a ra dng niờn biu cú ni dung sai, ni dung khuyt thiu hoc b xỏo trn
yờu cu hc sinh chnh sa, b sung.
Tu vo ni dung bi hc v i tng hc sinh m giỏo viờn vn dng
cho phự hp.
2. Mt s gii phỏp
2.1. nh hng cỏch lp niờn biu cho hc sinh:
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

6


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
- nh hng cỏch lp niờn biu cho hc sinh nhm giỳp hc sinh nm bt c
cỏch thc lp niờn biu cỏc dng khỏc nhau mt cỏch chớnh xỏc, khoa hc. T ú,
phỏt huy tớnh tớch cc, ch ng, sỏng to ca ch th hc sinh trong quỏ trỡnh nhn
thc v lnh hi kin thc.
- Niờn biu giỳp hc sinh h thng húa kin thc, so sỏnh cỏc s kin rỳt ra
cỏc du hiu bn cht, s khỏc bit gia cỏc s kin.
- Niờn biu thng c s dng i vi 1 bi hc, h thng kin thc ca mt
chng hay c mt giai on lch s.
- Cú 3 loi niờn biu chớnh:
+ Niờn biu thng kờ: Thng c s dng h thng húa kin thc ca mt
bi hc, mt giai on lch s (cú th ỏp dng dy bi mi v lm bi tp).
+ Niờn biu so sỏnh: Thng c s dng h thng kin thc so sỏnh cỏc s
kin rỳt ra cỏc du hiu bn cht, s khỏc bit gia cỏc s kin.
+ Niờn biu tng hp: Thng c s dng trong cỏc bi ụn tp, tng kt h
thng kin thc c bn, khỏi quỏt, tng hp kin thc sau mi chng hoc mi
giai on lch s.
2.2. Cỏc bc tin hnh lp niờn biu:
Niờn biu dựng h thng húa cỏc s kin lch s theo trỡnh t thi gian,

ng thi nờu mi liờn h gia cỏc s kin c bn ca mt nc hay nhiu nc
trong mt thi kỡ lch s,...
- Cỏc bc tin hnh:
+ Bc 1: t tờn niờn biu lch s.
+ Bc 2: La chn s lng cỏc ct dc, ngang (theo yờu cu, ni dung
c th ca tng dng).
+ Bc 3: t tiờu cho cỏc ct dc, ngang.
+ Bc 4: La chn cỏc ni dung phi ngn gn, rừ rng, d hiu hon
thin niờn biu.
2.3. Hng dn hon thnh cỏc dng niờn biu:
Sau khi nm vng nguyờn tc thit k, s dng niờn biu v nh hng cho
hc sinh cỏch lp niờn biu, cỏc dng niờn biu. Tụi ó hng dn hc sinh cỏch
hon thnh niờn niờn biu lch s 3 dng chớnh.
* Bi tp 1: Hon thnh niờn biu thng kờ.
- Giỏo viờn cho hc sinh hot ng c lp hon thnh niờn biu .
- Giỏo viờn la chn ni dung trong chng trỡnh ó hc ra bi tp cho HS.
- Cú th cho trc ct thi gian, giỏo viờn nờn hng dn hc sinh hon thnh t
1 n 2 s kin ri yờu cu hc sinh t hon thin.
- Giỏo viờn gi 1 hc sinh c phn bi tp ca mỡnh, c lp theo dừi nhn xột,
b sung,... Giỏo viờn cht li.
* Bi tp 2: Hon thnh niờn biu so sỏnh.
- Giỏo viờn yờu cu hc sinh hot ng nhúm, hon thnh ni dung bi tp.
- Gi 1 hc sinh trỡnh by bi tp, c lp nhn xột, b sung... Giỏo viờn kt lun.
* Bi tp 3: Hon thnh niờn biu tng hp.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

7


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8

- Giỏo viờn yờu cu hc sinh hot ng nhúm 4 n 6 hc sinh, hon thnh ni
dung bi tp.
- Gi 1 hc sinh trỡnh by bi tp, c lp nhn xột, b sung... Giỏo viờn kt lun.
3. Xỏc nh thi im v vn dng niờn biu
3.1. Xỏc nh thi im s dng:
Niờn biu thng kờ, so sỏnh v tng hp cú th thit k thnh bi tp s
dng trong tt c cỏc dng bi hc lch s. Trong ti ny, tụi ó s dng cỏc
dng niờn biu lch s v rốn k nng lp bng niờn biu cho hc sinh vo cỏc
thi im sau:
- Truyn th tri thc mi.
- Trong cng c nhn thc.
- Trong cỏc tit ụn tp, lm bi tp, tng kt.
- Trong cỏc khõu kim tra, ỏnh giỏ.
Nh vy, phm vi s dng cỏc dng niờn biu trong quỏ trỡnh dy hc lch
s lp 8 l khỏ rng, qua cỏc thi im ỏp dng, giỏo viờn kt hp hng dn,
rốn k nng lp bng niờn biu cho hc sinh v hon ton linh hot trong quỏ
trỡnh s dng nhm rốn luyn t duy cho hc sinh.
3.2. Vn dng c th
3.2.1. S dng trong truyn th tri thc mi:
S dng bng niờn niờn biu trong truyn th kin thc mi tit lch s
giỳp hc sinh phỏt hin, cụ ng, h thng húa kin thc. Hc sinh tip cn kin
thc mi mt cỏch hng thỳ, tớch cc, gi hc tr nờn sụi ni. Qua ú phỏt huy
t duy sỏng to, kh nng nhn bit, phỏt hin vn ca hc sinh.
dng ny, hc sinh cn hiu rừ v cỏc vn c t ra la chn
nhng kin thc sao cho phự hp. Khi lp bng thng kờ cn phi chia thnh cỏc
ct, mi ct l mt ni dung, cỏc ct hp thnh mt h thng, gii quyt ch
c t ra (Cỏc giai on, s kin chớnh, kt qu,...).
Vớ d 1: Khi dy bi 4: Phong tro cụng nhõn v s ra i ca ch ngha Mỏc
Giỏo viờn kt hp lp bng vi ni dung bi hc.
Mc 2: Phong tro cụng nhõn trong nhng nm 1830 - 1840.

