Vận dụng kiến thức liên môn vào giảng dạy bài 18 sinh quyển, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố sinh vật địa lí 10

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Ngày nay, với sự phát triển như vũ bão của khoa học, kĩ thuật và công
nghệ, tri thức của loài người đang gia tăng nhanh chóng. Không những thông tin
ngày càng nhiều mà với sự phát triển của các phương tiện công nghệ thông tin,
ngày càng có nhiều cơ hội để mỗi người dễ dàng tiếp cận các thông tin mới nhất.
Tình hình nói trên buộc phải xem lại chức năng truyền thống của người giáo
viên là truyền đạt kiến thức, đặc biệt là những kiến thức của từng môn khoa học
riêng rẽ. Giáo viên phải biết dạy tích hợp các khoa học, dạy cho học sinh cách
thu thập, chọn lọc, xử lí các thông tin, đặc biệt là biết vận dụng các kiến thức
học được trong việc xử lý các tình huống của đời sống thực tế .
Theo hướng thi THPT quốc gia những năm gần đây với hai lĩnh vực là
khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn thì việc các em có được những
kiến thức tổng hợp các môn là rất quan trọng. Một số nghiên cứu ở trong nước
cho thấy, việc dạy học tích hợp ở môn Khoa học cũng đóng góp hình thành năng
lực tìm hiểu khoa học từ đó giúp học sinh vận dụng để giải quyết những vấn đề
trong thực tiễn ; dạy học tích hợp chính là phương thức phát triển năng lực của
học sinh . Kinh nghiệm giảng dạy của bản thân và dự giờ đồng nghiệp cho thấy
việc dạy học tích hợp sẽ giúp cho học sinh hình thành các năng lực trong đó có
năng lực vận dụng kiến thức tổng hợp thuộc một số môn học khác nhau để giải
quyết các vấn đề liên quan. Điều đó có nghĩa là giáo dục phổ thông phải giúp
học sinh có cái nhìn về thế giới trong tính chỉnh thể vốn có của nó, không bị chia
cắt, tách rời thành từng môn, từng lĩnh vực quá sớm. Do đó tôi chọn đề tài:
“Vận dụng kiến thức liên môn vào giảng dạy bài 18: Sinh quyển. Các nhân tố
ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố sinh vật” - Địa lí lớp 10
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Hệ thống lại những giải pháp mình đã sử dụng trong công tác giảng dạy địa li
THPT để suy ngẫm, chọn lựa, đúc rút thành kinh nghiệm của bản thân.


- Đối với đồng nghiệp: Qua đề tài tôi muốn chia sẻ với đồng nghiệp những kinh

nghiệm mà mình đã tích lũy trong quá trình giảng dạy. Đồng thời qua sáng kiến
kinh nghiệm tôi cũng mong nhận được những lời góp ý chân thành từ đồng
nghiệp để làm phong phú hơn kinh nghiệm giảng dạy của mình.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những giải pháp giúp học sinh trường
THPT Thường Xuân 2 nâng cao hiệu quả sử dụng kiến thức tổng hợp nhiều môn
học để giải quyết vấn đề nảy sinh trong học tập.
Đối tượng áp dụng: Học sinh lớp 10C7 trường THPT Thường Xuân 2.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng những phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp miêu tả và phân tích: Sử dụng phương pháp này để nhận diện đối
tượng nghiên cứu và sau đó phân tích đối tượng để hiểu đối tượng nghiên cứu
một cách cụ thể và chi tiết.
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: nghiên cứu về dạy học tích
hợp, kiến thức các môn( sinh học, hóa học, công nghệ, GDCD..), chuẩn kiến
thức kỹ năng Địa Lí 10, cách đọc bản đồ, làm việc với sơ đồ và bảng số liệu
thống kê.
- Phân tích thống kê số liệu thực nghiệm theo phương pháp đề xuất.
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
2.1.1. Dạy học tích hợp
a. Khái niệm dạy học tích hợp
- Hội nghị phối hợp trong chương trình của UNESCO, Paris 1972 có đưa ra định
nghĩa: Dạy học tích hợp các khoa học là một cách trình bày các khái niệm và
nguyên lý khoa học cho phép diễn đạt sự thống nhất cơ bản của tư tưởng khoa
học, tránh nhấn quá mạnh hoặc quá sớm sự sai khác giữa các lĩnh vực khoa học
khác nhau.
- Quan điểm của Ban chỉ đạo đổi mới chương trình, sách giáo khoa sau 2015 cho
rằng: Dạy học tích hợp được hiểu là giáo viên tổ chức để học sinh huy động