hon thnh yờu cu ca bi, giỏo viờn hng dn hc sinh tỡm hiu k
ni dung phn 2, xỏc nh kin thc trng tõm trỡnh by vo bng niờn biu mt
cỏch ngn gn v chớnh xỏc.
Sau khi c hng dn, hc sinh xỏc nh c cỏc tiờu chớ tin hnh
lp niờn biu phự hp. Vi ni dung ny hc sinh s chia thnh 4 ct tng ng vi
cỏc tiờu chớ: Thi gian, phong tro, ni dung ch yu, kt qu.
Bng niờn biu c hon thnh nh sau:
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

8


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Thi gian

Phong tro

u th
k XIX

- p phỏ mỏy
múc.
- Bói cụng.

1831

1844

Khi ngha
cụng nhõn dt

t Li- ụng
(Phỏp)
Khi ngha
cụng nhõn dt
S-lờ-din
(c).

Ni dung ch yu
Kt qu
- Phỏ mỏy múc t cụng
xng.
Thnh lp cỏc cụng on.
- ũi tng lng gim
gi lm.
- ũi tng lng, gim
gi lm.
Cuc khi ngha b n
- ũi thit lp ch ỏp.
cng hũa.
Chng s h khc ca
Khi ngha b n ỏp
ch xng v iu kin
m mỏu.
lao ng ti t.

- Mớt tinh, biu tỡnh, a
Phong tro Hin kin ngh.
1836-1847
Chng Anh. - ũi quyn bu c, tng
lng, gim gi lm.

B dp tt nhng ó th
hin rừ tớnh cht qun
chỳng rng ln, mc tiờu
chớnh tr rừ nột.

Vớ d 2: Khi dy bi 11: Cỏc nc ụng Nam cui th k XIX u th k XX.
Trong ni dung phn 2: Phong tro u tranh gii phúng dõn tc.
Giỏo viờn ging kt hp vi lc phong tro gii phúng dõn tc ụng Nam

Sau khi ging cho hc sinh hiu qua phn lc . Giỏo viờn hng dn v
yờu cu hc sinh lp niờn biu v cỏc cuc u tranh tiờu biu ca nhõn dõn cỏc
nc ụng Nam vo cui th k XIX u th k XX.
Vi dng niờn biu ny, yờu cu hc sinh nm vng c c im lch
s cỏc quc gia ụng Nam cui th k XIX u th k XX, nm vng nhng
nột ln trong phong tro u tranh gii phúng dõn tc.
Trờn c s hng dn ca tụi, hc sinh ó thit lp c cỏc tiờu chớ v
xõy dng niờn biu nh sau:
Tờn nc
Cam-puchia
Vit Nam
Min in
Phi-lớp-pin

Thi gian

Cỏc cuc u tranh
tiờu biu

Kt qu

Gõy cho Phỏp nhiu tn
Khi ngha Ta Keo,
1863-1867
tht, bc u thnh lp
khi ngha Cra-chờ.
liờn minh chng Phỏp.
1885-1896 Phong tro Cn Vng, Bc u thnh lp liờn
1884-1913 khi ngha Yờn Th.
minh chng Phỏp.
Tht bi, ngha quõn phi
1885
Khỏng chin chng Anh.
rỳt vo rng sõu.
Nc cng hũa Phi-lớp-pin
1896-1898 Cỏch mng bựng n.
ra i.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

9


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
u tranh v trang
Xa- van- na- khột.
Lo
1901-1907
Khi ngha cao nguyờn
Bụ-lụ-ven.
Thnh lp cụng on xe

la.
In-ụ-nờ-xi-a 1905-1908
Thnh lp Hi liờn hip
cụng nhõn.

Gõy cho Phỏp nhiu tn
tht, bc u thnh lp
liờn minh chng Phỏp.
ng Cng sn In-ụ-nờxi-a thnh lp.

Vớ d 3: Khi dy bi 21: Chin tranh th gii th hai (1939-1945)
Giỏo viờn kt hp vi lc , hng dn hc sinh lp bng niờn biu h
thng húa kin thc lch s theo thi gian: Nhng din bin chớnh ca cuc chin
tranh th gii th hai (1939 -1945).

Lc chin trng trong chin tranh th gii th hai

lm tt c yờu cu th loi ny, hc sinh cn phi hỡnh thnh mt
quyn s di hỡnh thc l mt cun s tay, trong ú chia thnh 3 ct: Ct 1 l
s th t, ct 2 ghi niờn i, ct 3 ghi s kin. Vi bng h thng ny mi hc
sinh s hon thin trờn lp, cú th ni tip nhau trỡnh by trờn bng ph ca giỏo
viờn.

Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

10


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Hc sinh in thụng tin vo bng ph

GV hng dn hc sinh hon thnh niờn biu

Nh vy, thng kờ s kin theo thi gian ny, giỳp cỏc em hc sinh cú mt
cỏch nhỡn khỏi quỏt, h thng v cng giỳp hc sinh ghi nh, khc sõu cỏc s
kin lch s mt cỏch d dng hn.
Bng niờn biu c hon thin nh sau:
Stt Thi gian
1 01/09/1939
2
9/1940
3 22/6/1941
4 7/12/1941
5
01/1942
6
2/ 2/1943
7
6/6/1944
8
9/5/1945
Ngy 6 v
9
9/8/1945
10 15/8/1945

S kin chớnh
c tn cụng Ba Lan, chin tranh bựng n.
Quõn I-ta-li-a tn cụng Ai Cp.
Phỏt xớt c tn cụng Liờn Xụ.

Nht Bn tn cụng hm i M Trõn Chõu Cng.
Mt trn ng minh chng phỏt xớt c thnh lp.
Chin thng Xta-lin-grat.
Quõn Anh - M b vo min Bc nc Phỏp.
Phỏt xớt c kớ vn kin u hng khụng iu kin.
M nộm bom nguyờn t hy dit hai thnh ph Hi-rụ-si-ma
v Na-ga-xa-ki (Nht Bn).
Nht u hng khụng iu kin, chin tranh kt thỳc.

Qua vic vn dng bng niờn biu lch s vo truyn th kin thc mi cho
hc sinh, gi dy lch s tr nờn sụi ni, hiu qu. Hc sinh hng thỳ tỡm tũi, phỏt
hin kin thc v hon thin vo niờn biu mt cỏch tớch cc, ch ng.
3.2.2. S dng trong cng c nhn thc:
Cng c kin thc cho hc sinh l mt cụng vic rt quan trng v khụng
th thiu ca mi giỏo viờn khi tin hnh dy mụn lch s trng THCS. Nh
phn cng c m hc sinh cú th khc sõu, h thng, khỏi quỏt nhng kin thc ó
hc mt cỏch chớnh xỏc v khoa hc.
Vớ d 1: Khi dy bi 8: S phỏt trin ca khoa hc k thut, vn hc v ngh
thut th k XVIII-XIX.
khc sõu kin thc bi hc giỏo viờn yờu cu hc sinh lp bng thng
kờ nhng thnh tu ch yu ca th k XVIII - XIX.
Giỏo viờn a ra cỏc tiờu chớ xõy dng bng biu, hng dn hc sinh hot
ng cỏ nhõn v bỏo cỏo kt qu. Giỏo viờn nhn xột v hon thin bng niờn biu.
Lnh vc
Tỏc gi
Thnh tu
Cỏc nh khoa hc Anh v K thut luyn kim, ch to mỏy múc
Cụng nghip
cỏc nc u, M
(mỏy hi nc, mỏy ch to cụng c)

- Phn-tn (M)
- úng tu thu chy bng ng c
Giao thụng
hi nc.
vn ti, thụng -Xti-phen-xn (Anh)
- Ch to xe la chy trờn ng st.
tin liờn lc
- Ngi Nga, M.
- Phỏt minh mỏy in tớn.
- Mooc-x (M)
- Sỏng ch bng ch cỏi cho in tớn.
S dng phõn hoỏ hc, mỏy kộo,
Nụng nghip Cỏc nh khoa hc u, M.
mỏy cy.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

11


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Quõn s

Cỏc nh khoa hc u, M.

Nhiu v khớ mi: i bỏc, sỳng trng,
chin hm, ng lụi,...

Vớ d 2: Khi dy bi 24: Cuc khỏng chin t nm 1858 - 1873
cng c kin thc bi hc, kim tra mc tip thu v kh nng vn dng
ca hc sinh. Giỏo viờn hng dn v yờu cu HS lp niờn biu thng kờ v cỏc s

kin chớnh trong cuc khỏng chin chng Phỏp ca nhõn dõn ta (1858 - 1873).
i vi dng bi ny, hc sinh cn phi xỏc nh c nhng s kin c
bn. Vy mun xỏc nh c s kin c bn trong mt giai on lch s nht
nh, hc sinh cn cú phng phỏp gỡ? xỏc nh c hc sinh cn phi nh
li hoc nhỏp nhanh cỏc s kin trong giai on ú, tip theo chn cỏc s kin
cú s tỏc ng ln, mang tớnh cht bc ngot trong giai on ú.
Bng niờn biu c hon thin nh sau:
Stt
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Thi gian

S kin
Quõn Phỏp tn cụng Nng, m u cụng cuc xõm
1/9/1858
lc nc ta.
17/ 2/1859
Quõn Phỏp tn cụng thnh Gia nh.
24 /2/1861
Quõn Phỏp tn cụng quy mụ vo i n Chớ Hũa.
Ngha quõn Nguyn Trung Trc t chỏy tu ẫt-pờ-rng
10/12/1861

(Hi vng) ca Phỏp trờn sụng Vm C ụng.
5/6/1862
Triu ỡnh Hu kớ vi Phỏp Hip c Nhõm Tut.
Thỏng 2/1863 Quõn Phỏp tn cụng cn c Tõn Hũa (Gũ Cụng).
20/8/1864
Trng nh hy sinh.
24/6/1867
Thc dõn Phỏp chim ba tnh min Tõy.
1867-1875
Hng lot cuc khi ngha chng Phỏp n ra Nam Kỡ.