đồng thời kiến thức, kỹ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết
các nhiệm vụ học tập, thông qua đó lại hình thành những kiến thức, kỹ năng
mới, từ đó phát triển những năng lực cần thiết .
Như vậy, dạy học tích hợp có thể hiểu đó là một quan điểm dạy học nhằm
hình thành và phát triển ở học sinh những năng lực cần thiết trong đó có năng
lực vận dụng kiến thức để giải quyết có hiệu quả các tình huống thực tiễn.
b. Mục đích của dạy học tích hợp.
Mục đích của dạy học tích hợp là để hình thành và phát triển năng lực
học sinh, giúp học sinh vận dụng để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn của
cuộc sống. Bản chất của năng lực là khả năng của chủ thể kết hợp một cách linh
hoạt, có tổ chức hợp lý các kiến thức, kỹ năng với thái độ, giá trị, động cơ, nhằm
đáp ứng những yêu cầu phức hợp của một hoạt động, bảo đảm cho hoạt động đó
đạt kết quả tốt đẹp trong một bối cảnh (tình huống) nhất định; và phương pháp
tạo ra năng lực đó chính là dạy học tích hợp.
Để đảm bảo cho mỗi học sinh biết vận dụng kiến thức được học trong
nhà trường vào các hoàn cảnh mới lạ, khó khăn, bất ngờ; qua đó trở thành một
người công dân có trách nhiệm, một người lao động có năng lực. Như vậy, dạy
học tích hợp sẽ phát huy tối đa sự trưởng thành và phát triển cá nhân mỗi học
sinh, giúp các em thành công trong vai trò người chủ gia đình, người công dân,
người lao động tương lai.
Trong thực tế Địa lí là một môn học có nhiều kiến thức liên quan không
chỉ khoa học xã hội mà cả khoa học tự nhiên nên rất thuận lợi để tiến hành dạy
học tích hợp. Ngoài ra Địa lí 10 phản ánh các vấn đề tự nhiên, kinh tế- xã hội
mang tính đại cương vì vậy làm thế nào để vận dụng được kiến thức các môn
học để làm rõ hơn nội dung bài học là vấn đề mà bất kì giáo viên nào cũng đều
quan tâm.


Là giáo viên trực tiếp giảng dạy Địa lí 10 nhiều năm tôi đã kết hợp tương

đối hài hòa kiến thức các môn học khác để giải quyết một bài hoặc một phần
kiến thức mà không làm mất đi đặc thù của môn học. Sau đây tôi xin mạnh dạn
trình bày một vài kinh nghiệm để anh chị em đồng nghiệp tham khảo và cho tôi
những ý kiến đóng góp bổ ích để tôi hoàn thiện hơn việc giảng dạy của mình.
2.2. Thực trạng của vấn đề:
2.2.1.Thực trạng chung:
Trong năm học, ngoài vấn đề sử dụng phương tiện, kỹ thuật dạy học tích
cực thì vấn đề dạy học tích hợp đã được giáo viên thực hiện ở một số phần trong
chương trình địa lí THPT, việc dạy học tích hợp giúp các em hiểu sâu hơn về
kiến thức, chất lượng và gây hứng thú hơn trong việc học tập địa lí, đáp ứng yêu
cầu khi nước ta mở cửa, hội nhập cũng như xu hướng thi THPT quốc gia.
Trước đây khi chưa thực hiện dạy học tích hợp thì kết quả học tập chưa
đạt được hiệu quả tối ưu vì phần lớn giáo viên chưa chú trọng việc gây sinh
động, hứng thú trong giờ học, chưa linh hoạt vận dụng kiến thức các môn đã học
nên kết quả một số giờ lên lớp chưa cao.
Qua những tháng năm giảng dạy tôi thấy nếu chỉ sử dụng đơn thuần kiến
thức một môn học thì có nhiều vấn đề giáo viên không đủ thời gian giải thích
hơn nữa không huy động được khả năng tư duy tổng hợp của học sinh. Với các
kiến thức đã học ở các môn học khác các em dễ dàng giải thích và khắc sâu kiến
thức các môn.
2.2.2. Thực trạng riêng ở trường THPT Thường Xuân 2:
a. Đối với giáo viên:
- Một số giáo viên thuộc nhiều môn học thực hiện nội dung dạy học tích hợp
trong các tiết học có liên quan còn ít.
- Một số giáo viên chưa hướng dẫn các em liên hệ những kiến thức đã học ở các
môn học khác để giải quyết vấn đề .
- Việc cập nhật thông tin, số liệu, sự kiện, kiến thức tổng hợp ở một số giáo viên
chưa liên tục vì vậy quá trình vận dụng để dạy học tích hợp còn nhiều hạn chế.