Nh vy, rốn k nng lp niờn biu trong cng c kin thc bi hc giỳp
hc sinh h thng húa kin thc mt cỏch y , chớnh xỏc. Qua niờn biu ỏp
dng phn cng c, cỏc em c khc sõu kin thc ó hc, rốn luyn kh
nng nhn bit, phõn loi, tng hp húa kin thc.
3.2.3. S dng trong ụn tp, lm bi tp, tng kt:
õy l nhng tit hc cú lng kin thc rng, trong quỏ trỡnh thc hin
bi ụn tp, lm bi tp, tng kt hc sinh thng khụng nh s kin hoc nhm
ln cỏc s kin lch s c bn giỏo viờn nờn hng dn hc sinh lp niờn biu
d so sỏnh v khc sõu kin thc.
S dng bng niờn biu lch s trong cỏc tit ụn tp, lm bi tp, tng kt,...
Giỳp hc sinh h thng húa kin thc, nờu lờn nhng s kin quan trng theo
trỡnh t thi gian, so sỏnh s kin rỳt ra bn cht, s khỏc bit gia chỳng.
Tựy theo ni dung lch s c th m giỏo viờn yờu cu hc sinh lp niờn biu
thng kờ, so sỏnh hay tng hp,... Qua cỏc tit hc bng cỏch lp bng niờn biu
giỳp hc sinh nm vng kin thc sõu sc, ton din v cú h thng.
Vớ d 1: Khi dy tit 13 - Lm bi tp lch s.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

12

Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Giỏo viờn hng dn v yờu cu hc sinh lm bi tp: Lp bng niờn biu
v cỏch mng 1905-1907 Nga.
Giỏo viờn nhc li kin thc ó hc trong bi Phong tro cụng nhõn quc
t cui th k XIX u th k XX. Yờu cu hc sinh nm vng kin thc v cuc
cỏch mng 1905-1907 nc Nga.
Giỏo viờn hng dn hc sinh hot ng nhúm (2 nhúm) v hon thnh
niờn biu lch s, i din nhúm trỡnh by.

GV hng dn HS hot ng nhúm

i din nhúm HS trỡnh by kt qu tho lun

Niờn biu c hon thin nh sau:
Thi gian
Ngy
9/1/1905
Thỏng
5/1905
Thỏng
6/1905
Thỏng
12/1905

Din bin chớnh
Kt qu
14 vn cụng nhõn Pờ-tộc-bua a
B n ỏp m mỏu

bn yờu sỏch lờn nh vua.
Thiờu hy vn t, kh c, ly
Nụng dõn ni dy nhiu ni.
ca nh giu chia cho dõn nghốo.
Thy th chin hm Pụ-tem-kin khi Cỏc n v hi lc quõn cng
ngha.
ni dy.
Khi ngha v trang Mỏt-xc-va. Tht bi.

Vớ d 2: Khi dy bi 14: ễn tp lch s th gii cn i (t gia th k XVI n
nm 1917).
Giỏo viờn hng dn v yờu cu hc sinh lp niờn biu tng hp v cỏc s
kin chớnh ca lch s th gii cn i.
Vi dng bi ny cú lng kin thc rng, mag tớnh h thng v khỏi quỏt
cao. Yờu cu hc sinh lit kờ nhng s kin lch s chớnh ca giai on lch s
th gii cn i t th k XVI n nm 1917 vo v nhỏp, sau ú la chn, sp
xp, lụ-gic theo trỡnh t thi gian, ni dung v kt qu s kin vo bng.
Sau khi hon thnh bng niờn biu hc sinh c ghi nh, khc sõu thờm
kin thc ó hc, cú k nng thc hnh tt khi gp dng niờn biu tng t.
Thi gian
S kin
8-1566 Cỏch mng H Lan.

Kt qu
Lt ỏch thng tr ca vng quc

Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

13

Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Tõy Ban Nha.
1640-1688 Cỏch mng t sn Anh.
1775-1783

Chin tranh ginh c lp cựa Ginh c lp, Hp chng quc Hoa
cỏc thuc a Anh Bc M. Kỡ ra i.

1789-1794 Cỏch mng t sn Phỏp.
1871

Cụng xó Pa-ri.

Cui th
Ch ngha t bn chuyn sang
k XVIII
ch ngha quc.
u th
Phong tro cụng nhõn quc t.
k XIX
1/1868

Cuc Duy tõn Minh Tr.

Cỏch mng Tõn Hi (Trung
Quc)
1914-1918 Chin tranh th gii th nht.
1911

M ng cho ch ngha t bn phỏt
trin, em li quyn li cho quớ tc
mi v t sn.

Lt ch phong kin, a giai
cp t sn lờn cm quyn, m ng
cho ch ngha t bn phỏt trin.
Nh nc vụ sn u tiờn trờn th
gii.
- S hỡnh thnh cỏc cụng ty c quyn.
- Cỏc t chc chớnh tr c lp ca
cụng nhõn cỏc nc ra i. Quc t
th hai.
Nht Bn phỏt trin lờn ch ngha t
bn.
Thnh lp Trung Hoa dõn quc.
Thuc a th gii c chia li.

Vớ d 3: Khi t cho hc sinh ụn tp bi 31: ễn tp lch s Vit Nam t nm
1858 n nm 1918.
Giỏo viờn hng dn v yờu cu hc sinh lp niờn biu v quỏ trỡnh xõm
lc Vit Nam ca thc dõn Phỏp v cuc u tranh chng xõm lc ca nhõn
dõn ta t 1858 n 1884.
Yờu cu hc sinh h thng húa kin thc bng s kin lch s c th t
nm 1858 n 1884. Hc sinh phi lit kờ c cỏc s kin lch s mt cỏch
chớnh xỏc sau ú la chn vo bng niờn biu theo cỏc tiờu chớ.
Hon thnh c bng niờn niờn biu ny, hc sinh s nm vng c kin
thc ó hc lm nn tng cho vic tip cn kin thc lch s nhng giai on
tip theo.
Quỏ trỡnh xõm lc ca thc dõn Cuc u tranh ca nhõn

Thi gian
Phỏp
dõn ta
Quõn Phỏp ỏnh chim bỏn o Sn
Quõn dõn ta ỏnh tr quyt
1/9/1858 Tr. M u cụng cuc xõm lc
lit.
Vit Nam.
Quõn ta chn ch õy.
2/1859
Quõn Phỏp kộo vo Gia nh
2/1862

Quõn Phỏp chim Gia nh, nh
Tng, Biờn Hũa, Vnh Long.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

14


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Hip c Nhõm Tut, Phỏp chim
ba tnh min ụng Nam Kỡ.
Quõn Phỏp chim ba tnh min Tõy
6/1867
Nam Kỡ.
20/11/1873 Quõn Phỏp ỏnh thnh H Ni.
Phỏp ỏnh Hu.
18/8/1883 iu c Hỏc-mng, Pa-t-nt cụng
nhn s bo h ca Phỏp.

6/1862

Nhõn dõn c lp khỏng chin.
Nhõn dõn 6 tnh khi ngha.
Nhõn dõn tip tc chng Phỏp.
Triu ỡnh u hng nhng
phong tro khỏng chin ca
nhõn dõn khụng chm dt.

S dng bng niờn biu trong cỏc tit: ễn tõp, lm bi tp, tng kt, kim
tra. Hc sinh nm bt v khc sõu kin thc lch s mt cỏch lụ-gic, khoa hc.
Cỏc em bit lit kờ, phõn tớch, ỏnh giỏ v mt s kin lch s, mt giai on
lch s... T ú cỏc em hiu c ý ngha, tm quan trng ca lch s mang li,
cú thỏi trõn trng v phỏt huy giỏ tr ca lch s.
Nh vy, di cỏc dng yờu cu khỏc nhau v niờn biu trong cỏc tit hc,
cỏc em hon ton cú kh nng thit k niờn biu mt cỏch chớnh xỏc, khoa hc.
3.2.4. S dng trong kim tra, ỏnh giỏ:
Kim tra, ỏnh giỏ l khõu quan trng giỏo viờn nm bt c mc
hiu bit v kh nng vn dng ca hc sinh. Qua chm tr bi, giỏo viờn sa li
cho hc sinh v rốn thờm cỏc k nng thc hnh niờn biu. Hc sinh c thc
hnh trc tip vi cỏc dng niờn biu khỏc nhau.
Vỡ vy, trong kim tra nh k hay kim tra tra thng xuyờn, giỏo viờn
hon ton s dng bi tp nhn thc di dng niờn biu lch s.
- a ra bi tp vi tiờu chớ hc sinh thit lp dng niờn biu v hon thnh.
- a ra bi tp vi mu niờn biu cú sn hc sinh hon chnh ni dung.
- a ra bi tp vi dng niờn biu khuyt thiu hc sinh hon thnh.
- a ra bi tp vi niờn biu trong ú cú ni dung sai hc sinh sa.
Vớ d 1: Giỏo viờn ra kim tra 15 phỳt
Cho cỏc mc thi gian v quỏ trỡnh xõm lc Vit Nam ca thc dõn Phỏp
t 1858-1884. Em hóy in ni dung tng ng vi thi gian ú?

1. Ngy 1/9/1858.
5. Ngy 15/3/1874
2. Ngy 17/02/1859.
6. Ngy 19/5/1883
3. Ngy 5/6/1862.
7. Ngy 25/8/1883
4. Ngy 20/11/1873
8. Ngy 6/6/1884.
ỏp ỏn v biu chm: Mi ý ỳng t 0,5 im = 4 im.
Stt
1
2
3
4
5
6

Thi gian
1/9/1858
17/02/1859
5/6/1862
20/11/1873
15/3/1874
19/5/1883

Ni dung
Phỏp tn cụng Nng, m u cụng cuc xõm lc nc ta.
Phỏp ỏnh thnh Gia nh.
Triu ỡnh kớ vi Phỏp hip c Nhõm Tut
Chin thng Cu Giy ln th nht.