- Một số giáo viên chưa chú trọng sử dụng kiến thức các môn học có liên quan
vào quá trình giảng dạy trên lớp nên chưa khuyến khích sự tham gia tích cực của
các em.
b. Đối với học sinh:
- Việc nắm bắt kiến thức, nhìn nhận các vấn đề ở nhiều môn học còn mông lung
(Ví dụ: Chưa hiểu rõ ý nghĩa của việc dạy học tích hợp; vai trò của dạy học tích
hợp hướng tới kỳ thi THPT quốc gia, hiệu quả học tập khi sử dụng kiến thức
tổng hợp nhiều môn học... ).
- Chưa đề cao trách nhiệm của bản thân đối với việc tìm kiếm kiến thức liên
quan từ nhiều môn học.
- Chưa tự giác trong việc học tập và thi cử.
* Tôi đã tiến hành khảo sát các vấn đề về dạy học tích hợp đối với học sinh lớp
10 vào đầu năm học, kết quả cụ thể như sau:
Lớp

Sĩ số

Số học sinh

Số học sinh

Số học sinh biết vận

nhận thức

biết tự tìm

dụng kiến thức nhiều

đúng về vai trò

kiếm kiến

môn học để giải quyết

của dạy học tích thức của các
hợp
SL

%

các tình huống trong

môn học có

thực tế

liên quan.
SL
%

SL

%

10C6

36

15

42

11

30

10

28

10C8

39

17

43,6

12

30.8

10

25.6

Từ thực trạng trên, để nâng cao nhận thức cho các em về việc huy động kiến
thức tổng hợp nhiều môn học; có ý thức tìm kiếm, vận dụng các kiến thức liên
quan để giải quyết các tình huống trong học tập và đời sống. Qua một quá trình

tìm hiểu và tích lũy từ thực tiễn giảng dạy, tôi xin mạnh dạn đưa ra một vài kinh
nghiệm về việc vận dụng kiến thức tổng hợp nhiều môn để dạy một bài trong
Địa lí 10.
2.3. GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN


2.3.1. Giải pháp: Vận dụng kiến thức tổng hợp nhiều môn học để dạy học
Địa lí 10.
Bước 1: Xác định nội dung, phạm vi kiến thức muốn đưa vào chủ đề. Nội dung
có thể là sự tích hợp một đơn vị kiến thức trong một bài, nhiều bài, một môn,
nhiều môn.
Yêu cầu: Có sự liện hệ tri thức gần nhau, giao thoa hoặc trùng lặp hay có độ liên
đới lũy tiến, đi lên phù hợp trình độ nhận thức của học sinh.
Bước 2: Căn cứ các nội dung đã được xác định tích hợp, giáo viên tiến hành xây
dựng chủ đề.
Yêu cầu: Tên chủ đề bao quát các đơn vị kiến thức muốn tích hợp, kết cấu nội
dung chủ đề phải hợp lý, các đơn vị kiến thức trong chủ đề phải theo trình tự
nhận thức từ dễ đến khó, đơn giản đến phức tạp hoặc nhóm thành các chủ đề
nhỏ phù hợp với nhiệm vụ học tập được giao cho học sinh.
Chủ đề xây dựng vừa đúng, đủ, phù hợp và đảm bảo các yêu cầu về chuẩn kiến
thức, kĩ năng trong chương trình chuẩn, cũng như các năng lực cần xây dựng,
kiểm tra, đánh giá đối với học sinh.
Bước 3: Tiến hành soạn giáo án theo chủ đề đã xây dựng.
2.3.2. Biện pháp thực hiện:
a. Chọn bài :
Chương trình địa lí 10 có thể tích hợp các môn hóa học, sinh học, công nghệ,
GDCD, vật lí... khi dạy nhiều bài song tôi chọn bài 18: “Sinh quyển. Các nhân
tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố sinh vật.”
b. Chọn kiến thức tích hợp.
* Môn Địa lí

- Hiểu được khái niệm sinh quyển, xác định được giới hạn, vai trò của sinh
quyển.
- Hiểu được các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của sinh vật.
* Môn Sinh học
- Vai trò của ánh sáng đối với quá trình quang hợp của thực vật từ đó giải thích
sự phân bố khác nhau của thực vật trên Trái Đất ( sinh học 10 - bài 17: Quang
hợp)
- Nước có vai trò rất quan trọng đối với sự sống.