Triu ỡnh kớ vi Phỏp hip c GiỏpTut
Chin thng Cu Giy ln th hai.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

15


RÌn kÜ n¨ng lËp niªn biÓu m«n LÞch sö cho häc sinh líp 8
7
8

25/8/1883
6/6/1884

Triều đình kí với Pháp hiệp ước Hác-măng (Quý Mùi)
Triều đình kí với Pháp Hiệp ước Pa-tơ-nốt.

Ví dụ 2: Giáo viên biên soạn, sử dụng trong đề kiểm tra 45 phút.
Lập bảng thống kê tình hình các giai cấp, tầng lớp trong xã hội Việt Nam
cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX?
Đáp án và biểu chấm: Mỗi ý đúng (cột) 1 điểm = 5 điểm.
Giai cấp, tầng
lớp
Địa chủ phong kiến

Nông dân

Công nhân

Tư sản

Tiểu tư sản

Nghề nghiệp

Thái độ với dân tộc

Kinh doanh ruộng
đất, bóc lột địa tô.

Đánh mất ý thức dân tộc, làm tay sai
cho đế quốc.
Có ý thức dân tộc sâu sắc, sẵn sàng
Làm ruộng, đóng
hưởng ứng, tham gia các cuộc đấu
mọi thứ thuế.
tranh. Họ là lực lượng cách mạng
đông đảo.
Kiên quyết chống đế quốc, giành
Bán sức lao động,
độc lập, xóa bỏ chế độ phong kiến,
làm thuê.
họ là lực lượng lãnh đạo cách mạng.
Chưa có thái độ hưởng ứng hay tham
gia các cuộc vận động cách mạng
Kinh doanh công,
đầu thế kỉ XX. Một bộ phận có ý
thương nghiệp.
thức dân tộc, nhưng cơ bản là thỏa
hiệp với đế quốc.

Có ý thức dân tộc, tích cực tham gia
Làm công ăn lương,
vào các cuộc vận động cứu nước đầu
buôn bán nhỏ.
thế kỉ XX.

IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Có thể nói việc rèn kĩ năng lập bảng niên biểu Lịch sử lớp 8 cho học sinh
đã có tác động tích cực đến quá trình học tập và nhận thức của các em.
Qua thực tế giảng dạy bộ môn Lịch sử lớp 8 nhiều năm, đặc biệt là trong
các năm học 2014-2015, 2015-2016. Khi tôi vận dụng và rèn kĩ năng lập bảng
niên biểu cho học sinh, tôi nhận thấy kết quả bước đầu đạt được rất khả quan:
Hơn 80% học sinh hiểu bài và hứng thú với môn học. Nhiều em có kĩ năng lập
niên biểu rất tốt, chất lượng môn học được nâng lên rõ rệt.
Tôi đã kiểm chứng bằng hai bài tập:
Bài tập 1: Đối với học sinh đại trà:
Lập bảng thống kê về quá trình xâm lược của thực dân Pháp và cuộc đấu
tranh chống thực dân của nhân dân ta từ 1858-1884?
Bài tập 2: Đối với học sinh khá, giỏi:
So sánh điểm cơ bản về xu hướng cứu nước cuối thế kỉ XIX và xu hướng
cứu nước đầu thế kỉ XX theo các nội dung (Mục đích, thành phần lãnh đạo, hình
thức hoạt động, tổ chức, lực lượng tham gia)?
Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

16


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
ỏp ỏn:
Bi tp 1:

Thi gian
Ngy
1/09/1858
17/02/1859
Thỏng
6/1862
24/06/1867
20/11/1873
21/12/1873
19/05/1883

Quỏ trỡnh u tranh
ca nhõn dõn ta
Nhõn dõn ó anh dng chng tr lm
Phỏp n sỳng m u
tht bi bc u k hoch ỏnh nhanh
cuc xõm lc nc ta.
thng nhanh ca gic Nng.
- Quõn triu ỡnh chng tr yu t ri
Phỏp tn cụng Gia nh tan ró.
- Nhõn dõn t ng ni lờn chng gic.
Phỏp chim Biờn Ho,
- Triu ỡnh ký hip c Nhõm Tut.
Gia nh, nh Tng,
- Nhõn dõn c lp khỏng chin.
Vnh Long.
- Triu ỡnh ngn cn nhõn dõn khỏng
Phỏp chim 3 tnh min
chin.
Tõy Nam k: Vnh Long,

- Nhõn dõn 6 tnh Nam k quyt tõm
H Tiờn, An Giang.
chng Phỏp.
Quõn triu ỡnh c gng cn gic nhng
Phỏp ỏnh H Ni
tht bi.
B quõn ta phc kớch Gỏc-ni-ờ cựng nhiu
Phỏp ỏnh ra Cu Giy
s quan b git ti trn.
Hn 500 tờn ch kộo ra Nhiu s quan v binh lớnh Phỏp b git,
Cu Giy.
trong ú cú Ri-vi-e.

Bi tp 2:
Cỏc ni dung
ch yu
Mc ớch,
mc tiờu
Thnh phn
lónh o.
Hỡnh thc
hot ng.
T chc
Lc lng
tham gia

Quỏ trỡnh xõm lc
ca thc dõn Phỏp

Xu hng cu nc cui Xu hng cu nc u th k

th k XIX
XX
ỏnh Phỏp, ginh c lp ỏnh Phỏp, ginh c lp dõn tc,
dõn tc, xõy dng li ch kt hp vi ci cỏch xó hi, xõy
phong kin.
dng ch quõn ch lp hin v
dõn ch cng hũa t sn.
Vn thõn, s phu phong kin Tng lp nho hc tr ang trờn
yờu nc.
con ng t sn húa.
V trang, tuyn truyn giỏo dc,
V trang.
vn ng ci cỏch xó hi, kt hp
lc lng bờn trong v bờn ngoi.
Bin u tranh giai cp thnh t
Theo l li phong kin
chc chớnh tr s khai.
Nhiu tng lp, giai cp, thnh phn
ụng, nhng hn ch.
xó hi.

Qua kho sỏt, phõn loi hc sinh bng hai bi tp trờn, 100% hc sinh u cú
cõu tr li, nhiu em nm vng kin thc, cú k nng lp bng rt chớnh xỏc v
khoa hc.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

17


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8

Kt qu ỏnh giỏ nh sau:
Lp

S s

8A
8B
8C
Tng

33
32
33
98

Mc hiu bit v lp niờn biu
Khoa hc
Cha khoa hc Cha bit cỏch lp
SL
%
SL
%
SL
%
29
87,8
3
30,3
1
3,0

26
81,2
4
12,5
0
0
27
81,8
5
15,1
1
3,0
82
83,6
12
12,2
2
2,0

duy trỡ v phỏt trin hn na kt qu t c, tụi ó tip tc thc nghim
ging dy trong nm hc tip theo.
Thụng qua vic trc tip hng dn hc sinh lp niờn biu trong quỏ trỡnh
hc b mụn lch s, qua vic truyn th kin thc mi, cng c bi, thc hin
cỏc tit lm bi tp, ụn tp, tng kt v qua kim tra thng xuyờn, nh kỡ. Kt
thỳc nm hc 2015-2016, kt qu t c nh sau:
Lp

S s

8A

8B
8C
Tng

33
32
33
98

Gii
SL
7
6
9
22

%
21,2
18,7
18,1
22,4

Khỏ
SL
15
14
16
45

%

45,4
43,7
48,4
45,9

Trung bỡnh
SL
%
10
30,3
11
33,3
10
30,3
31
31,6

Yu
SL
1
1
0
2

%
3,0
9,3
0
2,0

Qua quỏ trỡnh nghiờn cu v ỏp dng ti, tụi thy hiu qu rt tớch cc,
a s cỏc em ó nm bt c quy trỡnh lp niờn biu cỏc dng khỏc nhau. Cỏc
em ó cú nhiu chuyn bin tớch cc trong gi hc lch s, hng thỳ, say mờ v
tỡm tũi v lch s mt cỏch ch ng, ho hng. Trong nm hc 2014-2015v
2015-2016 cht lng mụn lch s lp 8 c nõng lờn rừ rt nht l trong cỏc kỡ
thi hc sinh gii cp huyn, cp tnh cú 3 gii (1 gii nhỡ, 2 gii 3), 2 gii khuyn
khớch cp tnh. So vi trng bn kt qu l cha cao song vi mt ngụi trng
min nỳi cũn nhiu khú khn v thiu thn nh chỳng tụi õy l mt kt qu tht
ỏng t ho, l s c gng khụng mt mi ca giỏo viờn v hc sinh. L ngun
c v, l ng lc chỳng tụi hon thnh tt s nghip cao quý ca mỡnh.
.

I. Kt lun

C. KT LUN, KIN NGH

T kt qu thu c tụi nhn thy vic lp niờn biu, rốn k nng lp bng
niờn biu cho hc sinh trong dy hc l rt cn thit, c bit i vi mụn lch
s. Nu tn dng tt trong tit dy s em li hiu qu cao, õy cng l mt
trong nhng ni dung th hin s i mi phng phỏp dy hc, lm cho kt
qu b khụng ngng c nõng cao. iu ú cho thy i mi phng phỏp dy
hc l mt nh hng ỳng n.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

18


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Tụi ó ỏp dng bin phỏp ny rt nhiu bi, rt nhiu lp khỏc nhau, kt
qu t c l rt kh quan, cỏc em rt chm chỳ khi tụi phõn tớch, rt mun