* Môn Vật lí
- Vật Lý 6 “Sư bay hơi và sự ngưng tụ”: Giải thích vai trò của địa hình tới sự
phân bố của sinh vật theo độ cao
* Môn Hóa học
- Hóa học 10 – bài 29: Ôxi – Ôzôn Biết được vai trò của lớp ôzôn đối với sinh
vật do đó sinh vật phân bố không quá giới hạn tầng Ôzôn
* Môn Giáo dục công dân
- Giáo dục công dân 10 – bài 15: Công dân với một số vấn đề cấp thiết của nhân
loại vai trò của con người trong việc bảo vệ các loài động, thực vật.
* Môn Công nghệ
- Công nghệ 10 – bài 15: Điều kiện phát sinh phát triển của sâu bệnh hại cây
trồng thấy được mối quan hệ giữa động vật và thực vật
c. Tiến hành soạn giảng:
Tiết 20 – bài 18: SINH QUYỂN. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ
PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CỦA SINH VẬT
A. Tình huống xuất phát (5 phút)
1. Mục tiêu: Biết được các yếu tố tác động tới cây trồng, vật nuôi.
2. Phương thức: làm việc cá nhân.
3. Hoạt động:
- Bước 1: Giao nhiệm vụ:

Giáo viên (GV): Cho học sinh (HS) quan sát một cây trồng ngoài sân
trường cho biết những yếu tố tác động làm cho cây thay đổi.
- Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân. Giáo viên quan sát.
- Bước 3: Trao đổi thảo luận: Giáo viên gọi 3 học sinh trả lời nhanh kết quả làm
việc. Học sinh khác bổ sung. Trên cơ sở thảo luận và bổ sung của học sinh, giáo
viên dẫn dắt vào nội dung của bài mới.
- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh.
B. Hình thành kiến thức:
HOẠT ĐỘNG 1:
Tìm hiểu khái niệm, giới hạn sinh quyển. (thời gian 10')
1. Mục tiêu
- Hiểu khái niệm sinh quyển, xác định được giới hạn và vai trò của sinh quyển.
2. Phương thức
Cá nhân, cả lớp.
3. Hoạt động học
- Bước 1: Giao nhiệm vụ:
GV yêu cầu HS đọc phần I sách giáo khoa, kiến thức xã hội từ các tài liệu khác
và internet:


+ Cho biết sinh quyển là gì?
+ Sinh quyển có giới hạn và phân bố như thế nào?
- Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân. Trao đổi, thảo luận , so sánh kết
quả làm việc, bổ sung kết quả của cá nhân. Giáo viên quan sát, giúp đỡ.
Gợi ý:
+ nêu giới hạn: trên, dưới của lớp vỏ sinh vật
+ Tại sao giới hạn của sinh quyển lại không vượt quá lớp ô zôn ( nêu vai trò của
lớp ôzôn)
Tích hợp môn hóa học: Lớp ozon có tác dụng như một tấm lá chắn, ngăn

tia tử ngoại , bảo vệ cho sự sống trên Trái Đất.
- Bước 3: Trao đổi thảo luận: Đại diện học sinh lên trình bày, các
học sinh còn lại so sánh đối chiếu, tiếp tục bổ sung kết quả làm
việc cá nhân. Trên cơ sở thảo luận và bổ sung của học sinh, giáo
viên chuẩn kiến thức:
I. Sinh quyển:
- Khái niệm: Sinh quyển là một quyển của Trái Đất trong đó có toàn bộ sinh
vật sinh sống.
- Chiều dày của sinh quyển tuỳ thuộc giới hạn phân bố sinh vật:
+ Giới hạn trên: nơi tiếp giáp tầng ôdôn của Khí quyển
+ Giới hạn dưới: đáy đại dương ( sâu nhất >11 km); ở lục địa(đáy của lớp vỏ
phong hoá )
- Giới hạn của sinh quyển bao gồm toàn bộ thuỷ quyển, phần thấp của khí
quyển, lớp phủ thổ nhưỡng và lớp vỏ phong hoá.
- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh. GV hỏi thêm: Sinh quyển có vai trò gì đối với tự nhiên và con người?
Cho ví dụ.
HOẠT ĐỘNG 2:
Tìm hiểu ảnh hưởng của nhân tố khí hậu đến sự phát triển
và phân bố sinh vật. (thời gian 8')
1. Mục tiêu:
- Hiểu các yếu tố khí hậu ảnh hưởng đến sự phát triển, phân bố của sinh vật.
- Sử dụng tranh ảnh để HS nhận biết được các thảm thực vật chính trên Trái Đất.
2. Phương thức:
Hoạt động nhóm.
3. Hoạt động học:
- Bước 1: Giao nhiệm vụ:
GV chia lớp thành 3 nhóm và giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm ( các
nhóm chia ra thảo luận theo cặp) hoàn thành phiếu học tập:
Nhân tố

Ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố sinh vật
Nhiệt độ


Nước và độ ẩm
Ánh sáng
- Nhóm 1: Dựa vào mục II.1 ở SGK hãy cho biết:
+ Nhiệt độ môi trường có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển và phân bố
sinh vật? Ví dụ.
+ Cho biết sự phân bố sinh vật ở vùng nhiệt đới và vùng ôn đới có gì khác nhau?
Tích hợp môn công nghệ: Nhiệt độ môi trường ảnh hưởng đến sự
phát triển, phát sinh của sâu bệnh. Mỗi loài có một giới hạn nhiệt độ nhất
định. Trong giới hạn sâu hại sinh sản mạnh nhất. Ngoài giới hạn sâu ngừng
hoạt động hoặc bị chết. VD: Nhiệt độ từ 25-30 0C, độ ẩm cao là điều kiện
thuận lợi cho nấm phát triển. Nhiệt độ từ 45- 500C, nấm chết.
- Nhóm 2: Dựa vào mục II.1 ở SGK hãy cho biết:
+ Nước và độ ẩm có vai trò như thế nào đến sự phát triển và phân bố sinh vật?
Ví dụ.
Gợi ý: Thành phần chủ yếu cấu tạo cơ thể sinh vật.
Tích hợp môn sinh học: Nước chiếm thành phần chủ yếu trong mọi tế
bào và cơ thể sống. Do có tính phân cực nên nước có tính chất hóa lí đặc
biệt làm cho nó có vai trò rất quan trọng đối với sự sống.
- Trong tổng số 92 nguyên tố hóa học thì chỉ có vài chục nguyên tố là
cần thiết cho sự
sống: C,H,O,N là 4 nguyên tố chủ yếu vì chiếm tới 96% khối lượng cơ
thể sống
Bảng 3: Tỉ lệ % về khối lượng các nguyên tố hóa học cấu tạo nên cơ thể
người
Nguyên tố
Tỉ lệ %

O

C

H

N

Ca

P

K

S

Na

Cl

Mg

65 18.5 9.5 3.3

1.5

1.0

0.4

0.3

0.2

0.2

0.1

- Nhóm 3: Dựa vào mục II.1 ở SGK hãy cho biết:
Ánh sáng có vai trò như thế nào đối với sự phát triển và phân bố sinh vật?
Ví dụ.
Gợi ý: Quang hợp là gì? Vai trò của quang hợp.
Tích hợp môn sinh học: Quang hợp là quá trình sử dụng năng lượng
ánh sáng để tổng hợp chất hữu cơ từ các nguyên liệu vô cơ. Chính nhờ quá
trình quang hợp mà hàm lượng khí oxi và cácbonic của khí quyển được duy
trì ổn định, đảm bảo cho cuộc sống của sinh vật.
- Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân. Trao đổi, thảo luận theo nhóm,
so sánh kết quả làm việc, bổ sung kết quả của cá nhân. Giáo viên quan sát, giúp
đỡ.
- Bước 3: Trao đổi thảo luận: Đại diện học sinh lên trình bày, các
học sinh còn lại so sánh đối chiếu, tiếp tục bổ sung kết quả làm


việc cá nhân. Trên cơ sở thảo luận và bổ sung của học sinh, giáo
viên chuẩn kiến thức:
II. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của sinh vật:
1. Khí hậu: Ảnh hưởng trực tiếp thông qua nhiệt độ,nước, độ ẩm không khí ,
ánh sáng.
+Nhiệt độ: Mỗi loài sinh vật thích nghi với một giới hạn giới hạn nhiệt độ