c tham gia cựng tỡm hiu, rt hng say suy ngh phỏt biu khi tụi a ra
nhng cõu hi v cỏc s kin, cỏc vn lch s. c bit l nhng tit hc cú
s dng nhiu hỡnh nh v cỏc dựng trc quan nh s h tr ca cụng ngh
thụng tin trong thi gian gn õy khin hc sinh rt phn khi thớch thỳ v nm
c bi rt nhanh.
Vi s nh hng ny s phỏt huy c tớnh tớch cc, ch ng, sỏng to
ca ch th hc sinh trong quỏ trỡnh nhn thc v lnh hi kin thc. Nh vy
m nõng cao c cht lng ca vic dy v hc. Hc sinh khụng cũn l vi
nhng dng bi tp cú tớnh cht khỏi quỏt cao.
Sau khi vn dng ti ny vo thc tin ging dy ti n v, tụi thy a s
hc sinh nm vng c cỏc dng niờn biu chớnh, thnh tho trong thc hnh.
Vi tinh thn ú, bờn cnh s ch ng tớch cc ca trũ thỡ ngi thy
úng vai trũ quyt nh to nờn cht lng giỏo dc. c bit vi yờu cu i
mi giỏo dc hin nay nhm phc v cho quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i
hoỏ t nc, ũi hi ngi thy khụng nhng cú o c trong sỏng, tõm huyt
vi ngh nghip, m cũn phi cú mt trỡnh chuyờn mụn vng vng. t
c yờu cu trờn, ũi hi ngi thy khụng ngng rốn luyn v mi mt, trong
ú nõng cao trỡnh chuyờn mụn l vn rt quan trng.
Vi giỏo viờn lch s, vic kt hp k nng lp niờn biu vi ng dng
CNTT phc v cho ging dy v rốn k nng lp niờn biu lch s cho hc sinh
s gúp phn tớch cc ỏp ng yờu cu i mi giỏo dc. Thc hin tt, khụng
nhng hon thin nhng k nng s phm, nõng cao c trỡnh chuyờn mụn
ca ngi thy, m cũn phỏt huy tớnh tớch cc ca hc sinh trong quỏ trỡnh hc
b mụn.
Qua kt qu ging dy ó t c tụi s tip tc nghiờn cu, b sung v
ỏp dng ti vo quỏ trỡnh ging dy nõng cao cht lng b mụn v cht
lng giỏo dc trong trng hc.
Trờn õy l ý tng ca tụi bng kinh nghim thc tin tụi ó giỳp cho
cỏc em hc sinh cú ý thc cao trong hc tp, chu khú tỡm tũi, hc hi nm
c bi mt cỏch tt nht, khin cỏc em ngy cng yờu thớch mụn hc lch s

hn, t ú gúp phn hỡnh thnh nhõn cỏch o c, t tng v li sng cho cỏc
em tr thnh nhng con ngi hon thin c v c - trớ - th - m v c bit l
khụng quay lng li vi lch s dõn tc.

II. Kin ngh
Qua thc tin ging dy mụn Lch s núi chung cng nh n lc i mi
nhm rốn luyn t duy cho hc sinh, tụi xin a ra mt s kin ngh sau:
- i vi giỏo viờn trc tip ging dy mụn lch s: Nờn chỳ ý nhiu hn na
trong vic rốn luyn k nng thc hnh b mụn v cỏc thao tỏc t duy cho hc sinh
qua s dng cỏc dng bi tp nhn thc trong ú cú bi tp nhn thc vi niờn biu.
Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

19


Rèn kĩ năng lập niên biểu môn Lịch sử cho học sinh lớp 8
Giỏo viờn phi cụng phu trong nghiờn cu ni dung thit k bi tp, linh hot v
sỏng to trong cỏc hỡnh thc s dng.
Hn na, vi mụn hc Lch s cũn cú mt u th hn cỏc mụn hc khỏc l cú
nhiu tranh nh ti liu cng nh phim t liu liờn quan n ni dung bi hc
minh ha cho bi ging lm tng tớnh trc quan sinh ng. Vỡ vy ngi giỏo viờn
phi luụn phi cp nht thụng tin, cht lc thụng tin a vo bi ging mt cỏch
hiu qu nht.
- i vi nh trng: Hin nay vic ng dng cụng ngh thụng tin trong dy
hc núi chung v dy hc Lch s núi riờng ang ngy cng tr nờn ph bin cỏc
trng hc ph thụng. Vic ng dng ti ny, c bit l vic lp niờn biu trong
dy hc Lch s ũi hi cỏc trng hc phi u t nhiu v trang thit b nh phũng
hc m bo tiờu chun, h thng mỏy tớnh cú kt ni Internet, mỏy chiu, lm
sao tit hc no cng cú th s dng mỏy múc lm phng tin dy hc, tin ti mi
phũng hc phi c trang b mt h thng mỏy chiu s dng cho tt c cỏc tit

hc v tt c cỏc b mụn.
- i vi Phũng giỏo dc v o to:
+ Thng xuyờn lp chuyờn giỏo viờn cú c hi hc hi, nõng cao chuyờn
mụn, nghip v.
+ Cung cp thờm ti liu, sỏch tham kho v lch s cho giỏo viờn v hc sinh.
+ T chc cỏc chuyn i thc t cho giỏo viờn lch s ti mt s khu di tớch, danh
lam thng cnh ni ting cú liờn quan n chng trỡnh.
+ Hng nm, nhng sỏng kin kinh nghim cú giỏ tr nờn c tp hp, xut bn v
trin khai hc tp trong ton th cỏn b giỏo viờn nhng cụng trỡnh nghiờn cu y
c nhiu ngi ỏp dng trong ging dy v giỏo dc.
Trờn õy l nhng kinh nghim nh ca tụi vi mong mun c úng gúp
phn no vo kho tng kinh nghim chung ca ng nghip. Du sao, nhng ý kin
ca bn thõn a ra cng nh mt s gii phỏp thc hin c th nờu trờn chc chn
khụng trỏnh khi nhng thiu sút. Rt mong s úng gúp ca bn bố, ng nghip
chuyờn ny c hon chnh v mang li giỏ tr thc tin.
Tụi xin chõn thnh cm n!.
Thanh Húa, ngy 25 thỏng 5 nm 2017
XC NHN CA TH TRNG
Tụi xin cam oan õy l SKKN
N V
ca mỡnh vit, khụng sao chộp ni
dung ca ngi khỏc
NGI THC HIN

Lờ Th Minh Nguyt

Sỏng kin kinh nghim mụn Lch s THCS

20