nhất định. Nơi có nhiệt độ thích hợp sinh vật sẽ phát triển nhanh và thuận lợi
hơn.
+ Nước và độ ẩm không khí: Những nơi có nhiệt ẩm phù hợp là môi trường tốt
để sinh vật phát triển.
+ Ánh sáng: Quyết định quá trình quang hợp của cây.
- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh.
HOẠT ĐỘNG 3:
Tìm hiểu ảnh hưởng của nhân tố đất đến sự phát triển và phân bố sinh vật.
(thời gian 3')
1. Mục tiêu:
- Hiểu yếu tố đất ảnh hưởng đến sự phát triển, phân bố của sinh vật.
- Xác định trên bản đồ các đới đất và thảm thực vật tương ứng.
2. Phương thức:
Cả lớp, cá nhân
3. Hoạt động học:
- Bước 1: Giao nhiệm vụ:
Dựa vào mục II.2 ở SGK hãy cho biết:
+ So sánh sự khác nhau về cây trồng ở vùng đồng bằng và miền núi nước ta.
+ Phân tích ảnh hưởng của đất đến sự phân bố và phát triển của sinh vậ
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân. Trao đổi, thảo luận, so sánh kết
quả làm việc, bổ sung kết quả của cá nhân. Giáo viên quan sát, giúp đỡ.
- Bước 3: Trao đổi thảo luận: Đại diện học sinh lên trình bày, các
học sinh còn lại so sánh đối chiếu, tiếp tục bổ sung kết quả làm
việc cá nhân. Trên cơ sở thảo luận và bổ sung của học sinh, giáo
viên chuẩn kiến thức:
II. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của sinh vật:
2. Đất:
Các đặc tính lý, hoá, độ phì của đất ảnh hưởng rõ rệt đến sự sinh trưởng và
phân bố thực vật.

- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh.
HOẠT ĐỘNG 4:


Tìm hiểu ảnh hưởng của nhân tố địa hình đến sự phát triển và phân bố sinh
vật. (thời gian 5')
1. Mục tiêu:
- Hiểu yếu tố địa hình ảnh hưởng đến sự phát triển, phân bố của sinh vật.
- Xác định các vành đai thực vật theo độ cao.
2. Phương thức:
Cả lớp, cá nhân
3. Hoạt động học:
- Bước 1: Giao nhiệm vụ:
+ Quan sát H 18, cho biết nhiệt độ giảm và lượng mưa thay đổi theo độ cao đã
tạo nên các vành đai thực vật nào ở vùng núi Ki-li-man-gia-rô? sự khác nhau về
các vành đai thực vật ở sườn đông và tây dãy Ki-li-man-gia-rô
Tích hợp môn vật lí: theo tiêu chuẩn của không khí ẩm, trung bình
cứ lên cao 100m, nhiệt độ không khí giảm 0,60C
+ Sự thay đổi nhiệt, ẩm đã ảnh hưởng như thế nào đến sự phân bố thực vật vùng
núi?
- Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân. Trao đổi, thảo luận, so sánh kết
quả làm việc, bổ sung kết quả của cá nhân. Giáo viên quan sát, giúp đỡ.
- Bước 3: Trao đổi thảo luận: Đại diện học sinh lên trình bày, các
học sinh còn lại so sánh đối chiếu, tiếp tục bổ sung kết quả làm
việc cá nhân. Trên cơ sở thảo luận và bổ sung của học sinh, giáo
viên chuẩn kiến thức:
II. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của sinh vật:
3. Địa hình: Độ cao, hướng sườn ảnh hưởng đến sự phân bố sinh vật vùng
núi.

- Độ cao khác nhau hình thành các vành đai thực vật khác nhau.
- Hướng sườn ảnh hưởng đến mở đầu và kết thúc các vành đai.
- Hướng sườn ảnh hưởng tới mở đầu và kết thúc các vành đai.
- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh.
HOẠT ĐỘNG 4:
Tìm hiểu ảnh hưởng của nhân tố sinh vật đến sự phát triển
và phân bố sinh vật. (thời gian 3')
1. Mục tiêu:
- Hiểu yếu tố sinh vật ảnh hưởng đến sự phát triển, phân bố của sinh vật.
- Xác định mối quan hệ giữa thực vật và động vật.
2. Phương thức:
Cả lớp, cá nhân
3. Hoạt động học:
- Bước 1: Giao nhiệm vụ:


+ Thực vật và động vật có mối quan hệ với nhau như thế nào?
Tích hợp môn công nghệ: Sự phát sinh, phát triển của sâu bệnh
hại cây trồng.
+ Phân tích sự ảnh hưởng của sinh vật đến sự phát triển và phân bố sinh vật?
- Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân. Trao đổi, thảo luận, so sánh kết
quả làm việc, bổ sung kết quả của cá nhân. Giáo viên quan sát, giúp đỡ.
- Bước 3: Trao đổi thảo luận: Đại diện học sinh lên trình bày, các
học sinh còn lại so sánh đối chiếu, tiếp tục bổ sung kết quả làm
việc cá nhân. Trên cơ sở thảo luận và bổ sung của học sinh, giáo
viên chuẩn kiến thức:
II. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của sinh vật:
4. Sinh vật:
- Động vật có mối quan hệ với thực vật về nơi cư trú và nguồn thức ăn…

- Thực vật ảnh hưởng đến phát triển và phân bố Động Vật
- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh.
HOẠT ĐỘNG 5:
Tìm hiểu ảnh hưởng của nhân tố con người đến sự phát triển
và phân bố sinh vật. (thời gian 3')
1. Mục tiêu:
- Hiểu được ảnh hưởng của con người đến sự phát triển, phân bố của sinh vật.
- Các yếu tố khác của môi trường tác động tới sinh quyển.
- Con người có ảnh hưởng tích cực và tiêu cực tới sự phân bố sinh vật,sự tồn tại
và phát triển của sinh vật,làm môi trường thay đổi .
- Phân tích tác động qua lại giữa hoạt động của con người với sinh vật.
- Trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ các loài sinh vật.
2. Phương thức:
Cả lớp, cá nhân
3. Hoạt động học:
- Bước 1: Giao nhiệm vụ:
+ Nêu những hoạt động tích cực và tiêu cực của con người đối với sinh vật.
+ Kể tên một số loài sinh vật có nguy cơ tuyệt chủng ở nước ta. Biện pháp bảo
vệ các loài sinh vật đó.
Tích hợp môn giáo dục công dân: Trách nhiệm của công dân: Bảo vệ
giống loài động thực vật, không đốt phá rừng, không tham gia vào các hành
vi vận chuyển, mua bán động vật quý hiếm. Phát hiện, tố cáo những hành vi
vi phạm…
- Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân. Trao đổi, thảo luận, so sánh kết
quả làm việc, bổ sung kết quả của cá nhân. Giáo viên quan sát, giúp đỡ.
- Bước 3: Trao đổi thảo luận: Đại diện học sinh lên trình bày, các
học sinh còn lại so sánh đối chiếu, tiếp tục bổ sung kết quả làm

việc cá nhân. Trên cơ sở thảo luận và bổ sung của học sinh, giáo
viên chuẩn kiến thức:
II. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của sinh vật:
5. Con người:
-Tích cực: thay đổi phạm vi phân bố sinh vật, trồng rừng
-Tiêu cực: thu hẹp diện tích tự nhiên, mất nơi ở , làm tuyệt chủng SV
- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh. Gv hỏi thêm: Biện pháp bảo vệ sinh vật.

C. Luyện tập(5’)
1. Mục tiêu: Củng cố, khắc sâu kiến thức của bài học về phần các nhân tố ảnh
hưởng đến sự phát triển và phân bố sinh vật.
2. Phương thức: cả lớp.
3. Hoạt động:
- Bước 1: Giao nhiệm vụ:
GV lập sơ đồ tư duy về nọi dug bài học

HS cho biết nhân tố nào quan trọng nhất đối với sự phát triển và phân bố sinh
vật.


- Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân. Giáo viên quan sát.
- Bước 3: Trao đổi thảo luận: Giáo viên gọi 1-2 học sinh báo cáo nhanh kết quả
làm việc. Học sinh khác bổ sung. Trên cơ sở thảo luận và bổ sung của học sinh,
giáo viên chuẩn kiến thức.
- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh.
D. Vận dụng(3’)
1. Mục tiêu:
Vận dụng kiến thức đã học để tìm hiểu tác động của con người đến sự

phát triển và phân bố sinh vật.
2. Phương thức: cá nhân.
3. Hoạt động:
Bước 1: Giao nhiệm vụ:
Quan sát, tìm hiểu thực tế địa phương Thường Xuân để thấy được tác động của
người dân tới sự phát triển và phân bố sinh vật. Em sẽ làm gì khi biết có người
đang nuôi gấu để lấy mật ?
- Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân ở nhà.
- Bước 3: HS trao đổi thảo luận.
- Bước 4: GV đánh giá quá trình thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của
học sinh.
2. 4. Hiệu quả:
* Như vậy sau khi thực hiện những phương pháp tích hợp tôi nhận thấy:
- Bài giảng hay, có sức thuyết phục hơn.
- Bài soạn đảm bảo được ba yêu cầu cần đạt: Kiến thức, Kĩ năng, Thái độ.
- Nâng cao ý thức học tập cho học sinh (Chủ động tìm tòi, sáng tạo hơn).
- Có trách nhiệm trong công tác giữ gìn vệ sinh và môi trường tại trường học và
địa phương các em đang sinh sống.
- Học sinh thấy thích thú hơn khi học bộ môn và ham muốn thể hiện hiểu biết
của mình về những vấn đề giáo viên đưa ra ngoài nội dung sách giáo khoa.
- Các em dành thời gian để tìm tòi tham khảo kiến thức thực tiễn thông qua các
thông tin đại chúng khác nhiều hơn.
* Kết quả sau khi áp dụng sáng kiến đã thay đổi rõ rệt so với trước, cụ thể như
sau:


Lớp

Sĩ số

Số học sinh

Số học sinh

Số học sinh biết vận

nhận thức

biết tự tìm

dụng kiến thức nhiều

đúng về vai trò

kiếm kiến

môn học để giải quyết

của dạy học tích thức của các
hợp
SL

%

các tình huống trong

môn học có

thực tế

liên quan.
SL
%

SL

%

10C6

36

30

83,3

26

72,2

23

63,9

10C8

39

32

82,1

27

69,2

21

53,8


3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Qua giảng dạy bộ môn và đi sâu nghiên cứu các phương pháp để tích hợp kiến
thức các môn học nhằm giải quyết nội dung bài học địa lí ở trường THPT tôi
nhận thấy:
- Muốn nâng cao hiệu quả giáo dục bộ môn nói riêng và dạy hợp tích hợp nói
chung giáo viên phải không ngừng đầu tư trí tuệ vào phương pháp giảng dạy
nhằm tạo được sự tham gia tích cực của tất cả các đối tượng trong lớp, gây được
hứng thú học tập cho học sinh.
- Thực sự yêu thích bộ môn mình, luôn gần gũi với học sinh.
- Phải nắm rõ nguyên tắc tích hợp các vấn đề có liên quan phải đảm bảo mục
tiêu, đảm bảo khoa học, đảm bảo tính khả thi...
- Thường xuyên kiểm tra sự hiểu biết về kiến thức các môn học có liên quan của
các em, khuyến khích các em chủ động tìm kiếm các kiến thức đã học ở các môn
học khác để giải quyết nội dung bài học.
3. 2. kiến nghị
Bản thân tôi nhận thấy việc vận dụng kiến thức đã học của các môn học khác
vào dạy địa lí đạt hiệu quả, mang lại nhiều lợi ích giáo dục.Vì vậy tôi đề nghị
với sở giáo dục có những nghiên cứu sâu hơn nữa để áp dụng việc vận dụng

kiến thức liên môn vào giảng dạy trong trường học.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 5 tháng 5 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Ký và ghi rõ họ tên
Trần Thị Nga


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tham khảo một số tài liệu trên mạng Internet.
2. Sách giáo khoa các môn: Vật lí 10, hóa học10, sinh học 10, GDCD10, Công
nghệ 10.
3. Chuẩn kiến thức kĩ năng địa li 10.


MỤC LỤC
Trang
1. Lời mở đầu .....................................................................................................01
1.1. Lí do chọn đề tài ..........................................................................................01
1.2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................01
1.3. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................02
1.4. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................02
2. Nội dung của sáng kiến...................................................................................02
2.1. Cơ sở lí luận của vấn đề...............................................................................02
2.1.1.Dạy học tích hợp ......................................................................................02
2.2. Thực trạng của vấn đề .................................................................................04
2.2.1. Thực trạng chung ......................................................................................04

2.2.2. Thực trạng riêng ở trường THPT Thường Xuân 2 ................ ..................04
2.3.

Giải

pháp

tổ

chức

thực

hiện..........................................................................05
2.3.1. Giải pháp vận dụng kiến thức nhiều môn để dạy học Địa Lí 10 ..............06
2.3.2. Biện pháp thực hiện ..................................................................................06
2.4.

Hiệu

quả .......................................................................................................14
3.

Kết

luận

và

kiến

nghị ......................................................................................15
3.1. Kết luận .......................................................................................................15
3.2. Kiến nghị .....................................................................................................15